Jeziorany: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Ludzie związani z miejscowością)
 
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Jezioran     
 
  |dopełniacz wsi        = Jezioran     
  |zdjęcie              = Kościół pw. św. Bartłomieja w Jezioranach.jpg
+
  |zdjęcie              = jeziorany.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Bartłomieja w Jezioranach  [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Saint_Bartholomew_church_in_Jeziorany#mediaviewer/File:Jeziorany_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_farny.jpg] [dostęp: 17.12.2014]
+
  |opis zdjęcia          = Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Jeziorany ''' (niem. '' Seeburg'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Gmina Jeziorany|gminie Jeziorany]]. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2012 roku miejscowość liczyła 3331 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Maciej Leszczyński]] <ref>https://jeziorany.com.pl/urzad-miejski/siedziba-urzedu-i-wladze.html [dostęp: 17.12.2014]. </ref>.<br/><br/>
+
''' Jeziorany ''' (niem. '' Seeburg'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[ Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|gminie Jeziorany]]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 3331 mieszkańców. Funkcję burmistrza sprawuje [[Łukasz Szpara]].
 
+
<br/><br/>
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miasto jest położone na [[Warmia|Warmii]] nad [[Symsarna (rzeka)|rzeką Symsarną]], w odległości 33 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. W pobliżu miasta znajdują się jeziora: [[Jezioro Luterskie|Luterskie]], [[Jezioro Blanki]], [[Jezioro Pierścień]] oraz [[Jezioro Ławki| Ławki]].
+
Miasto jest położone na [[Warmia|Warmii]], nad [[Rzeka Symsarna|rzeką Symsarną]], w odległości 33 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. W pobliżu miasta znajdują się jeziora: [[Jezioro Luterskie|Luterskie]], [[Jezioro Blanki|Blanki]], [[Jezioro Pierścień|Pierścień]] oraz [[Jezioro Ławki| Ławki]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Na obszarze przyszłego miasta istniała pierwotnie pruska osada. Jeziorany zostały założone w 1338 roku przez biskupa warmińskiego [[Herman z Pragi|Hermana z Pragi]]. Obszar miasta miał obejmować 110 włók na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Zamek w Jezioranach był siedzibą wójta krajowego. W 1414 roku miasto zostało spalone przez wojska króla Władysława Jagiełły. Polacy zaczęli osiedlać się w Jezioranach i okolicach prawdopodobnie po 1466 roku. W okresie wojny północnej, w latach 1706-1716 Jeziorany były zajęte przez wojska szwedzkie. W 1783 roku w zamek uderzył piorun, który doprowadził do pożaru budowli. Władze zadecydowały, że zamek nie nadaje się do odbudowy. Obiekt został rozebrany, a na jego pozostałościach wzniesiono obecny Urząd Gminy. W 1772 roku Jeziorany były zamieszkane przez 1302 osoby. Do 1772 roku w mieście odbywały się trzy razy w roku targi.
+
Na obszarze przyszłego miasta istniała pierwotnie [[Prusowie|pruska]] osada. Jeziorany zostały założone w 1338 roku przez biskupa warmińskiego [[Herman z Pragi|Hermana z Pragi]]. Obszar miasta miał obejmować 110 włók na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Zamek w Jezioranach był siedzibą wójta krajowego. W 1414 roku miasto zostało spalone przez wojska króla Władysława Jagiełły. Polacy zaczęli osiedlać się w Jezioranach i okolicach prawdopodobnie po 1466 roku.  
 +
 
 +
W okresie wojny północnej, w latach 1706-1716 Jeziorany były zajęte przez wojska szwedzkie. W 1783 roku w zamek uderzył piorun, który doprowadził do pożaru budowli. Władze zadecydowały, że zamek nie nadaje się do odbudowy. Obiekt został rozebrany, a na jego pozostałościach wzniesiono obecny Urząd Gminy. W 1772 roku Jeziorany były zamieszkane przez 1302 osoby. Do 1772 roku w mieście odbywały się trzy razy w roku targi.
 +
 
 +
W XIX wieku w mieście odbywało się aż trzynaście targów rocznie. Jeziorany w tym stuleciu były dwukrotnie strawione przez pożar. W 1842 roku spalonych zostało 46 budynków mieszkalnych. W 1899 roku Jeziorany uzyskały połączenie kolejowe [[Lidzbark Warmiński]]-Jeziorany-[[Czerwonka]].
 +
W 1866 roku wybudowany został kościół ewangelicki.  
  
