Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://bip.warmia.mazury.pl/nowe_miasto_lubawskie_gmina_wiejska/ | |bip = http://bip.warmia.mazury.pl/nowe_miasto_lubawskie_gmina_wiejska/ | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Gmina Nowe Miasto Lubawskie''' – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[Powiat nowomiejski|powiecie nowomiejskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Mszanowo|Mszanowie]]. | '''Gmina Nowe Miasto Lubawskie''' – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[Powiat nowomiejski|powiecie nowomiejskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Mszanowo|Mszanowie]]. | ||
Gmina rolnicza, położona na [[Pojezierze Brodnickie|Pojezierzu Brodnickim]], [[Garb Lubawski|Garbie Lubawskim]] oraz w dolinie Drwęcy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. | Gmina rolnicza, położona na [[Pojezierze Brodnickie|Pojezierzu Brodnickim]], [[Garb Lubawski|Garbie Lubawskim]] oraz w dolinie Drwęcy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. | ||
| Linia 46: | Linia 42: | ||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
| − | + | [[Plik: Pomnik świętego Michała Archanioła w Tylicach.jpg|thumb|right|290px|Pomnik świętego Michała Archanioła w Tylicach.<br>Fot. Podkomorzy. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tylice,_figura_%C5%9Bw._Micha%C5%82a_Archanio%C5%82a.jpg Commons Wikimedia]]] | |
| + | [[Plik: Kościół pw. św. Michała Archanioła w Tylicach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Michała Archanioła w Tylicach.<br>Fot. Podkomorzy. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tylice_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_parafialny_prezbiterium.JPG Commons Wikimedia]]] | ||
| + | [[Plik: G.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Kazimierza Królewicza w Gryźlinach.<br>Fot. Podkomorzy. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gry%C5%BAliny_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_filialny.JPG Commons Wikimedia] | ||
| + | ]] | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni | ||
| Linia 61: | Linia 60: | ||
Powstające, po II wojnie światowej, granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski, opierały się początkowo na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Nowe Miasto Lubawskie w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski<ref>Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19480120097 isap.sejm.gov.pl]</ref>, gmina Nowe Miasto Lubawskie stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19500280255 isap.sejm.gov.pl]</ref> powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Nowe Miasto Lubawskie) włączono do województwa olsztyńskiego. | Powstające, po II wojnie światowej, granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski, opierały się początkowo na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Nowe Miasto Lubawskie w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski<ref>Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19480120097 isap.sejm.gov.pl]</ref>, gmina Nowe Miasto Lubawskie stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19500280255 isap.sejm.gov.pl]</ref> powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Nowe Miasto Lubawskie) włączono do województwa olsztyńskiego. | ||
| − | W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Nowe Miasto Lubawskie przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Nowe Miasto Lubawskie, w jej skład weszły sołectwa: [[Bagno]], [[Bratian]], [[Chrośle]], [[Gryźliny]], [[Gwiździny]], [[Jamielnik]], [[Kaczek]], [[Lekarty]], [[Nawra]], [[Nowy Dwór Bratiański]], [[Pacółtowo (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Pacółtowo]], [[Pustki]], [[Radomno]], [[Skarlin]], [[Tylice]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w wjewództwie olsztyńskim.</ref>. | + | W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Nowe Miasto Lubawskie przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Nowe Miasto Lubawskie, w jej skład weszły sołectwa: [[Bagno]], [[Bratian]], [[Chrośle]], [[Gryźliny (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Gryźliny]], [[Gwiździny]], [[Jamielnik]], [[Kaczek]], [[Lekarty]], [[Nawra]], [[Nowy Dwór Bratiański]], [[Pacółtowo (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Pacółtowo]], [[Pustki]], [[Radomno]], [[Skarlin]], [[Tylice]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w wjewództwie olsztyńskim.</ref>. |
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat nowomiejski]]. Gmina Nowe Miasto Lubawskie została bezpośrednio częścią województwa toruńskiego. | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat nowomiejski]]. Gmina Nowe Miasto Lubawskie została bezpośrednio częścią województwa toruńskiego. | ||
