Biskupiec: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Zabytki) |
(→Dzieje miejscowości) |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
− | Między 1972 a 1977 rokim w mieście funkcjonował [[Komitet Gminny PZPR w Biskupcu|Komitet Gminny PZPR]]. W latach 1977-1989 działał natomiast [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Biskupcu|Komitet Miejsko-Gminny]]. Biskupiec należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow|Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]] | + | Początki Biskupca związane są z osadą, która wyrosła przy zamku-strażnicy obronnej, wybudowanego przez biskupa warmińskiego [[Henryk Sorbom|Hneryka Sorboma]]. Miejski przywilej lokacyjny został wystawiony 17 października 1395 roku. Odbiorcą przywileju był zasadźca i pierwszy sołtys, niejaki Jan z [[Mokiny|Mokin]]. Pierwsi osadnicy pochodzili prawdopodobnie z okolic [[Barczewo|Barczewa]] i [[Reszel|Reszla]]. Miasto otoczono murami miejskimi, posiadającymi dwie bramy: Reszelską i Szczycieńską. W XV i w drugiej ćwierci XVI wieku Biskupiec musiał się borykać ze skutkami [[Wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]]. Miasto zostało zniszczone, splądrowane i wyludnione. Runął w gruzach zamek biskupi, którego już nie odbudowano. Od połowy XVI wieku prowadzono akcję ponownego zasiedlenia opuszczonych wsi i miasteczek. W tym okresie w Biskupcu osiedliła się polska ludność z terenu Mazowsza, napływając na te tereny do XVII wieku. W wieku XVII miejscowość padała ofiarą pożarów, które trawiły zabudowania miejskie, gospodarcze i budynki użytku publicznego.Na początku XVIII wieku do miasta dotarła [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]], która zabiła 179 mieszkańców. W 1772 roku Biskupiec był zamieszkany przez 1064 osoby. |
+ | |||
+ | Na początku XIX wieku miasto ponownie znalazło się w centrum wojennych wydarzeń. Biskupiec znalazł się bowiem na trasie przemarszu wojsk francuskich, które stacjonowały w nim od 28 maja do 24 czerwca 1812. Kontrybucje, obowiązek wykarmienia wojska, przymusowy kwaterunek oficerów i żołnierzy, grabieże i samowola tych ostatnich wyczerpały siły i możliwości finansowe mieszkańców na bardzo długi czas. Kolejnym ciosem była [[Epidemia cholery w XIX wieku| epidemia cholery]], która siała spustoszenie od grudnia 1831 do lutego następnego roku. W tym okresie zmarły 82 osoby. W połowie stulecie, za sprawą pełnienia roli centrum administracyjnego, Biskupiec zaczął się rozwijać. | ||
+ | |||
+ | W 1865 roku pracę rozpoczęła miejscowa stacja telegraficzna. W 1900 roku miasto liczyło 5250 mieszkańców. | ||
+ | W roku 1909 Biskupiec uzyskał połączenie kolejowe z [[Czerwonka|Czerwonką]], [[Mrągowo|Mrągowem]] i [[Szczytno|Szczytnem]]. Rok później w mieście uruchomiona została elektrownia. W czasie [[I Wojna Światowa|I wojny światowej]] Biskupiec nie został dotknięty przez działania wojenne. | ||
+ | W lutym 1945 roku do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Pierwszym powojennym burmistrzem został [[Serwilian Rybacki]]. W lipcu uruchomiona została szkoła. W ciągu 1945 roku udało się otworzyć szpital, wznowić pracę młyna, tartaku i elektrowni. W tym samym okresie powstało Państwowe Przedsiębiorstwo Traktorów i Maszyn Rolniczych, przemianowane później na Państwowy Ośrodek Maszyn. W 1951 powstał Powiatowy Dom Kultury. | ||
+ | Między 1972 a 1977 rokim w mieście funkcjonował [[Komitet Gminny PZPR w Biskupcu|Komitet Gminny PZPR]]. W latach 1977-1989 działał natomiast [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Biskupcu|Komitet Miejsko-Gminny]]. Biskupiec należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow|Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]]. | ||
[[File:Ratusz w Biskupcu.jpg|thumb|242 px|left|Ratusz w Biskupcu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biskupiec_town_hall#mediaviewer/File:Biskupiec,_ul._Pionier%C3%B3w_6_%28ratusz%29.jpg][dostęp: 13.12.2104]]] | [[File:Ratusz w Biskupcu.jpg|thumb|242 px|left|Ratusz w Biskupcu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biskupiec_town_hall#mediaviewer/File:Biskupiec,_ul._Pionier%C3%B3w_6_%28ratusz%29.jpg][dostęp: 13.12.2104]]] | ||
[[File:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu.jpg|thumb|242 px|left|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_John_the_Baptist_church_in_Biskupiec#mediaviewer/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela,_ul._1_Maja.JPG][dostęp: 13.12.2014]]] | [[File:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu.jpg|thumb|242 px|left|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_John_the_Baptist_church_in_Biskupiec#mediaviewer/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela,_ul._1_Maja.JPG][dostęp: 13.12.2014]]] |
Wersja z 16:55, 18 gru 2014
Biskupiec | |||||
| |||||
| |||||
![]() Biskupiec. Centrum miasta [4] [dostęp: 13.12.2014]
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Województwo | warmińsko-mazurskie | ||||
Powiat | olsztyński | ||||
Gmina | Biskupiec | ||||
Liczba ludności (2012) | 10 700 | ||||
![]() {{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Biskupiec (niem. Bischofsburg) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 700 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Kamil Kozłowski [1].
