Olecko: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Olecko |herb wsi = Herb Olecka.png |flaga wsi = Flaga Olecka.png |herb artykuł = |dope...")
 
 
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Olecka   
 
  |dopełniacz wsi        = Olecka   
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = Olecko.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Rynek w Olecku.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Olecko ''' (niem. ''Marggrabowa'', ''Oletzko'', od 1928 r. ''Treuburg'') – miasto położone w [województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Gmina Olecko|gminie olecko]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miasto jest siedzibą gminy i powiatu. Miejscowość w 2012 roku liczyła 16 558 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Wacław Olszewski]] <ref>http://www.um.olecko.pl/strona-1-urzad_miejski.html [dostęp: 17.12.2014]. </ref>.<br/><br/>
+
[[image:olecko2.jpg|thumb|right|290px|Wieża ciśnień.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 
+
[[image:olecko3.jpg|thumb|right|290px|Zespół Szkół Technicznych<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[image:olecko4.jpg|thumb|right|290px|Budynek dawnego młynu<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[image:olecko5.jpg|thumb|right|290px|Krzyż misyjny przy Kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[image:olecko6.jpg|thumb|right|290px|Kamieniczki w Olecku<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[image:olecko7.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Oleckie Wielkie<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
''' Olecko ''' (niem. ''Marggrabowa'', ''Oletzko'', od 1928 r. ''Treuburg'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Olecko (gmina miejsko-wiejska)|gminie Olecko]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miasto jest siedzibą gminy i powiatu. Miejscowość w 2012 roku liczyła 16 558 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał [[Karol Sobczak]].<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281304#results_vote_elect_mayor_round_2</ref>
 +
<br/><br/>
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miasto jest położone na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]] nad rzeką [[ Rzeka Lega|Legą]] i jeziorem [[Jezioro Oleckie Wielkie|Oleckim Wielkim]]. Miejscowość leży w odległości 31 km od [[Ełk|Ełku]].
+
Miasto jest położone na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], nad rzeką [[ Rzeka Lega|Legą]] i jeziorem [[Jezioro Oleckie Wielkie|Oleckim Wielkim]]. Miejscowość leży w odległości 31 km od [[Ełk|Ełku]].
<br/>
 
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
W 2010 roku miasto obchodziło [[lkwim: Jubileusz 450-lecia Założenia Olecka| 450-lecie powstania]]. [[Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Olecku|Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego]], [[Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Olecku|Powiatowy Inspektorat Weterynarii]]
+
Miasto powstało na obszarze dawnego osadnictwa [[Prusowie|pruskiego plemienia]] [[Jadźwingowie|Jadźwingów]]. Geneza powstania Olecka wiąże się z domkiem myśliwskim, w którym zatrzymywał się [[Albrecht Hohenzollern]]. Pierwsza informacja dotycząca pomysłu założenia miasta pojawiła się w 1559 roku. Zasadźcą i pierwszym sołtysem Olecka został polski szlachcic Adam Wojnowski, który pod koniec 1559 roku sprowadził pierwszych osadników na obszar przyszłego miasta. Osadnicy pochodzili z terenu Mazowsza. Przywilej lokacyjny został wystawiony 1 stycznia 1560 roku. Nazwa miasta ''Marggrabowa'' została wprowadzona w celu upamiętnienia margrabiowskiego tytułu księcia Albrechta. Miasto otrzymało 111 włók.
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
W 1565 roku istniał w Olecku młyn wzniesiony przez sołtysa. W 1570 roku Olecko otrzymało prawo chełmińskie. Osiem lat później okręg administracyjny Margrabowa przemianowano na Olecko. W 1654 roku miała się rozpocząć budowa oleckiego zamku, siedziby starostów książęcych. W kolejnym stuleciu budowla zaczęła niszczeć. Podjęto decyzję o przekazaniu jej na potrzeby stadniny państwowej. W 1822 roku zamek spłonął.
<br/>
+
 
