Pozezdrze (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(→‎Kultura i turystyka)
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/pozezdrze_gmina_wiejska/
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/pozezdrze_gmina_wiejska/
 
}}  
 
}}  
 +
[[Plik:Widok na Piłackie Wzgórza.jpg|thumb|right|290px|Widok na Piłackie Wzgórza. Fot. Eume. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pilaki_Wielkie.jpg Commons Wikimedia]]]
 +
[[Plik: Kościół pw. Stanisława Kostki.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Stanisława Kostki w Pozezdrzu. Fot. Semu. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pozezdrze1.jpg Commons Wikimedia]]]
 +
[[Plik: Kościół  w Kutach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego w Kutach. Fot. Janericloebe. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kuty_Kościół_002.JPG Commons Wikimedia] 
 +
]]
 
'''Gmina Pozezdrze''' – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] w [[Powiat węgorzewski| powiecie węgorzewskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Pozezdrze| Pozezdrzu]].  
 
'''Gmina Pozezdrze''' – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] w [[Powiat węgorzewski| powiecie węgorzewskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Pozezdrze| Pozezdrzu]].  
 
Gmina rolnicza, położona na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich| Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i pojezierza wschodnio-mazurskiego. Gmina, w której prawie połowę powierzchni zajmują lasy i jeziora.
 
Gmina rolnicza, położona na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich| Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i pojezierza wschodnio-mazurskiego. Gmina, w której prawie połowę powierzchni zajmują lasy i jeziora.
Linia 41: Linia 45:
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
−
{{Galeria|Nazwa=Pozezdrze (gmina wiejska)|wielkość=300|pozycja=right
+
   
−
|Plik:Widok na Piłackie Wzgórza.jpg|Widok na Piłackie Wzgórza. Fot. Eume. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pilaki_Wielkie.jpg Commons Wikimedia]
 
−
|Plik: Kościół pw. Stanisława Kostki.jpg|Kościół pw. św. Stanisława Kostki w Pozezdrzu. Fot. Semu. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pozezdrze1.jpg Commons Wikimedia]
 
−
|Plik: Kościół w Kutach.jpg|Kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego w Kutach. Fot. Janericloebe. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kuty_Kościół_002.JPG Commons Wikimedia] 
 
−
}}
 
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni

Wersja z 08:51, 17 mar 2015

Gmina Pozezdrze
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat węgorzewski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Bohdan Mohyła
Powierzchnia 176,78 km²
Liczba sołectw 14
Liczba miejscowości 17
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		3347
19 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NWE
TERYT 2819022
Urząd gminy
ul. 1 Maja 1a 11-610 Pozezdrze
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy
Widok na Piłackie Wzgórza. Fot. Eume. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Stanisława Kostki w Pozezdrzu. Fot. Semu. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego w Kutach. Fot. Janericloebe. Źródło: Commons Wikimedia

Gmina Pozezdrze – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie węgorzewskim. Siedziba gminy znajduje się w Pozezdrzu. Gmina rolnicza, położona na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i pojezierza wschodnio-mazurskiego. Gmina, w której prawie połowę powierzchni zajmują lasy i jeziora. Władzę w gminie sprawuje wójt Bohdan Mohyła[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Pozezdrze zajmuje powierzchnię 176,78 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 44,7% (7900 ha)
  • lasy: 28,1% (4961,8 ha)
  • wody: 17,5% (3100 ha)

Gmina stanowi 25,5% powierzchni powiatu węgorzewskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3347 100 1661 49,6 1686 50,4
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		19 9,5 9,5

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Pozezdrze wynosiło -26 osób[2], co stanowi 23% migracji w powiecie węgorzewskim oraz 0,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Pozezdrze były częścią powiatu węgorzewskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Pozezdrze przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].

Gminę wiejską Pozezdrze powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Dziaduszyn, Gębałka, Harsz, Jakunówko, Kolonia Pozezdrze, Krzywińskie, Kuty, Pieczarki, Piłaki Wielkie, Pozezdrze, Przerwanki, Przytuły, Stręgielek, Wyłudy.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7] przestał istnieć powiat węgorzewski. Gmina Pozezdrze została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.

1 stycznia 2002 gmina wiejska Pozezdrze na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku[9] weszła w skład reaktywowanego powiatu węgorzewskiego.

