Gietrzwałd (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 3 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Jan Kasprowicz |
|adres_ug = ul. Olsztyńska 2 | |adres_ug = ul. Olsztyńska 2 | ||
|kod_poczt_ug = 11-036 Gietrzwałd | |kod_poczt_ug = 11-036 Gietrzwałd | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
'''Gmina Gietrzwałd''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. | '''Gmina Gietrzwałd''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Gietrzwałd|Gietrzwałdzie]]. | ||
Gmina rolniczo-przemysłowa o dużej powierzchni zalesienia, położona w centralnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]]. | Gmina rolniczo-przemysłowa o dużej powierzchni zalesienia, położona w centralnej części [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]]. | ||
| − | Władzę w gminie | + | Władzę w gminie sprawował wójt [[Marcin Sieczkowski]]<ref>[http://gietrzwald.pl/content/index.php/urzad-gminy-menu-w/kierownictwo-urzedu-w.html Urząd Gminy Gietrzwałd]</ref>. |
| − | < | + | 23 kwietnia 2017 r. został odwołany w referendum.<ref>http://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,21680070,referendum-mieszkancy-pozegnali-wojta-z-zarzutami.html</ref> |
| + | Od 2017 r. nowym wójtem jest [[Jan Kasprowicz]].<ref>http://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/polska/5784-jan-kasprowicz-nowym-wojtem-gietrzwaldu-najnowsze-slajd-kafelek.html</ref> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
Gmina wiejska Gietrzwałd zajmuje powierzchnię 172,33 km<sup>2</sup><ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3214 Bank Danych Lokalnych GUS ]</ref>, w tym: | Gmina wiejska Gietrzwałd zajmuje powierzchnię 172,33 km<sup>2</sup><ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3214 Bank Danych Lokalnych GUS ]</ref>, w tym: | ||
Aktualna wersja na dzień 09:06, 23 kwi 2024
| Gmina Gietrzwałd | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Jan Kasprowicz |
| Powierzchnia | 172,33 km² |
| Liczba sołectw | 20 |
| Liczba miejscowości | 33 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6348 37 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NOL |
| TERYT | 2814052 |
| Urząd gminy ul. Olsztyńska 2 11-036 Gietrzwałd
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Gietrzwałd – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w zachodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Gietrzwałdzie. Gmina rolniczo-przemysłowa o dużej powierzchni zalesienia, położona w centralnej części Pojezierza Olsztyńskiego. Władzę w gminie sprawował wójt Marcin Sieczkowski[1]. 23 kwietnia 2017 r. został odwołany w referendum.[2] Od 2017 r. nowym wójtem jest Jan Kasprowicz.[3]
Spis treści
- 1 Powierzchnia gminy
- 2 Demografia
- 3 Historia gminy jako jednostki administracyjnej
- 4 Miejscowości na terenie gminy
- 5 Gospodarka
- 6 Kultura i turystyka
- 7 Religia
- 8 Szkolnictwo
- 9 Sport
- 10 Inne organizacje i instytucje
- 11 Obszary chronione i pomniki przyrody
- 12 Zobacz też:
- 13 Multimedia
- 14 Przypisy
- 15 Bibliografia
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Gietrzwałd zajmuje powierzchnię 172,33 km2[4], w tym:
- użytki rolne: 37%
- lasy: 49%
- wody: 4%
Gmina stanowi 6,1% powierzchni powiatu olsztyńskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6348 | 100 | 3163 | 49,8 | 3185 | 50,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
37 | 18,5 | 18,5 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Gietrzwałd było dodatnie i wynosiło 125 osób[4].
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Gietrzwałd były częścią powiatu olsztyńskiego w województwie olsztyńskim[5].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[6]. Gromada Gietrzwałd przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[7].
Nowo utworzona gmina Gietrzwałd została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[8]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Biesal, Dłużki, Gietrzwałd, Gronity, Guzowy Piec, Jadaminy, Łupstych, Naglady, Naterki, Parwółki, Pęglity, Rapaty, Sząbruk, Śródka, Tomaryny, Unieszewo, Woryty.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Gietrzwałd została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły gminę Gietrzwałd w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
Gmina wiejska Gietrzwałd graniczy z gminami: Stawiguda, Olsztynek, Ostróda, Łukta, Jonkowo oraz z miastem Olsztyn.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Biesal, Cegłowo, Dłużki, Gietrzwałd, Gronity, Guzowy Piec, Jadaminy, Łajsy, Łęguty, Łupstych, Naglady, Naterki, Parwółki, Pęglity, Rapaty, Śródka, Sząbruk, Tomaryny, Unieszewo, Woryty.
