Dywity: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Dywity''' (niem. ''Diwitten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[ | + | ''' Dywity''' (niem. ''Diwitten'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 2 191 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Jacek Szydło]] <ref>http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [17.12.2014]</ref>.<br/><br/> |
| − | |||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Miejscowość jest położona na [[Warmia|Warmii]], w odległości 6 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. | Miejscowość jest położona na [[Warmia|Warmii]], w odległości 6 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. | ||
| Linia 36: | Linia 35: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwotnie tereny dzisiejszej miejscowości oraz okolic zamieszkiwało plemię [[Warmowie|Warmów]]. Nazwa miejscowości ''Dywitzen'' bezpośrednio nawiązywała do języka pruskiego. Pierwsza wzmianka dotycząca osady pochodzi | + | Pierwotnie tereny dzisiejszej miejscowości oraz okolic zamieszkiwało plemię [[Warmowie|Warmów]]. Nazwa miejscowości ''Dywitzen'' bezpośrednio nawiązywała do języka [[Prusowie|pruskiego]]. Pierwsza wzmianka dotycząca osady pochodzi z 1354 roku. Lokacja Dywit nastąpiła 5 października 1366 roku. |
| + | |||
| + | Wojny polsko-krzyżackie w XV i XVI wieku znacznie wyniszczyły wieś. Część ziemi leżała odłogiem. W 1770 roku Dywity obejmowały 45 włók. W tym okresie miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez polską ludność wyznania katolickiego. Jeszcze w połowie XIX stulecia w miejscowej świątyni kazania głoszono jedynie w języku polskim. W 1789 roku w Dywitach działała szkoła, w której nauczycielem był [[Jan Falkowski]]. W 1853 roku do miejscowej placówki uczęszczało 60 polskich dzieci. | ||
| + | |||
| + | W 1807 roku stacjonujące w Dywitach i okolicy wojska francuskie doprowadziły do kolejnych zniszczeń. W 1818 roku miejscowość liczyła 226 mieszkańców. W 1861 roku Polacy stanowili 60% ogółu mieszkańców wsi. W 1882 roku w Dywitach powstała polska biblioteczka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]. W miejscowej gospodzie 10 września 1863 roku zatrzymali się [[lkwim: Wojciech Kętrzyński|Wojciech Kętrzyński]] i Leopold Różycki konwojujący transport z bronią przeznaczoną dla powstańców styczniowych. | ||
| − | |||
| − | |||
W czasie [[Plebiscyt 1920|plebiscytu]] w 1920 roku 60 głosów oddano za Polską. Opcję niemiecką poparło 329 głosujących. W Dywitach swoje koła posiadał [[Związek Polaków w Niemczech]] oraz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]. | W czasie [[Plebiscyt 1920|plebiscytu]] w 1920 roku 60 głosów oddano za Polską. Opcję niemiecką poparło 329 głosujących. W Dywitach swoje koła posiadał [[Związek Polaków w Niemczech]] oraz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]. | ||
| − | W 1913 roku w Dywitach uruchomiono stację balonów wojskowych | + | W 1913 roku w Dywitach uruchomiono stację balonów wojskowych, zeppelinów. Miejscowa hala była dostosowana dla dwóch sterowców. |
| + | |||
W miejscowości działają: apteka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, gabinet weterynaryjny, prywatne gabinety lekarskie, gospodarstwa agroturystyczne i kilka punktów gastronomicznych. | W miejscowości działają: apteka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, gabinet weterynaryjny, prywatne gabinety lekarskie, gospodarstwa agroturystyczne i kilka punktów gastronomicznych. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 53: | Linia 55: | ||
*Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę "WODROL" | *Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę "WODROL" | ||
*Wytwórnia Mebli Asimpex | *Wytwórnia Mebli Asimpex | ||
| − | |||
| − | |||
==Kultura== | ==Kultura== | ||
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach|Gminny Ośrodek Kultury]] | *[[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach|Gminny Ośrodek Kultury]] | ||
| Linia 60: | Linia 60: | ||
*[[lkwim:Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka w Dywitach|Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka]] | *[[lkwim:Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka w Dywitach|Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka]] | ||
*[[lkwim:Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje|Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje]] | *[[lkwim:Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje|Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje]] | ||
| − | *[[lkwim:Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”. Oddział „Paleta” w Dywitach|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne | + | *[[lkwim:Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”. Oddział „Paleta” w Dywitach|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze". Oddział "Paleta" w Dywitach]] |
