Barczewo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
−
''' Barczewo ''' (niem. ''Wartenburg in Ostpreussen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska) |gminie Barczewo]]. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 7311 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Lech Jan Nitkowski]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?c=85 barczewo.bip.net.pl] [12.12.2014]</ref>.
+
''' Barczewo ''' (niem. ''Wartenburg in Ostpreussen'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska) |gminie Barczewo]].  
 +
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 7311 mieszkańców.  
 +
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 +
[[File:Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego.jpg|thumb|290 px|right|Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego, źródło:  [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Feliks_Nowowiejski%27s_birthplace#mediaviewer/File:Barczewo_muzeum_Feliksa_Nowowiejskiego.jpg commons.wikimedia.org][12.12.2014]]]
 +
[[File:Synagoga w Barczewie.jpg|thumb|290 px|right| Synagoga w Barczewie, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Synagogue_in_Barczewo#mediaviewer/File:Barczewo_Synagoga.jpg commons.wikimedia.org][12.12.2014]]]
 +
[[image:barac.jpg|thumb|right|290px|]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
−
Barczewo jest położone na [[Warmia|Warmii]], na [[Rzeka Pisa Warmińska|Pisą Warmińską]], w odległości 17 km od [[Olsztyn|Olsztyna]].
+
Barczewo jest położone na [[Warmia|Warmii]], nad [[Rzeka Pisa Warmińska|Pisą Warmińską]], w odległości 17 km od [[Olsztyn|Olsztyna]].
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 38: Linia 43:
 
Barczewo otrzymało prawa miejskie 4 lipca 1364 roku z rąk biskupa warmińskiego [[Jan Stryprock|Jana Stryprocka]]. Przed lokacją miasta istniała nad jeziorem [[Jezioro Wadąg|Wadąg]] strażnica obronna ''Wartberg''. Po zniszczeniu przez Litwinów podjęto decyzję o jej przeniesieniu. Takie były początki osady, z której rozwinęła się miejscowość.  
 
Barczewo otrzymało prawa miejskie 4 lipca 1364 roku z rąk biskupa warmińskiego [[Jan Stryprock|Jana Stryprocka]]. Przed lokacją miasta istniała nad jeziorem [[Jezioro Wadąg|Wadąg]] strażnica obronna ''Wartberg''. Po zniszczeniu przez Litwinów podjęto decyzję o jej przeniesieniu. Takie były początki osady, z której rozwinęła się miejscowość.  
  
−
We wschodniej części miasta został wzniesiony zamek biskupi, kościół pw. św. Anny i św. Szczepana oraz klasztor franciszkanów wraz z kościołem pw. św. Andrzeja. Pod koniec XIV wieku Barczewo było już otoczone murem, w którym znajdowały się bramy wjazdowe: Jeziorańska, Olsztyńska i Młyńska. Przez kolejne dziesięciolecia miasto nękały skutki wojen, chorób i epidemii, a przede wszystkim pożarów. Miasto było znane z organizowanych co roku [[Odpust|odpustów]], na które przybywały pielgrzymki z obszaru całej Warmii. W 1595 roku w Barczewie pojawili się bernardyni. W roku 1677 miasto stało się siedzibą studium teologicznego.
+
We wschodniej części miasta został wzniesiony zamek biskupi, kościół pw. św. Anny i św. Szczepana oraz klasztor franciszkanów wraz z kościołem pw. św. Andrzeja. Pod koniec XIV wieku Barczewo było już otoczone murem, w którym znajdowały się bramy wjazdowe: Jeziorańska, Olsztyńska i Młyńska. Przez kolejne dziesięciolecia miasto nękały skutki wojen, chorób i epidemii, a przede wszystkim pożarów. Miasto było znane z organizowanych co roku [[Kiermas|odpustów]], na które przybywały pielgrzymki z obszaru całej Warmii. W 1595 roku w Barczewie pojawili się bernardyni. W roku 1677 miasto stało się siedzibą studium teologicznego.
  
 
Na początku XVIII wieku Barczewo zostało spustoszone przez [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemię dżumy]]. Po 1772 roku pojawiły się prześladowania skierowane wobec zakonu bernardynów, który uległ w mieście rozwiązaniu z chwilą śmierci ostatniego zakonnika. W 1808 roku na dawnym terenie klasztornym wzniesiono więzienie, a w 1871 roku również kościół ewangelicki. W 1798 roku w ogromnym pożarze spłonął zamek oraz kościół pw. św. Anny i św. Szczepana. Zamek nie został już odbudowany. Na przełomie XIX i XX wieku Barczewo zaczęło się rozwijać. Miasto uzyskało połączenie kolejowe oraz bitą drogę do Olsztyna. Anton Herman zaczął wydawać lokalną gazetę "Wartenburger Zeitung". W drugiej połowie XIX wieku wzniesiona została miejscowa synagoga. Wybudowano dwa domy dziecka, uruchomiono młyn, tartak i elektrownię. W 1880 roku miejscowość liczyła 4 999 mieszkańców.
 