| Linia 70: | Linia 69: | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Bagno]], [[Bratian]], [[Chrośle]], [[Gryźliny]], [[Gwiździny]], [[Jamielnik]], [[Kaczek]], [[Lekarty]], [[Mszanowo]], [[Nawra]], [[Nowy Dwór Bratiański]], [[Pacółtowo (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Pacółtowo]], [[Pustki]], [[Radomno]], [[Skarlin]], [[Tylice]]. | + | Sołectwa: [[Bagno]], [[Bratian]], [[Chrośle]], [[Gryźliny (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Gryźliny]], [[Gwiździny]], [[Jamielnik]], [[Kaczek]], [[Lekarty]], [[Mszanowo]], [[Nawra]], [[Nowy Dwór Bratiański]], [[Pacółtowo (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Pacółtowo]], [[Pustki]], [[Radomno]], [[Skarlin]], [[Tylice]]. |
Pozostałe miejscowości: [[Bagno (osada)]], [[Łąki Bratiańskie]], [[Repetajka]], [[Studa]], [[Kaczek (osada)]], [[Ruda (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Ruda]]. | Pozostałe miejscowości: [[Bagno (osada)]], [[Łąki Bratiańskie]], [[Repetajka]], [[Studa]], [[Kaczek (osada)]], [[Ruda (gmina Nowe Miasto Lubawskie)|Ruda]]. | ||
Aktualna wersja na dzień 17:50, 14 kwi 2015
| Gmina Nowe Miasto Lubawskie | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | nowomiejski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Tomasz Waruszewski | ||
| Powierzchnia | 138,47 km² | ||
| Liczba sołectw | 16 | ||
| Liczba miejscowości | 22 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
8064 58 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 56 | ||
| Tablice rejestracyjne | NNM | ||
| TERYT | 2812052 | ||
| Urząd gminy ul. Podleśna 1 Mszanowo 13-300 Nowe Miasto Lubawskie
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Nowe Miasto Lubawskie – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie nowomiejskim. Siedziba gminy znajduje się w Mszanowie.
Gmina rolnicza, położona na Pojezierzu Brodnickim, Garbie Lubawskim oraz w dolinie Drwęcy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje wójt Tomasz Waruszewski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Nowe Miasto Lubawskie zajmuje powierzchnię 138,47 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 69% (9565 ha)
- lasy: 17% (2301,8 ha)
- wody: 5% (692 ha)
Gmina stanowi 31,3% powierzchni powiatu nowomiejskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 8064 | 100 | 4029 | 49,96 | 4035 | 50,04 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
58 | 29 | 29 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Nowe Miasto Lubawskie było dodatnie i wynosiło 8 osób[2], co stanowi 6,9% przyrostu ludności w powiecie nowomiejskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające, po II wojnie światowej, granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski, opierały się początkowo na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Nowe Miasto Lubawskie w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski[3], gmina Nowe Miasto Lubawskie stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa[4] powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Nowe Miasto Lubawskie) włączono do województwa olsztyńskiego.
W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Nowe Miasto Lubawskie przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Nowe Miasto Lubawskie, w jej skład weszły sołectwa: Bagno, Bratian, Chrośle, Gryźliny, Gwiździny, Jamielnik, Kaczek, Lekarty, Nawra, Nowy Dwór Bratiański, Pacółtowo, Pustki, Radomno, Skarlin, Tylice[7].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Nowe Miasto Lubawskie została bezpośrednio częścią województwa toruńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Nowe Miasto Lubawskie w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim.
Gmina wiejska Nowe Miasto Lubawskie graniczy z gminami: Biskupiec, Kurzętnik, Grodziczno, Lubawa, Iława oraz gminą miejską Nowe Miasto Lubawskie.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Bagno, Bratian, Chrośle, Gryźliny, Gwiździny, Jamielnik, Kaczek, Lekarty, Mszanowo, Nawra, Nowy Dwór Bratiański, Pacółtowo, Pustki, Radomno, Skarlin, Tylice.
Pozostałe miejscowości: Bagno (osada), Łąki Bratiańskie, Repetajka, Studa, Kaczek (osada), Ruda.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Nowe Miasto Lubawskie jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią prawie 70% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 80,3% (7688 ha) to grunty orne, 8,4% (1404 ha) łąki i pastwiska, 0,2% (16 ha) to sady. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną.
