Barczewo

	Barczewo
	Herb Barczewa
	; Kościół pw. św. Szczepana i św. Anny w Barczewie, źródło: commons.wikimedia.org [12.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Barczewo
Liczba ludności (2012)	7311
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Barczewo
	Położenie na mapie Polski ; Barczewo
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

Barczewo (niem. Wartenburg in Ostpreussen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 7311 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Lech Jan Nitkowski^[1].

Położenie

Barczewo jest położone na Warmii, na Pisą Warmińską, w odległości 17 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Barczewo otrzymało prawa miejskie 4 lipca 1364 roku z rąk biskupa warmińskiego Jana Stryprocka. Przed lokacją miasta istniała nad jeziorem Wadąg strażnica obronna Wartberg. Po zniszczeniu przez Litwinów podjęto decyzję o jej przeniesieniu. Takie były początki osady, z której rozwinęła się miejscowość.

We wschodniej części miasta został wzniesiony zamek biskupi, kościół pw. św. Anny i św. Szczepana oraz klasztor franciszkanów wraz z kościołem pw. św. Andrzeja. Pod koniec XIV wieku Barczewo było już otoczone murem, w którym znajdowały się bramy wjazdowe: Jeziorańska, Olsztyńska i Młyńska. Przez kolejne dziesięciolecia miasto nękały skutki wojen, chorób i epidemii, a przede wszystkim pożarów. Miasto było znane z organizowanych co roku odpustów, na które przybywały pielgrzymki z obszaru całej Warmii. W 1595 roku w Barczewie pojawili się bernardyni. W roku 1677 miasto stało się siedzibą studium teologicznego.

Na początku XVIII wieku Barczewo zostało spustoszone przez epidemię dżumy. Po 1772 roku pojawiły się prześladowania skierowane wobec zakonu bernardynów, który uległ w mieście rozwiązaniu z chwilą śmierci ostatniego zakonnika. W 1808 roku na dawnym terenie klasztornym wzniesiono więzienie, a w 1871 roku również kościół ewangelicki. W 1798 roku w ogromnym pożarze spłonął zamek oraz kościół pw. św. Anny i św. Szczepana. Zamek nie został już odbudowany. Na przełomie XIX i XX wieku Barczewo zaczęło się rozwijać. Miasto uzyskało połączenie kolejowe oraz bitą drogę do Olsztyna. Anton Herman zaczął wydawać lokalną gazetę "Wartenburger Zeitung". W drugiej połowie XIX wieku wzniesiona została miejscowa synagoga. Wybudowano dwa domy dziecka, uruchomiono młyn, tartak i elektrownię. W 1880 roku miejscowość liczyła 4 999 mieszkańców.

W okresie międzywojennym wzniesiono budynek gimnazjum i szkoły powszechnej oraz halę miejską. W mieście działała w tym okresie fabryka cygar, wódek i likierów, dwa browary i zakład produkujący bryczki. W okresie międzywojennym w Barczewie powstało także koło Towarzystwa Sportowego "Sokół". W roku 1939 Barczewo było zamieszkane przez 5 841 osób.

Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta 30 stycznia 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w Barczewie osiedlali się przybysze z Kurpiowszczyny, Pomorza i Mazowsza, a następnie z Wołynia i Wileńszczyzny. Do miasta wróciła też część miejscowych przedstawicieli polskiej ludności. Barczewo zostało zniszczone w 60%. Pierwszym powojennym burmistrzem został Marceli Wiśniewski. W 1946 roku miasto liczyło 1 795 mieszkańców. Rok później do powszechnego użycia weszła jego nowa nazwa – Barczewo. W latach 1972-1989 w Barczewie działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR.

W 1983 roku do Barczewa powrócił zakon bernardynów. Miasto należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.

Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego, źródło: commons.wikimedia.org[12.12.2014]

Synagoga w Barczewie, źródło: commons.wikimedia.org[12.12.2014]

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Ludzie związani z miejscowością

Religia

Edukacja

Turystyka

Szlak św. Jakuba: Kętrzyn - Olsztyn
Szlak samochodowy Grody i stanowiska obronne – przebieg trasy: Barczewko – Barczewo – Dadaj – Kierzbuń – Tumiany – Jeziorany – Kabikiejmy – Sętal – Barkweda
Szlak rowerowy o długości 38 km – przebieg trasy: Klebark Wielki – Silice – Skajboty – Mokiny – Barczewo – Biedowo – Barczewko – Słupy – Wadąg

Zabytki

zamek biskupi
ratusz (2. poł. XIV, 2. poł. XIX w.)
kościół pw. św. Andrzeja Apostoła
ołtarz główny w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła
ołtarz św. Franciszka w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła
kościół pw. św. Anny i św. Szczepana
organy w kościele pw. św. Anny i św. Szczepana
ołtarz św. Szczepana w kościele pw. św. Anny i św. Szczepana
kapliczki przydrożne
kielich z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana
zespół dworca kolejowego (po 1880 r.)
dom parafialny (XIX w.)
domy przy ul. Mickiewicza (przełom XVIII i XIX w., XIX w.)
domy przy ul. Kościuszki,Klasztornej, Kopernika, Grunwaldzkiej
domy przy ul. Traugutta (XIX w.)
domy przy ul. Wojska Polskiego (początek XX w.)
mury obronne
synagoga (2. połowa XIX w.)
kościół ewangelicki (1871)

Ciekawostki

W ostatnim czasie ukazała się praca zbiorowa Szkice z dziejów Barczewa pod red. Grzegorza Białuńskiego, Roberta Klimka i Aliny Kuzborskiej (Barczewo 2014).

Przypisy

↑ barczewo.bip.net.pl [12.12.2014]

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Koziełło-Poklewski, 600 lat Barczewa, Barczewo 1964.
Laskowska Urszula, Barczewo. Z dziejów parafii św. Anny, Olsztyn 1999.
Rynkiewicz Tadeusz, Barczewo, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Zenderowski Wojciech, Osobowości Ziemi Barczewskiej, Barczewo 2013.
Ludność. Stan i struktura, stat.gov.pl [24.11.2014]
barczewo.bil-wm.pl [24.11.2014]
portal.barczewo.pl] [24.11.2014]
Wirtualny Sztetl[24.11.2014]

[1] rczewo.bip.net.pl [12.12.2014]

[1]