 +
W czasie [[Najazd Tatarów na Prusy|najazdu tatarskiego]] (1656-1657) miasto zostało ograbione i dotkliwie zniszczone przez pożar. Na początku XVIII wieku do Olecka dotarła [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]], która zabiła 1100 mieszkańców. Kolejnym ciosem dla miejscowości były wielkie pożary  w latach 1701, 1704 i 1740. Od 1714 roku w Olecko stacjonował 4. regiment kirasjerów. W roku 1752 doszło do utworzenia powiatu oleckiego. Od 1758 do 1762 roku miasto było okupowane przez wojska rosyjskie. Konfiskaty, grabieże i obowiązek utrzymania wojska poważnie nadwyrężyły lokalną gospodarkę.
 +
 
 +
25 czerwca 1807 roku do Olecka wkroczyła polska dywizja pod dowództwem gen. Zajączka. W 1821 roku w mieście powołano Powiatowe Towarzystwo dla Rozwoju Hodowli Bydła i Koni. Cztery lata później rozpoczął pracę Sąd Miejski i Okręgowy. W 1844 roku w Olecku gościł przejazdem król Fryderyk Wilhelm IV. W latach 50. powstały w mieście Powiatowa Kasa Oszczędności oraz Męskie Stowarzyszenie Śpiewacze. W 1860 roku Olecko otrzymało własny urząd pocztowy. W latach 1866-1867 na miasto spadła epidemia tyfusu, która rozprzestrzeniała się szybko za sprawą klęski głodu. W tym okresie powołano sierociniec dla dzieci im. Ballnusa. W 1879 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe [[Gołdap]]-Olecko-[[Ełk]].
 +
 
 +
W 1880 roku działalność w Olecku rozpoczęła Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego. Cztery lata później Wilhelm Czygan wydał pierwszy numer lokalnej gazety "Oletzkoer Zeitung". W 1905 roku wzniesiono budynek szpitala powiatowego. W 1914 roku otwarto natomiast średnią szkołę żeńską.
 +
 
 +
W czasie I wojny światowej Olecko było dwukrotnie zajmowane przez Rosjan, nie ucierpiało jednak szczególnie na skutek działań wojennych. W czasie [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscytu w 1920 roku]] w mieście bezwzględną większość głosów oddano za Niemcami. Osiem lat później zwycięstwo plebiscytowe upamiętniono poprzez zmianę nazwy miasta na Treuburg. W latach 30. wzniesiono budynek nowego szpitala i kilkadziesiąt domków robotniczych. W 1939 roku w Olecku uruchomiono zajazd "Dworek Mazurski". W styczniu 1945 roku do miasta wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej.
 +
 
 +
W 2010 roku miasto obchodziło [[lkwim: Jubileusz 450-lecia Założenia Olecka| 450-lecie powstania]]. Olecko jest siedzibą [[Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Olecku|Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego]] oraz [[Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Olecku|Powiatowego Inspektoratu Weterynarii]].
 
==Gospodarka==
 
==Gospodarka==
 
*[[Delphia Yachts]]
 
*[[Delphia Yachts]]
 
*[[Mellody Yachts]]
 
*[[Mellody Yachts]]
<br/>
 
 
==Kultura==
 
==Kultura==
*[[Regionalny Ośrodek Kultury w Olecku „Mazury Garbate”]]
+
*[[Regionalny Ośrodek Kultury w Olecku "Mazury Garbate"]]
 
*[[Oleckie Centrum Kultury]]
 
*[[Oleckie Centrum Kultury]]
 
*[[lkiwm: Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Olecku|Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna]]
 
*[[lkiwm: Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Olecku|Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna]]
Linia 58: Linia 71:
 
*[[lkwim:Teatr Poezji Meluzyna|Teatr Poezji Meluzyna]]
 
*[[lkwim:Teatr Poezji Meluzyna|Teatr Poezji Meluzyna]]
 
*[[lkwim:Teatr Scena Ruchliwa|Teatr Scena Ruchliwa]]
 
*[[lkwim:Teatr Scena Ruchliwa|Teatr Scena Ruchliwa]]
<br/>
+
*[[Olecka Izba Historyczna]]
  
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
Linia 68: Linia 81:
 
*[[Euroregion Niemen]]
 
*[[Euroregion Niemen]]
 
*[[lkwim:Stowarzyszenie Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny|Stowarzyszenie Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny]]
 
