Kiwity (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Kiwity |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka = ...") |
|||
| (Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Jacek Pawlik |
|adres_ug = Kiwity 28 | |adres_ug = Kiwity 28 | ||
|kod_poczt_ug = 11-106 Kiwity | |kod_poczt_ug = 11-106 Kiwity | ||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
|www = | |www = | ||
| − | |bip = | + | |bip = https://bipkiwity.warmia.mazury.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Kiwity''' – gmina wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Kiwity| Kiwitach]]. | + | '''Gmina Kiwity''' – gmina wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat lidzbarski|powiatu lidzbarskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Kiwity|Kiwitach]]. |
| − | + | Gmina rolnicza o dużym udziale powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy i niskim zalesieniu jej obszaru. | |
| − | + | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Jacek Pawlik]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje wójt [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska Kiwity zajmuje powierzchnię 145,09 km<sup>2</sup><ref name="p2"> | + | Gmina wiejska Kiwity zajmuje powierzchnię 145,09 km<sup>2</sup><ref name="p2"> [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych Lokalnych GUS]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 74,7% (10841 ha) |
| − | *lasy: | + | *lasy: 14,4% (2084 ha) |
| − | *wody: | + | *wody: 0,6% (82 ha) |
| − | + | Gmina stanowi 15,7% powierzchni powiatu lidzbarskiego. | |
| − | Gmina stanowi | + | [[Plik: Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kiwity_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_001.jpg Commons Wikimedia] ]] |
| − | + | [[Plik: Wnętrze kościoła pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach.jpg|thumb|right|290px|Wnętrze kościoła pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kiwity_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wn%C4%99trze.JPG Commons Wikimedia] ]] | |
| + | [[Plik: Kościół pw. Świętego Krzyża w Krekolu.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Świętego Krzyża w Krekolu.<br>Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krekole-ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82.JPG Commons Wikimedia] | ||
| + | ]] | ||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
| − | + | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba ||3355 ||100 ||1626 ||48,5 ||1729 ||51,5 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 51 || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|51 ||colspan=2|11 ||colspan=2|12 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Kiwity wynosiło -18 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,5% migracji w powiecie lidzbarskim oraz 0,5% w województwie warmińsko-mazurskim. |
| − | [[ | + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == |
| + | Po II wojnie światowej gmina Kiwity była częścią powiatu lidzbarskiego w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kiwity stała się gromadą. | ||
| − | = | + | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy w dniu 1 stycznia 1973 roku przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Kiwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Bartniki]], [[Czarny Kierz]], [[Kiersnowo]], [[Kierwiny]], [[Kiwity]], [[Klejdyty]], [[Klutajny]], [[Kobiela]], [[Konity]], [[Krekole]], [[Napraty]], [[Połapin]], [[Rokitnik]], [[Samolubie]], [[Stoczek]], [[Tolniki Wielkie]], [[Żegoty]]. |
| − | + | ||
| − | [[ | + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat lidzbarski. Gmina Kiwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. |
| + | |||
| + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim. | ||
| − | + | Gmina Kiwity graniczy z gminami: [[Bartoszyce (gmina wiejska)|Bartoszyce]], [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)|Bisztynek]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Lidzbark Warmiński (gmina wiejska)|Lidzbark Warmiński]]. | |
| + | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| + | Sołectwa: [[Bartniki]], [[Czarny Kierz]], [[Kiersnowo]], [[Kierwiny]], [[Kiwity]], [[Klejdyty]], [[Klutajny]], [[Kobiela]], [[Konity]], [[Krekole]], [[Maków]], [[Napraty]], [[Połapin]], [[Rokitnik]], [[Samolubie]], [[Stoczek]], [[Tolniki Wielkie]], [[Żegoty]]. | ||
| + | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej | + | Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Kiwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują prawie 75% powierzchni gminy, w tym: grunty orne i sady: 49,5% (7185 ha), łąki i pastwiska: 25,2% (3656 ha). Znajdują się one na dobrych glebach – III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła i trzody chlewnej. W strukturze gospodarstw rolnych większość stanowią gospodarstwa małe i średnie (od 1-20 ha). W ostatnich latach wzrosła liczba gospodarstw wielkoobszarowych (powyżej 50 ha)<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/178/Plany_Odnowy_Miejscowosci/ bip.warmia.mazury.pl, Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010-2016] [20.10.2014]</ref>. |
| − | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Kiwity wynosiła w 2013 roku 151. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 143 tworzy sektor prywatny. 35 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 11 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 21 firm w dziale budownictwo, 19 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 4 firmy<ref name="p2"/>. | |
| − | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. | |
| − | |||
| − | + | Turystyka nie odgrywa w gminie Kiwity znaczącej roli. Tereny gminy posiadają walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe jednak nie dysponują bazą turystyczną. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Kierwiny, Czarny Kierz. | |
| − | + | Gmina Kiwity należy do lokalnej organizacji turystycznej [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]] i [[LGD "Warmiński Zakątek"]]. | |
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej|obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]], [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia. | |
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14, | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kiwity wynosiła 323 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 7,7% bezrobotnych w powiecie lidzbarskim. |
| + | |||
| + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Gminna Biblioteka Publiczna w Kiwitach]] |
| − | |||
| − | |||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
*dożynki gminne | *dożynki gminne | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[Eberhard z Nysy]] ( | + | *[[Eberhard z Nysy]] (1250–1326) – biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne dla Kiwit. |
| − | *[[ | + | *[[Mikołaj Szyszkowski]] (1590–1643) – duchowny katolicki, biskup warmiński; ufundował [[lkwim: Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym|kościół]] w [[Stoczek Klasztorny|Stoczku Klasztornym]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]</ref>: | |
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy | + | *[[kaplica pw. św. Jakuba Apostoła w Czarnym Kierzu]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach|kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim: Kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach|kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | + | *[[kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Napratach]] | |
| − | *[[Kościół pw. św. | + | *wiadukt drogowy w Napratach |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. św. Wojciecha w Samolubach]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym|Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jana w Żegotach|kościół pw. św. Jana w Żegotach]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jana | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | * | + | *Szlak Pielgrzymkowy "Święte miejsca Warmii" – [[Stoczek Klasztorny]] |
| − | * | + | *"Góra ucieczki" w Kiwitach i inne zabytki archeologiczne (m.in. osady w miejscowościach Samolubie i Klejdyty) |
| − | + | *liczne zabytki architektury sakralnej, w tym kapliczki, m.in. [[Kapliczka w Tolnikach Wielkich|kapliczka w Tolnikach Wielkich]] | |
| − | + | *zabytkowy park w Gościechowie | |
| − | *liczne zabytki architektury, w tym | ||
| − | * | ||
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody | *obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody | ||
| − | + | ==Religia== | |
| − | + | *[[Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym]] | |
| − | + | *[[Parafia pw. św. Jana Ewangelisty w Żegotach]] | |
| + | *[[Parafia pw. Świętego Krzyża w Krekolach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie | + | W gminie wiejskiej Kiwity istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | * | + | *Niepubliczny Punkt Przedszkolny Balbina w Krekolach |
| − | * | + | *Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Krekolach |
| − | + | *[[Zespół Szkół w Kiwitach]]: [[Szkoła Podstawowa w Kiwitach]], [[Publiczne Gimnazjum w Kiwitach]] | |
| − | *[[ | + | *Szkoła Podstawowa w Kiwitach filia w Żegotach |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje | + | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego: Turniej o Puchar Gazety Olsztyńskiej w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta "3 Maja" w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta Niepodległości w Tenisie Stołowym, Gminna Spartakiada Sportowa Sołectw, Gminny Turniej Piłki Nożnej i Siatkowej. |
| − | Na terenie gminy | + | Na terenie gminy działa klub GLUKS Delta Kiwity |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "Łańcuch Wzajemności"]] |
| − | + | *[[Stowarzyszenie Ludzi Aktywnych Plus z siedzibą w Kiwitach]] | |
| − | + | *[[lkwim: Zespół Folklorystyczny Kiwitczanki|Zespół Folklorystyczny "Kiwitczanki"]] | |
| − | |||
| − | *[[Stowarzyszenie | ||
| − | |||
| − | *[[ | ||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
| − | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> | + | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]</ref>: |
Rezerwaty przyrody: | Rezerwaty przyrody: | ||
| − | *[[ | + | *[[rezerwat Mokradła Żegockie]] (33,63 ha) |
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny]] (16429,9 ha) |
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny]] (19329,8 ha) |
| − | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz [[Użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"|użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"]]<ref name="p3"/>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Zobacz też:== | |
| − | + | *[[lkwim: Dzwony z kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach|dzwony z kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach]] | |
| − | Zobacz też: | ||
| − | [[ | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
== Bibliografia== | == Bibliografia== | ||
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych | + | Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw | + | Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów | + | Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim | + | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> |
| − | [http:// | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/178/Plany_Odnowy_Miejscowosci/ bip.warmia.mazury.pl, Plan Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.]<br/> |
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | ||
| − | [http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/ | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Kiwity] [20.10.2014]<br/> |
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat lidzbarski]][[Kategoria: Kiwity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat lidzbarski]][[Kategoria: Kiwity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:18, 5 cze 2024
| Gmina Kiwity | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | lidzbarski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Jacek Pawlik |
| Powierzchnia | 145,09 km² |
| Liczba sołectw | 18 |
| Liczba miejscowości | 18 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
3355 23 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NLI |
| TERYT | 2809022 |
| Urząd gminy Kiwity 28 11-106 Kiwity
| |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Kiwity – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego i we wschodniej części powiatu lidzbarskiego. Siedziba gminy znajduje się w Kiwitach.
Gmina rolnicza o dużym udziale powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy i niskim zalesieniu jej obszaru.
Władzę w gminie sprawuje wójt Jacek Pawlik.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Kiwity zajmuje powierzchnię 145,09 km2[1], w tym:
- użytki rolne: 74,7% (10841 ha)
- lasy: 14,4% (2084 ha)
- wody: 0,6% (82 ha)
Gmina stanowi 15,7% powierzchni powiatu lidzbarskiego.
