Dubeninki (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 32 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Łukasz Balczun |
|adres_ug = ul. Mereckiego 27 | |adres_ug = ul. Mereckiego 27 | ||
|kod_poczt_ug = 19-504 Dubeninki | |kod_poczt_ug = 19-504 Dubeninki | ||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
|www = http://www.dubeninki.pl/ | |www = http://www.dubeninki.pl/ | ||
| − | |bip = | + | |bip = https://bip.dubeninki.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Dubeninki''' – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] | + | '''Gmina Dubeninki''' – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], we wschodniej części [[Powiat gołdapski|powiatu gołdapskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Dubeninki|Dubeninkach]]. |
| + | Gmina o charakterze rolniczym, z dużą powierzchnią lasów, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Tereny gminy charakteryzują się dużym zróżnicowaniem powierzchni i wysokości m n.p.m (różnica między wartością najniższego i najwyższego punktu w granicach gminy wynosi 145,4 m)<ref>Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dubeninki na lata 2004-2013, Dubeninki 2004.</ref>. Najbardziej wysunięta na północny-wschód gmina województwa warmińsko-mazurskiego, której północna granica jest jednocześnie granicą państwa. Przy jej wschodnim krańcu znajduje się tzw. trójstyk, czyli miejsce, gdzie spotykają się granice trzech państw: Polski, Rosji i Litwy. | ||
| − | + | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Łukasz Balczun]]. | |
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje wójt [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| + | [[Plik: Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach.<br/>Źródło: [http://www.dubeninki.pl/index1.html www.dubeninki.pl]]] | ||
| + | [[Plik: Kościół pw. św. Michała Archanioła w Żytkiejmach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Michała Archanioła w Żytkiejmach.<br/>Źródło: [http://parafia.zytkiejmy.w.interia.pl/ www.parafia.zytkiejmy.w.interia.pl]]] | ||
| + | [[Plik: Wiadukty kolejowe w Stańczykach_.jpg|thumb|right|290px|Wiadukty kolejowe w Stańczykach.<br>Fot. Honza Groh. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sta%C5%84czyki,_01.jpg Commons Wikimedia] ]] | ||
| + | [[Plik: Wiadukty kolejowe w Stańczykach_1.jpg|thumb|right|290px|Wiadukty kolejowe w Stańczykach.<br>Autor: Blueshade. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Stanczyki,_Poland,_Aug_2004_B.jpg Commons Wikimedia]]] | ||
| + | [[Plik: Aleja drzew - Stańczyki.png|thumb|right|290px|Aleja w Stańczykach.<br>Autor. Luxetowiec. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sta%C5%84czyki_02.png Commons Wikimedia] | ||
| + | ]] | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska Dubeninki zajmuje powierzchnię 205,29 km<sup>2</sup><ref name="p2"> | + | Gmina wiejska Dubeninki zajmuje powierzchnię 205,29 km<sup>2</sup><ref name="p2">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4135 Bank Danych lokalnych GUS]</ref>, w tym: |
*użytki rolne: 47,97% (9847,8 ha) | *użytki rolne: 47,97% (9847,8 ha) | ||
*lasy: 40,2% (8256,1 ha)<ref>[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/goldapski/dubeninki.pdf UStat Olsztyn]</ref> | *lasy: 40,2% (8256,1 ha)<ref>[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/goldapski/dubeninki.pdf UStat Olsztyn]</ref> | ||
*wody: 2,03% (416,7 ha) | *wody: 2,03% (416,7 ha) | ||
| − | + | Gmina stanowi 26,6% powierzchni powiatu gołdapskiego. | |
| − | Gmina stanowi 26,6% powierzchni | ||
<br/> | <br/> | ||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 3096 || 100 || 1550 || 50,1 || 1546 || 49,9 | + | |liczba ||3096 ||100 ||1550 ||50,1 ||1546 ||49,9 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|15 ||colspan=2|7,5 ||colspan=2|7,5 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 14,3% migracji w | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 14,3% migracji w powiecie gołdapskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| − | Po II wojnie światowej gmina Dubeninki była częścią | + | Po II wojnie światowej gmina Dubeninki była częścią powiatu gołdapskiego w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Dubeninki stała się gromadą, w której skład weszły sołectwa: [[Będzieszewo]], [[Dubeninki]], [[Kiepojcie]], [[Linowo (gmina Dubeninki)|Linowo]], [[Przerośl Gołdapska]] i [[Żabojady]], miejscowości [[Maciejowięta]], [[Stańczyki]], [[Rogajny]] i [[Zawiszyn]] oraz część obszaru miejscowości [[Meszno]]<ref>Uchwała Nr 14/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu gołdapskiego.</ref>. |
| − | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych | + | |
| + | 1 stycznia 1958 roku z gromady Dubeninki wyłączono część (9,95 ha) obszaru wsi [[Rogajny]], włączając ją do wsi [[Budwiecie]] oraz przyłączono wsie [[Białe Jeziorki]] i [[Cisówek]] ze znoszonej gromady Czarne<ref>Uchwała Nr 12/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad w powiatach: gołdapskim, suwalskim i zambrowskim, w województwie białostockim.</ref>. 1 stycznia 1972 roku przyłączono miejscowości [[Budwiecie]], [[Czarnowo Wielkie]], [[Meszno]] i [[Pluszkiejmy]]<ref>Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim.</ref> oraz miejscowości [[Czarne]], [[Marlinowo]] i [[Sumowo]], a także część gruntów [[Nadleśnictwo Kowale Oleckie|Nadleśnictwa Kowale Oleckie]]<ref>Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim.</ref>. | ||
| + | |||
| + | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Dubeninki<ref>Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim.</ref>. | ||
| − | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych | + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć powiat gołdapski. Gmina Dubeninki została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapsko-oleckim. |
| − | 1 stycznia 2002 gmina wiejska Dubeninki na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku<ref>Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu | + | 1 stycznia 2002 gmina wiejska Dubeninki na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku<ref>Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620631 isap.sejm.gov.pl]</ref> weszła w skład reaktywowanego powiatu gołdapskiego. |
| − | Gmina Dubeninki graniczy z: [[Gołdap (gmina wiejska)| gminą Gołdap]] | + | Gmina Dubeninki graniczy z: [[Gołdap (gmina miejsko-wiejska)|gminą Gołdap]] oraz z trzema gminami województwa podlaskiego. Są to: Wiżajny, Przerośl i Filipów. Północną granicę gminy wyznacza granica państwa. Na północno-wschodnim krańcu gminy znajduje się punkt będący stykiem granic trzech państw: Polski, Rosji i Litwy. |
<br/> | <br/> | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Będziszewo]], [[Białe Jeziorki]], [[Błąkały]], [[Błędziszki]], [[Budwiecie]], [[Cisówek]], [[Czarne]], [[Degucie]], [[Dubeninki]], [[Kiekskiejmy]], [[Kiepojcie]], [[Lenkupie]], [[Linowo (gmina Dubeninki)| Linowo]], [[Maciejowięta]], [[Pluszkiejmy]], [[Przerośl Gołdapska]], [[Rogajny]], [[Skajzgiry]], [[Stańczyki]], [[Żabojady]], [[Żytkiejmy]]. | + | Sołectwa: [[Będziszewo]], [[Białe Jeziorki]], [[Błąkały]], [[Błędziszki]], [[Budwiecie]], [[Cisówek]], [[Czarne (gmina Dubeninki)|Czarne]], [[Degucie]], [[Dubeninki]], [[Kiekskiejmy]], [[Kiepojcie]], [[Lenkupie]], [[Linowo (gmina Dubeninki)|Linowo]], [[Maciejowięta]], [[Pluszkiejmy]], [[Przerośl Gołdapska]], [[Rogajny]], [[Skajzgiry]], [[Stańczyki]], [[Żabojady]], [[Żytkiejmy]]. |
| − | Pozostałe miejscowości: [[Meszno]], [[Boczki]], [[Markowo]], [[Marlinowo]], [[Barcie]], [[Łoje]], [[Bludzie Małe]], [[Bludzie Wielkie]], [[Łysogóra (gmina Dubeninki)| Łysogóra]], [[Przesławki]], [[Żerdziny]], [[Redyki]], [[Wysoki Garb]], [[Kociołki]], | + | Pozostałe miejscowości: [[Meszno]], [[Boczki]], [[Markowo (gmina Dubeninki)|Markowo]], [[Marlinowo]], [[Barcie]], [[Łoje (gmina Dubeninki)|Łoje]], [[Bludzie Małe]], [[Bludzie Wielkie]], [[Łysogóra (gmina Dubeninki)|Łysogóra]], [[Przesławki]], [[Żerdziny]], [[Redyki]], [[Wysoki Garb]], [[Kociołki]], [[Tuniszki]], [[Zawiszyn]], [[Pobłędzie]], [[Rakówek]], [[Kramnik]], [[Orliniec]], [[Ostrowo]], [[Golubie Małe]], [[Przesławki]], [[Sumowo]], [[Wobały]]. |
| − | [[Tuniszki]], [[Zawiszyn]], [[Pobłędzie]], [[Rakówek]], [[Kramnik]], [[Orliniec]], [[Ostrowo]], [[Golubie Małe]], [[Przesławki]], [[Sumowo]], [[Wobały]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