| − | |||
| − | |||
==Organizacje i stowarzyszenia== | ==Organizacje i stowarzyszenia== | ||
*[[LGD "Warmiński Zakątek"]] | *[[LGD "Warmiński Zakątek"]] | ||
| Linia 69: | Linia 67: | ||
*[[Warmiński Związek Gmin]] | *[[Warmiński Związek Gmin]] | ||
*[[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]] | *[[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]] | ||
| − | *[[Stowarzyszenie " | + | *[[Stowarzyszenie "Nasze Dzieci" w Dywitach|Stowarzyszenie "Nasze Dzieci"]] |
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach|Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]] | *[[Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach|Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
*[[Otylia Hohmann-Markwitan]] | *[[Otylia Hohmann-Markwitan]] | ||
| Linia 81: | Linia 75: | ||
*[[lkwim:Barbara Zawistowska|Barbara Zawistowska]] | *[[lkwim:Barbara Zawistowska|Barbara Zawistowska]] | ||
*[[lkwim:Wiesław Zawistowski|Wiesław Zawistowski]] | *[[lkwim:Wiesław Zawistowski|Wiesław Zawistowski]] | ||
| − | *[[Franciszek Kwas]] (1871-1948) | + | *[[Franciszek Kwas]] (1871-1948) – działacz warmiński, pisarz ludowy |
| − | |||
| − | |||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
*[[Przedszkole Samorządowe w Dywitach|Przedszkole Samorządowe]] | *[[Przedszkole Samorządowe w Dywitach|Przedszkole Samorządowe]] | ||
*[[Zespół Szkół w Dywitach|Zespół Szkół]] | *[[Zespół Szkół w Dywitach|Zespół Szkół]] | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa im "Gazety Olsztyńskiej" w Dywitach|Szkoła Podstawowa im "Gazety Olsztyńskiej"]] | + | *[[Szkoła Podstawowa im. "Gazety Olsztyńskiej" w Dywitach|Szkoła Podstawowa im. "Gazety Olsztyńskiej"]] |
*[[Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej w Dywitach|Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej]] | *[[Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej w Dywitach|Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej]] | ||
| − | |||
| − | |||
==Turystyka== | ==Turystyka== | ||
| − | *Czerwony szlak rowerowy (dł. 26,5 km): Dywity | + | *Czerwony szlak rowerowy (dł. 26,5 km): Dywity – [[Bukwałd]] – [[Spręcowo]] – [[Różnowo]] – Dywity |
| − | *Zielony szlak rowerowy (dł. 27 km): Dywity | + | *Zielony szlak rowerowy (dł. 27 km): Dywity – Różnowo – [[Sętal]] – [[Gady]] – Dywity |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[lkwim:Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach| | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach|kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]] |
*Dom nr 2 z XIX w. | *Dom nr 2 z XIX w. | ||
| − | * | + | *kapliczka przydrożna przy ul.Olsztyńskiej |
| − | * | + | *kapliczka przydrożna z dzwonniczką |
| − | * | + | *kapliczka przydrożna |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references> | <references> | ||
| − | <br/> | + | == Bibliografia == |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/> | |
| − | == | + | Chłosta Jan, Książek Marek, ''Dzieje Dywit'', Olsztyn 2008.<br/> |
| − | + | Jachnowicz Romualda, ''Dywity: z dziejów kościoła i parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza'', Olsztyn 1999.<br/> | |
| − | <br/> | + | Lewicka Daniela, ''Gmina Dywity'', Olsztyn 1994.<br/> |
| + | Swat Tadeusz, Chłosta Jan, ''Dzieje podolsztyńskich wsi'', Olsztyn 1988.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/> | ||
| + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [16.12.2014].<br/> | ||
| + | [http://www.dywity.bil-wm.pl/index.php Baza Informacji Lokalnej] [16.12.2014].<br/> | ||
| + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?searchword=Dywity&searchphrase=all&Itemid=101&option=com_search Dom Warmiński] [ 16.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.naszegady.pl/ Stowarzyszenie "Nasze Gady"] [16.12.2014]<br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Wersja z 00:13, 23 sty 2015
| Dywity | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 2 191 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dywity | |
| Położenie na mapie Polski  Dywity | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dywity (niem. Diwitten) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 2 191 mieszkańców. Aktualnie funkcję wójta sprawuje Jacek Szydło [1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości 6 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie tereny dzisiejszej miejscowości oraz okolic zamieszkiwało plemię Warmów. Nazwa miejscowości Dywitzen bezpośrednio nawiązywała do języka pruskiego. Pierwsza wzmianka dotycząca osady pochodzi z 1354 roku. Lokacja Dywit nastąpiła 5 października 1366 roku.
