Stanclewo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Stanclewo | |nazwa = Stanclewo | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Stanclewa |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = stanclewo.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół w Stanclewie.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 436 | + | |liczba ludności = 436 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 89 | |strefa numeracyjna = (+48) 89 | ||
|kod pocztowy = 11-300 | |kod pocztowy = 11-300 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Stanclewo''' (niem. ''Stanislewo'', od 1931 r. ''Sternsee'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)|gminie Biskupiec]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 436 osób <ref>łącznie Stanclewo i [[Ptaszki]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Mariusz Gutowski]]<ref>[http://www.biskupiec.pl/inf_um.htm/ Strona Gminy Biskupiec] [17.12.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu pojezierzy [[Pojezierze Olsztyńskie|Olsztyńskiego]] i [[Pojezierze Mrągowskie|Mrągowskiego]], w odległości 9 km na północny wschód od [[Biskupiec| Biskupca]]. Wieś leży na północnym brzegu jeziora [[Jezioro Jełmuń|Jełmuń]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została założona na 55 [[Włóka| włókach]] przez biskupa [[lkwim: Stanisław Hozjusz| Stanisława Hozjusza]]. Od jego imienia miejscowość otrzymała nazwę, która ulegała przekształceniom na przestrzeni lat: ''Stenczeldorff'' (1587), ''Stanisławowo'' (1597), ''Stanisławowa'' (1609), ''Stanisławow'' (1615), ''Stanzlewen'' (1657). W 1772 roku miejscowość przemianowano na ''Stensseldorf'', a w okresie międzywojennym wprowadzono nazwę ''Sternsee''. |
| − | + | W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 385 osób; 18 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 656 osób. W tym okresie ponad połowę ludności stanowili Polacy. W latach 80. XIX stulecia Stanclewo liczyło już 900 mieszkańców. W 1827 roku do miejscowej szkoły podstawowej uczęszczało 38 dzieci. Zajęcia były prowadzone w języku polskim. W 1853 roku liczba uczniów wzrosła do 108. W 1935 roku do niemieckojęzycznej placówki uczęszczało 142 uczniów. Zatrudnionych było 4 nauczycieli. W 1907 roku wybudowano zachowany do czasów obecnych [[Kościół pw. św. Józefa i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny|kościół pw. św. Józefa i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]. Obok kościoła wzniesiono w tym samym czasie budynek plebanii. Aż do 1938 roku w miejscowym kościele głoszono kazania na przemian w języku polskim i w języku niemieckim. | |
| − | + | W 1886 roku założono we wsi bibliotekę [[Towarzystwo Czytelni Ludowych| Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. W czasie [[Plebiscyt 1920 roku|plebiscytu w 1920 roku]] na 542 osoby uprawnione do głosowania 184 postanowiły głosować za Polską. Cztery lata później, w czasie wyborów do sejmu pruskiego, na [[Polska Partia Ludowa| Polską Partię Ludową]] głosowała połowa uprawnionych do uczestnictwa w wyborach. | |
| − | + | Od 1929 roku aż do wybuchu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] w miejscowości działało polskie przedszkole. Natomiast w 1930 roku, staraniem [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię |Polsko–Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]], uruchomiona została [[Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie |szkoła polska]]. W pierwszym roku funkcjonowania uczyło się w niej 10 dzieci. Między 1931 a 1939 rokiem liczba uczniów wahała się między 10 a 16. Nauczycielami byli w niej kolejno: [[Władysław Stachowski]], [[Lucjan Latosiński]], [[Bronisław Chabowski]], [[Leon Kauczor]], [[Stanisław Budych]], [[Joachim Kokowski]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | W okresie międzywojennym w Stanclewie działało koło [[Związek Polaków w Niemczech| Koło Związku Polaków w Niemczech]], koło [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich| Związku Towarzystw Młodzieży]], drużyna harcerska, która weszła w skład [[Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech |Hufca Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]] i biblioteka polska (zlikwidowana 22 sierpnia 1939 roku). W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 934 osoby. W chwili wybuchu wojny polscy działacze ze Stanclewa zostali wysiedleni lub aresztowano. Część z nich trafiła do obozów koncentracyjnych. Po 1945 roku w miejscowości zamieszkali polscy osadnicy. | ||
| + | <br/> | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością == | |
| + | *[[Krzysztof Banasik]] (ur. 1965) – muzyk i kompozytor zespołu Kult, były członek zespołu Armia; podobnie jak Brylewski i Budzyński mieszkał w Stanclewie w latach 90. | ||