W XIX wieku w mieście odbywało się aż trzynaście targów rocznie. Jeziorany w tym stuleciu były dwukrotnie strawione przez pożar. W 1842 roku spalonych zostało 46 budynków mieszkalnych. W 1899 roku Jeziorany uzyskały połączenie kolejowe [[Lidzbark Warmiński]]-Jeziorany-[[Czerwonka]]. W 1866 roku wybudowany został kościół ewangelicki. Okres [[I Wojna Światowa|I wojny światowej]] nie przyniósł miastu kolejnej fali zniszczeń. Jeziorany wyszły z wojny bez szwanku. W czasie [[Plebiscyt 1920| plebiscytu w 1920 roku]] za pozostaniem z granicach państwa niemieckiego głosowało 23805. Na Polskę nie padł żaden głos. W 1928 roku założono w mieście spółdzielnię mleczarską. W 1938 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3022 osoby. W 31 stycznia 1945 roku do Jezioran wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Miasto zostało zniszczone w 50%.
+
Okres I wojny światowej nie przyniósł miastu kolejnej fali zniszczeń. Jeziorany wyszły z wojny bez szwanku. W czasie [[Plebiscyt 1920| plebiscytu w 1920 roku]] za pozostaniem w granicach państwa niemieckiego głosowało 23 805. Na Polskę nie padł żaden głos. W 1928 roku założono w mieście spółdzielnię mleczarską. W 1938 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3022 osoby. 31 stycznia 1945 roku do Jezioran wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Miasto zostało zniszczone w 50%.
  
 
W latach 1972-1989 w miejscowości działał [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Jezioranach]]. Obecnie na terenie gminy działają następujące stowarzyszenia: [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[LGD "Warmiński Zakątek"]], [[Stowarzyszenie "Nasze Gady"]].
 
W latach 1972-1989 w miejscowości działał [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Jezioranach]]. Obecnie na terenie gminy działają następujące stowarzyszenia: [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[LGD "Warmiński Zakątek"]], [[Stowarzyszenie "Nasze Gady"]].
  
[[File:Jeziorany. Willa "Zameczek" przy ul. Kajki.jpg|thumb|242 px|left|Jeziorany. Willa "Zameczek" przy ul. Kajki [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cultural_heritage_monuments_in_Jeziorany#mediaviewer/File:Jeziorany_-_willa.jpg][dostęp: 17.12.2014]]]
+
[[image:jeziorany2.jpg|thumb|right|290px|Kamień upamiętniający lokację miasta.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
[[File:Jeziorany. Budynek dawnej stacji kolejowe.jpg|thumb|242 px|left|Jeziorany. Budynek dawnej stacji kolejowej [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Jeziorany_train_station#mediaviewer/File:Jeziorany_stacja_pkp1.JPG][dostęp: 17.12.2014]]]
+
[[image:jeziorany3.jpg|thumb|right|290px|Kościół św. Bartłomieja.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
<br/>
+
[[image:jeziorany4.jpg|thumb|right|290px|Kościół Ewangelicki<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
  
 
==Kultura==
 
==Kultura==
Linia 54: Linia 59:
 
*[[lkwim:Festiwal Pieśni i Piosenki Patriotycznej Nie rzucim ziemi skąd nasz ród|Festiwal Pieśni i Piosenki Patriotycznej ''Nie rzucim ziemi skąd nasz ród'']]
 
*[[lkwim:Festiwal Pieśni i Piosenki Patriotycznej Nie rzucim ziemi skąd nasz ród|Festiwal Pieśni i Piosenki Patriotycznej ''Nie rzucim ziemi skąd nasz ród'']]
 
*[[Kino "Warmia" w Jezioranach|Kino "Warmia"]]
 
*[[Kino "Warmia" w Jezioranach|Kino "Warmia"]]
*Lokalna gazeta "Nasze Jeziorany"
+
*lokalna gazeta "Nasze Jeziorany"
<br/>
 
 
 
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
 
*[[Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełno - SPRAWNYCH]]
 
*[[Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełno - SPRAWNYCH]]
Linia 66: Linia 69:
 
*[[Stowarzyszenie INTEGRACJA w Jezioranach|Stowarzyszenie INTEGRACJA]]
 
*[[Stowarzyszenie INTEGRACJA w Jezioranach|Stowarzyszenie INTEGRACJA]]
 
*[[Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum w Jezioranach| Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum]]
 
*[[Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum w Jezioranach| Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum]]
<br/>
 
 
 
==Religia==
 
==Religia==
 
*[[Parafia pw. św. Bartłomieja w Jezioranach]]
 
*[[Parafia pw. św. Bartłomieja w Jezioranach]]
<br/>
 
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
*[[Wiesław Pływaczewski]]
 