Pozostałe miejscowości: Grazymy, Kudypy, Guzowy Młyn, Salminek, Łęgucki Młyn, Łopkajny, Barduń, Smoleń, Podlejki, Siła, Barwiny, Rentyny, Nowy Młyn.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Gietrzwałd jest rolnictwo uzupełniane przez produkcję, usługi i turystykę.
W gminie panują korzystne warunki przyrodniczo-glebowe dla rozwoju rolnictwa. Użytki rolne zajmują nieco ponad 37% (6453 ha) ogólnej powierzchni gminy, w tym: grunty orne 70%, łąki i pastwiska pozostałe 30%. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla drobiu.
W gminie rozwinięty jest przemysł drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Gietrzwałd wynosiła pod koniec 2013 roku 611. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 592 tworzy sektor prywatny. 126 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 60 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 70 firm w dziale budownictwo, 50 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 20 firm[4]. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Przedsiębiorstwo Rolno Handlowe Bynowo S.A. Oddział w Tamarynach, "Agro-Mateusz" Sp. z o. o. w Sząbruku, Zakład Wylęgu Drobiu "Grelavi" Naglady, SALMO Sp. z o.o. w Gietrzwałdzie, Cegielnia w Uniszewie, Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe WARBIT Sp. z o.o. w Gietrzwałdzie, "Dravan" Sp. z o.o. Gietrzwałd.
Gmina Gietrzwałd charakteryzuje się licznymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi (urozmaicona rzeźba terenu, duża ilość lasów, jezior, rzeki, czyste środowisko i obszary chronionego krajobrazu), które czynią ją atrakcyjną turystycznie. Duże znaczenie dla rozwoju turystyki w gminie ma Zespół Pielgrzymkowy Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej. Ruch pielgrzymkowy i atrakcyjne położenie Gietrzwałdu sprawiają, że rozwija się turystyka wiejska i powstają obiekty agroturystyczne. Wiele gospodarstw z powodzeniem odnalazło się w nowych warunkach związanych z przemianami w rolnictwie i dochody z agroturystyki znacznie wspomagają ich budżet, często nawet stają się głównym źródłem utrzymania.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Biesal, Dłużki, Gietrzwałd, Guzowy Piec, Guzowy Młyn, Kudypy, Łęgucki Młyn, Łopkajny, Naterki, Pęglity, Rapaty, Rentyny, Siła, Sząbruk, Tomaryny, Unieszewo, Woryty[11].
Gmina Gietrzwałd należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Warmińskiego Związku Gmin, Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do aglomeracji Olsztyna oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich - obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Gietrzwałd wynosiła 401 osób[4], co stanowi 4,5% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 9,7% ludności[12].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Filie biblioteki znajdują się w Biesalu, Sząbruku.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Spotkania Warmińskie
- Dożynki Archidiecezjalne
Ludzie związani z gminą
- Antoni Sikorski (1854-1939) – działacz społeczny, poeta, korespondent
- Wojciech Turowski (1894-1959) – ksiądz katolicki, generał Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego czyli Księży Pallotynów, biskup nominat diecezji częstochowskiej
- Jan Hanowski (1873-1968) – kanonik warmiński, prałat, działacz społeczno-religijny
- Jerzy Hajduga (1952- ) – kapłan, okresowo pracujący w Gietrzwałdzie oraz w Ełku, poeta, dramaturg i publicysta
- Tadeusz Lenkowski – nauczyciel, rzeźbiarz z Rapat
- Janusz Połom (1950- ) – fotografik, operator filmowy, reżyser, poeta, wykładowca na polskich i zagranicznych uczelniach; mieszka w Uniszewie
- Andrzej Samulowski (1840 -1928 ) – poeta ludowy, działacz oświatowy i społeczny, księgarz warmiński
- Władysław Umbras (1937- ) – nauczyciel, publicysta, redaktor, animator kultury, popularyzator wiedzy o regionie Warmii i Mazur
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Gietrzwałd należą[13]:
- Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie
- kaplica wotywna pw. św. Józefa (kaplica pogrzebowa obok kościoła)
- dwór w Łajsach
- zespół pałacowy w Grazymach
- kaplica pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Biesalu
- zespół budynków stacji kolejowej w Biesalu i Uniszewie
- młyn w Guzowym Młynie
- kościół ewangelicko-augsburski w Łęgutach
- kościół pw. św. Mikołaja i Jana Ewangelisty w Sząbruku
- wieże obronne mostu kolejowego na Pasłęce w Tomarynach
- budynek dawnej szkoły polskiej w Worytach
- kaplica w Nowym Młynie
