Wieliczki (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 12:21, 12 sty 2015 autorstwa Lkozlowska (dyskusja) (→‎Kultura i turystyka)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Wieliczki
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Jarosław Kuczyński
Powierzchnia 140,8 km²
Liczba sołectw 21
Liczba miejscowości 28
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		3382
24 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NOE
TERYT 2813062
Urząd gminy
ul. Lipowa 53 19-404 Wieliczki
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Wieliczki – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-wschodniej części powiatu oleckiego. Siedziba gminy znajduje się w Wieliczkach.

Gmina rolnicza o dużym udziale gruntów rolnym w ogólnej powierzchni gminy.

Władzę w gminie sprawuje wójt Jarosław Kuczyński[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Wieliczki zajmuje powierzchnię 140,8 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 71,5%
  • lasy: 21,9%
  • wody: 0,4%

Gmina stanowi 16,1% powierzchni powiatu oleckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Wieliczki (gmina wiejska)
Plik:Ołtarz w Kościele pw. NNMP w Wieliczkach.jpg
Plik:Ołtarz w Kościele pw. NNMP w Wieliczkach.jpg
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3382 100 1647 48,7 1735 51,3
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		24 12 12

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Wieliczki wynosiło -16 osób[2], co stanowi 12% migracji w powiecie oleckim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny gminy Wieliczki należały do powiatu oleckiego w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Wieliczki przetrwała do końca 1972 roku, do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[4]. W 1973 roku reaktywowano gminę Wieliczki.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[5], przestał istnieć powiat olecki. Gmina Wieliczki została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[6].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapsko-oleckim.
1 stycznia 2002 gmina wiejska Wieliczki na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku[8] weszła w skład reaktywowanego powiatu oleckiego.

Gmina Wieliczki graniczy z gminami: Olecko, Ełk, Kalinowo oraz Bakałarzewo i Raczki w województwie podlaskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Cimochy, Cimoszki, Gąsiorówko, Godziejewo, Guty, Jelitki, Kleszczewo, Krupin, Małe Olecko, Markowskie, Niedźwiedzkie, Nory, Nowe Raczki, Puchówka, Rynie, Sobole, Szeszki, Urbanki, Wieliczki, Wilkasy, Wojnasy.

Pozostałe miejscowości: Gąsiorowo, Krzyżewko, Bartkowski Dwór, Norki, Bartki, Nowy Młyn, Starosty.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Wieliczki jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Użytki rolne stanowią ponad 70% ogólnej powierzchni gminy, w tym: około 65% zajmują grunty orne i ponad 32% użytki zielone. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. Wśród upraw polowych zdecydowanie dominują zboża. Niewielkie powierzchnie zajmują zasiewy roślin: pastewnych, przemysłowych i ziemniaków. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewnej[9].

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Wieliczki wynosiła w 2013 roku 164. W tym 14 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 150 tworzy sektor prywatny. 37 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 17 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 30 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 3 firmy[2].

Gmina Wieliczki stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje walory przyrodnicze i krajobrazowe. Niestety w gminie nie ma rozwiniętej infrastruktury turystycznej, słabo rozwinięta jest baza noclegowa, którą stanowi pole biwakowe w Wieliczkach.

Gmina Wieliczki należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Międzygminnego Związku "Gospodarka Komunalna" oraz LGD "Lider w EGO".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej oraz do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" - obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Wieliczki wynosiła 332 osoby[2], co stanowi 10,1% bezrobotnych w powiecie oleckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 23,9% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

  • Janina Maciukiewicz (1923- ) – nauczycielka, autorka pamiętników, działaczka społeczna.
  • Zofia Nowikowska (1960- ) – artystka ludowa, hafciarka i koronkarka, pisankarka; mieszka w Wieliczkach.
  • Teresa Bartoszewicz - hafciarka, mieszka we wsi Nory.
  • Krzysztof Kulbacki - artysta rzeźbiarz, zajmuje się kowalstwem artystycznym, malarstwem i rzeźbą w kamieniu; mieszka w Wieliczkach.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Wieliczki należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • młyny wodne z przełomu XIX i XX w. znajdujące się w Starostach, Gąsiorówku i Nowym Młynie
  • obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
  • rzeka Lega, jezioro Olecko Małe, lasy (tzw. Bór Kleszczewski)

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wieliczki można uzyskać w Stowarzyszeniu agroturystycznym "Mazurska Kraina" w Giżach oraz na stronie internetowej mazury.info.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Wieliczki istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

Na terenie gminy działa Stowarzyszenie Kultury Fizycznej "Ciamciaramciam", które organizuje różnego rodzaju imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in. prowadzi zajęcia Akademii Piłkarskiej Wieliczki.

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Wieliczki znajduje się 5 pomników przyrody[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ Urząd Gminy Świętajno [1]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
  5. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
  6. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[6]
  7. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
  8. ↑ Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. [8]
  9. ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Wieliczki [9]
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [10]
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [11]


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Program ochrony środowiska dla gminy Wieliczki.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Wieliczki [20.12.2014]
Urząd Gminy Wieliczki [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Wieliczki_(gmina_wiejska)&oldid=108859”