*[[lkwim:Stowarzyszenie Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny|Stowarzyszenie Twórców Ludowych Mazur i Suwalszczyzny]]
<br/>
+
==Religia==
 
 
==Religia=
 
 
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olecku|Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]
 
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olecku|Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]
 
*[[Parafia pw. Świętej Rodziny w Olecku|Parafia pw. Świętej Rodziny]]
 
*[[Parafia pw. Świętej Rodziny w Olecku|Parafia pw. Świętej Rodziny]]
 
*[[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Olecku|Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski]]
 
*[[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Olecku|Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski]]
 
*[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Olecku|Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]
 
*[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Olecku|Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]
<br/>
 
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Jan Moneta]] (1659–1735) -lektor języka polskiego w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku, autor podręcznika do nauki języka polskiego
+
*[[Jan Moneta]] (1659–1735) lektor języka polskiego w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku, autor podręcznika do nauki języka polskiego
 
*[[Krzysztof Piłat]]
 
*[[Krzysztof Piłat]]
 
*[[Jan Sembrzycki|Jan Karol Sembrzycki]]
 
*[[Jan Sembrzycki|Jan Karol Sembrzycki]]
Linia 87: Linia 96:
 
*[[lkwim:Janina Anuszkiewicz|Janina Anuszkiewicz]]
 
*[[lkwim:Janina Anuszkiewicz|Janina Anuszkiewicz]]
 
*[[lkwim:Zofia Nowikowska|Zofia Nowikowska]]
 
*[[lkwim:Zofia Nowikowska|Zofia Nowikowska]]
<br/>
 
 
 
==Sport==
 
==Sport==
 
*[[Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olecku|Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji]]  
 
*[[Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olecku|Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji]]  
 
*[[Zespół rekreacyjno-sportowy w Olecku|Zespół rekreacyjno-sportowy]]  
 
*[[Zespół rekreacyjno-sportowy w Olecku|Zespół rekreacyjno-sportowy]]  
<br/>
+
*[[KS Czarni Olecko]]
 
 
 
==Edukacja==
 
==Edukacja==
 +
*[[Niepubliczne Przedszkole nr 1 w Olecku|Niepubliczne Przedszkole nr 1]]
 +
*[[Niepubliczne Przedszkole nr 2 w Olecku|Niepubliczne Przedszkole nr 1 w Olecku]]
 
*[[Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi w Olecku|Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi]]
 
*[[Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi w Olecku|Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi]]
 
*[[Szkoła Podstawowa Specjalna w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Szkoła Podstawowa Specjalna w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 
*[[Szkoła Podstawowa Specjalna w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Szkoła Podstawowa Specjalna w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 +
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Olecku|Szkoła Podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza]]
 +
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II w Olecku|Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II]]
 
*[[Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. ks. Jana Twardowskiego w Olecku|Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. ks. Jana Twardowskiego]]
 
*[[Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. ks. Jana Twardowskiego w Olecku|Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. ks. Jana Twardowskiego]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Olecku|Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Olecku|Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika]]
 
*[[Gimnazjum Specjalne w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Gimnazjum Specjalne w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 
*[[Gimnazjum Specjalne w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Gimnazjum Specjalne w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
*[[Ośrodek Szkolno-Wychowawaczy dla Dzieci Głuchych im. św. Filipa Smaldone w Olecku|Ośrodek Szkolno-Wychowawaczy dla Dzieci Głuchych im. św. Filipa Smaldone]]
+
*[[Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Głuchych im. św. Filipa Smaldone w Olecku|Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Głuchych im. św. Filipa Smaldone]]
 
*[[Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 
*[[Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 
*[[Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
 
*[[Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Olecku|Centrum Edukacji Specjalnej przy Środowiskowym Domu Samopomocy]]
Linia 108: Linia 118:
 
*[[Technikum przy Zespole Szkół Technicznych w Olecku|Technikum przy Zespole Szkół Technicznych]]
 
*[[Technikum przy Zespole Szkół Technicznych w Olecku|Technikum przy Zespole Szkół Technicznych]]
 
*[[Technikum nr 1 przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych w Olecku|Technikum nr 1 przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych]]
 
*[[Technikum nr 1 przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych w Olecku|Technikum nr 1 przy Zespole Szkół Licealnych i Zawodowych]]
*[[
 