Na początku XVIII wieku Barczewo zostało spustoszone przez [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemię dżumy]]. Po 1772 roku pojawiły się prześladowania skierowane wobec zakonu bernardynów, który uległ w mieście rozwiązaniu z chwilą śmierci ostatniego zakonnika. W 1808 roku na dawnym terenie klasztornym wzniesiono więzienie, a w 1871 roku również kościół ewangelicki. W 1798 roku w ogromnym pożarze spłonął zamek oraz kościół pw. św. Anny i św. Szczepana. Zamek nie został już odbudowany. Na przełomie XIX i XX wieku Barczewo zaczęło się rozwijać. Miasto uzyskało połączenie kolejowe oraz bitą drogę do Olsztyna. Anton Herman zaczął wydawać lokalną gazetę "Wartenburger Zeitung". W drugiej połowie XIX wieku wzniesiona została miejscowa synagoga. Wybudowano dwa domy dziecka, uruchomiono młyn, tartak i elektrownię. W 1880 roku miejscowość liczyła 4 999 mieszkańców.
Linia 44: Linia 49:
 
W okresie międzywojennym wzniesiono budynek gimnazjum i szkoły powszechnej oraz halę miejską. W mieście działała w tym okresie fabryka cygar, wódek i likierów, dwa browary i zakład produkujący bryczki. W okresie międzywojennym w Barczewie powstało także koło [[Towarzystwo Sportowe "Sokół"| Towarzystwa Sportowego "Sokół"]]. W roku 1939 Barczewo było zamieszkane przez 5 841 osób.
 
W okresie międzywojennym wzniesiono budynek gimnazjum i szkoły powszechnej oraz halę miejską. W mieście działała w tym okresie fabryka cygar, wódek i likierów, dwa browary i zakład produkujący bryczki. W okresie międzywojennym w Barczewie powstało także koło [[Towarzystwo Sportowe "Sokół"| Towarzystwa Sportowego "Sokół"]]. W roku 1939 Barczewo było zamieszkane przez 5 841 osób.
  
−
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta 30 stycznia 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w Barczewie osiedlali się przybysze z Kurpiowszczyny, Pomorza i Mazowsza, a następnie z Wołynia i Wileńszczyzny. Do miasta wróciła też część miejscowych przedstawicieli polskiej ludności. Barczewo zostało zniszczone w 60%. Pierwszym powojennym burmistrzem został [[Marceli Wiśniewski]]. W 1946 roku miasto liczyło 1 795 mieszkańców. Rok później do powszechnego użycia weszła jego nowa nazwa - Barczewo. W latach 1972-1989 w Barczewie działał [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Barczewie|Komitet Miejsko-Gminny PZPR]].  
+
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta 30 stycznia 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w Barczewie osiedlali się przybysze z Kurpiowszczyny, Pomorza i Mazowsza, a następnie z Wołynia i Wileńszczyzny. Do miasta wróciła też część miejscowych przedstawicieli polskiej ludności. Barczewo zostało zniszczone w 60%. Pierwszym powojennym burmistrzem został [[Marceli Wiśniewski]]. W 1946 roku miasto liczyło 1 795 mieszkańców. Rok później do powszechnego użycia weszła jego nowa nazwa – Barczewo. Pierwotnie nadano miastu nazwę Nowowiejsk, jednak po czterech miesiącach, w grudniu 1946 r. ostatecznie zdecydowano na nadanie obecnej nazwy ku czci księdza [[Walenty Barczewski|Walentego Barczewskiego]]. W latach 1972-1989 w Barczewie działał [[Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Barczewie|Komitet Miejsko-Gminny PZPR]].  
  
 
W 1983 roku do Barczewa powrócił zakon bernardynów. Miasto należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow|Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]].
 