| + | *[[Robert Brylewski]] (ur. 1961) – polski muzyk rockowy i reggaeowy, współzałożyciel zespołów Kryzys, Brygada Kryzys oraz Izrael, na przełomie lat 80. i 90. pomieszkiwał w Stanclewie, gdzie mieściła się siedziba założonego przez niego studia nagraniowego Złota Skała | ||
| + | *[[Stanisław Budych]] (1916–?) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[Tomasz Budzyński]] (ur. 1962) – muzyk rockowy, poeta, malarz, związany z zespołami: Armia, Siekiera, 2Tm2,3, Budzy, Trupia Czaszka; a w latach 90. mieszkał w Stanclewie | ||
| + | *[[Bronisław Chabowski]] (1892–1942) – nauczyciel, organista | ||
| + | *[[Ludwik Broy]] (1909-1986) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[Franciszka Hensel-Szczepańska]] (1909-1981) – wychowawczyni przedszkoli | ||
| + | *[[Leon Kauczor]] (1919–1981) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[Joachim Kokowski]] (1914–1973) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, adwokat, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[Róża Koenigsmann-Pacholska]] (1916–?) – wychowawczyni przedszkoli polskich | ||
| + | *[[Lucjan Latosiński]] (1885–?) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, nauczyciel szkoły polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[lkwim: Jan Lubomirski| Jan Lubomirski]] (1905–1970) – urodzony w Stanclewie nauczyciel muzyki, folklorysta, uczeń Feliksa Nowowiejskiego, działacz kulturalny | ||
| + | *[[Władysław Stachowski]] (1899–1986) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie | ||
| + | *[[Józef Weinert]] (1861–1937) – urodzony w Stanclewie rzeźbiarz warmiński, działacz plebiscytowy | ||
| − | + | ==Turystyka== | |
| + | *szlak rowerowy: Biskupiec – [[Rzeck]] – [[Rasząg]] – [[Zabrodzie]] – [[Kobułty]] – [[Parelskie Wzgórza]] – [[Lipowo (gmina Biskupiec)|Lipowo]] – Stanclewo – [[Bredynki]] – [[Dębowo]] – [[Czerwonka (gmina Biskupiec)|Czerwonka]] –[[Biesowo]] – jezioro [[Jezioro Galk|Galk]] – jezioro [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] | ||
| + | *szlak rowerowy o długości 65 km – przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – [[Stary Gieląd]] – [[Zyndaki]] – [[Burszewo]] – [[Widryny]] – [[Leginy]] – [[Samławki]] – [[Kabiny]] – [[Kolno]] – [[Górowo (gmina Kolno) |Górowo]] – [[Kruzy]] – [[Labuchy]] – Biskupiec | ||
| + | *szlak rowerowy o długości 34 km - przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – [[Węgój]] – Biskupiec | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| + | *kościół wybudowany w stylu neogotyckim w 1907 roku | ||
| + | *budynek plebanii z 1907 roku | ||
| + | *dwie (późnobarokowa i neogotycka) kapliczki przydrożne z XIX wieku | ||
| + | *trzy drewniane zabytkowe chałupy warmińskie | ||
| − | + | ==Multimedia== | |
| + | {{#ev:youtube|6W5IBz8mKQY|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}} | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Chłosta Jan, ''Słownik Warmii'', Olsztyn 2002.<br/> | |
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [18.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#1774/pl/i/stanclewo_-_kosciol_swietego_jozefa_i_wniebowziecia_najswietszej_maryi_panny| Ciekawe Mazury] [20.12.2013]<br/> | |
| − | == | + | [http://gov.genealogy.net/item/show/STESEEKO03MV| Genealogy.net] [20.12.2013]<br/> |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanclewo| wikipedia.pl] [20.12.2013] | |
| − | |||
| − | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | <references> | + | <references/> |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Powiat olsztyński]] | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| − | [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)]] | + | [[Kategoria: Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
[[Kategoria: 1501-1600]] | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:50, 23 mar 2016
| Stanclewo | |
| | |
 Kościół w Stanclewie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Biskupiec |
| Liczba ludności (2010) | 436 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 11-300 |
| Tablice rejestracyjne | NOL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Stanclewo | |
| Położenie na mapie Polski  Stanclewo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Stanclewo (niem. Stanislewo, od 1931 r. Sternsee) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 436 osób [1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Gutowski[2].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu pojezierzy Olsztyńskiego i Mrągowskiego, w odległości 9 km na północny wschód od Biskupca. Wieś leży na północnym brzegu jeziora Jełmuń.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona na 55 włókach przez biskupa Stanisława Hozjusza. Od jego imienia miejscowość otrzymała nazwę, która ulegała przekształceniom na przestrzeni lat: Stenczeldorff (1587), Stanisławowo (1597), Stanisławowa (1609), Stanisławow (1615), Stanzlewen (1657). W 1772 roku miejscowość przemianowano na Stensseldorf, a w okresie międzywojennym wprowadzono nazwę Sternsee.