Główną rolę w gospodarce gminy Dubeninki odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczo-leśnym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna, zwierzęca oraz leśnictwo. Prawie połowę obszaru gminy stanowią użytki rolne, w tym: grunty orne 51,28%, pastwiska i łąki 46,96% oraz sady 0,03%. Na terenie gminy w przeważającej części występują gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Ukształtowanie terenu (wiele gruntów położonych jest na stokach o dużym kącie nachylenia), warunki klimatyczno-glebowe ograniczają możliwości upraw i doboru roślin. Również znaczny udział gruntów leśnych determinuje rozwój gospodarczy tego obszaru. W gminie dominują gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha). | Główną rolę w gospodarce gminy Dubeninki odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczo-leśnym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna, zwierzęca oraz leśnictwo. Prawie połowę obszaru gminy stanowią użytki rolne, w tym: grunty orne 51,28%, pastwiska i łąki 46,96% oraz sady 0,03%. Na terenie gminy w przeważającej części występują gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Ukształtowanie terenu (wiele gruntów położonych jest na stokach o dużym kącie nachylenia), warunki klimatyczno-glebowe ograniczają możliwości upraw i doboru roślin. Również znaczny udział gruntów leśnych determinuje rozwój gospodarczy tego obszaru. W gminie dominują gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha). | ||
| − | Istnienie wielu walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, znajdująca się na terenie gminy, unikatowa w skali kraju [[Puszcza Romincka]], liczne rezerwaty i obszary chronionego krajobrazu, malownicze pejzaże urozmaicone wzgórzami i dolinami, polami i łąkami z zachowanymi śródpolnymi zadrzewieniami, czyste jeziora oraz rozlewiska | + | Istnienie wielu walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, znajdująca się na terenie gminy, unikatowa w skali kraju [[Puszcza Romincka]], liczne rezerwaty i obszary chronionego krajobrazu, malownicze pejzaże urozmaicone wzgórzami i dolinami, polami i łąkami z zachowanymi śródpolnymi zadrzewieniami, czyste jeziora oraz rozlewiska będące siedzibą bobrów stwarza dla gminy wiejskiej Dubeninki możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Pomimo tych atrakcji turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. |
| − | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Barcie, Błędziszki, Dubeninki, Pobłędzie, Stańczyki, Żytkiejmy<ref> | + | |
| + | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Barcie, Błędziszki, Dubeninki, Pobłędzie, Stańczyki, Żytkiejmy<ref>[http://uzdrowiskogoldap.pl/informacja-turystyczna-centrum-promocji-regionu-goldap/ Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi ]</ref>. | ||
Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. | Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. | ||
| − | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Dubeninki wynosiła w 2013 roku 145 | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Dubeninki wynosiła w 2013 roku 145, w tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 137 tworzy sektor prywatny. 16 firm było zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 13 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 24 firm w dziale budownictwo, 34 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 3<ref name="p2"/>. |
| − | Gmina Dubeninki należy do [[Związek Międzygminny "Gospodarka Komunalna"| | + | Gmina Dubeninki należy do [[Związek Międzygminny "Gospodarka Komunalna"|Międzygminnego Związku "Gospodarka Komunalna"]] oraz [[LGD "Lider w EGO"]]. |
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej| obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej]], [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej| obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]] oraz [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej|obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej]], [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej|obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]] oraz [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia. |
| − | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiła 305 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 12,7% bezrobotnych w | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiła 305 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 12,7% bezrobotnych w powiecie gołdapskim. |