W 1983 roku do Barczewa powrócił zakon bernardynów. Miasto należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow|Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]].
−
[[File:Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego.jpg|thumb|242 px|left|Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego, źródło:  [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Feliks_Nowowiejski%27s_birthplace#mediaviewer/File:Barczewo_muzeum_Feliksa_Nowowiejskiego.jpg commons.wikimedia.org][12.12.2014]]]
+
 
−
[[File:Synagoga w Barczewie.jpg|thumb|242 px|left| Synagoga w Barczewie, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Synagogue_in_Barczewo#mediaviewer/File:Barczewo_Synagoga.jpg commons.wikimedia.org][12.12.2014]]]
+
W mieście znajduje się zakład karny, w którym przetrzymywany był niemiecki zbrodniarz wojenny, były gauleiter i nadprezydent [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]], Erich Koch. Zmarł on w więzieniu 12 listopada 1986 r. Natomiast w latach 80. XX wieku przetrzymywano w tym miejscu działaczy antykomunistycznych (m.in. Władysława Frasyniuka, Adama Michnika, Leszka Moczulskiego i Józefa Szaniawskiego).
 +
 
 +
Funkcję burmistrza w latach 2006-2018 sprawował [[Lech Nitkowski]]<ref>[http://barczewo.bip.net.pl/?c=85 barczewo.bip.net.pl] [12.12.2014]</ref>. W Wyborach Samorządowych 2018 r. mandat burmistrza uzyskał Andrzej Maciejewski.<ref>https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/miasto/barczewo,813.html</ref>. Od 2024 r. burmistrzem jest [[Grzegorz Matłoka]].
 +
 
 
==Kultura==
 
==Kultura==
 
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Barczewie|Miejska Biblioteka Publiczna]]
 
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Barczewie|Miejska Biblioteka Publiczna]]
Linia 76: Linia 84:
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
*[[lkwim:Feliks Nowowiejski|Feliks Nowowiejski]]  
 
*[[lkwim:Feliks Nowowiejski|Feliks Nowowiejski]]  
 +
*[[Baltazar Stockfisch]]
 
*[[Jan Stryprock]]
 
*[[Jan Stryprock]]
 
*[[Eugeniusz Buchholz]]
 
*[[Eugeniusz Buchholz]]
Linia 114: Linia 123:
 
*zespół dworca kolejowego (po 1880 r.)
 
*zespół dworca kolejowego (po 1880 r.)
 
*dom parafialny (XIX w.)
 
*dom parafialny (XIX w.)
−
*domy przy ul Mickiewicza (przełom XVIII i XIX w., XIX w.)
+
*domy przy ul. Mickiewicza (przełom XVIII i XIX w., XIX w.)
 
*domy przy ul. Kościuszki,Klasztornej, Kopernika, Grunwaldzkiej
 
*domy przy ul. Kościuszki,Klasztornej, Kopernika, Grunwaldzkiej
 
*domy przy ul. Traugutta (XIX w.)
 
*domy przy ul. Traugutta (XIX w.)
Linia 121: Linia 130:
 
*[[Synagoga w Barczewie|synagoga]] (2. połowa XIX w.)
 
*[[Synagoga w Barczewie|synagoga]] (2. połowa XIX w.)
 
*kościół ewangelicki (1871)
 
*kościół ewangelicki (1871)
 +
==Ciekawostki==
 +
W ostatnim czasie ukazała się praca zbiorowa ''Szkice z dziejów Barczewa'' pod red. Grzegorza Białuńskiego, Roberta Klimka i Aliny Kuzborskiej (Barczewo 2014).
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
−
<references>
+
<references/>
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
 
Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
Linia 139: Linia 150:
  
  
−
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria:Miasta]][[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 11:45, 5 cze 2024

Barczewo
Herb
Herb Barczewa
Kościół pw. św. Szczepana i św. Anny w Barczewie, źródło: commons.wikimedia.org [12.12.2014]
Kościół pw. św. Szczepana i św. Anny w Barczewie, źródło: commons.wikimedia.org [12.12.2014]
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności (2012) 7311
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Barczewo
Barczewo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Barczewo
Barczewo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Barczewo (niem. Wartenburg in Ostpreussen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 7311 mieszkańców.



Barczewo. Dom rodzinny Feliksa Nowowiejskiego, źródło: commons.wikimedia.org[12.12.2014]
Synagoga w Barczewie, źródło: commons.wikimedia.org[12.12.2014]
Barac.jpg

Położenie

Barczewo jest położone na Warmii, nad Pisą Warmińską, w odległości 17 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Barczewo otrzymało prawa miejskie 4 lipca 1364 roku z rąk biskupa warmińskiego Jana Stryprocka. Przed lokacją miasta istniała nad jeziorem Wadąg strażnica obronna Wartberg. Po zniszczeniu przez Litwinów podjęto decyzję o jej przeniesieniu. Takie były początki osady, z której rozwinęła się miejscowość.