Warunki przyrodnicze (w tym rzeki, lasy i jeziora) i krajobrazowe (duże urozmaicenie terenu pod względem wysokości) oraz liczne atrakcje turystyczne (naturalne i historyczne) oraz szlaki turystyczne sprzyjają rozwojowi turystyki, jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Lekarty, Radomno, Tylice[10].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Nowe Miasto Lubawskie wynosiła w 2013 roku 506. W tym 24 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 482 tworzy sektor prywatny. 98 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 53 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 84 firmy w dziale budownictwo, 55 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 13 firm[2]. Do największych firm działających na terenie gminy należą: Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe Kompasz Sp.J. - Wytwórnia Pasz w Mszanowie, Gospodarstwo Rolne "Eden" w Gwiździnach.
Gmina Nowe Miasto Lubawskie należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko" oraz LGD "Ziemia Lubawska".
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Nowe Miasto Lubawskie wynosiła 747 osób[2], co stanowi 19,1% bezrobotnych w powiecie nowomiejskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 24% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminne Centrum Kultury w Mszanowie
- Gminna Biblioteka Publiczna w Nowym Mieście Lubawskim z siedzibą w Gwiździnach - filie biblioteki znajdują się w Bratianie, Jamielniku, Radomnie, Skarlinie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Marsz na Grunwald
- Noc Świętojańska w Krainie Brata Jana
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Franciszek Chabrowski (1899-1978) - działacz plebiscytowy na Warmii, uczestnik kampanii wrześniowej, autor pamiętników, malarz.
- Kazimierz Wróblewski (1933 - 1992) - ksiądz katolicki, proboszcz w Gwiździnach, działacz sportowy i społeczny.
- Kazimierz Sulej (1924 - 2006) - lokalny poeta, działacz, mieszkaniec Skarlina.
- Józef Baczewski (1904 - 1975) - urodzony w Gryźlinach działacz plebiscytowy; świadek koronny procesu w Fuldzie (NRF) przeciwko członkom Selbstschutzu z Nowego Miasta Lubawskiego, winnym zamordowania około 300 Polaków.
- Augustyn Serożyński (1883 - 1941) - senator, działacz społeczny, rolnik mieszkający w Lekartach.
- Adolf Mikołaj Waraksiewicz (1881 - 1960) - generał brygady, zasłużony żołnierz II Rzeczpospolitej związany z Ziemią Nowomiejską; właściciel majątku w Tyliczkach.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Nowe Miasto Lubawskie należą[12][13]:
- pozostałości zamku zakonnego w Bratianie
- dwór w Bratianie
- młyn wodny z końca XX w. i urządzenia hydrotechniczne w Bratianie
- kościół pw. św. Kazimierza Królewicza w Gryźlinach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa w Radomnie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Bartłomieja w Skarlinie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Michała Archanioła w Tylicach wraz z przykościelnym cmentarzem
- zespoły dworskie w Gwiździnach, Tylicach, Mszanowie, Pustkach, Jamielniku
- zabytkowe kuźnie z XIX w. w Bratianie i z XX w. w Skarlinie
- cmentarze ewangelickie w Chrośle, Skarlinie
- zabytkowa zabudowa wsi Tylice, Skarlin, Lekarty
Szlaki i atrakcje turystyczne
- część szlaku św. Jakuba
- szlak pieszy żółty: z Torunia, wzdłuż doliny Drwęcy, przez Pojezierze Brodnickie do Radomna, jego przedłużenie prowadzi na teren Pojezierza Iławskiego (szlak żółty jest fragmentem szlaku europejskiego E-11 łączącego Niemcy i Litwę)
- szlak pieszy czerwony: szlak pieszy łączący Nowe Miasto Lubawskie z opisanym wyżej żółtym szlakiem, prowadzący do Radomna
- szlaki wodne i spływy kajakowe rzekami: Drwęcą, Wel, Strugą, Skarlanką, Kakaj
- zabytkowe parki m.in. w: Gwiździnach, Jamielniku, Bagnie, Gryźlinach, Tylicach
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
- rzeki, lasy i jeziora
- wczesnośredniowieczne grodziska w Nowym Dworze Bratiańskim i w Radomnie
- osada nawodna w Skarlinie
- most w Radomnie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie można uzyskać na stronie internetowej gminanml.pl.