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | |||
*[[Gminne Centrum Kultury w Dubeninkach]]: w skład jednostki wchodzi Gminna Biblioteka Publiczna w Dubeninkach wraz z filią w Żytkiejmach oraz 2 świetlice wiejskie | *[[Gminne Centrum Kultury w Dubeninkach]]: w skład jednostki wchodzi Gminna Biblioteka Publiczna w Dubeninkach wraz z filią w Żytkiejmach oraz 2 świetlice wiejskie | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | |||
*[[Przegląd Twórczości Ludowej w Dubeninkach]] | *[[Przegląd Twórczości Ludowej w Dubeninkach]] | ||
*dożynki gminne | *dożynki gminne | ||
| Linia 109: | Linia 110: | ||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gmin Dubeninki należą<ref> | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gmin Dubeninki należą<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków ]</ref>: |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach]] |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. św. Michała Archanioła w Żytkiejmach]] |
*wiadukty kolejowe w Kiepojciach i Stańczykach | *wiadukty kolejowe w Kiepojciach i Stańczykach | ||
*zespół dworski w Rogajnach, Zawiszynie | *zespół dworski w Rogajnach, Zawiszynie | ||
| Linia 119: | Linia 120: | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | |||
*szlaki piesze: | *szlaki piesze: | ||
| − | **szlak zielony: jest fragmentem większej całości i rozpoczyna się w pobliżu [[Kruklanki| Kruklanek]] nieopodal [[Jezioro Gołdopiwo| jeziora Gołdopiwo]], wiedzie przez północną część [[Puszcza Borecka| Puszczy Boreckiej]], wchodzi na [[Garb Szeski]] i obniżeniem [[rzeka Gołdapa| Gołdapy]] dochodzi do zachodniego skraju Puszczy Rominckiej, prześlizguje się wzdłuż granicy z Rosją, by doliną [[rzeka Błędzianka| Błędzianki]] dojść do mostów w Stańczykach | + | **szlak zielony: jest fragmentem większej całości i rozpoczyna się w pobliżu [[Kruklanki|Kruklanek]] nieopodal [[Jezioro Gołdopiwo|jeziora Gołdopiwo]], wiedzie przez północną część [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]], wchodzi na [[Garb Szeski]] i obniżeniem [[rzeka Gołdapa|Gołdapy]] dochodzi do zachodniego skraju Puszczy Rominckiej, prześlizguje się wzdłuż granicy z Rosją, by doliną [[rzeka Błędzianka|Błędzianki]] dojść do mostów w Stańczykach (51 km) |
| − | **szlak czerwony: wiedzie południowym skrajem Puszczy Rominckiej | + | **szlak czerwony: wiedzie południowym skrajem Puszczy Rominckiej przez [[Stańczyki]], brzegiem [[Jezioro Pobłędzie|jeziora Pobłędzie]] prowadzi do [[Rakówek|Rakówka]] i Oklin (po drodze jest fragment nasypu dawnej, zabytkowej linii kolejowej Gołdap-Żytkiejmy) (46,5 km) |
| − | *ścieżki przyrodnicze Puszczy Romnickiej | + | *ścieżki przyrodnicze Puszczy Romnickiej |
| − | *szlak rowerowy | + | *szlak rowerowy "Śladami Rominckich Jeleni" oraz "Pierścień Rowerowy Suwalszczyzny" |
| − | *wiadukty kolejowe w Kiepojciach i [[Wiadukty kolejowe w Stańczykach| Stańczykach]] | + | *wiadukty kolejowe w Kiepojciach i [[Wiadukty kolejowe w Stańczykach|wiadukty w Stańczykach]] |
| − | *zabytki archeologiczne | + | *zabytki archeologiczne, ślady obecności [[Jaćwingowie|Jaćwingów]], m.in. cmentarzyska w Maciejowiętach i Żytkiejmach |
*wieża widokowa w Będziszewie | *wieża widokowa w Będziszewie | ||
*liczne rezerwaty przyrody w Puszczy Rominckiej | *liczne rezerwaty przyrody w Puszczy Rominckiej | ||
*ciekawe okazy pomników przyrody, m.in. aleja 229 jarząbów szwedzkich przy drodze Błąkały – Stańczyki oraz głazy narzutowe | *ciekawe okazy pomników przyrody, m.in. aleja 229 jarząbów szwedzkich przy drodze Błąkały – Stańczyki oraz głazy narzutowe | ||
| − | *tzw. "Głazy Wilhelma" | + | *tzw. "Głazy Wilhelma", pamiątki po najsłynniejszych cesarskich polowaniach |
*[[Galeria Rękodzieła i Sztuki Ludowej w Dubeninkach]] przy Gminnym Centrum Kultury w Dubeninkach | *[[Galeria Rękodzieła i Sztuki Ludowej w Dubeninkach]] przy Gminnym Centrum Kultury w Dubeninkach | ||
| − | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dubeninki można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi i na stronie internetowej [http://uzdrowiskogoldap.pl/informacja-turystyczna-centrum-promocji-regionu-goldap/ uzdrowiskogoldap.pl] | |
