Sępopol (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Nie pokazano 40 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Sępopol | |Gmina = Sępopol | ||
− | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Sępopol.png | Herb gminy Sępopol | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Sępopol.png |Herb gminy Sępopol |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
|zarządzający = Burmistrz | |zarządzający = Burmistrz | ||
− | |wójt = | + | |wójt = Irena Wołosiuk |
|adres_ug = ul. 22 Lipca 7 | |adres_ug = ul. 22 Lipca 7 | ||
|kod_poczt_ug = 11 -210 Sępopol | |kod_poczt_ug = 11 -210 Sępopol | ||
Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/ | |bip = http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/ | ||
}} | }} | ||
− | '''Gmina Sępopol''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Sępopol| Sępopolu]]. | + | '''Gmina Sępopol''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Sępopol|Sępopolu]]. |
− | + | Gmina miejsko-wiejska Sępopol leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska|Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska|Niziny Sępopolskiej]]. Jest to gmina rolnicza posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. | |
− | Gmina miejsko-wiejska Sępopol leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska| Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska| Niziny Sępopolskiej]]. | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Irena Wołosiuk]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/25/Burmistrz/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]</ref>. |
− | |||
− | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
− | + | [[Plik: Kościół p.w. Matki Bożej Różańcowej w Dzietrzychowie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej w Dzietrzychowie. Fot. Asaf.pl. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzietrzychowo-Kościół.jpg Commons Wikimedia] ]] | |
+ | [[Plik: Kościół p.w. św. Michała Archanioła w Sępopolu.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu. Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_Michael_Archangel_church_in_S%C4%99popol#mediaviewer/File:S%C4%99popol-ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82.JPG Commons Wikimedia] ]] | ||
+ | [[Plik:Kościół p.w. Matki Boskiej Szkaplerznej we Lwowcu..jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej we Lwowcu. Fot. Tadeusz Jędrzejewski. Źródło: [http://sepopol.wm.pl/3382-9749,Lwowiec-bociani-kosciol,79249.html? www.sepopol.wm.pl] ]] | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
− | Gmina Sępopol zajmuje powierzchnię 246,38 km<sup>2</sup><ref> | + | Gmina Sępopol zajmuje powierzchnię 246,38 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/sepopol.pdf stat.gov.pl][27.02.2014]</ref>, w tym: |
− | |||
− | * | + | *lasy: 19,4% (4777,9 ha) |
− | * | + | *wody: 0,65% (160 ha) |
− | * | + | *użytki rolne: 73,5% (18120 ha) |
− | Gmina stanowi 18,84% powierzchni | + | Gmina stanowi 18,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego. |
<br/> | <br/> | ||
− | |||
== Demografia == | == Demografia == | ||
− | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.</ref>: | + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.</ref>: |
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
− | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
− | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
− | |liczba || 6622 || 100 || 3292 || 49,7 || 3330 || 50,3 | + | |liczba ||6622 ||100 ||3292 ||49,7 ||3330 ||50,3 |
|-- | |-- | ||
− | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 26 || colspan=2| 13 || colspan=2| 13 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|26 ||colspan=2|13 ||colspan=2|13 |
|} | |} | ||
− | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiło -44 | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiło -44 osoby<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [27.02.2014]</ref>, co stanowi 11,08% migracji ludności w powiecie bartoszyckim oraz 1,7% w województwie warmińsko-mazurskim. |
<br/> | <br/> | ||
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
− | Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie| Prus Wschodnich]] | + | Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]] po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego<ref>Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref> utworzono nowy powiat bartoszycki z siedzibą w [[Bartoszyce|Bartoszycach]]. Ówczesny starosta bartoszycki podzielił ziemie powiatu na 5 gmin zbiorowych: gminy [[Dąbrowa]], [[Galiny]], [[Łabędnik]] z siedzibą w [[Sokolica|Sokolicy]], [[Liski (gmina Sępopol) |Liski]] z siedzibą w [[Domarady|Domaradach]] oraz [[Smolanka]]. Powołał również dwie gminy miejskie w [[Bartoszyce|Bartoszycach]] i Sępopolu. Na początku 1946 roku z powodu niewielkiej liczby ludności i braku perspektyw rozwoju administracyjnego Sępopol utracił zarząd miejski, a wraz z nim prawa miejskie. Terytorium miasta zostało włączone w obszar gminy wiejskiej [[Smolanka]], którą przemianowano na gminę Sępopol z siedzibą w Sępopolu<ref>''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987''.</ref>. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stała się ona częścią województwa olsztyńskiego<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref>. |
− | |||
− | Na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o osiedlach i radach narodowych osiedli<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 192, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli | + | Na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o osiedlach i radach narodowych osiedli<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 192, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430192 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref> oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 roku<ref>Dz.U. 1959, nr 65, poz. 387, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych osiedli w województwach krakowskim, olsztyńskim, opolskim i szczecińskim,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19590650387 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref> Sępopol uzyskał prawa osiedla. |
− | W 1972 roku, na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada<ref>Dz.U. 1972 nr 50 poz. 327, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast | + | W 1972 roku, na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada<ref>Dz.U. 1972, nr 50, poz. 327, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast,[http:///DetailsServlet?id=WDU19720500327 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref>, Sępopol odzyskał prawa miejskie, a na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Sępopol stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą Urzędu Miasta i Gminy w Sępopolu. W skład nowo utworzonej gminy weszły obszary następujących sołectw: Długa, Dzietrzychowo, Kinwągi, Lipica, Masuny, Ostre Bardo, Retowy, Rogielkajmy, Romankowo, Roskajmy, Różyna, Rusajny, Smolanka, Stopki, Szczurkowo, Śmiardowo, Turcz, Wiatrowiec, Wodukajmy<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. |
− | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych | + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć powiat bartoszycki. Gmina Sępopol została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Z dniem 1 lutego 1977 roku do gminy Sępopol włączono obszar sołectwa [[Lwowiec]] z likwidowanej gminy Skandawa<ref>Dz.U. 1977, nr 2, poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19770020011 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]</ref>. |
− | Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów | + | Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2013]</ref> umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Sępopol w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim. |
− | Gmina miejsko-wiejska Sępopol graniczy z gminami: wiejską Bartoszyce, [[Korsze]] i [[Barciany]] w [[powiat kętrzyński| powiecie kętrzyńskim]]. Północna granica gminy stanowi granicę państwową z Rosją. | + | Gmina miejsko-wiejska Sępopol graniczy z gminami: wiejską [[Bartoszyce (gmina wiejska)|Bartoszyce]], [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|Korsze]] i [[Barciany (gmina wiejska)|Barciany]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]. Północna granica gminy stanowi granicę państwową z Rosją. |
<br/> | <br/> | ||
Linia 76: | Linia 73: | ||
Sołectwa: [[Długa]], [[Dzietrzychowo]], [[Kinwągi]], [[Lipica]], [[Lwowiec]], [[Masuny]], [[Ostre Bardo]], [[Prętławki]], [[Rogielkajmy]], [[Roskajmy]], [[Romankowo]], [[Rusajny]], [[Różyna]], [[Rygarby]], [[Śmiardowo]], [[Smolanka]], [[Stopki]], [[Szczurkowo]], [[Turcz]], [[Trosiny]], [[Wiatrowiec]], [[Wodukajmy]] | Sołectwa: [[Długa]], [[Dzietrzychowo]], [[Kinwągi]], [[Lipica]], [[Lwowiec]], [[Masuny]], [[Ostre Bardo]], [[Prętławki]], [[Rogielkajmy]], [[Roskajmy]], [[Romankowo]], [[Rusajny]], [[Różyna]], [[Rygarby]], [[Śmiardowo]], [[Smolanka]], [[Stopki]], [[Szczurkowo]], [[Turcz]], [[Trosiny]], [[Wiatrowiec]], [[Wodukajmy]] | ||
− | Pozostałe miejscowości i miasta: | + | Pozostałe miejscowości i miasta: [[Dobroty]], [[Gierkiny]], [[Majmławki]], [[Wanikajmy]], [[Gaj (gmina Sępopol)|Gaj]], [[Melejdy]], [[Romaliny]], [[Smodajny]], [[Korytki]], [[Poniki]], [[Liski (gmina Sępopol)|Liski]], [[Miedna]], [[Chełmiec]], [[Pasławki]], [[Stopki Osada]], [[Gulkajmy]], [[Judyty]], [[Park]], [[Retowy]], [[Łobzowo]], [[Pieny]], [[Boryty]], [[Domarady]], [[Langanki (gmina Sępopol)|Langanki]], [[Przewarszyty]], [[Sępopol]] |
