Bartoszyce (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Bartoszyce

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Rodzaj gminy wiejska
Jadwiga Gut
Powierzchnia 427,2 km²
Liczba sołectw 31
Liczba miejscowości 112
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
11 030
26 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NBA
TERYT 2801032
Urząd gminy
Pl. Zwycięstwa 2 11-200 Bartoszyce
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Bartoszyce – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w centralnej części powiatu bartoszyckiego. Siedziba gminy znajduje się w Bartoszycach.

Jedna z największych[1] pod względem powierzchni gmin w Polsce, największa gmina w województwie warmińsko-mazurskim i w powiecie bartoszyckim. Gmina rolnicza z licznymi atrakcjami turystyczno-krajoznawczymi.

Władzę w gminie od 2006 roku sprawuje wójt Jadwiga Gut.[2]

Powierzchnia gminy

Gmina Bartoszyce zajmuje powierzchnię 427,2 km2[3] W tym:

  • Lasy: 18,9% (8059,2 ha)
  • Wody: 0,58% (247 ha)
  • Użytki rolne: 73,2% (31276 ha)

Gmina stanowi 32,7% powierzchni powiatu bartoszyckiego.


Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 11030 100 5432 49,2 5598 50,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
26 12 13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie Bartoszyce wynosiło -80 osób,[5] co stanowi 20,15% migracji ludności w powiecie bartoszyckim oraz 3,09% w województwie warmińsko-mazurskim.


Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[6], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na terenie ówczesnego powiatu bartoszyckiego utworzono 5 gmin. Gmina Bartoszyce z siedzibą w Bartoszycach została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku.[7] W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Barciszewo, Bąsze, Burkarty, Dąbrowa, Falczewo, Kiersity, Kiertyny Wielkie, Leginy, Lejdy, Nalikajmy, Osieka, Plęsy, Połęcze, Rodnowo, Skitno, Solno, Spytajny, Szylina, Tuplikajmy, Tromity, Wajsnory, Wawrzyny, Wirwilty, Wojciechy, Żydowo. 1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8] przestał istnieć powiat bartoszycki. Gmina Bartoszyce została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina wiejska Bartoszyce sąsiaduje z: gminą miejską Bartoszyce, gminami Bisztynek, Górowo Iławeckie, Kiwity, Lidzbark Warmiński, Sępopol oraz z Rosją.


Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa:Barciszewo, Bąsze, Bezledy, Dąbrowa, Galiny, Gromki, Kiersity, Kiertyny Wielkie, Kinkajmy, Krawczyki, Łabędnik, Łojdy, Maszewy, Minty, Nalikajmy, Osieka, Połęcze, Rodnowo, Skitno, Sokolica, Spytajny, Szylina Wielka, Tolko, Taplikajmy, Trutnowo, Wajsnory, Węgoryty, Witki, Wirwilty, Wojciechy, Żydowo.

Pozostałe miejscowości:Ardapy, Bajdyty, Bieliny, Borki, Borki Sędrowskie, Brzostkowo, Bukowo, Burkarty, Ceglarki, Ciemna Wola, Czerwona Górka, Dębiany, Dębówko, Drawa, Falczewo, Galinki, Ganitajny, Gierczyn, Gile, Glitajny, Głomno, Gromki, Gruda, Gruszynki, Jarkowo, Karolewko, Kicina, Kiertyny Małe, Kisity, Kosy, Króle, Kromarki, Leginy, Lejdy, Lipina, Lisówka, Lusiny, Łabędnik Mały, Łapkiejmy, Łęg, Łoskajmy, Markiny, Matyjaszki, Merguny, Molwity, Nowe Witki, Nuny, Okopa, Parkoszewo, Pasaria, Perkujki, Piergozy, Piersele, Pilwa, Plęsy , Posłusze, Sędławki, Solno, Sortławki, Sporwiny, Spurgle, Styligi, Szczeciny, Szwarunki, Szwaruny, Szylina Mała, Tromity, Tynga, Wardomy, Wargielity, Wawrzyny, Wiatrak, Wipławki, Witki, Wojtkowo, Wola, Wólka, Wyręba, Wysieka, Żardyny, Zawiersze.


Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy jest rolnictwo i jego obsługa. Sprzyjające warunki klimatyczne i stosunkowo dobre gleby sprzyjają rozwojowi rolnictwa. Liczne grunty orne, które zajmują 76,24% powierzchni wszystkich użytków rolnych, wykorzystywane są głównie pod uprawy zbóż. W gminie podejmowane są działania (np. procesy odkwaszania gleby), które mają na celu rozwój rolnictwa ekologicznego.

Ze względu na położenie i liczne atrakcje turystyczno-krajoznawcze dużą rolę w rozwoju gminy odgrywa turystyka, w tym agroturystyka. Gmina poleca bogatą ofertę usług związany z wypoczynkiem na łonie natury. Ilość obiektów turystycznych zbiorowego zakwaterowania lokuje gminę Bartoszyce na 2 miejscu w powiecie bartoszyckim oraz na 55 miejscu w województwie[10].

Przez teren gminy przebiega międzynarodowa trasa Warszawa - Olsztyn - Kaliningrad z nowoczesnym towarowo-osobowym przejściem granicznym w Bezledach. Połączenia kolejowe tradycyjne i szerokotorowe Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - granica państwa - Kaliningrad dają możliwość rozwoju współpracy gospodarczej z Rosją, Liwą, Łotwą i Estonią.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Bartoszyce wyniosła 1380 osób [11], co stanowi 20.94% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,8% ludności[12].


Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Bartoszyce


Zabytki w gminie Bartoszyce
[[ Plik:Kościół pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w Łabędniku.jpg

|242px| Plik:Pałac w Łabędniku ]]
Plik:Pałac w Łabędniku

 

Szlaki i atrakcje turystyczne


Szkolnictwo


Sport

  • Gminny Klub Sportowy "Granica" w Bezledach
  • drużyny piłkarskie: Maszewy, Parkoszewo, Spytajny, FC Nalikajmy, Galiny, Kinkajmy, Łojdy, Borki, Leginy, Sporwiny, Osieka



Obszary chronione i pomniki przyrody

Na obszarze gminy Bartoszyce tereny chronione zajmują 4571,1 ha[14] w tym:

  • obszary chronionego krajobrazu (4562,8 ha)
  • użytki ekologiczne (8,3 ha)

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary chronione Natura 2000:

Na terenie gminy Bartoszyce występują 4 użytki ekologiczne typu torfowiskowego: Rosiczka koło Węgoryt (0,38 ha), rosiczka koło Żydowa (0,95 ha), Torfowisko źródliskowe Sokolica (3,33 ha), Torfowisko źródliskowe Spurgle (3,63 ha).

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Bartoszyce znajdują się 62 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej). Ochroną objęto przede wszystkim wiekowe okazy dębów i lip.

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. zajmują one powierzchnię 4,5 ha.



Bibliografia

  1. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[[20]]
  2. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [[21]]
  3. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[22]]
  4. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  5. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  6. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012.[[23]]
  7. Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, Goniec Bartoszycki.[[24]]
  8. Bank Danych Lokalnych GUS.[[25]]
  9. BIP Wrota Warmii i Mazur.[[26]]
  10. Leksykon kultury Warmii i Mazur. [[27]]
  11. Urząd Gminy Bartoszyce. [[28]]
  12. UStat w Olsztynie. [[29]]



Przypisy

  1. Bank Danych Lokalnych GUS [1] (data dostępu 17.01.2014)
  2. BIP Wrota Warmii i Mazur [2] (data dostępu 17.01.2014)
  3. UStat w Olsztynie[3] porównaj z[4] (data dostępu 17.01.2014)
  4. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  5. Bank Danych lokalnych GUS, Dane roczne wg podgrup cech [5] (data dostępu 17.01.2014)
  6. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[6]
  7. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  8. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [7]
  9. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
  10. UStat w Olsztynie
  11. Bank Danych Lokalnych GUS [9] (data dostępu 17.01.2014)
  12. Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 17.01.2014)
  13. UG Bartoszyce[[10]]
  14. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012.[[11]]