Rychliki (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Gospodarka)
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |zarządzający    = Wójt
 
  |zarządzający    = Wójt
−
  |wójt            = Henryk Kiejdo
+
  |wójt            = Zbigniew Lichuszewski
 
  |adres_ug        = Rychliki 86,
 
  |adres_ug        = Rychliki 86,
 
  |kod_poczt_ug    =  14-411 Rychliki
 
  |kod_poczt_ug    =  14-411 Rychliki
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            = http://rychliki-ug.bip-wm.pl/public/
 
  |bip            = http://rychliki-ug.bip-wm.pl/public/
 
}}  
 
}}  
 +
[[Plik:Pałac w Jankowie.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Jankowie. Fot. Viola Czyżewska, 2010 r. Źródło: [http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/6790/Jankowo/ www.polskiezabytki.pl]]]
 +
 +
[[Plik:Pałac w Dymniku.jpg|thumb|right|290px|Pałac w Dymniku. Fot. Viola Czyżewska, 2010 r. Źródło: [http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/6741/Dymnik/ www.polskiezabytki.pl]]]
 
'''Gmina Rychliki''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w południowej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Rychliki| Rychlikach]].
 
'''Gmina Rychliki''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w południowej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Rychliki| Rychlikach]].
−
 
 
Jest to gmina rolnicza, popegeerowska, której większość obszaru położona jest na [[Pojezierze Iławskie| Pojezierzu Iławskim]], jedynie niewielka północna część gminy (w rejonie miejscowości [[Jelonki]]) stanowi peryferyczny fragment [[Żuławy Elbląskie| Żuław Elbląskich]], położony bardzo nisko, w zakresie 0-0,5 m n.p.m. Zachodnie granice gminy określa [[rzeka Dzierzgoń|rzeka Dzierzgoń]], natomiast północno-wschodnią granicę – [[Kanał Elbląski]].  
 
Jest to gmina rolnicza, popegeerowska, której większość obszaru położona jest na [[Pojezierze Iławskie| Pojezierzu Iławskim]], jedynie niewielka północna część gminy (w rejonie miejscowości [[Jelonki]]) stanowi peryferyczny fragment [[Żuławy Elbląskie| Żuław Elbląskich]], położony bardzo nisko, w zakresie 0-0,5 m n.p.m. Zachodnie granice gminy określa [[rzeka Dzierzgoń|rzeka Dzierzgoń]], natomiast północno-wschodnią granicę – [[Kanał Elbląski]].  
 
Jest to gmina o wysokim saldzie migracji ludności na pobyt stały.
 
Jest to gmina o wysokim saldzie migracji ludności na pobyt stały.
−
 
+
W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał Zbigniew Lichuszewski.<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/280408#results_vote_elect_mayor_round_2</ref>
−
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Henryk Kiejdo]]<ref>[http://www.rychliki.pl/index.php/urzad-gminy/organy-gminy/wojt-gminy-rychliki rychliki.pl] [06.08.2014]</ref>.
 
−
<br/><br/>
 
−
{{Galeria|Nazwa=Rychliki (gmina wiejska)|wielkość=290|pozycja=right
 
−
|Plik:Kościół pw.św. Antoniego w Świętym Gaju.jpg|Kościół pw. św. Antoniego w Świętym Gaju.<br>Fot. z arch. UG Rychliki. Źródło: [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/15671,swiety-gaj-kosciol-sw--antoniego-%28xv-w---1878%29.html www.polskaniezwykla.pl]
 
−
|Plik:Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jelonkach.jpg|Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jelonkach
 
−
|Plik:Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie.jpg|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie
 
−
|Plik:Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie - przed 1918 rokiem.jpg|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie – przed 1918 rokiem. Ze zbiorów Jerzego Zaskiewicza.
 
−
|Plik:Dwór w Marwicy.jpg|Dwór w Marwicy
 
−
|Plik:Dwór w Powodowie.jpg|Dwór w Powodowie
 
−
|Plik:Pałac w Jankowie.jpg|Pałac w Jankowie fot. Viola Czyżewska
 
−
|Plik:Pałac w Dymniku.jpg|Pałac w Dymniku fot. Viola Czyżewska
 
−
}}
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 +
[[Plik:Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie. Źródło: [http://pocketsfullofsandpl.blogspot.com/2012/06/okolice-kanau-elblaskiego.html www.pocketsfullofsandpl.blogspot.com]]]
 
Gmina Rychliki zajmuje powierzchnię 131,65km<sup>2</sup><ref>UStat w Olsztynie [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/rychliki.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.08.2014]</ref>. W tym:
 
