Dywity

Dywity
Kościół w Dywitach. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Liczba ludności (2010)	2 191
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dywity
Położenie na mapie Polski Dywity
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dywity (niem. Diwitten) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 2 191 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Urszula Derlacz, wójtem gminy Dywity jest Daniel Zadworny .

Położenie

Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości 6 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Pierwotnie tereny dzisiejszej miejscowości oraz okolic zamieszkiwało plemię Warmów. Nazwa miejscowości Dywitzen bezpośrednio nawiązywała do języka pruskiego. Pierwsza wzmianka dotycząca osady pochodzi z 1354 roku. Lokacja Dywit nastąpiła 5 października 1366 roku.

Wojny polsko-krzyżackie w XV i XVI wieku znacznie wyniszczyły wieś. Część ziemi leżała odłogiem. W 1770 roku Dywity obejmowały 45 włók. W tym okresie miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez polską ludność wyznania katolickiego. Jeszcze w połowie XIX stulecia w miejscowej świątyni kazania głoszono jedynie w języku polskim. W 1789 roku w Dywitach działała szkoła, w której nauczycielem był Jan Falkowski. W 1853 roku do miejscowej placówki uczęszczało 60 polskich dzieci.

W 1807 roku stacjonujące w Dywitach i okolicy wojska francuskie doprowadziły do kolejnych zniszczeń. W 1818 roku miejscowość liczyła 226 mieszkańców. W 1861 roku Polacy stanowili 60% ogółu mieszkańców wsi. W 1882 roku w Dywitach powstała polska biblioteczka Towarzystwa Czytelni Ludowych. W miejscowej gospodzie 10 września 1863 roku zatrzymali się Wojciech Kętrzyński i Leopold Różycki konwojujący transport z bronią przeznaczoną dla powstańców styczniowych.

W czasie plebiscytu w 1920 roku 60 głosów oddano za Polską. Opcję niemiecką poparło 329 głosujących. W Dywitach swoje koła posiadał Związek Polaków w Niemczech oraz Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich.

W 1913 roku w Dywitach uruchomiono stację balonów wojskowych, zeppelinów. Miejscowa hala była dostosowana dla dwóch sterowców.

W miejscowości działają: apteka, niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, gabinet weterynaryjny, prywatne gabinety lekarskie, gospodarstwa agroturystyczne i kilka punktów gastronomicznych.

Gospodarka

• Społdzielnia Handlowo-Produkcyjna "AGRO"
• CENTBET S.J
• PGF CEFARM Sp. z o.o.
• Specjalistyczny Zakład Elektromeczaniczny
• Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę "WODROL"
• Wytwórnia Mebli Asimpex

Kultura

• Gminny Ośrodek Kultury
• "Gazeta Dywicka"
• Prezentacje Dziecięcych Form Teatralnych Fraszka
• Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Kobiece Impresje
• Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze". Oddział "Paleta" w Dywitach

Organizacje i stowarzyszenia

• LGD "Warmiński Zakątek"
• Stowarzyszenie "Nasze Gady"
• Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
• Warmiński Związek Gmin
• Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
• Stowarzyszenie "Nasze Dzieci"

Religia

• Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza

Ludzie związani z miejscowością

• Otylia Hohmann-Markwitan
• Irmgard Falken
• Barbara Zawistowska
• Wiesław Zawistowski
• Franciszek Kwas (1871-1948) – działacz warmiński, pisarz ludowy

Edukacja

• Przedszkole Samorządowe
• Zespół Szkół
• Szkoła Podstawowa im. "Gazety Olsztyńskiej"
• Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej

Turystyka

• Czerwony szlak rowerowy (dł. 26,5 km): Dywity – Bukwałd – Spręcowo – Różnowo – Dywity
• Zielony szlak rowerowy (dł. 27 km): Dywity – Różnowo – Sętal – Gady – Dywity

Zabytki

• kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
• dom nr 2 z XIX w.
• kapliczka przydrożna przy ul.Olsztyńskiej
• kapliczka przydrożna z dzwonniczką
• kapliczka przydrożna

Zobacz też

• Dywity (gmina wiejska)

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Chłosta Jan, Książek Marek, Dzieje Dywit, Olsztyn 2008.
Jachnowicz Romualda, Dywity: z dziejów kościoła i parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, Olsztyn 1999.
Lewicka Daniela, Gmina Dywity, Olsztyn 1994.
Swat Tadeusz, Chłosta Jan, Dzieje podolsztyńskich wsi, Olsztyn 1988.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [16.12.2014].
Baza Informacji Lokalnej [16.12.2014].
Dom Warmiński [ 16.12.2014]
Stowarzyszenie "Nasze Gady" [16.12.2014]