<br/> | <br/> | ||
+ | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
− | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych oraz znaczny udział użytków rolnych warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Sępopol. | + | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Sępopol. |
− | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Sępopol wynosiła w 2012 roku 310. 32 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 278 należą do sektora prywatnego. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Sępopol wynosiła w 2012 roku 310. 32 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 278 należą do sektora prywatnego. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. |
− | W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. | ||
− | Miasto i gmina Sępopol współpracują z miastami partnerskimi: Prawdińsk w obwodzie kaliningradzkim oraz Lägerdorf. | + | Miasto i gmina Sępopol współpracują z miastami partnerskimi: Prawdińsk w obwodzie kaliningradzkim oraz Lägerdorf w Niemczech. Gmina jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej Euroregion Bałtyk<ref>Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r., [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]</ref>. |
Ważną gałęzią gospodarki w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki, oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych, działają 34 podmioty gospodarcze. Wysoki wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 73,8 pkt i sprzyja rozwojowi rolnictwa. Ponad 60% gospodarstw rolnych ma powierzchnię powyżej 1 ha, ponad 25% stanowią gospodarstwa powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstw rolniczych w gminie wiejsko-miejskiej Sępopol wynosi 24,7 ha. Blisko 84% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 68% produkuje głównie na rynek – reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. | Ważną gałęzią gospodarki w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki, oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych, działają 34 podmioty gospodarcze. Wysoki wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 73,8 pkt i sprzyja rozwojowi rolnictwa. Ponad 60% gospodarstw rolnych ma powierzchnię powyżej 1 ha, ponad 25% stanowią gospodarstwa powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstw rolniczych w gminie wiejsko-miejskiej Sępopol wynosi 24,7 ha. Blisko 84% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 68% produkuje głównie na rynek – reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. | ||
− | Użytki rolne | + | |
+ | Użytki rolne o dobrych glebach zajmują ponad 13,6 tys. ha. Ponad 70,6% użytków rolnych stanowią zasiewy (zboża, rośliny oleiste, ziemniaki). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012 [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/167/Program_Ochrony_Srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]</ref>. | ||
Turystyka nie odgrywa w gminie Sępopol znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowości [[Romankowo]]. | Turystyka nie odgrywa w gminie Sępopol znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowości [[Romankowo]]. | ||
− | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiła 948 osób <ref > | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiła 948 osób <ref> [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [27.02.2014]</ref>, co stanowi 14% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim. |
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 25,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 27.02.2014)</ref>. | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 25,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 27.02.2014)</ref>. | ||
+ | |||
+ | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
− | + | *[[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Sępopolu]]; | |
− | *[[Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Sępopolu]] | + | *[[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sępopolu]]: filie biblioteki w Wiatrowcu i Wodukajmach |
− | *[[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sępopolu]] | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
*[[Festyn rodzinny w Sępopolu]] | *[[Festyn rodzinny w Sępopolu]] | ||
*[[Noc Świętojańska w Sępopolu]] | *[[Noc Świętojańska w Sępopolu]] | ||
− | * | + | *dożynki gminne |
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
− | + | *[[lkwim: Bazyli Trojanowski|Bazyli Trojanowski]] – rzeźbiarz ludowy | |