We wschodniej części miasta został wzniesiony zamek biskupi, kościół pw. św. Anny i św. Szczepana oraz klasztor franciszkanów wraz z kościołem pw. św. Andrzeja. Pod koniec XIV wieku Barczewo było już otoczone murem, w którym znajdowały się bramy wjazdowe: Jeziorańska, Olsztyńska i Młyńska. Przez kolejne dziesięciolecia miasto nękały skutki wojen, chorób i epidemii, a przede wszystkim pożarów. Miasto było znane z organizowanych co roku odpustów, na które przybywały pielgrzymki z obszaru całej Warmii. W 1595 roku w Barczewie pojawili się bernardyni. W roku 1677 miasto stało się siedzibą studium teologicznego.

Na początku XVIII wieku Barczewo zostało spustoszone przez epidemię dżumy. Po 1772 roku pojawiły się prześladowania skierowane wobec zakonu bernardynów, który uległ w mieście rozwiązaniu z chwilą śmierci ostatniego zakonnika. W 1808 roku na dawnym terenie klasztornym wzniesiono więzienie, a w 1871 roku również kościół ewangelicki. W 1798 roku w ogromnym pożarze spłonął zamek oraz kościół pw. św. Anny i św. Szczepana. Zamek nie został już odbudowany. Na przełomie XIX i XX wieku Barczewo zaczęło się rozwijać. Miasto uzyskało połączenie kolejowe oraz bitą drogę do Olsztyna. Anton Herman zaczął wydawać lokalną gazetę "Wartenburger Zeitung". W drugiej połowie XIX wieku wzniesiona została miejscowa synagoga. Wybudowano dwa domy dziecka, uruchomiono młyn, tartak i elektrownię. W 1880 roku miejscowość liczyła 4 999 mieszkańców.

W okresie międzywojennym wzniesiono budynek gimnazjum i szkoły powszechnej oraz halę miejską. W mieście działała w tym okresie fabryka cygar, wódek i likierów, dwa browary i zakład produkujący bryczki. W okresie międzywojennym w Barczewie powstało także koło Towarzystwa Sportowego "Sokół". W roku 1939 Barczewo było zamieszkane przez 5 841 osób.

Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta 30 stycznia 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej w Barczewie osiedlali się przybysze z Kurpiowszczyny, Pomorza i Mazowsza, a następnie z Wołynia i Wileńszczyzny. Do miasta wróciła też część miejscowych przedstawicieli polskiej ludności. Barczewo zostało zniszczone w 60%. Pierwszym powojennym burmistrzem został Marceli Wiśniewski. W 1946 roku miasto liczyło 1 795 mieszkańców. Rok później do powszechnego użycia weszła jego nowa nazwa – Barczewo. Pierwotnie nadano miastu nazwę Nowowiejsk, jednak po czterech miesiącach, w grudniu 1946 r. ostatecznie zdecydowano na nadanie obecnej nazwy ku czci księdza Walentego Barczewskiego. W latach 1972-1989 w Barczewie działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR.

W 1983 roku do Barczewa powrócił zakon bernardynów. Miasto należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.

W mieście znajduje się zakład karny, w którym przetrzymywany był niemiecki zbrodniarz wojenny, były gauleiter i nadprezydent Prus Wschodnich, Erich Koch. Zmarł on w więzieniu 12 listopada 1986 r. Natomiast w latach 80. XX wieku przetrzymywano w tym miejscu działaczy antykomunistycznych (m.in. Władysława Frasyniuka, Adama Michnika, Leszka Moczulskiego i Józefa Szaniawskiego).

Funkcję burmistrza w latach 2006-2018 sprawował Lech Nitkowski[1]. W Wyborach Samorządowych 2018 r. mandat burmistrza uzyskał Andrzej Maciejewski.[2]. Od 2024 r. burmistrzem jest Grzegorz Matłoka.

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Ludzie związani z miejscowością

Religia

Edukacja

Turystyka

Zabytki

Ciekawostki

W ostatnim czasie ukazała się praca zbiorowa Szkice z dziejów Barczewa pod red. Grzegorza Białuńskiego, Roberta Klimka i Aliny Kuzborskiej (Barczewo 2014).

Przypisy

  1. ↑ barczewo.bip.net.pl [12.12.2014]
  2. ↑ https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/miasto/barczewo,813.html

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Koziełło-Poklewski, 600 lat Barczewa, Barczewo 1964.
Laskowska Urszula, Barczewo. Z dziejów parafii św. Anny, Olsztyn 1999.
Rynkiewicz Tadeusz, Barczewo, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Zenderowski Wojciech, Osobowości Ziemi Barczewskiej, Barczewo 2013.
Ludność. Stan i struktura, stat.gov.pl [24.11.2014]
barczewo.bil-wm.pl [24.11.2014]
portal.barczewo.pl] [24.11.2014]
Wirtualny Sztetl[24.11.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Barczewo&oldid=158196”