Gmina Rychliki zajmuje powierzchnię 131,65km<sup>2</sup><ref>UStat w Olsztynie [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/rychliki.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.08.2014]</ref>. W tym:
 
*użytki rolne: 73,08%  (9621 ha)
 
*użytki rolne: 73,08%  (9621 ha)
Linia 54: Linia 45:
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.</ref>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref>Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.</ref>:
−
 
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
Linia 67: Linia 57:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
−
W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Powołano wówczas gromadę Rychliki, która w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania na przestrzeni lat stała się drugą co do wielkości gromadą w powiecie pasłęckim i w 1964 roku zajmowała obszar 96,34km<sup>2</sup><ref>''Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', Pasłęk 1997.</ref>.  
+
W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Powołano wówczas gromadę Rychliki, która w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania na przestrzeni lat stała się drugą co do wielkości gromadą w powiecie pasłęckim i w 1964 roku zajmowała obszar 96,34km<sup>2</sup><ref>''Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297–1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.</ref>.  
  
−
Kolejne zmiany w podziale administracyjnym dokonane na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> przywróciły podział państwa na gminy. W skład utworzonej gminy Rychliki z siedzibą w [[Rychliki| Rychlikach]] wchodziły obszary sołectw: [[Buczyniec]], [[Gołutowo]], [[Jelonki]], [[Krupin (gmina Rychliki) |Krupin]], [[Kwietniewo]], [[Marwica]], [[Mokajmy]], [[Rychliki]], [[Śliwica]], [[Święty Gaj]], [[Wopity]], [[Wysoka (gmina Rychliki)| Wysoka]] oraz miejscowość [[Lepno]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
+
Kolejne zmiany w podziale administracyjnym dokonane na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> przywróciły podział państwa na gminy. W skład utworzonej gminy Rychliki z siedzibą w [[Rychliki| Rychlikach]] wchodziły obszary sołectw: Buczyniec, Gołutowo, Jelonki, Krupin, Kwietniewo, Marwica, Mokajmy, Rychliki, Śliwica, Święty Gaj, Wopity, Wysoka oraz miejscowość Lepno<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
  
 
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> przestał istnieć powiat pasłęcki. Gmina Rychliki stała się częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref>.
 
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref> przestał istnieć powiat pasłęcki. Gmina Rychliki stała się częścią województwa elbląskiego<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]</ref>.
Linia 77: Linia 67:
 
Gmina wiejska Rychliki graniczy z: [[Elbląg (gmina wiejska)| gminą wiejską Elbląg]], [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)| gminą Pasłęk]], [[Markusy (gmina wiejska)| gminą Markusy]], [[Małdyty (gmina wiejska)| gminą Małdyty]] w [[Powiat ostródzki| powiecie ostródzkim]] oraz gminami Dzierzgoń i Stary Dzierzgoń w powiecie sztumskim.
 
Gmina wiejska Rychliki graniczy z: [[Elbląg (gmina wiejska)| gminą wiejską Elbląg]], [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)| gminą Pasłęk]], [[Markusy (gmina wiejska)| gminą Markusy]], [[Małdyty (gmina wiejska)| gminą Małdyty]] w [[Powiat ostródzki| powiecie ostródzkim]] oraz gminami Dzierzgoń i Stary Dzierzgoń w powiecie sztumskim.
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa: Jelonki, Kwietniewo, [[Lepno]]-[[Buczyniec]], [[Jankowo]]<ref>Urząd Gminy Rychliki, [http://www.rychliki.pl/aktualnosci/971-trzynaste-sołectwo-w-gminie-rychliki rychliki.pl]</ref>, Marwica, Mokajny, [[Powodowo]], [[Protowo]], [[Rejsyty]], Rychliki, Śliwica, Święty Gaj, Wysoka.
+
Sołectwa: [[Jelonki]], [[Kwietniewo]], [[Lepno]]-[[Buczyniec]], [[Jankowo]]<ref>Urząd Gminy Rychliki, [http://www.rychliki.pl/aktualnosci/971-trzynaste-sołectwo-w-gminie-rychliki rychliki.pl]</ref>, [[Marwica]], [[Mokajny]], [[Powodowo]], [[Protowo]], [[Rejsyty]], [[Rychliki]], [[Śliwica]], [[Święty Gaj]], [[Wysoka (gmina Rychliki)|Wysoka]].
  
