Wydminy (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Wydminy
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Radosław Król
Powierzchnia 232,99 km²
Liczba sołectw 28
Liczba miejscowości 37
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		6544
28 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NGI
TERYT 2806102
Urząd gminy
ul. Grunwaldzka 74 11-510 Wydminy
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Wydminy – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu giżyckiego. Siedziba gminy znajduje się w Wydminach. Gmina rolnicza, usytuowana w rejonie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Atrakcyjna turystycznie, charakteryzuje się malowniczymi krajobrazami, dużą powierzchnią lasów, licznymi jeziorami (wśród nich Jezioro Wydmińskie, Gawlik, Białe, Czarne, Łękuk) oraz urozmaiconą rzeźbą terenu. Władzę w gminie sprawuje wójt Radosław Król[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Wydminy zajmuje powierzchnię 232,99 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 62,7% (14608,5 ha)
  • lasy: 22,6% (5266,6 ha)
  • wody: 5,2% (1210 ha)

Gmina stanowi 20,8% powierzchni powiatu giżyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Kościół pw. Chrystusa Zbawiciela w Wydminach
autor: Mieczysław Kalski
Cerkiew prawosławna w Orłowie
autor: Mieczysław Kalski
Kościół pw. Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w Zelkach
autor: Mieczysław Kalski
Wnętrze kościoła pw. Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w Zelkach
autor: Mieczysław Kalski
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 6544 100 3224 49,3 3320 50,7
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		28 14 14
Jezioro Wydmińskie.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl
Jezioro Gawlik.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl
Jezioro Białe.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl
Jezioro Czarne.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl
Jezioro Pamerek.
Źródło: wrota.warmia.mazury.pl

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Wydminy wynosiło -11 osoby[2], co stanowi 11,6% migracji w powiecie giżyckim oraz 0,3% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Wydminy była częścią powiatu giżyckiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], przywrócono w Polsce podział państwa na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Wydminy. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Cybulki, Czarnówka, Gawliki Wielkie, Grądzkie, Hejbuty, Malinka, Mazuchówka, Okrągłe, Orłowo, Pańska Wola, Radzie, Siedliska, Siemionki, Sucholaski, Szczepanki, Szczybały Orłowskie, Talki, Wężówka, Wydminy, Zelki.[5].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat giżycki. Gmina Wydminy została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[7].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Wydminy w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.

Gmina wiejska Wydminy graniczy z gminami: Giżycko , Kruklanki, Miłki, Orzysz, Stare Juchy, Świętajno.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Berkowo, Biała Giżycka, Cybulki, Czarnówka, Dudka, Gajrowskie, Gawliki Małe, Gawliki Wielkie, Grądzkie, Hejbuty, Malinka, Mazuchówka, Okrągłe, Orłowo, Pamry, Pańska Wola, Pietrasze, Radzie, Ranty, Siedliska, Siemionki, Sucholaski, Szczepanki, Szczybały Orłowskie, Talki, Wężówka, Wydminy, Zelki.

Pozostałe miejscowości: Skomack Mały, Łękuk Mały, Róg Orłowski, Pańska Wola - osada, Gajlówka, Grodkowo, Rostki, Gębałki, Krzywe.

Gospodarka

Wiodącymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Wydminy jest rolnictwo. Na obszarze gminy dominuje rolnictwo indywidualne. Struktura gospodarstw charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem. Większość z nich to gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 10 ha). Na glebach III i IV klasy bonitacyjnej uprawiane są głównie zboża, ziemniaki i w niewielkich ilościach rzepak. Duże powierzchnie użytków zielonych (26,8% powierzchni gminy) sprzyjają hodowli bydła; hodowana jest też trzoda chlewna.

Położenie znacznej części obszaru gminy w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich, na terenach chronionego krajobrazu oraz występowanie dużych powierzchni leśnych ogranicza intensyfikację rolnictwa, ale stwarza konieczność i warunki dla rozwoju ekologicznej produkcji rolnej.

Ważną rolę w gminie wiejskiej Wydminy odgrywa turystyka. Lasy, liczne jeziora i urozmaicona rzeźba terenu zachęcają do uprawiania wielu rodzajów turystyki, zwłaszcza wodnej (kajakarstwo, żeglarstwo), pieszej, krajoznawczej,hobbystycznej (wędkarstwo). Malownicze tereny umożliwiają wędrówki piesze i wycieczki rowerowe po istniejących szlakach turystycznych. Dodatkowym atutem gminy jest bliskość takich miejscowości wypoczynkowych, jak Giżycko i Węgorzewo.

Na terenie gminy funkcjonują: pensjonaty, pola namiotowe i biwakowe, gospodarstwa agroturystyczne. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Biała Giżycka, Gawliki Małe, Grądzkie, Malinka, Wężówka, Wydminy[9].

Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Wydminy wynosiła w 2013 roku 420. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 401 tworzy sektor prywatny. 83 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 36 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 51 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 17[2]. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Gmina wiejska Wydminy należy do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Wielkie Jeziora Mazurskie", Mazurskiego Związku Międzygminnego – Gospodarka Odpadami oraz Związku Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej oraz obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Wydminy wynosiła 406 osób[2], co stanowi 10,9% bezrobotnych w powiecie giżyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gmin wiejskiej Wydminy należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wydminy można uzyskać w Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku i na stronie internetowej gizycko.turystyka.pl

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Wydminy istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie wiejskiej Wydminy organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej dziewcząt i chłopców, turnieje siatkówki, piłki plażowej, Półmaraton Wydminy.

Na terenie gminy działa:

  • Ludowy Uczniowski KS "Sport z Kulturą" przy ZSO Wydminy
  • UKS "Orły" Wydminy
  • Ludowy Klub Sportowy "Mazur" - Wydminy
  • UKS "Promień" Wydminy

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Wydminy znajduje się 12 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej[12].

Ciekawostki

W Giżycku znajduje się pomnik poświęcony Bojownikom o Polskość Ziemi Mazurskiej wykonany z głazu narzutowego z okolic Wydmin. Głaz ten ze względu na rozmiary był zabytkiem przyrody, lecz mimo to w 1987 roku został zabrany przez lokalne władze i przerobiony na pomnik.

Przypisy

  1. ↑ Urząd Gminy Wydminy
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych lokalnych GUS
  3. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie


Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program rozwoju gminy Wydminy na lata 2002-2015. Strategia. Wydminy, 2002. [1] [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
UStat Olsztyn [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Wydminy [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Wydminy [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Wydminy_(gmina_wiejska)&oldid=144094”