Wielbark (gmina miejsko-wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Wielbark
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Grzegorz Zapadka
Powierzchnia 347,95 km²
Liczba sołectw 22
Liczba miejscowości 35
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		6588
19 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NSZ
TERYT 2817082
Urząd gminy
ul. Grunwaldzka 2 12-160 Wielbark
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Wielbark – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Wielbarku. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia. Władzę w gminie sprawuje wójt Grzegorz Zapadka[1].

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Lesinach Wielkich. Fot. Tadeusz Plebański. Źródło: www.ciekawemazury.pl

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Wielbark zajmuje powierzchnię 347,95 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 34,5%
  • lasy: 59%
  • wody: 1%

Gmina stanowi 18% powierzchni powiatu szczycieńskiego

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 6588 100 3204 48,6 3384 51,4
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		19 9 10

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Wielbark wynosiło -9 osób[2], co stanowi 3,8% migracji w powiecie węgorzewskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Wielbark były częścią powiatu szczycieńskiego w województwie olsztyńskim[3].

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Wielbark przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].

Gminę Wielbark powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6], w jej skład wchodziły obszary sołectw: Baranowo, Borki Wielbarskie, Ciemna Dąbrowa, Głuch, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Kucbork, Lesiny Wielkie, Łatana Wielka, Nowojowiec, Olędry, Piwnice Wielkie, Przeździęk Mały, Przeździęk Wielki, Róklas, Sędrowo, Szymanki, Wesołowo, Wielbark, Wyżegi, Zabiele, Zieleniec.

1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7] przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Wielbark została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Wielbark w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.

Gmina wiejska Wielbark graniczy z gminami: Janowo, Jedwabno, Szczytno, Rozogi oraz Chorzele i Czarnia w województwie mazowieckim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Baranowo, Ciemna Dąbrowa, Głuch, Jesionowiec, Kipary, Kołodziejowy Grąd, Kucbork, Lejkowo, Lesiny Wielkie, Łatana Wielka, Nowojowiec, Olędry, Piwnice Wielkie, Przeździęk Mały, Przeździęk Wielki, Sędrowo, Szymanki, Wesołowo, Wielbark, Wyżegi, Zabiele, Zieleniec.

Pozostałe miejscowości: Borki Wielbarskie, Lesiny Małe, Łatana Mała, Maliniak, Ostrowy, Zapadki, Jankowo, Róklas, Wesołówko, Stachy, Jakubowy Borek, Łysak, Zieleniec Mały.

Gospodarka

Gospodarka gminy Wielbark jest związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Użytki rolne zajmują prawie 35% (12007 ha) ogólnej powierzchni gminy, w tym: 34% (4091 ha) stanowią grunty orne, 66% (7960 ha) łąki i pastwiska. Występowanie w tym rejonie słabych gleb (w większości V i VI klasy bonitacyjnej) oraz skróconego okresu wegetacji spowodowały, że głównym kierunkiem produkcyjnym w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Produkcja roślinna nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb własnych rolników oraz wytwarzanie paszy dla zwierząt. W zasiewach dominują zboża (żyto, jęczmień) oraz ziemniaki. W gminie dominują gospodarstwa indywidualne, małe i średnie (od 1-15 ha).

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Wielbark wynosiła pod koniec 2013 roku 294. W tym 16 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 278 tworzy sektor prywatny. 65 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 23 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 52 firm w dziale budownictwo, 26 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 9 firm[2]. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu, działają firmy przetwórstwa i obróbki drewna (Swedwood Poland Sp. z.o.o. Oddział w Wielbarku), firmy budowlane oraz inne przedsiębiorstwa usługowe i handlowe.

Mimo dobrych warunków klimatycznych i znacznego udziału lasów potencjał rozwoju turystyki w gminie Wielbark jest niewielki. Wynika to przede wszystkim z braku jezior oraz silnej konkurencji atrakcyjniejszych pod tym względem pobliskich gmin Pojezierza Olsztyńskiego, Mrągowskiego czy Krainy Wielkich Jezior Mazurskich.

Gmina Wielbark należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy", Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Wielbark wynosiła 596 osób[2], co stanowi 9,4% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 24,2% ludności[9].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filia biblioteki znajduje się w Przeździęku Wielkim.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dożynki Gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Wielbark należą[10]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki kajakowe:
  • szlaki rowerowe:
    • szlak zielony: Wielbark - wieś Kucbork - uroczysko "Papiernia" - Sasek Mały - "Głęboczek"- Przystań kajakowa nad rzeką Omulew - ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Wielbark - Wielbark
    • szlak żółty: Kolonia Wielbark - Kucbork - Leśniczówka Kucbork - Kolonia Wesołowo - Rólkas - Wielbark
    • szlak czerwony: Wielbark - Ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Wielbark - siedziba leśnictwa Wielbark - wieś Rokitka - przystanek: Pomnik gen. Samsonowa - przystanek: średniowieczne wały obronne - Wielbark
  • park w Wielbarku
  • lasy, rzeka, obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wielbark można uzyskać na stronach internetowych: UG Wielbark oraz turystyka.szczytno.pl.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Wielbark istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie działają kluby:

  • Omulew Wielbark
  • WKS Wałpusza 07 Jesionowiec
  • UKS "Sawica" (przy szkole podstawowej w Wielbarku)

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[11]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Wielbark znajdują się 32 pomniki przyrody[11].

Przypisy

  1. ↑ BIP Urzędu Gminy Wielbark
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [1]
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  10. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  11. ↑ 11,0 11,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Zobacz też:

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Wielbark, Wielbark 2005 [20.12.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Wielbark [20.12.2014]
Urząd Gminy Wielbark [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Wielbark_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=138819”