Stawiguda (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(→‎Demografia)
(→‎Kultura i turystyka)
Linia 125: Linia 125:
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu| kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu| kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach| kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach]]
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach| kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach]]
−
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigodzie|kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigodzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigudzie|kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigudzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[lkwim: Dwór w Gągławkach|dwór w Gągławkach]]
 
*[[lkwim: Dwór w Gągławkach|dwór w Gągławkach]]
 
*liczne [[Kapliczki| kapliczki]] m.in. w: [[Kapliczka w Tomaszkowie| Tomaszkowie]], [[Kapliczki w Stawigudzie|Stawigudzie]], [[Kapliczki w Dorotowie|Dorotowie]], [[Kapliczki w Bartągu|Bartągu]], Gryźlinach, Miodówku, Rusi             
 
*liczne [[Kapliczki| kapliczki]] m.in. w: [[Kapliczka w Tomaszkowie| Tomaszkowie]], [[Kapliczki w Stawigudzie|Stawigudzie]], [[Kapliczki w Dorotowie|Dorotowie]], [[Kapliczki w Bartągu|Bartągu]], Gryźlinach, Miodówku, Rusi             

Wersja z 00:54, 23 sty 2015

Gmina Stawiguda
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Irena Derdoń
Powierzchnia 222,87 km²
Liczba sołectw 13
Liczba miejscowości 30
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		7398
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NOL
TERYT 2814112
Urząd gminy
ul. Olsztyńska 10 11-034 Stawiguda
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Stawiguda – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Stawigudzie.

Gmina rolniczo-turystyczna, o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.

Władzę w gminie sprawuje wójt Irena Derdoń[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Stawiguda zajmuje powierzchnię 222,87 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 23%
  • lasy: 54%
  • wody: 14%

Gmina stanowi 7,8% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Stawiguda (gmina wiejska)
Kościół pw. św. św. Jana Ewangelisty w Bartągu
Kościół pw. św. św. Jana Ewangelisty w Bartągu
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 7398 100 3766 50,9 3632 49,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		33 17 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Stawiguda było dodatnie i wynosiło 238 osób[2].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Stawiguda były częścią powiatu olsztyńskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Stawiguda przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Nowo utworzona gmina Stawiguda została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bartąg, Dorotowo, Gągławki, Gryźliny, Jaroty, Kręsk, Miodówko, Majdy, Pluski, Ruś, Stawiguda, Tomaszkowo, Wymój.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Stawiguda została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Stawiguda w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina wiejska Stawiguda graniczy z gminami: Purda, Olsztynek, Gietrzwałd oraz z miastem Olsztyn.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bartąg, Bartążek, Dorotowo, Gągławki, Gryźliny, Jaroty, Majdy - Kręsk, Miodówko - Zezuj, Pluski, Ruś, Stawiguda, Tomaszkowo, Wymój.

Pozostałe miejscowości: Owczarnia, Zazdrość, Grada, Zielonowo, Rybaki, Klekotowo, Łański Piec, Ustrych, Muchorowo, Jełguń, Sójka, Ćwikielnia, Kieruj, Zarośle, Stawiguda - osada.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Stawiguda jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych, uzupełniane przez turystykę, produkcję i usługi.
Rolnictwo gminy charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych. W gminie przeważają gospodarstwa małe (do 5 ha) i średnie (< 50 ha). Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla drobiu.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Stawiguda wynosiła pod koniec 2013 roku 1026. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1013 tworzy sektor prywatny. 220 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 81 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 118 firm w dziale budownictwo, 38 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 30 firm[2]. W gminie istnieją firmy przemysłu chemicznego, metalowego, rolno-spożywczego; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Zakład Produkcyjny "DOREX" Dorotowo, Unilack Sp. z o.o Dorotowo, PGB Polterm Sp. z o.o. Stawiguda, BARWA SYSTEM Sp. z o.o. Stawiguda, MAZURSKIE MIODY Tomaszkowo, PANARTIC POLAND Sp. z o.o. Stawiguda, BioPoint Sp. j. Stawiguda.

Leżąca w regionie Pojezierza Olsztyńskiego gmina Stawiguda, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, rzeki, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i położenie. Liczne atrakcje oraz rozbudowana baza turystyczna, którą stanowią: hotele, ośrodki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne, zachęcają do wypoczynku na jej terenach. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Bartąg, Dorotowo, Gryźliny, Stawiguda, Zazdrość, Pluski, Majdy[9].