− | *[[lkwim: Bazyli Trojanowski| Bazyli Trojanowski]] – rzeźbiarz ludowy | + | *[[lkwim: Jerzy Dmitruk|Jerzy Dmitruk]] – artysta malarz, grafik; |
− | *[[lkwim: Jerzy Dmitruk| Jerzy Dmitruk]] | + | *[[lkwim: Jerzy Górczyński|Jerzy Górczyński]] – poeta, powieściopisarz, nowelista |
− | *[[lkwim: Jerzy Górczyński| Jerzy Górczyński]] | + | *[[lkwim: Paweł Ulaniuk|Paweł Ulaniuk]] – fotografik amator; mieszka i pracuje w Wiatrowcu |
− | *[[lkwim: Paweł Ulaniuk| Paweł Ulaniuk]] | + | *[[lkwim: Zenobia Choma|Zenobia Choma]] – hafciarka, mieszka w Sępopolu |
− | *[[lkwim: Zenobia Choma| Zenobia Choma]] | ||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
− | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Sępopol należą<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków] [27.02.2014]</ref>: | |
− | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Sępopol należą<ref> | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu|kościół pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu]] wraz z plebanią |
− | *[[lkwim: Kościół | + | *pozostałości murów miejskich (XIV w.) z fragmentami baszty w Sępopolu |
− | *pozostałości murów miejskich (XIV w.) | + | *założenie urbanistyczne starówki (XIV w.) |
− | *założenie urbanistyczne | + | *XIX w. cmentarz ewangelicko-augsburski |
− | *XIX w. cmentarz ewangelicko-augsburski | + | *[[lkwim: Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Lwowcu|kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej we Lwowcu]] |
− | *[[lkwim: Kościół | + | *[[kościół pw. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Dzietrzychowie]] |
− | *[[ | + | *[[kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lipicy]] |
− | *[[ | + | *[[cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Ostrym Bardzie]] |
− | *[[ | + | *[[Pałac w Judytach|zespół pałacowy w Judytach]] – majątek należący od XVI w. do rodziny von Kuenheim; tutaj w 1928 roku urodził się Eberhard von Kuenheim, jeden z twórców potęgi koncernu samochodowego BMW |
− | *[[ | + | *[[lkwim: Pałac w Masunach|Pałac w Masunach]] |
− | *[[lkwim: Pałac w Masunach| Pałac w Masunach]] | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
− | *[[Szlak Bocianich Gniazd]] | + | *[[Szlak Bocianich Gniazd]] |
− | * | + | Przez teren gminy Sępopol przebiega Europejski Szlak Bociana Białego, a miejscowość Lwowiec to jedna z większych kolonii tego ptaka |
− | *szlaki rowerowe: szlak "Doliną rzeki Łyny" o długości 31,5 km przebiegający przez | + | *spływy kajakowe [[Rzeka Łyna|rzeką Łyną]], inauguracja sezonu kajakowego na rzece Łynie na przystani w Stopkach |
− | *zespoły parków pałacowych w | + | *szlaki rowerowe: |
+ | **[[szlak "Doliną rzeki Łyny"]] o długości 31,5 km, przebiegający przez Sępopol – Smolankę – Liski – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol | ||
+ | **[[szlak "Pogranicza"]] o długości 34,0 km przebiegający przez Sępopol – Stopki – [[Ostre Bardo]] – Szczurkowo – Park [[Judyty]] – Liski – Smolankę – Sępopol | ||
+ | ** [[Szlak Bociana Białego]] o długości 29,5 km przebiegający przez Sępopol – Romankowo – Lwowiec – Wanikajmy – Gaj – Smodajny – Dzietrzychowo – Miednę – Sepopol | ||
+ | *zespoły parków pałacowych w Worynach, Wiatrowcu, Pasławkach, Masunach i Liskach | ||
*liczne pomniki przyrody | *liczne pomniki przyrody | ||
− | *Mistrzostwa Północy w skokach przez przeszkody oraz liczne atrakcje organizowane w Stadninie Koni w [[ | + | *Mistrzostwa Północy w skokach przez przeszkody oraz liczne atrakcje organizowane w Stadninie Koni w Liskach |
− | + | ||
+ | == Religia == | ||
+ | *[[Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej we Lwowcu]] | ||
+ | *[[Parafia pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu]] | ||
+ | *[[Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lipicy]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
− | W gminie miejsko-wiejskiej Sępopol znajduje się 5 Zespołów Wychowania Przedszkolnego w | + | W gminie miejsko-wiejskiej Sępopol znajduje się 5 Zespołów Wychowania Przedszkolnego w Dzietrzychowie, Wiatrowcu, Ponikach, Sępopolu. Poza wymienionymi placówkami w gminie istnieją: |
*[[Szkoła Podstawowa w Dzietrzychowie]] | *[[Szkoła Podstawowa w Dzietrzychowie]] | ||
− | *[[Szkoła Podstawowa im. Adama Loreta w Ponikach]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Poninkach|Szkoła Podstawowa im. Adama Loreta w Ponikach]] |
*[[Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu]] | *[[Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu]] | ||
− | *[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sępopolu]] | + | *[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sępopolu]] – [[Szkoła Podstawowa w Sępopolu|Szkoła Podstawowa im. gen. Zygmunta Berlinga w Sępopolu]], [[Gimnazjum w Sępopolu|Gimnazjum im. Ireny Sendlerowej w Sępopolu]]. |