*[[Wiesław Pływaczewski]]
Linia 77: Linia 76:
 
*[[Andrzej Thiel]]
 
*[[Andrzej Thiel]]
 
*[[Roch Kraemer]] (Krämer)
 
*[[Roch Kraemer]] (Krämer)
 +
*[[Jan Leo]]
 +
*[[Paweł Snopek]]
 
*[[Bogumił Labusz]]
 
*[[Bogumił Labusz]]
 
*[[Aleksander Szczygło]]
 
*[[Aleksander Szczygło]]
 
*[[Norbert Bujanowski]]
 
*[[Norbert Bujanowski]]
<br/>
 
 
 
==Sport==
 
==Sport==
 
*Miejski Klub Sportowy
 
*Miejski Klub Sportowy
 
*Uczniowski Klub Sportowy
 
*Uczniowski Klub Sportowy
 
*Uczniowski Klub Sportowy "OLIMP"
 
*Uczniowski Klub Sportowy "OLIMP"
<br/>
 
 
 
==Edukacja==
 
==Edukacja==
 
*[[Przedszkole Publiczne w Jezioranach|Przedszkole]]
 
*[[Przedszkole Publiczne w Jezioranach|Przedszkole]]
Linia 93: Linia 90:
 
*[[Gimnazjum im. Seweryna Pieniężnego w Jezioranach|Gimnazjum im. Seweryna Pieniężnego]]
 
*[[Gimnazjum im. Seweryna Pieniężnego w Jezioranach|Gimnazjum im. Seweryna Pieniężnego]]
 
*[[Zespół Szkół w Jezioranach|Zespół Szkół]]
 
*[[Zespół Szkół w Jezioranach|Zespół Szkół]]
<br/>
 
 
 
==Turystyka==
 
==Turystyka==
 
*[[Rezerwat Ustnik]]
 
*[[Rezerwat Ustnik]]
*Szlak rowerowy (dł. 24,5 km): Jeziorany - [[Zerbuń]] - Jeziorany
+
*Szlak rowerowy (dł. 24,5 km): Jeziorany [[Zerbuń]] Jeziorany
*Szlak rowerowy (dł. 29 km): Jeziorany - [[Radostowo]] - [[Frączki]] - Jeziorany
+
*Szlak rowerowy (dł. 29 km): Jeziorany [[Radostowo]] [[Frączki]] Jeziorany
<br/>
 
 
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
 
*Założenie urbanistyczne Starego Miasta
 
*Założenie urbanistyczne Starego Miasta
 
*Plebania i dom parafialny z przełomu XVIII i XIX w.
 
*Plebania i dom parafialny z przełomu XVIII i XIX w.
 
*Kościół ewangelicko-augsburski, wzniesiony w latach 1886-1887
 
*Kościół ewangelicko-augsburski, wzniesiony w latach 1886-1887
*[[lkwim:Kaplica pw. św. Krzyża w Jezioranach|Kaplica pw. św. Krzyża]]
+
*[[lkwim:Kaplica pw. św. Krzyża w Jezioranach|kaplica pw. św. Krzyża]]
*[[lkwim:Kościół pw. św. Bartłomieja w Jezioranach|Kościół pw. św. Bartłomieja]]
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Bartłomieja w Jezioranach|kościół pw. św. Bartłomieja]]
*Dawny spichlerz, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. (ul. Kajki 2)
+
*dawny spichlerz, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. (ul. Kajki 2)
*Spichlerz z 2. połowy XIX w. (ul. Kościuszki); za bramą wjazdową od strony miasta znajdują się zbiorowe mogiły rosyjskich i niemieckich żołnierzy poległych w okresie [[I Wojna Światowa|I wojny światowej]]
+
*spichlerz z 2. połowy XIX w. (ul. Kościuszki); za bramą wjazdową od strony miasta znajdują się zbiorowe mogiły rosyjskich i niemieckich żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej
*Kapliczka przydrożna z końca XVIII w.
+
*kapliczka przydrożna z końca XVIII w.
*Kapliczka przy ul. Kajki z przełomu XIX i XX w.
+
*kapliczka przy ul. Kajki z przełomu XIX i XX w.
*Zabudowa mieszkalna (wille, kamieniczki) przy ul. Kajki, wybudowane w XIX i na początku XX w.
+
*zabudowa mieszkalna (wille, kamieniczki) przy ul. Kajki, wybudowane w XIX i na początku XX w.
*Kamienica przy ul. Kopernika 9, wzniesiona pod koniec XIX w.
+
*kamienica przy ul. Kopernika 9, wzniesiona pod koniec XIX w.
*Kamieniczki przy ul. Krzywej, Asnyka, Mickiewicza, Nadbrzeżnej, Pieniężnego, Reja, Zamkowej, Kościelnej oraz na pl. Jedności Narodowej, wzniesione na przełomie XVIII i XIX oraz w połowie XIX w.
+
*kamieniczki przy ul. Krzywej, Asnyka, Mickiewicza, Nadbrzeżnej, Pieniężnego, Reja, Zamkowej, Kościelnej oraz na pl. Jedności Narodowej, wzniesione na przełomie XVIII i XIX oraz w połowie XIX w.
*Secesyjna kamienica przy ul. Hanki Sawickiej, wybudowana w 1909 r.
+
*secesyjna kamienica przy ul. Hanki Sawickiej, wybudowana w 1909 r.
*Pozostałości gotyckiego zamku (2. poł. XIV w.) i murów miejskich
+
*pozostałości gotyckiego zamku (2. poł. XIV w.) i murów miejskich
*Cmentarz rzymsko-katolicki założony w XIX w.
+
*cmentarz rzymsko-katolicki założony w XIX w.
*Cmentarz ewangelicki założony w XIX w.
+
*cmentarz ewangelicki założony w XIX w.
<br/>
 