Gmina wiejska Pozezdrze graniczy z gminami: Węgorzewo, Budry, Banie Mazurskie, Kruklanki, Giżycko.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Gębałka, Harsz, Jakunówko, Kolonia Pozezdrze, Krzywińskie, Kuty, Pieczarki, Piłaki Wielkie, Pozezdrze, Przerwanki, Przytuły, Radziszewo, Stręgielek, Wyłudy.

Pozostałe miejscowości: Dziaduszyn, Okowizna, Wilkus.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Pozezdrze jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują prawie 45% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 60% stanowią grunty orne i sady, a 40% łąki i pastwiska. W powierzchni gminy dominują dobre gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Występują one w południowej części jej obszaru, gdzie koncentrują się gospodarstwa rolne. Większość z nich prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż, w hodowli zwierząt, dominuje chów trzody chlewnej, bydła opasowego i mlecznego oraz drobiu. W gminie większość gospodarstw, to gospodarstwa małe i średnie (od 1-15 ha), co powoduje duże rozdrobnienie i nie ma dobrego wpływu na rozwój tej dziedziny gospodarki. Szansą dla małych gospodarstw jest tworzenie grup producenckich oraz alternatywnych źródeł dochodów, co daje możliwość rozwoju rolnictwa ekologicznego i agroturystyki.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Pozezdrze wynosiła pod koniec 2013 roku 196. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 185 tworzyło sektor prywatny. 33 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 8 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 21 firm w dziale budownictwo, 29 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 14 firm[2]. W gminie przeważają firmy przetwórstwa rolno-spożywczego, drzewnego, są to, m.in.: Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Rolnego Spir-Pol Sp. z o.o., P.H.U. TEL-DREW - przetwórstwo drewna.

Położenie oraz liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe (jeziora, lasy, urozmaicone ukształtowanie powierzchni, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) stwarzają w gminie Pozezdrze warunki do rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Bazę turystyczną stanowią w większości gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Harsz, Jakunówko, Kuty, Pieczarki, Pozezdrze, Przerwanki, Radziszewo, Stręgielek, Wyłudy[10].

Gmina Pozezdrze należy do Związku Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich, Mazurskiego Związku Międzygminnego - Gospodarka Odpadami, Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Wielkie Jeziora Mazurskie".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygraniczne, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Pozezdrze wynosiła 338 osób[2], co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie węgorzewskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 12,4% ludności[11].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dożynki Gminne

Ludzie związani z gminą

  • Jadwiga Tressenberg (1924–2004) – nauczycielka, bibliotekarka w Kutach, badaczka lokalnych legend i opowieści, m.in. dotyczących Pozezdrza, autorka książki Mazurskie opowieści; patronka szkoły podstawowej w Pozezdrzu.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Pozezdrze należą[12]:

  • kościół pw. św. Maksymiliana Kolbego w Kutach
  • kościół pw. św. Stanisława Kostki w Pozezdrzu wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
  • pałac w Okowiźnie
  • cmentarze ewangelickie w Krzywińskich, Stręgielku i Kutach
  • cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Kolonii Pozezdrze

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak kajakowy rzeki Sapiny
  • szlaki rowerowe:
    • trasa "Leśny Szlak Sapiny": Węgorzewo – Stręgiel – Stręgielek – Ogonki – Węgorzewo
    • szlak: Giżycko – Świdry – Pieczarki – Harsz – Pozezdrze – Spytkowo – Giżycko
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
  • zabytkowy park dworski w Okowiźnie

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Pozezdrze można uzyskać na stronach internetowych: pozezdrze.warmia.mazury.pl, powiatwegorzewski.pl.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Pozezdrze istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

Na terenie gminy działa klub:

  • LKS "Amators" Pozezdrze
  • UKS przy Szkole Podstawowej w Pozezdrzu

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

  • Obszar Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich (85 527 ha)
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Boreckiej (22 860,9 ha)
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzna Krzywińskich (640 ha)

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Pozezdrze znajduje się 5 pomników przyrody, ochroną objęto głazy narzutowe, m.in.: w Jakunówku, Gębałce i Piłakach Wielkich[13].

Przypisy

  1. ↑ BIP Urzędu Gminy Pozezdrze
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl
  10. ↑ UG Pozezdrze UG Pozezdrze
  11. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  12. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  13. ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Pozezdrze, 2004 [20.12.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Pozezdrze [20.12.2014]
Urząd Gminy Pozezdrze [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Mazury na ludowo [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Pozezdrze_(gmina_wiejska)&oldid=139729”