<br/>
 
 
 
==Turystyka==
 
==Turystyka==
 
*[[Rezerwat Cisowy Jar]]
 
*[[Rezerwat Cisowy Jar]]
 
*[[Szlak św. Jakuba Olecko - Kętrzyn]]
 
*[[Szlak św. Jakuba Olecko - Kętrzyn]]
<br/>
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
 
*[[lkwim:Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie z Austrią i Francją w Olecku|Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie z Austrią i Francją]]
 
*[[lkwim:Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie z Austrią i Francją w Olecku|Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie z Austrią i Francją]]
 
*Teren parku miejskiego wraz z zabudową (kawiarnia, łazienki, stadion, pomost, skocznie, altana) z lat 1920-1930
 
*Teren parku miejskiego wraz z zabudową (kawiarnia, łazienki, stadion, pomost, skocznie, altana) z lat 1920-1930
*Domy przy ul.Armii Krajowej z 2. połowy XIX w.
+
*Domy przy ul. Armii Krajowej z drugiej połowy XIX w.
*Cmentarz ewangelicki z 2. połowy XIX w.
+
*Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX w.
*Budynek starostwa wraz zterenem dawnego zamku  
+
*Budynek starostwa wraz z terenem dawnego zamku  
 
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olecku| Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]
 
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olecku| Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]
 
*Domy przy ul. Grunwaldzkiej, Mazurskiej i Kolejowej z 2. połowy XIX oraz z przełomu XIX i XX w.
 
*Domy przy ul. Grunwaldzkiej, Mazurskiej i Kolejowej z 2. połowy XIX oraz z przełomu XIX i XX w.
 
*Domy przy ul. Nocznickiego, koniec XIX, początek XX w.
 
*Domy przy ul. Nocznickiego, koniec XIX, początek XX w.
 
*Domy przy pl. Wolności, koniec XIX, początek XX w.
 
*Domy przy pl. Wolności, koniec XIX, początek XX w.
<br/>
 
  
== Bibliografia ==
+
==Multimedia==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
 
#Demby Ryszard, ''Olecko: czasy, ludzie, zdarzenia'', Olecko 2000.
 
#Demby Ryszard, ''W straduńskiej puszczy: z dziejów osadnictwa na ziemi oleckiej'', Olecko 1998.
 
#Demby Ryszard, ''Ziemia Olecka w pierwszych latach po II wojnie światowej'', Olecko 1994.
 
#''Dziedzictwo kulturowe ziemi oleckiej'', red.Janina Anuszkiewicz, wstęp Krystyna Wisnziewska, Olecko 2003.
 
#''Dzieje Olecka 1560-2010'', kom red. Stanisław Achremczyk i in., Olecko 2010.
 
#''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', kom. red. Aleksander Chilecki i in., Olsztyn 1974.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf| Ludność. Stan i struktura] [dostęp: 14.12.2014].
 
#[http://www.olecko.pl/intro.html| Oficjalna strona Gminy i Miasta] [dostęp: 14.12.2014].
 
#[http://www.przystanek.pl|Regionalny Ośrodek Kultury "Mazury Garbate" w Olecku] [dostęp: 14.12.2014].
 
#[http://www.um.olecko.pl| Oficjalna Strona Urzędu Miasta w Olecku]] [dostęp: 14.12.2014].
 
<br/>
 
  
 +
{{#ev:youtube|kuxIQnS4Uy4|500|left|}}
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
<references>
+
<references/>
<br/>
 
 
 
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
 
*[[lkwim:Pomnik Wdzięczności w Olecku|Pomnik Wdzięczności w Olecku]]
 
*[[lkwim:Pomnik Wdzięczności w Olecku|Pomnik Wdzięczności w Olecku]]
 
*[[lkwim:Pomnik Wyzwolenia w Olecku|Pomnik Wyzwolenia w Olecku]]
 