−
Pozostałe miejscowości: [[Dymnik]], [[Gołutowo]], [[Dziśnity]], [[Topolno Wielkie]], Krupin, [[Kiersity]], [[Sójki]], Wopity, [[Barzyna]], [[Grądowy Młyn]], [[Budki]], [[Liszki]].
+
Pozostałe miejscowości: [[Dymnik]], [[Gołutowo]], [[Dziśnity]], [[Topolno Wielkie]], [[Krupin (gmina Rychliki) |Krupin]], [[Kiersity]], [[Sójki]], Wopity, [[Barzyna]], [[Grądowy Młyn]], [[Budki]], [[Liszki]].
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
 
Gmina Rychliki jest gminą rolniczą, a jej charakter wynika z położenia geograficznego i bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 73% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne, zajmując powierzchnię 7846 ha (59,6%), łąki i pastwiska 1727 ha (13,1%), oraz sady i ogrody działkowe – 48 ha (0,4% powierzchni wszystkich użytków rolnych w gminie). Gmina posiada korzystne warunki rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej.
 
Gmina Rychliki jest gminą rolniczą, a jej charakter wynika z położenia geograficznego i bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 73% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne, zajmując powierzchnię 7846 ha (59,6%), łąki i pastwiska 1727 ha (13,1%), oraz sady i ogrody działkowe – 48 ha (0,4% powierzchni wszystkich użytków rolnych w gminie). Gmina posiada korzystne warunki rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Linia 123: Linia 114:
 
*[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Rychlikach| kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Rychlikach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[lkwim: Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Rychlikach| kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Rychlikach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[lkwim: Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie| kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[lkwim: Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie| kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
−
*[[kościół pw.św. Antoniego w Świętym Gaju]] – sanktuarium św. Wojciecha w Świętym Gaju
+
*[[Kościół pw. św. Antoniego w Świętym Gaju|kościół pw. św. Antoniego w Świętym Gaju]] – sanktuarium św. Wojciecha w Świętym Gaju
 
*[[lkwim: Pałac w Jankowie| pałac w Jankowie]]
 
*[[lkwim: Pałac w Jankowie| pałac w Jankowie]]
 
*domy podcieniowe w miejscowościach: [[Jelonki]], [[Kwietniewo]], [[Rychliki]]
 
*domy podcieniowe w miejscowościach: [[Jelonki]], [[Kwietniewo]], [[Rychliki]]
Linia 129: Linia 120:
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''':
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''':
 
*[[Szlak św. Wojciecha]] – pieszy szlak turystyczny, biegnący przez [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Tropy Elbląskie]] – [[Węgle-Żukowo]] – [[Jurandowo]] – [[Dzierzgonka]] – [[Brudzędy]] – [[Stare Dolno]] – [[Kwietniewo]] – [[Święty Gaj]]
 
*[[Szlak św. Wojciecha]] – pieszy szlak turystyczny, biegnący przez [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Tropy Elbląskie]] – [[Węgle-Żukowo]] – [[Jurandowo]] – [[Dzierzgonka]] – [[Brudzędy]] – [[Stare Dolno]] – [[Kwietniewo]] – [[Święty Gaj]]
−
*[[Szlak Kanału Elbląskiego]] – zielony szlak rowerowy, bardzo długi szlak rowerowy prowadzi wzdłuż Kanału Elbląskiego [[Elbląg]] (Rubno Wielkie) – [[Nowakowo]] – [[Kępa Rybacka]] – [[Bielnik II]] – [[Kazimierzowo]] – [[Władysławowo]] – [[Wikrowo]] – [[Jegłownik]] – [[Gronowo Elbląskie]] –  [[Różany]] – [[Zwierzno]] – [[Kępniewo]] – [[Brudzędy]] – [[Stare Dolno]] – [Święty Gaj – Kwietniewo – Rychliki – Jelonki – Lepno –  [[Kreki]] – [[Jarnołtowo]] – [[Zalewo]] – [[Jerzwałd]] – [[Siemiany]] – [[Piotrkowo]] – [[Starzykowo]] – [[Szymbark]] – [[Ząbrowo]] – [[Kamionka]] –  [[Iława]]
+
*[[Szlak Kanału Elbląskiego]] – zielony szlak rowerowy, bardzo długi szlak rowerowy prowadzący wzdłuż Kanału Elbląskiego [[Elbląg]] (Rubno Wielkie) – [[Nowakowo]] – [[Kępa Rybacka]] – [[Bielnik II]] – [[Kazimierzowo]] – [[Władysławowo]] – [[Wikrowo]] – [[Jegłownik]] – [[Gronowo Elbląskie]] –  [[Różany]] – [[Zwierzno]] – [[Kępniewo]] – [[Brudzędy]] – [[Stare Dolno]] – Święty Gaj – Kwietniewo – Rychliki – Jelonki – Lepno –  [[Kreki]] – [[Jarnołtowo]] – [[Zalewo]] – [[Jerzwałd]] – [[Siemiany]] – [[Piotrkowo]] – [[Starzykowo]] – [[Szymbark]] – [[Ząbrowo]] – [[Kamionka]] –  [[Iława]]
−
*szlak czarny – rekreacjny szlak rowerowy [[Węzina]] – pochylnia Jelenie
+
*szlak czarny – rekreacyjny szlak rowerowy [[Węzina]] – pochylnia Jelenie
−
*[[Kanał Elbląski]] z zespołem pięciu pochylni – trzy znajdują się na terenie gminy Rychliki
+
*[[Kanał Elbląski]] z zespołem pięciu pochylni – trzy z nich znajdują się na terenie gminy Rychliki
 