− | |||
− | |||
== Sport == | == Sport == | ||
*[[LKS Łyna Sępopol]] | *[[LKS Łyna Sępopol]] | ||
− | *Zimowy | + | *Zimowy Turniej Piłki Nożnej im. Roberta Borowskiego |
− | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
− | *[[Klub Integracji Społecznej w Sępopolu]] (KIS) przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej | + | *[[Klub Integracji Społecznej w Sępopolu]] (KIS) przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej |
− | *[[Miejsko-Gminne Stowarzyszenie Bezrobotnych w Sępopolu]] | + | Jest to jednostka, której zadaniem jest udzielanie pomocy osobom indywidualnym oraz ich rodzinom w odbudowywaniu i podtrzymywaniu umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej |
− | *[[Salezjańska Organizacja Sportowa Stowarzyszenie Lokalne „SL SALOS” w Sępopolu]] - zakres działań organizacji to: wychowanie młodzieży, propagowanie na boisku zasady fair play, organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży | + | *[[Miejsko-Gminne Stowarzyszenie Bezrobotnych w Sępopolu]] Stowarzyszenie prowiadzi działalność związaną z pomocą osobom skrajnie ubogim, działaniami wspomagającymi rodziny (osoby samotnie wychowujące dzieci, niewydolne wychowawczo), dystrybucją darów rzeczowych, odzieży i żywności, pośrednictwem pracy, aktywizacją zawodową (np. poprzez szkolenia i kursy przekwalifikowujące, pracę chronioną, zatrudnienie socjalne); |
− | *[[Polski Związek Wędkarski Koło | + | *[[Salezjańska Organizacja Sportowa Stowarzyszenie Lokalne „SL SALOS” w Sępopolu]] - zakres działań organizacji to: wychowanie młodzieży, propagowanie na boisku zasady fair play, organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży; |
− | + | *[[Polski Związek Wędkarski Koło "Kleń" w Sępopolu]]. | |
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Sępopol zajmują 2769,3 ha (11,2%), są to obszary chronionego krajobrazu<ref>Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/167/Program_Ochrony_Srodowiska/]</ref>. | Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Sępopol zajmują 2769,3 ha (11,2%), są to obszary chronionego krajobrazu<ref>Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/167/Program_Ochrony_Srodowiska/]</ref>. | ||
Obszary chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinach głównych cieków wodnych powiatu i na obszarze węzła hydrograficznego: | Obszary chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinach głównych cieków wodnych powiatu i na obszarze węzła hydrograficznego: | ||
− | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny]] (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha) | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny]] (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha); |
− | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber]] (powierzchnia ogółem 14 363,8 ha) | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber]] (powierzchnia ogółem 14 363,8 ha). |
Na obszarze gminy Sępopol znajdują się 2 obszary chronione w ramach sieci Natura 2000: | Na obszarze gminy Sępopol znajdują się 2 obszary chronione w ramach sieci Natura 2000: | ||
− | *Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków [[Ostoja Warmińska]] | + | *Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków [[Ostoja Warmińska]]; |
− | *Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk [[Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika]] | + | *Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk [[Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika]]. |
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miasta i gminy Sępopol znajdują się 23 pomniki przyrody (w tym 19 pojedynczych drzew i 4 grupy drzew). Ochroną objęto przede wszystkim wiekowe okazy dębów. | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miasta i gminy Sępopol znajdują się 23 pomniki przyrody (w tym 19 pojedynczych drzew i 4 grupy drzew). Ochroną objęto przede wszystkim wiekowe okazy dębów. | ||
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Zajmują one na obszarze miasta i gminy Sępopol powierzchnię 4,5 ha.<br/> | Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Zajmują one na obszarze miasta i gminy Sępopol powierzchnię 4,5 ha.<br/> | ||
− | == | + | ==Zobacz też== |
− | + | *[[Sępopol|Miasto Sępopol]] | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
− | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: | + | == Bibliografia == |
+ | Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19450330196 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1954, nr 43, poz. 192, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430192 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1959, nr 65, poz. 387, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych osiedli w województwach krakowskim, olsztyńskim, opolskim i szczecińskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19590650387 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1972, nr 50, poz. 327, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720500327 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1977, nr 2, poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19770020011 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
+ | ''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1987.<br/> | ||
+ | ''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.<br/> | ||
+ | Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | [http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6340_PLK_HTML.htm stat.gov.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur]<br/> | ||
+ | Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r., [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/167/Program_Ochrony_Srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/sepopol.pdf stat.gov.pl, portrety gmin] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Kuratorium Oświaty w Olsztynie] [27.02.2014]<br/> | ||
+ | |||
+ | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria:Sępopol (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]] |
Aktualna wersja na dzień 08:56, 28 sie 2015
Gmina Sępopol | |||
| |||
| |||
Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
Powiat | bartoszycki | ||
Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
Burmistrz | Irena Wołosiuk | ||
Powierzchnia | 246,38 km² | ||
Liczba sołectw | 22 | ||
Liczba miejscowości | 53 | ||
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6622 26 osób/km² | ||
Strefa numeracyjna | 89 | ||
Tablice rejestracyjne | NBA | ||
TERYT | 2801063 | ||
Urząd gminy ul. 22 Lipca 7 11 -210 Sępopol
| |||
Biuletyn Informacji Publicznej gminy |
Gmina Sępopol – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Sępopolu.
Gmina miejsko-wiejska Sępopol leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Jest to gmina rolnicza posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Irena Wołosiuk[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Sępopol zajmuje powierzchnię 246,38 km2[2], w tym:
- lasy: 19,4% (4777,9 ha)
- wody: 0,65% (160 ha)
- użytki rolne: 73,5% (18120 ha)
Gmina stanowi 18,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
liczba | 6622 | 100 | 3292 | 49,7 | 3330 | 50,3 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
26 | 13 | 13 |
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiło -44 osoby[4], co stanowi 11,08% migracji ludności w powiecie bartoszyckim oraz 1,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych Prus Wschodnich po II wojnie światowej opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego[5] utworzono nowy powiat bartoszycki z siedzibą w Bartoszycach. Ówczesny starosta bartoszycki podzielił ziemie powiatu na 5 gmin zbiorowych: gminy Dąbrowa, Galiny, Łabędnik z siedzibą w Sokolicy, Liski z siedzibą w Domaradach oraz Smolanka. Powołał również dwie gminy miejskie w Bartoszycach i Sępopolu. Na początku 1946 roku z powodu niewielkiej liczby ludności i braku perspektyw rozwoju administracyjnego Sępopol utracił zarząd miejski, a wraz z nim prawa miejskie. Terytorium miasta zostało włączone w obszar gminy wiejskiej Smolanka, którą przemianowano na gminę Sępopol z siedzibą w Sępopolu[6]. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stała się ona częścią województwa olsztyńskiego[7].
Na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o osiedlach i radach narodowych osiedli[8] oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 roku[9] Sępopol uzyskał prawa osiedla. W 1972 roku, na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada[10], Sępopol odzyskał prawa miejskie, a na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Sępopol stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą Urzędu Miasta i Gminy w Sępopolu. W skład nowo utworzonej gminy weszły obszary następujących sołectw: Długa, Dzietrzychowo, Kinwągi, Lipica, Masuny, Ostre Bardo, Retowy, Rogielkajmy, Romankowo, Roskajmy, Różyna, Rusajny, Smolanka, Stopki, Szczurkowo, Śmiardowo, Turcz, Wiatrowiec, Wodukajmy[11]. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[12], przestał istnieć powiat bartoszycki. Gmina Sępopol została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Z dniem 1 lutego 1977 roku do gminy Sępopol włączono obszar sołectwa Lwowiec z likwidowanej gminy Skandawa[13].
Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa[14] umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Sępopol w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejsko-wiejska Sępopol graniczy z gminami: wiejską Bartoszyce, Korsze i Barciany w powiecie kętrzyńskim. Północna granica gminy stanowi granicę państwową z Rosją.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Długa, Dzietrzychowo, Kinwągi, Lipica, Lwowiec, Masuny, Ostre Bardo, Prętławki, Rogielkajmy, Roskajmy, Romankowo, Rusajny, Różyna, Rygarby, Śmiardowo, Smolanka, Stopki, Szczurkowo, Turcz, Trosiny, Wiatrowiec, Wodukajmy
Pozostałe miejscowości i miasta: Dobroty, Gierkiny, Majmławki, Wanikajmy, Gaj, Melejdy, Romaliny, Smodajny, Korytki, Poniki, Liski, Miedna, Chełmiec, Pasławki, Stopki Osada, Gulkajmy, Judyty, Park, Retowy, Łobzowo, Pieny, Boryty, Domarady, Langanki, Przewarszyty, Sępopol
Gospodarka
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Sępopol. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Sępopol wynosiła w 2012 roku 310. 32 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 278 należą do sektora prywatnego. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.
Miasto i gmina Sępopol współpracują z miastami partnerskimi: Prawdińsk w obwodzie kaliningradzkim oraz Lägerdorf w Niemczech. Gmina jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej Euroregion Bałtyk[15].
Ważną gałęzią gospodarki w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki, oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych, działają 34 podmioty gospodarcze. Wysoki wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 73,8 pkt i sprzyja rozwojowi rolnictwa. Ponad 60% gospodarstw rolnych ma powierzchnię powyżej 1 ha, ponad 25% stanowią gospodarstwa powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstw rolniczych w gminie wiejsko-miejskiej Sępopol wynosi 24,7 ha. Blisko 84% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 68% produkuje głównie na rynek – reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne.
Użytki rolne o dobrych glebach zajmują ponad 13,6 tys. ha. Ponad 70,6% użytków rolnych stanowią zasiewy (zboża, rośliny oleiste, ziemniaki). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[16].
Turystyka nie odgrywa w gminie Sępopol znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowości Romankowo.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiła 948 osób [17], co stanowi 14% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 25,1% ludności[18].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Sępopolu;
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Sępopolu: filie biblioteki w Wiatrowcu i Wodukajmach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Festyn rodzinny w Sępopolu
- Noc Świętojańska w Sępopolu
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Bazyli Trojanowski – rzeźbiarz ludowy
- Jerzy Dmitruk – artysta malarz, grafik;
- Jerzy Górczyński – poeta, powieściopisarz, nowelista
- Paweł Ulaniuk – fotografik amator; mieszka i pracuje w Wiatrowcu
- Zenobia Choma – hafciarka, mieszka w Sępopolu
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Sępopol należą[19]:
- kościół pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu wraz z plebanią
- pozostałości murów miejskich (XIV w.) z fragmentami baszty w Sępopolu
- założenie urbanistyczne starówki (XIV w.)
- XIX w. cmentarz ewangelicko-augsburski
- kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej we Lwowcu
- kościół pw. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Dzietrzychowie
- kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lipicy
- cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Ostrym Bardzie
- zespół pałacowy w Judytach – majątek należący od XVI w. do rodziny von Kuenheim; tutaj w 1928 roku urodził się Eberhard von Kuenheim, jeden z twórców potęgi koncernu samochodowego BMW
- Pałac w Masunach
Szlaki i atrakcje turystyczne
Przez teren gminy Sępopol przebiega Europejski Szlak Bociana Białego, a miejscowość Lwowiec to jedna z większych kolonii tego ptaka
- spływy kajakowe rzeką Łyną, inauguracja sezonu kajakowego na rzece Łynie na przystani w Stopkach
- szlaki rowerowe:
- szlak "Doliną rzeki Łyny" o długości 31,5 km, przebiegający przez Sępopol – Smolankę – Liski – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol
- szlak "Pogranicza" o długości 34,0 km przebiegający przez Sępopol – Stopki – Ostre Bardo – Szczurkowo – Park Judyty – Liski – Smolankę – Sępopol
- Szlak Bociana Białego o długości 29,5 km przebiegający przez Sępopol – Romankowo – Lwowiec – Wanikajmy – Gaj – Smodajny – Dzietrzychowo – Miednę – Sepopol
- zespoły parków pałacowych w Worynach, Wiatrowcu, Pasławkach, Masunach i Liskach
- liczne pomniki przyrody
- Mistrzostwa Północy w skokach przez przeszkody oraz liczne atrakcje organizowane w Stadninie Koni w Liskach
Religia
- Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej we Lwowcu
- Parafia pw. św. Michała Archanioła w Sępopolu
- Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Lipicy
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Sępopol znajduje się 5 Zespołów Wychowania Przedszkolnego w Dzietrzychowie, Wiatrowcu, Ponikach, Sępopolu. Poza wymienionymi placówkami w gminie istnieją:
- Szkoła Podstawowa w Dzietrzychowie
- Szkoła Podstawowa im. Adama Loreta w Ponikach
- Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sępopolu – Szkoła Podstawowa im. gen. Zygmunta Berlinga w Sępopolu, Gimnazjum im. Ireny Sendlerowej w Sępopolu.