*[[lkwim:Pomnik Wyzwolenia w Olecku|Pomnik Wyzwolenia w Olecku]]
 +
== Bibliografia ==
 +
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
 +
Demby Ryszard, ''Olecko: czasy, ludzie, zdarzenia'', Olecko 2000.<br/>
 +
Demby Ryszard, ''W straduńskiej puszczy: z dziejów osadnictwa na ziemi oleckiej'', Olecko 1998.<br/>
 +
Demby Ryszard, ''Ziemia Olecka w pierwszych latach po II wojnie światowej'', Olecko 1994.<br/>
 +
''Dziedzictwo kulturowe ziemi oleckiej'', red.Janina Anuszkiewicz, wstęp Krystyna Wiszniewska, Olecko 2003.<br/>
 +
''Dzieje Olecka 1560-2010'', kom red. Stanisław Achremczyk i in., Olecko 2010.<br/>
 +
''Olecko. Z dziejów miasta i powiatu'', kom. red. Aleksander Chilecki i in., Olsztyn 1974.<br/>
 +
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura] [14.12.2014]<br/>
 +
[http://www.olecko.pl/intro.html olecko.pl] [14.12.2014]<br/>
 +
[http://www.przystanek.pl Regionalny Ośrodek Kultury "Mazury Garbate" w Olecku] [14.12.2014]<br/>
 +
[http://www.um.olecko.pl Urząd Miasta w Olecku]] [14.12.2014]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olecki]] [[Kategoria: Gmina Olecko (miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Miasta]]
+
 
 +
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Miasta]] [[Kategoria: Powiat olecki]] [[Kategoria: Olecko (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1501-1600]]

Aktualna wersja na dzień 10:10, 15 lip 2024

Olecko

Herb Flaga
Herb Olecka Flaga Olecka
Rynek w Olecku.Fot. Mieczysław Kalski
Rynek w Olecku.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Gmina Olecko
Liczba ludności (2012) 16 558
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Olecko
Olecko
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Olecko
Olecko
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Wieża ciśnień.
Fot. Mieczysław Kalski
Zespół Szkół Technicznych
Fot. Mieczysław Kalski
Budynek dawnego młynu
Fot. Mieczysław Kalski
Krzyż misyjny przy Kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św.
Fot. Mieczysław Kalski
Kamieniczki w Olecku
Fot. Mieczysław Kalski
Jezioro Oleckie Wielkie
Fot. Mieczysław Kalski

Olecko (niem. Marggrabowa, Oletzko, od 1928 r. Treuburg) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Olecko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miasto jest siedzibą gminy i powiatu. Miejscowość w 2012 roku liczyła 16 558 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Karol Sobczak.[1]

Położenie

Miasto jest położone na Pojezierzu Mazurskim, nad rzeką Legą i jeziorem Oleckim Wielkim. Miejscowość leży w odległości 31 km od Ełku.

Dzieje miejscowości

Miasto powstało na obszarze dawnego osadnictwa pruskiego plemienia Jadźwingów. Geneza powstania Olecka wiąże się z domkiem myśliwskim, w którym zatrzymywał się Albrecht Hohenzollern. Pierwsza informacja dotycząca pomysłu założenia miasta pojawiła się w 1559 roku. Zasadźcą i pierwszym sołtysem Olecka został polski szlachcic Adam Wojnowski, który pod koniec 1559 roku sprowadził pierwszych osadników na obszar przyszłego miasta. Osadnicy pochodzili z terenu Mazowsza. Przywilej lokacyjny został wystawiony 1 stycznia 1560 roku. Nazwa miasta Marggrabowa została wprowadzona w celu upamiętnienia margrabiowskiego tytułu księcia Albrechta. Miasto otrzymało 111 włók.

W 1565 roku istniał w Olecku młyn wzniesiony przez sołtysa. W 1570 roku Olecko otrzymało prawo chełmińskie. Osiem lat później okręg administracyjny Margrabowa przemianowano na Olecko. W 1654 roku miała się rozpocząć budowa oleckiego zamku, siedziby starostów książęcych. W kolejnym stuleciu budowla zaczęła niszczeć. Podjęto decyzję o przekazaniu jej na potrzeby stadniny państwowej. W 1822 roku zamek spłonął.