  
== Bibliografia ==
+
==Multimedia==
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
+
{{#ev:youtube|btUv-xkwVD0|500|left|}}
#''Biskupiec: z dziejów miasta i powiatu'', red. Wand Korycka, Olsztyn 1969.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf| Ludność. Stan i struktura] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.mok-jeziorany.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=119&Itemid=91| Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.wbp.olsztyn.pl/~mbpjez| Miejska Biblioteka Publiczna w Jezioranach]  [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.mok-jeziorany.pl| Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.naszegady.pl| Stowarzyszenie "Nasze Gady"] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=Jeziorany&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search&limitstart=0| Dom Warmiński] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.jeziorany.bil-wm.pl| Baza Informacji Lokalnej]  [dostęp:17.12.2014].
 
#[https://jeziorany.com.pl/o-gminie/historia-jezioran.html| Historia Jezioran]  [dostęp:17.12.2014].
 
#[https://jeziorany.com.pl/nasze-jeziorany.html| "Nasze Jeziorany"] [dostęp:17.12.2014].
 
#[http://www.sztetl.org.pl/pl/article/jeziorany/5,historia| Wirtualny Sztetl] [dostęp:17.12.2014].
 
<br/>
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
<references>
+
<references/>
<br/>
+
== Bibliografia ==
 
+
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
== Zobacz też ==
+
''Biskupiec: z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/>
 
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf  stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.mok-jeziorany.pl Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.wbp.olsztyn.pl/~mbpjez/historia.php| Miejska Biblioteka Publiczna w Jezioranach]  [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.mok-jeziorany.pl Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.naszegady.pl Stowarzyszenie "Nasze Gady"] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=Jeziorany&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search&limitstart=0 Dom Warmiński] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.jeziorany.bil-wm.pl Baza Informacji Lokalnej]  [17.12.2014]<br/>
 +
[https://jeziorany.com.pl/o-gminie/historia-jezioran.html jeziorany.com.pl Historia Jezioran]  [17.12.2014]<br/>
 +
[https://jeziorany.com.pl/nasze-jeziorany.html jeziorany.com.pl "Nasze Jeziorany"] [17.12.2014]<br/>
 +
[http://www.sztetl.org.pl/pl/article/jeziorany/5,historia Wirtualny Sztetl] [17.12.2014]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
  
  
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Jeziorany (miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Miasta]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zamki biskupie]] [[Kategoria: Kościoły]] [[Kategoria: Kapliczki]] [[Kategoria: Inne obiekty architektury]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria:Miasta]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:57, 5 cze 2024

Jeziorany

Herb
Herb Jezioran
Fot. Mieczysław Kalski
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Jeziorany
Liczba ludności (2012) 3 331
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Jeziorany
Jeziorany
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Jeziorany
Jeziorany
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jeziorany (niem. Seeburg) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 3331 mieszkańców. Funkcję burmistrza sprawuje Łukasz Szpara.

Położenie

Miasto jest położone na Warmii, nad rzeką Symsarną, w odległości 33 km od Olsztyna. W pobliżu miasta znajdują się jeziora: Luterskie, Blanki, Pierścień oraz Ławki.