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dubeninki można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi i na stronie internetowej [http://uzdrowiskogoldap.pl/informacja-turystyczna-centrum-promocji-regionu-goldap/ | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
W gminie wiejskiej Dubeninki istnieją następujące placówki edukacyjne: | W gminie wiejskiej Dubeninki istnieją następujące placówki edukacyjne: | ||
| − | |||
*[[Szkoła Podstawowa w Dubeninkach]] | *[[Szkoła Podstawowa w Dubeninkach]] | ||
*[[Gimnazjum w Dubeninkach]] | *[[Gimnazjum w Dubeninkach]] | ||
*[[Szkoła Podstawowa w Żytkiejmach]] | *[[Szkoła Podstawowa w Żytkiejmach]] | ||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
Na terenie gminy działa: | Na terenie gminy działa: | ||
*[[UKS Dubeninki]] | *[[UKS Dubeninki]] | ||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
*[[Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej]] | *[[Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej]] | ||
| Linia 152: | Linia 150: | ||
*[[Fundacja Puszczy Rominckiej w Żytkiejmach]] | *[[Fundacja Puszczy Rominckiej w Żytkiejmach]] | ||
*[[Stowarzyszenie "Żytkiejmska Struga"]] | *[[Stowarzyszenie "Żytkiejmska Struga"]] | ||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
| − | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3"> | + | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie ]</ref>: |
Parki krajobrazowe: | Parki krajobrazowe: | ||
| − | [[Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej]] (14620 ha) | + | *[[Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej]] (14620 ha) |
Rezerwaty przyrody: | Rezerwaty przyrody: | ||
| − | *[[Rezerwat Boczki| Boczki]] (108,8 ha) | + | *[[Rezerwat Boczki|Boczki]] (108,8 ha) |
| − | *[[Rezerwat Czerwona Struga| Czerwona Struga ]] (3,59 ha) | + | *[[Rezerwat Czerwona Struga|Czerwona Struga ]] (3,59 ha) |
| − | *[[Rezerwat Uroczysko Kramnik| Uroczysko Kramnik]] (75,96 ha) | + | *[[Rezerwat Uroczysko Kramnik|Uroczysko Kramnik]] (75,96 ha) |
| − | *[[Rezerwat Dziki Kąt| Dziki Kąt]] (34,58 ha) | + | *[[Rezerwat Dziki Kąt|Dziki Kąt]] (34,58 ha) |
| − | *[[Rezerwat Struga Żytkiejmska| Struga Żytkiejmska]] (471,04 ha) | + | *[[Rezerwat Struga Żytkiejmska|Struga Żytkiejmska]] (471,04 ha) |
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| Linia 170: | Linia 167: | ||
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Rominckiej]] (7740 ha) | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Rominckiej]] (7740 ha) | ||
| − | Obszary Natura 2000: | + | Obszary [[Natura 2000]]: |
| − | *[[Natura 2000 Puszcza Romincka| Specjalny obszar ochrony siedlisk Puszcza Romincka]] (14754,34 ha) | + | *[[Natura 2000 Puszcza Romincka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Puszcza Romincka]] (14754,34 ha) |
| + | |||
| + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Dubeninki znajduje się 9 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej<ref name="p3"/>m.in. pojedyncze okazy i aleje drzew oraz [[głaz narzutowy "Tytan"]], [[głaz narzutowy "Przybysz"]] oraz 2 głazy narzutowe (zob.[[Głaz narzutowy (1) w Białych Jeziorkach|1]], [[Głaz narzutowy (2) w Białych Jeziorkach|2]]) [[Białe Jeziorki|Białych Jeziorkach]]. | ||
| + | |||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia== | == Bibliografia== | ||
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych | + | Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw | + | Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów | + | Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu | + | Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620631 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Uchwała Nr 14/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu gołdapskiego | + | Uchwała Nr 14/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu gołdapskiego, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., nr. 10, Poz. 49. <br/> |
| − | Uchwała Nr 12/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad w powiatach: gołdapskim, suwalskim i zambrowskim, w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 5 grudnia 1957 r., | + | Uchwała Nr 12/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad w powiatach: gołdapskim, suwalskim i zambrowskim, w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 5 grudnia 1957 r., nr. 4, poz. 11. <br/> |
| − | Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., | + | Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, poz. 232. <br/> |
| − | Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., | + | Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, poz. 233. <br/> |
| − | Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., | + | Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., nr. 1, poz. 1. <br/> |
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dubeninki na lata 2004-2013, Dubeninki 2004. <br/> | Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dubeninki na lata 2004-2013, Dubeninki 2004. <br/> | ||
| − | Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dubeninki. Tekst ujednolicony, 2014. | + | Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dubeninki. Tekst ujednolicony, 2014.<br/> |
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4135 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=4135 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/goldapski/dubeninki.pdf UStat Olsztyn] [20.10.2014]<br/> | [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/goldapski/dubeninki.pdf UStat Olsztyn] [20.10.2014]<br/> | ||
| Linia 197: | Linia 197: | ||
[http://www.dubeninki.pl/ Urząd Gminy Dubeninki] [20.10.2014]<br/> | [http://www.dubeninki.pl/ Urząd Gminy Dubeninki] [20.10.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat gołdapski]][[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat gołdapski]][[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:18, 4 cze 2024
| Gmina Dubeninki | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | gołdapski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Łukasz Balczun |
| Powierzchnia | 205,29 km² |
| Liczba sołectw | 21 |
| Liczba miejscowości | 48 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
3096 15 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 87 |
| Tablice rejestracyjne | NGO |
| TERYT | 2818022 |
| Urząd gminy ul. Mereckiego 27 19-504 Dubeninki
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Dubeninki – gmina wiejska położona w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu gołdapskiego. Siedziba gminy znajduje się w Dubeninkach. Gmina o charakterze rolniczym, z dużą powierzchnią lasów, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Tereny gminy charakteryzują się dużym zróżnicowaniem powierzchni i wysokości m n.p.m (różnica między wartością najniższego i najwyższego punktu w granicach gminy wynosi 145,4 m)[1]. Najbardziej wysunięta na północny-wschód gmina województwa warmińsko-mazurskiego, której północna granica jest jednocześnie granicą państwa. Przy jej wschodnim krańcu znajduje się tzw. trójstyk, czyli miejsce, gdzie spotykają się granice trzech państw: Polski, Rosji i Litwy.
Władzę w gminie sprawuje wójt Łukasz Balczun.
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Dubeninki zajmuje powierzchnię 205,29 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 47,97% (9847,8 ha)
- lasy: 40,2% (8256,1 ha)[3]
- wody: 2,03% (416,7 ha)
Gmina stanowi 26,6% powierzchni powiatu gołdapskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 3096 | 100 | 1550 | 50,1 | 1546 | 49,9 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
15 | 7,5 | 7,5 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiło -16 osoby[2], co stanowi 14,3% migracji w powiecie gołdapskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Dubeninki była częścią powiatu gołdapskiego w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[4], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Dubeninki stała się gromadą, w której skład weszły sołectwa: Będzieszewo, Dubeninki, Kiepojcie, Linowo, Przerośl Gołdapska i Żabojady, miejscowości Maciejowięta, Stańczyki, Rogajny i Zawiszyn oraz część obszaru miejscowości Meszno[5].
1 stycznia 1958 roku z gromady Dubeninki wyłączono część (9,95 ha) obszaru wsi Rogajny, włączając ją do wsi Budwiecie oraz przyłączono wsie Białe Jeziorki i Cisówek ze znoszonej gromady Czarne[6]. 1 stycznia 1972 roku przyłączono miejscowości Budwiecie, Czarnowo Wielkie, Meszno i Pluszkiejmy[7] oraz miejscowości Czarne, Marlinowo i Sumowo, a także część gruntów Nadleśnictwa Kowale Oleckie[8].
Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[9]. W 1973 roku reaktywowano gminę Dubeninki[10].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[11], przestał istnieć powiat gołdapski. Gmina Dubeninki została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[12]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[13] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapsko-oleckim.
1 stycznia 2002 gmina wiejska Dubeninki na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku[14] weszła w skład reaktywowanego powiatu gołdapskiego.
Gmina Dubeninki graniczy z: gminą Gołdap oraz z trzema gminami województwa podlaskiego. Są to: Wiżajny, Przerośl i Filipów. Północną granicę gminy wyznacza granica państwa. Na północno-wschodnim krańcu gminy znajduje się punkt będący stykiem granic trzech państw: Polski, Rosji i Litwy.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Będziszewo, Białe Jeziorki, Błąkały, Błędziszki, Budwiecie, Cisówek, Czarne, Degucie, Dubeninki, Kiekskiejmy, Kiepojcie, Lenkupie, Linowo, Maciejowięta, Pluszkiejmy, Przerośl Gołdapska, Rogajny, Skajzgiry, Stańczyki, Żabojady, Żytkiejmy.
Pozostałe miejscowości: Meszno, Boczki, Markowo, Marlinowo, Barcie, Łoje, Bludzie Małe, Bludzie Wielkie, Łysogóra, Przesławki, Żerdziny, Redyki, Wysoki Garb, Kociołki, Tuniszki, Zawiszyn, Pobłędzie, Rakówek, Kramnik, Orliniec, Ostrowo, Golubie Małe, Przesławki, Sumowo, Wobały.
Gospodarka
Główną rolę w gospodarce gminy Dubeninki odgrywa rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczo-leśnym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcja roślinna, zwierzęca oraz leśnictwo. Prawie połowę obszaru gminy stanowią użytki rolne, w tym: grunty orne 51,28%, pastwiska i łąki 46,96% oraz sady 0,03%. Na terenie gminy w przeważającej części występują gleby III i IV klasy bonitacyjnej. Ukształtowanie terenu (wiele gruntów położonych jest na stokach o dużym kącie nachylenia), warunki klimatyczno-glebowe ograniczają możliwości upraw i doboru roślin. Również znaczny udział gruntów leśnych determinuje rozwój gospodarczy tego obszaru. W gminie dominują gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 15 ha).
Istnienie wielu walorów krajoznawczo-przyrodniczych, takich jak: położenie w obszarze Zielonych Płuc Polski, znajdująca się na terenie gminy, unikatowa w skali kraju Puszcza Romincka, liczne rezerwaty i obszary chronionego krajobrazu, malownicze pejzaże urozmaicone wzgórzami i dolinami, polami i łąkami z zachowanymi śródpolnymi zadrzewieniami, czyste jeziora oraz rozlewiska będące siedzibą bobrów stwarza dla gminy wiejskiej Dubeninki możliwość rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Pomimo tych atrakcji turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Barcie, Błędziszki, Dubeninki, Pobłędzie, Stańczyki, Żytkiejmy[15].
Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Dubeninki wynosiła w 2013 roku 145, w tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 137 tworzy sektor prywatny. 16 firm było zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 13 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 24 firm w dziale budownictwo, 34 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 3[2].