W 1820 roku wieś była zamieszkana przez 385 osób; 18 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 656 osób. W tym okresie ponad połowę ludności stanowili Polacy. W latach 80. XIX stulecia Stanclewo liczyło już 900 mieszkańców. W 1827 roku do miejscowej szkoły podstawowej uczęszczało 38 dzieci. Zajęcia były prowadzone w języku polskim. W 1853 roku liczba uczniów wzrosła do 108. W 1935 roku do niemieckojęzycznej placówki uczęszczało 142 uczniów. Zatrudnionych było 4 nauczycieli. W 1907 roku wybudowano zachowany do czasów obecnych kościół pw. św. Józefa i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obok kościoła wzniesiono w tym samym czasie budynek plebanii. Aż do 1938 roku w miejscowym kościele głoszono kazania na przemian w języku polskim i w języku niemieckim.
W 1886 roku założono we wsi bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. W czasie plebiscytu w 1920 roku na 542 osoby uprawnione do głosowania 184 postanowiły głosować za Polską. Cztery lata później, w czasie wyborów do sejmu pruskiego, na Polską Partię Ludową głosowała połowa uprawnionych do uczestnictwa w wyborach. Od 1929 roku aż do wybuchu II wojny światowej w miejscowości działało polskie przedszkole. Natomiast w 1930 roku, staraniem Polsko–Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, uruchomiona została szkoła polska. W pierwszym roku funkcjonowania uczyło się w niej 10 dzieci. Między 1931 a 1939 rokiem liczba uczniów wahała się między 10 a 16. Nauczycielami byli w niej kolejno: Władysław Stachowski, Lucjan Latosiński, Bronisław Chabowski, Leon Kauczor, Stanisław Budych, Joachim Kokowski.
W okresie międzywojennym w Stanclewie działało koło Koło Związku Polaków w Niemczech, koło Związku Towarzystw Młodzieży, drużyna harcerska, która weszła w skład Hufca Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech i biblioteka polska (zlikwidowana 22 sierpnia 1939 roku). W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 934 osoby. W chwili wybuchu wojny polscy działacze ze Stanclewa zostali wysiedleni lub aresztowano. Część z nich trafiła do obozów koncentracyjnych. Po 1945 roku w miejscowości zamieszkali polscy osadnicy.
Ludzie związani z miejscowością
- Krzysztof Banasik (ur. 1965) – muzyk i kompozytor zespołu Kult, były członek zespołu Armia; podobnie jak Brylewski i Budzyński mieszkał w Stanclewie w latach 90.
- Robert Brylewski (ur. 1961) – polski muzyk rockowy i reggaeowy, współzałożyciel zespołów Kryzys, Brygada Kryzys oraz Izrael, na przełomie lat 80. i 90. pomieszkiwał w Stanclewie, gdzie mieściła się siedziba założonego przez niego studia nagraniowego Złota Skała
- Stanisław Budych (1916–?) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie
- Tomasz Budzyński (ur. 1962) – muzyk rockowy, poeta, malarz, związany z zespołami: Armia, Siekiera, 2Tm2,3, Budzy, Trupia Czaszka; a w latach 90. mieszkał w Stanclewie
- Bronisław Chabowski (1892–1942) – nauczyciel, organista
- Ludwik Broy (1909-1986) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie
- Franciszka Hensel-Szczepańska (1909-1981) – wychowawczyni przedszkoli
- Leon Kauczor (1919–1981) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Stanclewie
- Joachim Kokowski (1914–1973) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, adwokat, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie
- Róża Koenigsmann-Pacholska (1916–?) – wychowawczyni przedszkoli polskich
- Lucjan Latosiński (1885–?) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, nauczyciel szkoły polskiej w Stanclewie
- Jan Lubomirski (1905–1970) – urodzony w Stanclewie nauczyciel muzyki, folklorysta, uczeń Feliksa Nowowiejskiego, działacz kulturalny
- Władysław Stachowski (1899–1986) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik szkoły polskiej w Stanclewie
- Józef Weinert (1861–1937) – urodzony w Stanclewie rzeźbiarz warmiński, działacz plebiscytowy
Turystyka
- szlak rowerowy: Biskupiec – Rzeck – Rasząg – Zabrodzie – Kobułty – Parelskie Wzgórza – Lipowo – Stanclewo – Bredynki – Dębowo – Czerwonka –Biesowo – jezioro Galk – jezioro Dadaj
- szlak rowerowy o długości 65 km – przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – Stary Gieląd – Zyndaki – Burszewo – Widryny – Leginy – Samławki – Kabiny – Kolno – Górowo – Kruzy – Labuchy – Biskupiec
- szlak rowerowy o długości 34 km - przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – Węgój – Biskupiec
Zabytki
- kościół wybudowany w stylu neogotyckim w 1907 roku
- budynek plebanii z 1907 roku
- dwie (późnobarokowa i neogotycka) kapliczki przydrożne z XIX wieku
- trzy drewniane zabytkowe chałupy warmińskie
Multimedia
Bibliografia
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [18.12.2013]
Ciekawe Mazury [20.12.2013]
Genealogy.net [20.12.2013]
wikipedia.pl [20.12.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Stanclewo i Ptaszki
- ↑ Strona Gminy Biskupiec [17.12.2013]