*szereg zespołów dworsko-pałacowych
 
*szereg zespołów dworsko-pałacowych
 
*zabytkowe domy podcieniowe
 
*zabytkowe domy podcieniowe
−
*sanktuarium św. Wojciecha w Świętym Gaju
+
*Sanktuarium św. Wojciecha w Świętym Gaju
 
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Rychliki można uzyskać na stronie serwisu internetowego [http://www.rychliki.pl/ Urząd Gminy Rychliki]
 
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Rychliki można uzyskać na stronie serwisu internetowego [http://www.rychliki.pl/ Urząd Gminy Rychliki]
 
<br/>
 
<br/>
 +
 +
== Religia ==
 +
*[[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jelonkach]]
 +
*[[Parafia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Rychlikach]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
Linia 154: Linia 149:
 
**[[Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgoń]] (2413 ha)
 
**[[Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgoń]] (2413 ha)
  
−
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Rychliki znajdują się 92 pomniki przyrody <ref>[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [06.08.2014]</ref>, są to okazy dębów, buków, lip i innych. Są także głazy narzutowe, jak np. [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buczyniec|w leśnictwie Buczyniec]].
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Rychliki znajdują się 92 pomniki przyrody <ref>[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [06.08.2014]</ref>, są to okazy dębów, buków, lip i innych oraz głazy narzutowe, jak np. [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buczyniec|w leśnictwie Buczyniec]].
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 +
 
== Bibliografia==
 
== Bibliografia==
 
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014] <br/>
 
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014] <br/>

Aktualna wersja na dzień 07:54, 23 kwi 2024

Gmina Rychliki
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat elbląski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Zbigniew Lichuszewski
Powierzchnia 131,65 km²
Liczba sołectw 13
Liczba miejscowości 27
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		4039
31 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NEB
TERYT 2804082
Urząd gminy
Rychliki 86, 14-411 Rychliki
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy
Pałac w Jankowie. Fot. Viola Czyżewska, 2010 r. Źródło: www.polskiezabytki.pl
Pałac w Dymniku. Fot. Viola Czyżewska, 2010 r. Źródło: www.polskiezabytki.pl

Gmina Rychliki – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Rychlikach. Jest to gmina rolnicza, popegeerowska, której większość obszaru położona jest na Pojezierzu Iławskim, jedynie niewielka północna część gminy (w rejonie miejscowości Jelonki) stanowi peryferyczny fragment Żuław Elbląskich, położony bardzo nisko, w zakresie 0-0,5 m n.p.m. Zachodnie granice gminy określa rzeka Dzierzgoń, natomiast północno-wschodnią granicę – Kanał Elbląski. Jest to gmina o wysokim saldzie migracji ludności na pobyt stały. W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał Zbigniew Lichuszewski.[1]

Powierzchnia gminy

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kwietniewie. Źródło: www.pocketsfullofsandpl.blogspot.com

Gmina Rychliki zajmuje powierzchnię 131,65km2[2]. W tym:

  • użytki rolne: 73,08% (9621 ha)
  • lasy: 19,79% (2606 ha)
  • wody: 0,84% (110 ha)

Gmina stanowi 9,3% powierzchni powiatu elbląskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 4039 100 1970 48,77 2069 51,23
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		31 15 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Rychliki wynosiło -42 osoby[4], co stanowi 28,19% migracji w powiecie elbląskim oraz 1,14% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5] istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Powołano wówczas gromadę Rychliki, która w wyniku likwidacji niektórych mniejszych gromad niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania na przestrzeni lat stała się drugą co do wielkości gromadą w powiecie pasłęckim i w 1964 roku zajmowała obszar 96,34km2[6].