W czasie najazdu tatarskiego (1656-1657) miasto zostało ograbione i dotkliwie zniszczone przez pożar. Na początku XVIII wieku do Olecka dotarła epidemia dżumy, która zabiła 1100 mieszkańców. Kolejnym ciosem dla miejscowości były wielkie pożary w latach 1701, 1704 i 1740. Od 1714 roku w Olecko stacjonował 4. regiment kirasjerów. W roku 1752 doszło do utworzenia powiatu oleckiego. Od 1758 do 1762 roku miasto było okupowane przez wojska rosyjskie. Konfiskaty, grabieże i obowiązek utrzymania wojska poważnie nadwyrężyły lokalną gospodarkę.

25 czerwca 1807 roku do Olecka wkroczyła polska dywizja pod dowództwem gen. Zajączka. W 1821 roku w mieście powołano Powiatowe Towarzystwo dla Rozwoju Hodowli Bydła i Koni. Cztery lata później rozpoczął pracę Sąd Miejski i Okręgowy. W 1844 roku w Olecku gościł przejazdem król Fryderyk Wilhelm IV. W latach 50. powstały w mieście Powiatowa Kasa Oszczędności oraz Męskie Stowarzyszenie Śpiewacze. W 1860 roku Olecko otrzymało własny urząd pocztowy. W latach 1866-1867 na miasto spadła epidemia tyfusu, która rozprzestrzeniała się szybko za sprawą klęski głodu. W tym okresie powołano sierociniec dla dzieci im. Ballnusa. W 1879 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe Gołdap-Olecko-Ełk.

W 1880 roku działalność w Olecku rozpoczęła Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego. Cztery lata później Wilhelm Czygan wydał pierwszy numer lokalnej gazety "Oletzkoer Zeitung". W 1905 roku wzniesiono budynek szpitala powiatowego. W 1914 roku otwarto natomiast średnią szkołę żeńską.

W czasie I wojny światowej Olecko było dwukrotnie zajmowane przez Rosjan, nie ucierpiało jednak szczególnie na skutek działań wojennych. W czasie plebiscytu w 1920 roku w mieście bezwzględną większość głosów oddano za Niemcami. Osiem lat później zwycięstwo plebiscytowe upamiętniono poprzez zmianę nazwy miasta na Treuburg. W latach 30. wzniesiono budynek nowego szpitala i kilkadziesiąt domków robotniczych. W 1939 roku w Olecku uruchomiono zajazd "Dworek Mazurski". W styczniu 1945 roku do miasta wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej.

W 2010 roku miasto obchodziło 450-lecie powstania. Olecko jest siedzibą Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz Powiatowego Inspektoratu Weterynarii.

Gospodarka

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Ludzie związani z miejscowością

Sport

Edukacja

Turystyka

Zabytki

  • Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnie z Austrią i Francją
  • Teren parku miejskiego wraz z zabudową (kawiarnia, łazienki, stadion, pomost, skocznie, altana) z lat 1920-1930
  • Domy przy ul. Armii Krajowej z drugiej połowy XIX w.
  • Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX w.
  • Budynek starostwa wraz z terenem dawnego zamku
  • Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Domy przy ul. Grunwaldzkiej, Mazurskiej i Kolejowej z 2. połowy XIX oraz z przełomu XIX i XX w.
  • Domy przy ul. Nocznickiego, koniec XIX, początek XX w.
  • Domy przy pl. Wolności, koniec XIX, początek XX w.

Multimedia

Przypisy

Zobacz też

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Demby Ryszard, Olecko: czasy, ludzie, zdarzenia, Olecko 2000.
Demby Ryszard, W straduńskiej puszczy: z dziejów osadnictwa na ziemi oleckiej, Olecko 1998.
Demby Ryszard, Ziemia Olecka w pierwszych latach po II wojnie światowej, Olecko 1994.
Dziedzictwo kulturowe ziemi oleckiej, red.Janina Anuszkiewicz, wstęp Krystyna Wiszniewska, Olecko 2003.
Dzieje Olecka 1560-2010, kom red. Stanisław Achremczyk i in., Olecko 2010.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, kom. red. Aleksander Chilecki i in., Olsztyn 1974.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura [14.12.2014]
olecko.pl [14.12.2014]
Regionalny Ośrodek Kultury "Mazury Garbate" w Olecku [14.12.2014]
Urząd Miasta w Olecku] [14.12.2014]