Gmina Stawiguda należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Warmińskiego Związku Gmin, Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia". Gmina prowadzi współpracę partnerską z gminami: Wallenhorst z Niemiec, Zujny z Litwy, Priverno z Włoch, Suhindol z Bułgarii oraz Gizałki, Limanowa, Morawica, Postomino, Tymbark w Polsce.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do aglomeracji Olsztyna oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich - obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Stawiguda wynosiła 377 osób[2], co stanowi 4,2% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 6,2% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filie biblioteki znajdują się w Bartągu, Gryźlinach.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Józef Kupczyk (1846 -1911) - urodzony w Bartągu poeta, rzeźbiarz, bibliofil.
  • Walenty Barczewski (1856-1928) - ksiądz katolicki, działacz narodowy, etnograf, pisarz, redaktor, historyk. Spoczywa na cmentarzu w Brąswałdzie.
  • Jakub Bem (1866-1966) - działacz polityczno-społeczno-oświatowy na Warmii.
  • Monika Pietkiewicz (1983-) - wielokrotna medalistka Mistrzostw Polski w tenisie stołowym, reprezentantka Polski; rozpoczynała karierę w LUKS Stawiguda.
  • Zbigniew Pietkiewicz (1953-) - trener tenisa stołowego na Warmii i Mazurach z dużymi sukcesami w sporcie młodzieżowym; ojciec Monika Pietkiewicz.
  • Bogdan Michalewski (1964-) - piłkarz Stomilu Olsztyn, jeden z zawodników od najdłuższym stażu w tym klubie; grał w GKS Stawiguda.
  • Sebastian Florek (1971-) - samorządowiec, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji; uczestnik pierwszej polskiej edycji reality show "Big Brother".
  • Witold Podgórski 1958 - ) - artysta malarz, rysownik, rzeźbiarz.
  • Dominika Radaszewska (1978- ) - animator kultury, instruktor tańca i teatru, reżyserka.
  • Anna Romankiewicz - tancerka, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
  • Lech Romankiewicz - tancerz, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
  • Łukasz Zedlewski (1989- ) - malarz, zajmuje się grafiką, rysunkiem oraz architekturą; mieszka w Miodówku.
  • Wiktor Lech Żołnierek (1952-) – pedagog, akompaniator, kompozytor, autor wielu aranży, głównie muzyki rozrywkowej.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Stawiguda należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • zielony: Stawiguda - Nowa Stawiguda - Pluski - jezioro Łańskie - Gągławki - Bartąg - Olsztyn Jaroty
    • niebieski: OSW ZHP "Perkoz" - Mierki Kołatek - Zielonowo - leśniczówka Stawiguda - Pluski - Węgornia
    • czarny: Dorotowo - Stawiguda
  • obszary chronionego krajobrazu, rezrwaty i pomniki przyrody
  • zabytkowe parki dworskie w: Bartążku, Gągławkach
  • liczne zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki
  • imprezy kulturalne i sportowe, m.in. Piknik Lotniczy w Gryźlinach

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Stawiguda można uzyskać na stronie internetowej: UG Stawiguda.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Stawiguda istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Integracyjny Rajd Rowerowy Gościńcem Niborskim, Bieg Przełajowy dookoła jeziora Bartążek, Regaty "O Błękitną Wstęgę Jeziora Wulpińskiego" w Tomaszkowie, turnieje piłki nożnej dzieci i młodzieży, turnieje siakówki plażowej.
Na terenie gminy działają kluby:

oraz UKS Promocji Sportu Wiejskiego "PROMSPORT"

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Rezewaty:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Stawiguda znajduje się 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: "Pełnik w Rusi", "Wyspa na Jeziorze Pluszne"[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ Urząd Gminy Stawiguda [1]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
  4. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
  5. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
  8. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
  9. ↑ Urząd Gminy Stawiguda [8]
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]


Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Stawiguda na lata 2008 - 2015, Stawiguda 2009
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński] [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Stawiguda [20.12.2014]
Urząd Gminy Stawiguda [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Stawiguda_(gmina_wiejska)&oldid=108823”