Religia
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Nowe Miasto Lubawskie istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Zespoły Wychowania Przedszkolnego w Bratianie, Gwiździnach, Jamielniku, Tylicach
- Niepubliczne Przedszkole "Magiczna Akademia" w Radomnie
- Niepubliczne Przedszkole "Pod Wierzbą" w Bratianie
- Szkoła Podstawowa w Skarlinie
- Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Tylicach
- Szkoła Podstawowa im. ks. Kazimierza Wróblewskiego w Gwiździnach
- Szkoła Podstawowa w Radomnie
- Zespół Szkół im. Rodu Działyńskich w Bratianie - Publiczne Przedszkole w Zespole Szkół im. Rodu Działyńskich w Bratianie, Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół im. Rodu Działyńskich w Bratianie, Gimnazjum w Zespole Szkół im. Rodu Działyńskich w Bratianie
- Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Jamielniku - Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Jamielniku, Gimnazjum w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Jamielniku
Sport
W gminie Nowe Miasto Lubawskie są organizowane różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: "MTB u Brata Jana" w Bratianie, Otwarty Amatorski Bieg Tylicki, Gminne Zimowe Igrzyska Wsi, Otwarty Amatorski Turniej Tenisa Stołowego, Turniej Wsi w Tenisa Stołowego, Turniej Piłki Nożnej dla Szkół Podstawowych, Duathlon, halowe turnieje piłki nożnej, koszykówki, turnieje szachowe i warcabowe, m.in. Mistrzostwa Powiatu w warcabach, rajdy rowerowe i spływy kajakowe.
Prężnie działają kluby:
- LZS WEL Bratian
- KS Wicher Gwiździny
- UKS "Tornado" przy szkole podstawowej w Gwiździnach, UKS "Sprint" przy szkole podstawowej w Tylicach, UKS "Żak" przy zespole szkół w Jamielniku oraz MUKS "Jedynka" przy zespole szkół w Bratianie.
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Bratian
- Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Wsi Jamielnik
- Towarzystwo Miłośników Ziemi Lubawskiej w Mszanowie
- Stowarzyszenie "Nawiarenka" w Nawrze
- Bractwo Rycerskie XXVI Chorągwi Zamku Bratian
- Orkiestra dęta przy OSP w Skarlinie
- Chór św. Cecylii ze Skarlina
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Rzeka Drwęca (1344,87 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy (17 472,4 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel (5 254,1 ha)
- Skarliński Obszar Chronionego Krajobrazu (6 349 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy (12 561,56 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Kakaju (1 427,97 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Jezioro Karaś (814,84 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno (929,37 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Nowe Miasto Lubawskie znajdują się 4 pomniki przyrody[14].
Ciekawostki
- Skarlińska legenda
Z Jeziorem Skarlińskim wiąże się ludowa legenda. W niewielkiej odległości od półwyspu zwanego do dnia dzisiejszego "Kuchnią" był niegdyś piękny, wyniosły zamek. Mieszkał w nim bogaty hrabia wraz z żoną i dorodną córką, o rękę której ubiegało się wielu młodych kandydatów. Gdy nadszedł dzień ślubu, wyznaczony na święto Trzech Króli, goście weselni udali się do klasztoru w Łąkach Bratiańskich. Kiedy orszak ślubny przeprawiał się przez jezioro, słaby lód załamał się, a ludzie zginęli w odmętach wód. Wraz ze śmiercią właścicieli zamek skarliński popadł w ruinę i został zapomniany.
- Tylicki archanioł
Pierwotnie pomnik świętego Michała Archanioła w Tylicach stał na usypanym kopcu nieopodal kościoła; po nastaniu okupacji Niemcy zniszczyli pomnik. Po zakończeniu II wojny światowej z inicjatywy proboszcza tylickiej parafii, księdza Kurowskiego, powstała nowa, rzeźbiona i pokryta kolorową polichromią figura świętego Michała. Usytuowana dziś w sąsiedztwie domu parafialnego zwraca uwagę swoją oryginalnością i niespotykaną formą.
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Gminy Nowe Miasto Lubawski
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w wjewództwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[1]
- ↑ UG Nowe Miasto Lubawskie
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ Planu rozwoju lokalnego gminy Nowe Miasto Lubawskie na lata 2004 - 2006 oraz 2007-2013.
- ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]
Bibliografia
Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Planu rozwoju lokalnego gminy Nowe Miasto Lubawskie na lata 2004 - 2006 oraz 2007 - 2013
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Nowe Miasto Lubawskie [20.10.2014]
Urząd Gminy Nowe Miasto Lubawskie [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.10.2014]