Kolejne zmiany w podziale administracyjnym dokonane na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7] przywróciły podział państwa na gminy. W skład utworzonej gminy Rychliki z siedzibą w Rychlikach wchodziły obszary sołectw: Buczyniec, Gołutowo, Jelonki, Krupin, Kwietniewo, Marwica, Mokajmy, Rychliki, Śliwica, Święty Gaj, Wopity, Wysoka oraz miejscowość Lepno[8].

1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9] przestał istnieć powiat pasłęcki. Gmina Rychliki stała się częścią województwa elbląskiego[10].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[11] umiejscowiły gminę wiejską Rychliki w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.

Gmina wiejska Rychliki graniczy z: gminą wiejską Elbląg, gminą Pasłęk, gminą Markusy, gminą Małdyty w powiecie ostródzkim oraz gminami Dzierzgoń i Stary Dzierzgoń w powiecie sztumskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Jelonki, Kwietniewo, Lepno-Buczyniec, Jankowo[12], Marwica, Mokajny, Powodowo, Protowo, Rejsyty, Rychliki, Śliwica, Święty Gaj, Wysoka.

Pozostałe miejscowości: Dymnik, Gołutowo, Dziśnity, Topolno Wielkie, Krupin, Kiersity, Sójki, Wopity, Barzyna, Grądowy Młyn, Budki, Liszki.

Gospodarka

Gmina Rychliki jest gminą rolniczą, a jej charakter wynika z położenia geograficznego i bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 73% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne, zajmując powierzchnię 7846 ha (59,6%), łąki i pastwiska 1727 ha (13,1%), oraz sady i ogrody działkowe – 48 ha (0,4% powierzchni wszystkich użytków rolnych w gminie). Gmina posiada korzystne warunki rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej.

Obszar gminy Rychliki posiada znaczny potencjał turystyczny związany z zasobami przyrodniczo-krajobrazowymi i kulturowymi. Korzystne warunki do utworzenia turystycznego szlaku kajakowego posiada rzeka Dzierzgoń, jezioro Drużno i Kanał Elbląski. Ten ostatni wraz z pięcioma pochylniami jest jednym z najcenniejszych obiektów zabytkowych w województwie. Walory krajobrazowe i warunki geomorfologiczne stwarzają dogodne warunki do rozwoju turystyki rowerowej. Znaczny udział w powierzchni gminy obszarów chronionego krajobrazu i brak dużych źródeł emisji zanieczyszczeń stanowią dodatkowe atuty podnoszące atrakcyjność turystyczną regionu.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Rychliki wynosiła w 2013 roku 149. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 138 tworzyło sektor prywatny[4]. 35 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 8 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 20 firm w dziale budownictwo, a 27 firm w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Rychliki wynosiła 530 osób[4], co stanowiło 8,6% bezrobotnych w powiecie elbląskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 21,4% ludności[13].

Gmina Rychliki należy do Związku Gmin Kanału Ostródzko–Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. obszar gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy:

Wydarzenia kulturalne związane z gminą:

Zabytki znajdujące się na terenie gminy:

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Rychliki należą[14]:

Schemat pochylni Kanału Elbląskiego.
Źródło: www.kanaly.info

Szlaki i atrakcje turystyczne:

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Rychliki można uzyskać na stronie serwisu internetowego Urząd Gminy Rychliki

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Rychliki istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie wiejskiej Rychlikach istnieje klub sportowy LZS Victoria Rychliki.

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Rychliki znajdują się 92 pomniki przyrody [15], są to okazy dębów, buków, lip i innych oraz głazy narzutowe, jak np. w leśnictwie Buczyniec.

Przypisy

  1. ↑ https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/280408#results_vote_elect_mayor_round_2
  2. ↑ UStat w Olsztynie Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.08.2014]
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Portret terytorium Bank Danych lokalnych GUS [06.08.2014]
  5. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
  6. ↑ Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297–1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
  7. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
  8. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  9. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
  10. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
  11. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
  12. ↑ Urząd Gminy Rychliki, rychliki.pl
  13. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  14. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  15. ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl[06.08.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red.Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Program ochrony środowiska dla gminy Rychliki, Rychliki 2005 [06.08.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
Urzędu Gminy Rychliki [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Gminy Rychliki [06.08.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.08.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Rychliki_(gmina_wiejska)&oldid=158006”