- liczne kapliczki, m.in. tzw. Kapliczka Objawień w Gietrzwałdzie, kapliczki w Unieszewie, Worytach, Sząbruku, Nagladach, Gietrzwałdzie i Tomarynach
- figury przydrożne
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak św. Jakuba
- szlaki rowerowe:
- niebieski: Gietrzwałd – Woryty – Nowy Młyn – Stękiny – Porbady – Wrzesina – Gietrzwałd
- żółty: Gietrzwałd – Rentyny – Gietrzwałd
- czarny: Biesal – Tomaryny – Śródka – Guzowy Piec – Salminek – Jadaminy – Biesal
- trasa "Śladami leśnych osad": Jezioro Helgut – Jadaminy – Salminek – Guzowy Piec – Biesal
- trasa "Ścieżkami mazurskiej puszczy": Biesal – Tamaryny (most kolejowy) – Śródka – leśniczówki Mitelki – Unieszewo – (most na Pasłęce) – Makruty – Guzowy Młyn
- trasa "W okolicy dóbr szlacheckich": Rapaty – Gietrzwałd – Podlejki – Zdrojek – Rapaty
- Mazury Golf & Country Club w Naterkach
- Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach
- Ognisko Kultury Rodzinnej Hubertówka w Kudypach
- zabytkowe parki dworskie w Barwinach, Grażymach, Łajsach
- obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- jeziora, lasy, rzeki
- liczne zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Gietrzwałd można uzyskać na stronie internetowej: it.gokgietrzwald.pl.
Religia
- Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie
- Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Biesalu
- Parafia pw. św. Mikołaja w Sząbruku
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Gietrzwałd istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Niepubliczne Przedszkole Jaś i Małgosia w Sząbruku
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sząbruku: przedszkole, szkoła podstawowa
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Biesalu: przedszkole, szkoła podstawowa
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Gietrzwałdzie: przedszkole, szkoła podstawowa
- Gimnazjum Gminne im. ks. Wojciech Zinka w Gietrzwałdzie
Sport
W gminie działa Gminna Rada Sportu, która organizuje różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Gminny Turniej Tenisa Stołowego o Puchar TVP Olsztyn, Gminny Turniej Piłki Siatkowej Kobiet i Mężczyzn, Halowe Grand Prix Gminy Gietrzwałd, Sołtysiada o Puchar Wójta Gminy Gietrzwałd, Otwarty Turniej w Tenisie Ziemnym o Puchar Gazety Gietrzwałdzkiej, Gminne Igrzyska Najmłodszych, wyścigi kapsli, turnieje szachowe, rajdy rowerowe, zawody wędkarskie, turnieje piłki nożnej.
Na terenie gminy działa klub:
Inne organizacje i instytucje
- Fundacja Przyjaciół Sanktuarium Matki Bożej Getrzwałdzkiej
- Związek Stowarzyszeń "Kraina Drwęcy i Pasłęki"
- Stowarzyszenie Kulturalno-Sportowe "DIAMENT"
- Towarzystwo Unieszewian Bardzo Aktywnych TUBA
- Stowarzyszenie "Piękny Most" w Sząbruku
- Wspaniały Teatr Bez Nazwy
- zespół M5
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:
Rezewaty:
- Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce (4239,97 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki (43 307,3 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Taborskich (29 941,7 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki (20 669,89 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka (8 418,46 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Gietrzwałd znajduje się 32 pomniki przyrody, ochroną objeto, m.in: głaz narzutowy w leśnictwie Laski [14].
Zobacz też:
- Oratorium Gietrzwałdzkie
- "Gazeta Gietrzwałdzka"
- Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku
- Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)
- Kiermas
- Polski ruch teatralny na Warmii
Multimedia
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Gietrzwałd
- ↑ http://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,21680070,referendum-mieszkancy-pozegnali-wojta-z-zarzutami.html
- ↑ http://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/polska/5784-jan-kasprowicz-nowym-wojtem-gietrzwaldu-najnowsze-slajd-kafelek.html
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [201.2.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
- ↑ Informacja Turystyczna w Goetrzwałdzie [20.12.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Bibliografia
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Dywity, Olsztyn 2004.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński] [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Gietrzwałd [20.10.2014]
Urząd Gminy Gietrzwałd [20.10.2014]
Informacja Turystyczna w Gietrzwałdzie [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.10.2014]
