Bisztynek (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Historia gminy jako jednostki administracyjnej) |
|||
| (Nie pokazano 50 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Bisztynek | |Gmina = Bisztynek | ||
| − | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Bisztynek.png | Herb gminy Bisztynek | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Bisztynek.png|Herb gminy Bisztynek |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
|zarządzający = Burmistrz | |zarządzający = Burmistrz | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = [[Zbigniew Filipczyk]] |
|adres_ug = ul. Kościuszki 2 | |adres_ug = ul. Kościuszki 2 | ||
|kod_poczt_ug = 11-230 Bisztynek | |kod_poczt_ug = 11-230 Bisztynek | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
|TERYT = 2801043 | |TERYT = 2801043 | ||
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = | + | |www = https://bisztynek.pl/asp/start,0 |
| − | |bip = | + | |bip = https://bip.bisztynek.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Bisztynek''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Bisztynek| Bisztynku]]. | + | '''Gmina Bisztynek''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Bisztynek|Bisztynku]]. |
| − | + | Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska|Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska|Niziny Sępopolskiej]]. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], mezoregionie [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]]. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]]. | |
| − | Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska| Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska| Niziny Sępopolskiej]]. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierza Mazurskiego]], mezoregionie [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierza Olsztyńskiego]]. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie| Pojezierza Mrągowskiego]]. | + | Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow <ref>[http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Partnerzy/Cittaslow/Bisztynek-w-sieci-Cittaslow.html wrota.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>. |
| − | |||
| − | Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow <ref> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | [[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku.<br>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Sanktuarium-Krwi-Pana-Jezusa.html www.wrota.warmia.mazury.pl]]] | ||
| + | [[Plik:Głaz narzutowy - tzw. diabelski kamień.jpg|thumb|right|290px|Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku.<br>Fot. Ludwig Schneider. <br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bisztynek_Diabelski_Kamie%C5%84_001.jpg www.commons.wikimedia.org]]] | ||
| + | [[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach. Fot. S.Czachorowski. <br>Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Paluzy_kosciol4.JPG www.pl.wikipedia.org] | ||
| + | ]] | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref> | + | Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, Bisztynek] [04.03.2014]</ref><ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>, |
w tym: | w tym: | ||
| Linia 52: | Linia 51: | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 6715 || 100 || 3433 || 51,12 || 3282 || 48,88 | + | |liczba ||6715 ||100 ||3433 ||51,12 ||3282 ||48,88 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 33 || colspan=2| 17 || colspan=2| 16 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|33 ||colspan=2|17 ||colspan=2|16 |
|} | |} | ||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim. | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim. | ||
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| − | Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w [[Biskupiec| Biskupcu]]. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: [[Biskupiec|Biskupiec]] Bisztynek, [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]] oraz gminy wiejskie: [[Czerwonka]], [[Franknowo]], [[Grzęda]] z siedzibą w Bisztynku, [[Klewno]] z siedzibą w [[Reszel|Reszlu]], [[Kolno (gmina wiejska)|Kolno]], [[Lutry]], [[Radostowo]] i [[Rzeck]] z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych | + | Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w [[Biskupiec|Biskupcu]]. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: [[Biskupiec|Biskupiec]], Bisztynek, [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]] oraz gminy wiejskie: [[Czerwonka]], [[Franknowo]], [[Grzęda]] z siedzibą w Bisztynku, [[Klewno]] z siedzibą w [[Reszel|Reszlu]], [[Kolno (gmina wiejska)|Kolno]], [[Lutry]], [[Radostowo (gmina Jeziorany)|Radostowo]] i [[Rzeck]] z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. |
| − | Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa ( | + | Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Kokoszewo]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Troszkowo]]. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, [[Paluzy]], [[Wójtówko]]<ref>''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.</ref>. |
| − | W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim | + | W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim</ref>. |
| − | W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: | + | W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. |
| − | 1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego. | + | |
| + | 1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego. | ||
| − | W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652] [04.03.2014]</ref> umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim. | + | W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim. |
| − | Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z [[Kiwity (gmina wiejska)| gminą Kiwity]] w ([[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]]), od południowego zachodu z gminą Jeziorany ([[powiat olsztyński]]), od południa z gminą Kolno w | + | Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z [[Kiwity (gmina wiejska)|gminą Kiwity]] w ([[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]]), od południowego zachodu z gminą Jeziorany ([[powiat olsztyński]]), od południa z gminą Kolno (także w powiecie olsztyńskim), a od wschodu z gminami Reszel i [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|Korsze]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]). |
<br/> | <br/> | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa]], [[Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek]] | + | Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Księżno (gmina Bisztynek)|Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo (gmina Bisztynek)|Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek-Kolonia]] |
| + | |||
| + | Pozostałe miejscowości i miasta: [[Krzewina]], [[Janowiec]], [[Swędrówka]], [[Łabławki]], [[Pleśnik]], [[Biegonity]], [[Winiec (gmina Bisztynek)|Winiec]], [[Mołdyty]], [[Nisko]], [[Niski Młyn]], [[Kokoszewo]], [[Bisztynek]] | ||
| − | |||
| − | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce | + | Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek. |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3096 Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. | |
| − | |||
| − | + | W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie. | |
| − | + | Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014)</ref>. | |
| − | + | Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli, toteż baza noclegowa jest nieduża. | |
| − | + | ||
| + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób<ref >Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim. | ||
| + | |||
| + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności. | ||
| + | |||
| + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], wymagających strategicznej interwencji. | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
| − | |||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]] | + | *[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]] |
| − | *Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: | + | *Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach. |
| − | |||
| − | |||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | *Dni Rodziny w Bisztynku | + | *Dni Rodziny w Bisztynku |
| − | *Dni Bisztynka | + | *Dni Bisztynka |
| − | *Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku | + | *Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku |
| − | *Gminne Święto Plonów | + | *Gminne Święto Plonów (dożynki) |
| − | |||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | + | *[[lkwim: Maria Buszkiewicz|Maria Buszkiewicz]] – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku. | |
| − | *[[lkwim: Maria Buszkiewicz| Maria Buszkiewicz]] | + | *[[lkwim: Zdzisław Milach|Zdzisław Milach]] – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi [[Lądek]] k. Bisztynka. |
| − | *[[lkwim: Zdzisław Milach| Zdzisław Milach]] | + | '''Zabytki na terenie gminy''' |
| − | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref>Rejestr zabytków, [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa] [04.03.2014]</ref>: | |
| − | '''Zabytki | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku|kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] – Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa |
| − | + | *[[kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku]] – obecnie kaplica przy cmentarzu | |
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref> | + | *neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku| | + | *cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej |
| − | *[[ | + | *kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej |
| − | *neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku | + | *[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] z okresu średniowiecza |
| − | *cmentarz ewangelicko-augsburski | + | Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska. |
| − | *kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej | + | *zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku |
| − | *[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie|kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | * | + | *[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach|kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]] |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie| | + | *[[kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach| | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach|kościół pw. św. Jodoka w Sątopach]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach| | + | *[[kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie| | + | *[[Kapliczki w Sułowie|kapliczki przydrożne w Sułowie]] (dwie nieopodal cmentarza w [[Sułowo|Sułowie]], jedna przy drodze do Rokietnika) |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach]] z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem |
| − | *kapliczki przydrożne w Sułowie | + | *[[Kapliczki w Wozławkach|kapliczki przydrożne w Wozławkach]] |
| − | *[[ | ||
| − | *kapliczki przydrożne w | ||
| − | |||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *liczne zabytki architektury sakralnej | + | *liczne zabytki architektury sakralnej – kościoły i kapliczki |
| − | *zespoły parków dworskich w [[Mołdyty| Mołdytach]], [[Nisko| Nisku]], | + | *zespoły parków dworskich w [[Mołdyty|Mołdytach]], [[Nisko|Nisku]], Sątopach, [[Unikowo|Unikowie]] |
| − | *rezerwat | + | *rezerwat przyrody [[Rezerwat Polder Sątopy-Samulewo|Polder Sątopy-Samulewo]] |
| + | Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek. | ||
| − | + | ==Religia== | |
| − | + | *[[Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Paluzach]] | |
| + | *[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Antoniego Opata w Wozławkach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Jodoka w Sątopach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] | ||
| + | *[[Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Prositach]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek | + | W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne: |
| − | *Przedszkole Samorządowe w Bisztynku | + | *[[Przedszkole w Bisztynku|Przedszkole Samorządowe w Bisztynku]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku) | + | *[[Szkoła Podstawowa w Bisztynku|Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku) |
| − | *[[Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]] | + | *[[Gimnazjum w Bisztynku|Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]] | + | *[[Szkoła Podstawowa w Grzędzie|Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]]. | + | *[[Szkoła Podstawowa w Sątopach|Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]]. |
== Sport == | == Sport == | ||
| − | *[[LKS Reduta Bisztynek]] | + | *[[LKS Reduta Bisztynek]] |
| − | *[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]] | + | *[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]] |
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży | + | *[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży "Impuls"]] |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "Razem"|Stowarzyszenie "Razem" w w Sątopach]] |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie "Więź"|Stowarzyszenie "Więź" w Sułowie]] |
| − | *[[Centrum Kultury i Aktywności Społecznej | + | *[[Centrum Kultury i Aktywności Społecznej "Bisztynek – Kulturowo"]] |
| − | * | + | *zespół wokalny "Mozaika" |
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
| − | + | Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezerwat przyrody. | |
| − | Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz | ||
Rezerwat przyrody: | Rezerwat przyrody: | ||
| − | *[[Rezerwat | + | *[[Rezerwat Polder Sątopy-Samulewo|Polder Sątopy-Samulewo]] – położony jest pomiędzy rzekami [[Rzeka Sajna|Sajna]] i [[Rzeka Ryn|Ryn]], utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem [[Rzeka Guber|rzeki Guber]]: |
| − | + | *obszar chronionego krajobrazu [[Dolina rzeki Guber]] (powierzchnia ogółem: 14 363,8 ha). | |
| − | + | Wśród pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek wymienić należy 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej): | |
| − | + | *głaz narzutowy [[Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku|"Diabelski Kamień"]] w północno-wschodniej Bisztynka, największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim | |
| + | *[[dąb szypułkowy]] w lesie na wschód od Bisztynka | ||
| − | + | Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Zobacz też== |
| − | + | *[[Bisztynek|Miasto Bisztynek]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] | + | == Bibliografia == |
| + | Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.<br/> | ||
| + | Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | ||
| + | ''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.<br/> | ||
| + | Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks] [04.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009-2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/ bip.warmia.mazury.pl] [20.04.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, gmina Bisztynek] [04.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]<br/> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:20, 4 cze 2024
| Gmina Bisztynek | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | bartoszycki | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Zbigniew Filipczyk | ||
| Powierzchnia | 202,88 km² | ||
| Liczba sołectw | 18 | ||
| Liczba miejscowości | 31 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6715 33 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NBA | ||
| TERYT | 2801043 | ||
| Urząd gminy ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bisztynku. Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego. Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].
Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku.
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl
Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku.
Fot. Ludwig Schneider.
Źródło: www.commons.wikimedia.org
Fot. Ludwig Schneider.
Źródło: www.commons.wikimedia.org
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach. Fot. S.Czachorowski.
Źródło: www.pl.wikipedia.org
Źródło: www.pl.wikipedia.org
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[2][3], w tym:
- lasy: 10,8% (2182,5 ha)
- wody: 2,15% (437 ha)
- użytki rolne: 79,3% (16089 ha)
Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6715 | 100 | 3433 | 51,12 | 3282 | 48,88 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
33 | 17 | 16 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób[5], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka, Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego[6].
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami[7]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa, Kokoszewo, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[8].
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[9].
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[10] zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[11].
1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[12], przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.
W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[13]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.[14] umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity w (powiecie lidzbarskim), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gminą Kolno (także w powiecie olsztyńskim), a od wschodu z gminami Reszel i Korsze w powiecie kętrzyńskim).
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek-Kolonia
Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Kokoszewo, Bisztynek
Gospodarka
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[15]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.
Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[16].
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli, toteż baza noclegowa jest nieduża.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób[17], co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku
- Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Dni Rodziny w Bisztynku
- Dni Bisztynka
- Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
- Gminne Święto Plonów (dożynki)
Ludzie związani z gminą
- Maria Buszkiewicz – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
- Zdzisław Milach – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi Lądek k. Bisztynka.
Zabytki na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[18]:
- kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku – Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa
- kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku – obecnie kaplica przy cmentarzu
- neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku
- cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej
- kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej
- Brama Lidzbarska w Bisztynku z okresu średniowiecza
Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.
- zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku
- kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach
- kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Jodoka w Sątopach
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Sułowie (dwie nieopodal cmentarza w Sułowie, jedna przy drodze do Rokietnika)
- kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem
- kapliczki przydrożne w Wozławkach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- liczne zabytki architektury sakralnej – kościoły i kapliczki
- zespoły parków dworskich w Mołdytach, Nisku, Sątopach, Unikowie
- rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.
Religia
- Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Paluzach
- Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie
- Parafia pw. św. Antoniego Opata w Wozławkach
- Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie
- Parafia pw. św. Jodoka w Sątopach
- Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku
- Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie
- Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Prositach
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Samorządowe w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku)
- Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku
- Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie
- Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach.
Sport
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży "Impuls"
- Stowarzyszenie "Razem" w w Sątopach
- Stowarzyszenie "Więź" w Sułowie
- Centrum Kultury i Aktywności Społecznej "Bisztynek – Kulturowo"
- zespół wokalny "Mozaika"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezerwat przyrody.
Rezerwat przyrody:
- Polder Sątopy-Samulewo – położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:
- obszar chronionego krajobrazu Dolina rzeki Guber (powierzchnia ogółem: 14 363,8 ha).
Wśród pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek wymienić należy 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):
- głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w północno-wschodniej Bisztynka, największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim
- dąb szypułkowy w lesie na wschód od Bisztynka
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[19].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
- ↑ stat.gov.pl, Bisztynek [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
- ↑ Rejestr zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa [04.03.2014]
- ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Bibliografia
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [1] [04.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.04.2014]
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009-2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.
bip.warmia.mazury.pl [20.04.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
stat.gov.pl, gmina Bisztynek [04.03.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