Sport
- LKS Łyna Sępopol
- Zimowy Turniej Piłki Nożnej im. Roberta Borowskiego
Inne organizacje i instytucje
- Klub Integracji Społecznej w Sępopolu (KIS) przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
Jest to jednostka, której zadaniem jest udzielanie pomocy osobom indywidualnym oraz ich rodzinom w odbudowywaniu i podtrzymywaniu umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej
- Miejsko-Gminne Stowarzyszenie Bezrobotnych w Sępopolu Stowarzyszenie prowiadzi działalność związaną z pomocą osobom skrajnie ubogim, działaniami wspomagającymi rodziny (osoby samotnie wychowujące dzieci, niewydolne wychowawczo), dystrybucją darów rzeczowych, odzieży i żywności, pośrednictwem pracy, aktywizacją zawodową (np. poprzez szkolenia i kursy przekwalifikowujące, pracę chronioną, zatrudnienie socjalne);
- Salezjańska Organizacja Sportowa Stowarzyszenie Lokalne „SL SALOS” w Sępopolu - zakres działań organizacji to: wychowanie młodzieży, propagowanie na boisku zasady fair play, organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży;
- Polski Związek Wędkarski Koło "Kleń" w Sępopolu.
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Sępopol zajmują 2769,3 ha (11,2%), są to obszary chronionego krajobrazu[20].
Obszary chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinach głównych cieków wodnych powiatu i na obszarze węzła hydrograficznego:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (powierzchnia ogółem 16 429,9 ha);
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber (powierzchnia ogółem 14 363,8 ha).
Na obszarze gminy Sępopol znajdują się 2 obszary chronione w ramach sieci Natura 2000:
- Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Ostoja Warmińska;
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika.
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miasta i gminy Sępopol znajdują się 23 pomniki przyrody (w tym 19 pojedynczych drzew i 4 grupy drzew). Ochroną objęto przede wszystkim wiekowe okazy dębów.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Zajmują one na obszarze miasta i gminy Sępopol powierzchnię 4,5 ha.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
- ↑ stat.gov.pl[27.02.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ stat.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 192, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1959, nr 65, poz. 387, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych osiedli w województwach krakowskim, olsztyńskim, opolskim i szczecińskim,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 50, poz. 327, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1977, nr 2, poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [27.02.2013]
- ↑ Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r., bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012 bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
- ↑ stat.gov.pl [27.02.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 27.02.2014)
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków [27.02.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012[1]
Bibliografia
Dz.U. 1945, nr 33, poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego,isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 192, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1959, nr 65, poz. 387, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 1959 r. w sprawie utworzenia i zmiany granic niektórych osiedli w województwach krakowskim, olsztyńskim, opolskim i szczecińskim, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1972, nr 50, poz. 327, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1977, nr 2, poz. 11, Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1976 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia i zmiany granic gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach krośnieńskim, nowosądeckim, olsztyńskim i piotrkowskim, isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[isap.sejm.gov.pl [27.02.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [27.02.2014]
bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
stat.gov.pl [27.02.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r., bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Sępopol na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [27.02.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, rejestr zabytków [27.02.2014]
stat.gov.pl, portrety gmin [27.02.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw Kuratorium Oświaty w Olsztynie [27.02.2014]