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: Commons Wikimedia
Wnętrze kościoła pw. Świętych Piotra i Pawła w Kiwitach. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: Commons Wikimedia
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 3355 | 100 | 1626 | 48,5 | 1729 | 51,5 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
51 | 11 | 12 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Kiwity wynosiło -18 osób[1], co stanowi 10,5% migracji w powiecie lidzbarskim oraz 0,5% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Kiwity była częścią powiatu lidzbarskiego w nowo utworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[2], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kiwity stała się gromadą.
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[3], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy w dniu 1 stycznia 1973 roku przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Kiwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[4]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bartniki, Czarny Kierz, Kiersnowo, Kierwiny, Kiwity, Klejdyty, Klutajny, Kobiela, Konity, Krekole, Napraty, Połapin, Rokitnik, Samolubie, Stoczek, Tolniki Wielkie, Żegoty.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[5], przestał istnieć powiat lidzbarski. Gmina Kiwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[6] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim.
Gmina Kiwity graniczy z gminami: Bartoszyce, Bisztynek, Jeziorany, Lidzbark Warmiński.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bartniki, Czarny Kierz, Kiersnowo, Kierwiny, Kiwity, Klejdyty, Klutajny, Kobiela, Konity, Krekole, Maków, Napraty, Połapin, Rokitnik, Samolubie, Stoczek, Tolniki Wielkie, Żegoty.
Gospodarka
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Kiwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują prawie 75% powierzchni gminy, w tym: grunty orne i sady: 49,5% (7185 ha), łąki i pastwiska: 25,2% (3656 ha). Znajdują się one na dobrych glebach – III i IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla bydła i trzody chlewnej. W strukturze gospodarstw rolnych większość stanowią gospodarstwa małe i średnie (od 1-20 ha). W ostatnich latach wzrosła liczba gospodarstw wielkoobszarowych (powyżej 50 ha)[7].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Kiwity wynosiła w 2013 roku 151. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 143 tworzy sektor prywatny. 35 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 11 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 21 firm w dziale budownictwo, 19 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 4 firmy[1].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie Kiwity znaczącej roli. Tereny gminy posiadają walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe jednak nie dysponują bazą turystyczną. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Kierwiny, Czarny Kierz.
Gmina Kiwity należy do lokalnej organizacji turystycznej Stowarzyszenie "Dom Warmiński" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich i LGD "Warmiński Zakątek".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Kiwity wynosiła 323 osoby[1], co stanowi 7,7% bezrobotnych w powiecie lidzbarskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności[8].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Eberhard z Nysy (1250–1326) – biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne dla Kiwit.
- Mikołaj Szyszkowski (1590–1643) – duchowny katolicki, biskup warmiński; ufundował kościół w Stoczku Klasztornym.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kiwity należą[9]:
- kaplica pw. św. Jakuba Apostoła w Czarnym Kierzu
- kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
- kościół pw. Krzyża Świętego i św. Wawrzyńca w Krekolach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Napratach
- wiadukt drogowy w Napratach
- kościół pw. św. Wojciecha w Samolubach wraz z przykościelnym cmentarzem
- Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym
- kościół pw. św. Jana w Żegotach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Pielgrzymkowy "Święte miejsca Warmii" – Stoczek Klasztorny
- "Góra ucieczki" w Kiwitach i inne zabytki archeologiczne (m.in. osady w miejscowościach Samolubie i Klejdyty)
- liczne zabytki architektury sakralnej, w tym kapliczki, m.in. kapliczka w Tolnikach Wielkich
- zabytkowy park w Gościechowie
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
Religia
- Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym
- Parafia pw. św. Jana Ewangelisty w Żegotach
- Parafia pw. Świętego Krzyża w Krekolach
- Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kiwitach
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Kiwity istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Niepubliczny Punkt Przedszkolny Balbina w Krekolach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Krekolach
- Zespół Szkół w Kiwitach: Szkoła Podstawowa w Kiwitach, Publiczne Gimnazjum w Kiwitach
- Szkoła Podstawowa w Kiwitach filia w Żegotach
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje tenisa stołowego: Turniej o Puchar Gazety Olsztyńskiej w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta "3 Maja" w Tenisie Stołowym, Turniej z okazji Święta Niepodległości w Tenisie Stołowym, Gminna Spartakiada Sportowa Sołectw, Gminny Turniej Piłki Nożnej i Siatkowej.
Na terenie gminy działa klub GLUKS Delta Kiwity
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie "Łańcuch Wzajemności"
- Stowarzyszenie Ludzi Aktywnych Plus z siedzibą w Kiwitach
- Zespół Folklorystyczny "Kiwitczanki"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[10]:
Rezerwaty przyrody:
- rezerwat Mokradła Żegockie (33,63 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (16429,9 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny (19329,8 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Kiwity znajdują się 2 pomniki przyrody oraz użytek ekologiczny "Rozlewisko Bartniki"[10].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ bip.warmia.mazury.pl, Planu Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010-2016 [20.10.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
- ↑ 10,0 10,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
bip.warmia.mazury.pl, Plan Odnowy Miejscowości Kiwity na lata 2010 - 2016.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Kiwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