Dzieje miejscowości

Na obszarze przyszłego miasta istniała pierwotnie pruska osada. Jeziorany zostały założone w 1338 roku przez biskupa warmińskiego Hermana z Pragi. Obszar miasta miał obejmować 110 włók na prawie chełmińskim. Zamek w Jezioranach był siedzibą wójta krajowego. W 1414 roku miasto zostało spalone przez wojska króla Władysława Jagiełły. Polacy zaczęli osiedlać się w Jezioranach i okolicach prawdopodobnie po 1466 roku.

W okresie wojny północnej, w latach 1706-1716 Jeziorany były zajęte przez wojska szwedzkie. W 1783 roku w zamek uderzył piorun, który doprowadził do pożaru budowli. Władze zadecydowały, że zamek nie nadaje się do odbudowy. Obiekt został rozebrany, a na jego pozostałościach wzniesiono obecny Urząd Gminy. W 1772 roku Jeziorany były zamieszkane przez 1302 osoby. Do 1772 roku w mieście odbywały się trzy razy w roku targi.

W XIX wieku w mieście odbywało się aż trzynaście targów rocznie. Jeziorany w tym stuleciu były dwukrotnie strawione przez pożar. W 1842 roku spalonych zostało 46 budynków mieszkalnych. W 1899 roku Jeziorany uzyskały połączenie kolejowe Lidzbark Warmiński-Jeziorany-Czerwonka. W 1866 roku wybudowany został kościół ewangelicki.

Okres I wojny światowej nie przyniósł miastu kolejnej fali zniszczeń. Jeziorany wyszły z wojny bez szwanku. W czasie plebiscytu w 1920 roku za pozostaniem w granicach państwa niemieckiego głosowało 23 805. Na Polskę nie padł żaden głos. W 1928 roku założono w mieście spółdzielnię mleczarską. W 1938 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3022 osoby. 31 stycznia 1945 roku do Jezioran wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Miasto zostało zniszczone w 50%.

W latach 1972-1989 w miejscowości działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Jezioranach. Obecnie na terenie gminy działają następujące stowarzyszenia: Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich, LGD "Warmiński Zakątek", Stowarzyszenie "Nasze Gady".

Kamień upamiętniający lokację miasta.
Fot. Mieczysław Kalski
Kościół św. Bartłomieja.
Fot. Mieczysław Kalski
Kościół Ewangelicki
Fot. Mieczysław Kalski

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Ludzie związani z miejscowością

Sport

  • Miejski Klub Sportowy
  • Uczniowski Klub Sportowy
  • Uczniowski Klub Sportowy "OLIMP"

Edukacja

Turystyka

Zabytki

  • Założenie urbanistyczne Starego Miasta
  • Plebania i dom parafialny z przełomu XVIII i XIX w.
  • Kościół ewangelicko-augsburski, wzniesiony w latach 1886-1887
  • kaplica pw. św. Krzyża
  • kościół pw. św. Bartłomieja
  • dawny spichlerz, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. (ul. Kajki 2)
  • spichlerz z 2. połowy XIX w. (ul. Kościuszki); za bramą wjazdową od strony miasta znajdują się zbiorowe mogiły rosyjskich i niemieckich żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej
  • kapliczka przydrożna z końca XVIII w.
  • kapliczka przy ul. Kajki z przełomu XIX i XX w.
  • zabudowa mieszkalna (wille, kamieniczki) przy ul. Kajki, wybudowane w XIX i na początku XX w.
  • kamienica przy ul. Kopernika 9, wzniesiona pod koniec XIX w.
  • kamieniczki przy ul. Krzywej, Asnyka, Mickiewicza, Nadbrzeżnej, Pieniężnego, Reja, Zamkowej, Kościelnej oraz na pl. Jedności Narodowej, wzniesione na przełomie XVIII i XIX oraz w połowie XIX w.
  • secesyjna kamienica przy ul. Hanki Sawickiej, wybudowana w 1909 r.
  • pozostałości gotyckiego zamku (2. poł. XIV w.) i murów miejskich
  • cmentarz rzymsko-katolicki założony w XIX w.
  • cmentarz ewangelicki założony w XIX w.

Multimedia

Przypisy

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Biskupiec: z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura [17.12.2014]
Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach [17.12.2014]
Miejska Biblioteka Publiczna w Jezioranach [17.12.2014]
Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach [17.12.2014]
Stowarzyszenie "Nasze Gady" [17.12.2014]
Dom Warmiński [17.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [17.12.2014]
jeziorany.com.pl Historia Jezioran [17.12.2014]
jeziorany.com.pl "Nasze Jeziorany" [17.12.2014]
Wirtualny Sztetl [17.12.2014]