Spis treści
[ukryj]Położenie
Biskupiec jest położony w południowo-wschodniej części Warmii na obszarze Pojezierza Olsztyńskiego, w odległości 38 km od Olsztyna. Miasto leży nad rzeką Dymer.
Dzieje miejscowości
Początki Biskupca związane są z osadą, która wyrosła przy zamku-strażnicy obronnej, wybudowanego przez biskupa warmińskiego Hneryka Sorboma. Miejski przywilej lokacyjny został wystawiony 17 października 1395 roku. Odbiorcą przywileju był zasadźca i pierwszy sołtys, niejaki Jan z Mokin. Pierwsi osadnicy pochodzili prawdopodobnie z okolic Barczewa i Reszla. Miasto otoczono murami miejskimi, posiadającymi dwie bramy: Reszelską i Szczycieńską. W XV i w drugiej ćwierci XVI wieku Biskupiec musiał się borykać ze skutkami wojen polsko-krzyżackich. Miasto zostało zniszczone, splądrowane i wyludnione. Runął w gruzach zamek biskupi, którego już nie odbudowano. Od połowy XVI wieku prowadzono akcję ponownego zasiedlenia opuszczonych wsi i miasteczek. W tym okresie w Biskupcu osiedliła się polska ludność z terenu Mazowsza, napływając na te tereny do XVII wieku. W wieku XVII miejscowość padała ofiarą pożarów, które trawiły zabudowania miejskie, gospodarcze i budynki użytku publicznego.Na początku XVIII wieku do miasta dotarła epidemia dżumy, która zabiła 179 mieszkańców. W 1772 roku Biskupiec był zamieszkany przez 1064 osoby.
Na początku XIX wieku miasto ponownie znalazło się w centrum wojennych wydarzeń. Biskupiec znalazł się bowiem na trasie przemarszu wojsk francuskich, które stacjonowały w nim od 28 maja do 24 czerwca 1812. Kontrybucje, obowiązek wykarmienia wojska, przymusowy kwaterunek oficerów i żołnierzy, grabieże i samowola tych ostatnich wyczerpały siły i możliwości finansowe mieszkańców na bardzo długi czas. Kolejnym ciosem była epidemia cholery, która siała spustoszenie od grudnia 1831 do lutego następnego roku. W tym okresie zmarły 82 osoby. W połowie stulecie, za sprawą pełnienia roli centrum administracyjnego, Biskupiec zaczął się rozwijać.
W 1865 roku pracę rozpoczęła miejscowa stacja telegraficzna. W 1900 roku miasto liczyło 5250 mieszkańców. W roku 1909 Biskupiec uzyskał połączenie kolejowe z Czerwonką, Mrągowem i Szczytnem. Rok później w mieście uruchomiona została elektrownia. W czasie I wojny światowej Biskupiec nie został dotknięty przez działania wojenne. W lutym 1945 roku do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Pierwszym powojennym burmistrzem został Serwilian Rybacki. W lipcu uruchomiona została szkoła. W ciągu 1945 roku udało się otworzyć szpital, wznowić pracę młyna, tartaku i elektrowni. W tym samym okresie powstało Państwowe Przedsiębiorstwo Traktorów i Maszyn Rolniczych, przemianowane później na Państwowy Ośrodek Maszyn. W 1951 powstał Powiatowy Dom Kultury. Między 1972 a 1977 rokim w mieście funkcjonował Komitet Gminny PZPR. W latach 1977-1989 działał natomiast Komitet Miejsko-Gminny. Biskupiec należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.