Wojny polsko-krzyżackie w XV i XVI wieku znacznie wyniszczyły wieś. Część ziemi leżała odłogiem. W 1770 roku Dywity obejmowały 45 włók. W tym okresie miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez polską ludność wyznania katolickiego. Jeszcze w połowie XIX stulecia w miejscowej świątyni kazania głoszono jedynie w języku polskim. W 1789 roku w Dywitach działała szkoła, w której nauczycielem był Jan Falkowski. W 1853 roku do miejscowej placówki uczęszczało 60 polskich dzieci.
W 1807 roku stacjonujące w Dywitach i okolicy wojska francuskie doprowadziły do kolejnych zniszczeń. W 1818 roku miejscowość liczyła 226 mieszkańców. W 1861 roku Polacy stanowili 60% ogółu mieszkańców wsi. W 1882 roku w Dywitach powstała polska biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W miejscowej gospodzie 10 września 1863 roku zatrzymali się Wojciech Kętrzyński i Leopold Różycki konwojujący transport z bronią przeznaczoną dla powstańców styczniowych.
W czasie plebiscytu w 1920 roku 60 głosów oddano za Polską. Opcję niemiecką poparło 329 głosujących. W Dywitach swoje koła posiadał Związek Polaków w Niemczech oraz Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich.
W 1913 roku w Dywitach uruchomiono stację balonów wojskowych, zeppelinów. Miejscowa hala była dostosowana dla dwóch sterowców.
W miejscowości działają: apteka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, gabinet weterynaryjny, prywatne gabinety lekarskie, gospodarstwa agroturystyczne i kilka punktów gastronomicznych.
Gospodarka
- Społdzielnia Handlowo-Produkcyjna "AGRO"
- CENTBET S.J
- PGF CEFARM Sp. z o.o.
- Specjalistyczny Zakład Elektromeczaniczny
- Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę "WODROL"
- Wytwórnia Mebli Asimpex
Kultura
- Gminny Ośrodek Kultury
- "Gazeta Dywicka"
- Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka
- Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje
- Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze". Oddział "Paleta" w Dywitach
Organizacje i stowarzyszenia
- LGD "Warmiński Zakątek"
- Stowarzyszenie "Nasze Gady"
- Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
- Warmiński Związek Gmin
- Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
- Stowarzyszenie "Nasze Dzieci"
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Otylia Hohmann-Markwitan
- Irmgard Falken
- Barbara Zawistowska
- Wiesław Zawistowski
- Franciszek Kwas (1871-1948) – działacz warmiński, pisarz ludowy
Edukacja
- Przedszkole Samorządowe
- Zespół Szkół
- Szkoła Podstawowa im. "Gazety Olsztyńskiej"
- Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej
Turystyka
- Czerwony szlak rowerowy (dł. 26,5 km): Dywity – Bukwałd – Spręcowo – Różnowo – Dywity
- Zielony szlak rowerowy (dł. 27 km): Dywity – Różnowo – Sętal – Gady – Dywity
Zabytki
- kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
- Dom nr 2 z XIX w.
- kapliczka przydrożna przy ul.Olsztyńskiej
- kapliczka przydrożna z dzwonniczką
- kapliczka przydrożna
Przypisy
- ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [17.12.2014]
<references>
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Chłosta Jan, Książek Marek, Dzieje Dywit, Olsztyn 2008.
Jachnowicz Romualda, Dywity: z dziejów kościoła i parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, Olsztyn 1999.
Lewicka Daniela, Gmina Dywity, Olsztyn 1994.
Swat Tadeusz, Chłosta Jan, Dzieje podolsztyńskich wsi, Olsztyn 1988.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [16.12.2014].
Baza Informacji Lokalnej [16.12.2014].
Dom Warmiński [ 16.12.2014]
Stowarzyszenie "Nasze Gady" [16.12.2014]