Gmina Dubeninki należy do Międzygminnego Związku "Gospodarka Komunalna" oraz LGD "Lider w EGO".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej, obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dubeninki wynosiła 305 osób[2], co stanowi 12,7% bezrobotnych w powiecie gołdapskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,1% ludności[16].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminne Centrum Kultury w Dubeninkach: w skład jednostki wchodzi Gminna Biblioteka Publiczna w Dubeninkach wraz z filią w Żytkiejmach oraz 2 świetlice wiejskie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Przegląd Twórczości Ludowej w Dubeninkach
- dożynki gminne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gmin Dubeninki należą[17]:
- kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Dubeninkach
- kościół pw. św. Michała Archanioła w Żytkiejmach
- wiadukty kolejowe w Kiepojciach i Stańczykach
- zespół dworski w Rogajnach, Zawiszynie
- cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Bludzie Małe, Bludzie Wielkie, Błąkały, Budwiecie, Dubeninki, Kiekskiejmy, Kiepurdeje, Kociołki, Linowo, Maciejowięta, Pluszkiejmy, Przerośl Gołdapska, Rogajny, Skajzgiry, Stańczyki, Tuniszki, Wobały, Żabojady, Żytkiejmy
- cmentarze z okresu I wojny światowej w miejscowościach: Dubeninki, Żytkiejmy
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki piesze:
- szlak zielony: jest fragmentem większej całości i rozpoczyna się w pobliżu Kruklanek nieopodal jeziora Gołdopiwo, wiedzie przez północną część Puszczy Boreckiej, wchodzi na Garb Szeski i obniżeniem Gołdapy dochodzi do zachodniego skraju Puszczy Rominckiej, prześlizguje się wzdłuż granicy z Rosją, by doliną Błędzianki dojść do mostów w Stańczykach (51 km)
- szlak czerwony: wiedzie południowym skrajem Puszczy Rominckiej przez Stańczyki, brzegiem jeziora Pobłędzie prowadzi do Rakówka i Oklin (po drodze jest fragment nasypu dawnej, zabytkowej linii kolejowej Gołdap-Żytkiejmy) (46,5 km)
- ścieżki przyrodnicze Puszczy Romnickiej
- szlak rowerowy "Śladami Rominckich Jeleni" oraz "Pierścień Rowerowy Suwalszczyzny"
- wiadukty kolejowe w Kiepojciach i wiadukty w Stańczykach
- zabytki archeologiczne, ślady obecności Jaćwingów, m.in. cmentarzyska w Maciejowiętach i Żytkiejmach
- wieża widokowa w Będziszewie
- liczne rezerwaty przyrody w Puszczy Rominckiej
- ciekawe okazy pomników przyrody, m.in. aleja 229 jarząbów szwedzkich przy drodze Błąkały – Stańczyki oraz głazy narzutowe
- tzw. "Głazy Wilhelma", pamiątki po najsłynniejszych cesarskich polowaniach
- Galeria Rękodzieła i Sztuki Ludowej w Dubeninkach przy Gminnym Centrum Kultury w Dubeninkach
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dubeninki można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi i na stronie internetowej uzdrowiskogoldap.pl
Religia
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Dubeninki istnieją następujące placówki edukacyjne:
Sport
Na terenie gminy działa:
Inne organizacje i instytucje
- Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej
- Stowarzyszenie "Głos Puszczy Rominckiej" w Dubeninkach
- Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej "Puszcza Romincka"
- Fundacja Puszczy Rominckiej w Żytkiejmach
- Stowarzyszenie "Żytkiejmska Struga"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[18]:
Parki krajobrazowe:
- Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej (14620 ha)
Rezerwaty przyrody:
- Boczki (108,8 ha)
- Czerwona Struga (3,59 ha)
- Uroczysko Kramnik (75,96 ha)
- Dziki Kąt (34,58 ha)
- Struga Żytkiejmska (471,04 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Błędzianki (5994,5 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Rominckiej (7740 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Puszcza Romincka (14754,34 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Dubeninki znajduje się 9 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej[18]m.in. pojedyncze okazy i aleje drzew oraz głaz narzutowy "Tytan", głaz narzutowy "Przybysz" oraz 2 głazy narzutowe (zob.1, 2) Białych Jeziorkach.
Przypisy
- ↑ Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dubeninki na lata 2004-2013, Dubeninki 2004.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bank Danych lokalnych GUS
- ↑ UStat Olsztyn
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Uchwała Nr 14/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu gołdapskiego.
- ↑ Uchwała Nr 12/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad w powiatach: gołdapskim, suwalskim i zambrowskim, w województwie białostockim.
- ↑ Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim.
- ↑ Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim.
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [1]
- ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Centrum Informacji Turystycznej w Gołdapi
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ 18,0 18,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Bibliografia
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr 14/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu gołdapskiego, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., nr. 10, Poz. 49.
Uchwała Nr 12/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad w powiatach: gołdapskim, suwalskim i zambrowskim, w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 5 grudnia 1957 r., nr. 4, poz. 11.
Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, poz. 232.
Uchwała Nr XIII/43/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w woj. białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., nr. 18, poz. 233.
Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., nr. 1, poz. 1.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Dubeninki na lata 2004-2013, Dubeninki 2004.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dubeninki. Tekst ujednolicony, 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
UStat Olsztyn [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Dubeninki [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Dubeninki [20.10.2014]