Gospodarka
- "MARDI" Sp. z o.o.
- PPHU "POMAROL" S.A.
- PPHU "STYROPOL" Sp. z o.o.
- Zakład Doświadczalny Przemysłowego Instytutu Maszyn Budowlanych "BUMAR"
Kultura
- Biskupiecki Dom Kultury
- Kino "Millenium"
- Miejska Biblioteka Publiczna
- Pracownia rzeźbiarska Jacka Idźkowskiego
- Filia Warmińsko - Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej w Olsztynie. Biblioteka Pedagogiczna w Biskupcu
- Międzynarodowy Festiwal Muzyki Rozrywkowej
- Ogólnopolski konkurs fotograficzny Miasto i Gmina Biskupiec w kadrze
- Teatr Dźwięku z Biskupca
- Wojewódzki Przegląd Kapel, Chórów i Śpiewaków Ludowych
- Wojewódzki Przegląd Rzeźby Ludowej i Nieprofesjonalnej
- Wojewódzki Przegląd zespołów Pieśni i Tańca oraz Tańca Ludowego
- Przegląd Filmów Niezależnych, Niekomercyjnych i Nieprofesjonalnych 3xNIE
- Przegląd Alternatywnych Form Teatralnych
Organizacje i stowarzyszenia
- Biskupieckie Stowarzyszenie Partnerstwa Miast
- Stowarzyszenie "Pro Cultura"
- Stowarzyszenie Kobiet "Barwy Warmii"
- Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Biskupieckiej
- Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
- Związek Gmin "Czyste Mazury"
- Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"
- Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"
- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło
- Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej na Warmii i Mazurach
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Cyryla Gwiazda
- Henryk III Sorbom
- Walenty Barczewski
- Robert Bilitewski
- Piotr Kula
- Ignacy Pietraszewski
- Jerzy Kowalski
- Józef Szotowski
- Urszula Pasławska
Sport
- Biskupiecki Młodzieżowy Klub Sportowy "Korki"
- Klub Motocyklowy "Dark order"
- Ludowy Klub Kolarski "Warmia" Biskupiec
- Biskupiecka Federacja Sportu
- Uczniowski Klub Sportowy "Dymer"
- Biskupiecki Klub Sportowy "Tęcza"
Edukacja
- Niepubliczne Przedszkole "Jacek i Agatka"
- Przedszkole samorządowe nr 5
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjr. Henryka Dobrzańskiego pseud. "Hubal"
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Orła Białego
- Gimnazjum Nr 1 im. Mikołaja Kopernika
- Katolickie Gimnazjum Społeczne
- Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej przy Zespole Szkół
- Technikum przy Zespole Szkół
- Warmińsko - Mazurski Zakład Doskonalenia Zawodowego w Olsztynie Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Biskupcu
Turystyka
- Rezerwat Jezioro Karaś
- Rezerwat Dębowo
- Szlak rowerowy o długości 65 km – przebieg trasy: Biskupiec – Stanclewo – Stary Gieląd – Zyndaki – Burszewo – Widryny – Leginy – Samławki – Kabiny – Kolno – Górowo – Kruzy – Labuchy – Biskupiec
Zabytki
- Układ urbanistyczny miasta (1325)
- Kościół pw. św. Jana Chrzciciela
- Cmentarz przykościelny
- Kościół ewangelicki (przełom XIX i XX wieku), obecnie kościół pw. bł. Karoliny Kózkówny
- Kapliczki przydrożne
- Browar
- Pozostałości murów obronnych (XIV w.)
- Ratusz z 1927 r.
- Budynek liceum przy ul. Bolesława Chrobrego 13 (1938)
- Internat przy ul. Bolesława Chrobrego 13 (1902)
- Budynek szkoły podstawowej przy ul. Bolesława Chrobrego 15 (1902)
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
- Biskupiec, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- Biskupiec, oprac. Kazimierz Ryszard Piotrowski, Olsztyn 1995.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Danych Lokalnych GUS [dostęp: 13.12.2014].
- Baza Informacji Lokalnej [dostęp: 13.12.2014].
- Dom Warmiński [dostęp: 13.12.2014].
- Serwis Urzędu Miejskiego w Biskupcu [dostęp: 13.12.2014].
- Trasy rowerowe [dostęp: 13.12.2014].
Przypisy
- Skocz do góry ↑ http://www.biskupiec.pl/wladze.htm [dostęp: 13.12.2104].
<references>
Zobacz też