Jeziorany

	Jeziorany
	Herb Jezioran
	; Kościół pw. św. Bartłomieja w Jezioranach, źródło: commons.wikimedia.org [17.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2012)	3 331
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Jeziorany
	Położenie na mapie Polski ; Jeziorany
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

Jeziorany (niem. Seeburg) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 3331 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Maciej Leszczyński^[1].

Położenie

Miasto jest położone na Warmii, nad rzeką Symsarną, w odległości 33 km od Olsztyna. W pobliżu miasta znajdują się jeziora: Luterskie, Blanki, Pierścień oraz Ławki.

Dzieje miejscowości

Na obszarze przyszłego miasta istniała pierwotnie pruska osada. Jeziorany zostały założone w 1338 roku przez biskupa warmińskiego Hermana z Pragi. Obszar miasta miał obejmować 110 włók na prawie chełmińskim. Zamek w Jezioranach był siedzibą wójta krajowego. W 1414 roku miasto zostało spalone przez wojska króla Władysława Jagiełły. Polacy zaczęli osiedlać się w Jezioranach i okolicach prawdopodobnie po 1466 roku.

W okresie wojny północnej, w latach 1706-1716 Jeziorany były zajęte przez wojska szwedzkie. W 1783 roku w zamek uderzył piorun, który doprowadził do pożaru budowli. Władze zadecydowały, że zamek nie nadaje się do odbudowy. Obiekt został rozebrany, a na jego pozostałościach wzniesiono obecny Urząd Gminy. W 1772 roku Jeziorany były zamieszkane przez 1302 osoby. Do 1772 roku w mieście odbywały się trzy razy w roku targi.

W XIX wieku w mieście odbywało się aż trzynaście targów rocznie. Jeziorany w tym stuleciu były dwukrotnie strawione przez pożar. W 1842 roku spalonych zostało 46 budynków mieszkalnych. W 1899 roku Jeziorany uzyskały połączenie kolejowe Lidzbark Warmiński-Jeziorany-Czerwonka. W 1866 roku wybudowany został kościół ewangelicki.

Okres I wojny światowej nie przyniósł miastu kolejnej fali zniszczeń. Jeziorany wyszły z wojny bez szwanku. W czasie plebiscytu w 1920 roku za pozostaniem w granicach państwa niemieckiego głosowało 23 805. Na Polskę nie padł żaden głos. W 1928 roku założono w mieście spółdzielnię mleczarską. W 1938 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. W 1939 roku miejscowość była zamieszkana przez 3022 osoby. 31 stycznia 1945 roku do Jezioran wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Miasto zostało zniszczone w 50%.

W latach 1972-1989 w miejscowości działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR w Jezioranach. Obecnie na terenie gminy działają następujące stowarzyszenia: Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich, LGD "Warmiński Zakątek", Stowarzyszenie "Nasze Gady".

Błąd przy generowaniu miniatury: Brak pliku

Jeziorany. Willa "Zameczek" przy ul. Kajki, źródło: commons.wikimedia.org [17.12.2014]

Jeziorany. Budynek dawnej stacji kolejowej, źródło: commons.wikimedia.org [17.12.2014]

Kultura

Miejska Biblioteka Publiczna
Miejski Ośrodek Kultury
Zespół Jezioranie
Wojewódzki Przegląd Kapel i Zespołów Śpiewaczych
Przegląd Piosenki Religijnej
Festiwal Pieśni i Piosenki Patriotycznej Nie rzucim ziemi skąd nasz ród
Kino "Warmia"
lokalna gazeta "Nasze Jeziorany"

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Parafia pw. św. Bartłomieja w Jezioranach

Ludzie związani z miejscowością

Sport

Miejski Klub Sportowy
Uczniowski Klub Sportowy
Uczniowski Klub Sportowy "OLIMP"

Edukacja

Turystyka

Rezerwat Ustnik
Szlak rowerowy (dł. 24,5 km): Jeziorany – Zerbuń – Jeziorany
Szlak rowerowy (dł. 29 km): Jeziorany – Radostowo – Frączki – Jeziorany

Zabytki

Założenie urbanistyczne Starego Miasta
Plebania i dom parafialny z przełomu XVIII i XIX w.
Kościół ewangelicko-augsburski, wzniesiony w latach 1886-1887
kaplica pw. św. Krzyża
kościół pw. św. Bartłomieja
dawny spichlerz, wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. (ul. Kajki 2)
spichlerz z 2. połowy XIX w. (ul. Kościuszki); za bramą wjazdową od strony miasta znajdują się zbiorowe mogiły rosyjskich i niemieckich żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej
kapliczka przydrożna z końca XVIII w.
kapliczka przy ul. Kajki z przełomu XIX i XX w.
zabudowa mieszkalna (wille, kamieniczki) przy ul. Kajki, wybudowane w XIX i na początku XX w.
kamienica przy ul. Kopernika 9, wzniesiona pod koniec XIX w.
kamieniczki przy ul. Krzywej, Asnyka, Mickiewicza, Nadbrzeżnej, Pieniężnego, Reja, Zamkowej, Kościelnej oraz na pl. Jedności Narodowej, wzniesione na przełomie XVIII i XIX oraz w połowie XIX w.
secesyjna kamienica przy ul. Hanki Sawickiej, wybudowana w 1909 r.
pozostałości gotyckiego zamku (2. poł. XIV w.) i murów miejskich
cmentarz rzymsko-katolicki założony w XIX w.
cmentarz ewangelicki założony w XIX w.

Przypisy

↑ jeziorany.com.pl [17.12.2014]

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Biskupiec: z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
stat.gov.pl, Ludność. Stan i struktura [17.12.2014]
Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach [17.12.2014]
Miejska Biblioteka Publiczna w Jezioranach [17.12.2014]
Miejski Ośrodek Kultury w Jezioranach [17.12.2014]
Stowarzyszenie "Nasze Gady" [17.12.2014]
Dom Warmiński [17.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [17.12.2014]
jeziorany.com.pl, Historia Jezioran [17.12.2014]
jeziorany.com.pl, "Nasze Jeziorany" [dostęp:17.12.2014]. Wirtualny Sztetl [17.12.2014]

[1] ziorany.com.pl [17.12.2014]

[1]