Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Ciekawostki) |
|||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
| sekundE= 04}} | | sekundE= 04}} | ||
| − | '''Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej''' – park położony na północno-wschodnim krańcu [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w granicach [[Powiat gołdapski|powiatu gołdapskiego]], na terenie gmin [[Dubeninki (gmina wiejska)|Dubeninki]] i [[Gołdap (gmina miejsko-wiejska)|Gołdap]]. Od północy Park graniczy z | + | '''Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej''' – park krajobrazowy położony na północno-wschodnim krańcu [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w granicach [[Powiat gołdapski|powiatu gołdapskiego]], na terenie gmin [[Dubeninki (gmina wiejska)|Dubeninki]] i [[Gołdap (gmina miejsko-wiejska)|Gołdap]]. Od północy Park graniczy z obwodem kaliningradzkim. Park zajmuje powierzchnię 14 620 ha, a obszar jego otuliny wynosi 7942 ha. Park utworzony został 14 stycznia 1998 r. w celu ochrony wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowch i krajobrazowych terenu. Park obejmuje polską część [[Puszcza Romincka|Puszczy Rominckiej]] wraz z terenami pojeziernymi położonymi na jej południowych i wschodnich obrzeżach. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| − | [[ | + | [[File: puszczy_rominckiej_pk_w.png|thumb|right|290px|Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej]] |
| + | [[File: puszczy_rominckiej_pk_p.png|thumb|right|290px|Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | ||
| + | ]] | ||
| + | == Fizjogeografia terenu i szata roślinna == | ||
| + | Obszar Parku cechuje urozmaicona rzeźba terenu, charakterystyczna dla obszarów młodoglacjalnych. Stosunkowo duże wysokości względne, sięgające miejscami 80 metrów oraz licznie występujące wzgórza polodowcowe sprawiły, że region ten nazywany jest [[Mazury Garbate|Mazurami Garbatymi]]. Najwyższe wzniesienia (do 295 m n.p.m.) znajdują się w rejonie Golubi w południowo-wschodniej części Parku oraz jego otuliny. W północnej części puszczy wyróżnia się kulminacja [[Królewska Góra|Królewskiej Góry]] (217,9 m n.p.m), a we wschodniej - [[Wilcza Góra|Wilczej Góry]] (207,7 m n.p.m.). Ze względów krajobrazowych na szczególną uwagę zasługują okolice [[Maciejowięta|Maciejowięt]], [[Stańczyki|Stańczyk]] i [[Będziszewo|Będziszewa]], pomiędzy którymi rozciąga się dolina rzeki [[Rzeka Błędzianka|Błędzianki]], będąca głęboką na 40-70 metrów rynną polodowcową. | ||
| − | + | Puszcza Romincka stanowi zwarty kompleks leśny zlokalizowany po obydwu stronach granicy polsko-rosyjskiej, o powierzchni całkowitej 35,5 tys. ha, z czego po stronie polskiej znajduje się 12,5 tys. ha lasów. | |
| + | <br/> | ||
| − | [[ | + | == Zwierzęta == |
| + | Ze względu na leśny charakter Parku dominują tu gatunki leśne i eurotypowe (czyli wszędobylskie). Spośród ptaków liczne i pospolite są: [[kowalik]], [[kruk]], [[sójka]], [[orzechówka]], [[kukułka]], a także wiele gatunków dzięciołów, sikor, drozdów, łuszczaków, muchołówek i pokrzewek. Natomiast do nielicznych gatunków leśnych należą: [[siniak]] (gołąb gniazdujący w dziuplach) czy [[sowa włochatka]]. | ||
| − | [[ | + | Na skład fauny Parku pozytywnie wpływa stosunkowo duża ilość martwego drewna pozostającego w lesie. Wciąż można tu spotkać rzadkie gatunki chrząszczy kózkowatych, tj. [[zgrzypik twardokrywka]], [[zagwoździk brunatny]] czy [[sichrawa górska]], a także wiele innych gatunków bezkręgowców związanych z próchniejącym i rozkładającym się drewnem. Puszcza Romincka z licznymi kanałkami, strugami i naturalnymi zagłębieniami terenu jest doskonałym siedliskiem [[bóbr|bobrów]]. Bobry, tworząc swoje rozlewiska, przyczyniają się również do ochrony wielu innych zwierząt związanych z terenami podmokłymi, w tym gatunków chronionych i ginących m.in.: [[kumak nizinny|kumaka nizinnego]], [[traszka grzebieniasta|traszki grzebieniastej]], [[dzięcioł białogrzbiety|dzięcioła białogrzbietego]], [[bocian czarny|bociana czarnego]], [[żuraw|żurawia]], [[samotnik|samotnika]], [[smużka|smużki]] czy [[rzęsorek rzeczny|rzęsorka rzeczka]]. |
| − | + | Rzeki Parku, chociaż niewielkie, są zamieszkałe przez interesujące gatunki ryb: [[pstrąg|pstrąga]], [[głowacz białopłetwy|głowacza białopłetwego]], [[słonecznica|słonecznicę]], [[różanka|różankę]], a także przez [[minóg|minogi]]. O dobrej kondycji tutejszych ekosystemów świadczy również bogaty zespół drapieżników. Na terenach otwartych polują [[krogulec|krogulce]], [[myszołów|myszołowy]], [[błotniak|błotniaki]], [[Orlik krzykliwy|orliki krzykliwe]], a także [[Lis|lisy]] i [[Tchórz|tchórze]]. Nad większymi rzekami można spotkać [[wydra|wydrę]], natomiast w lesie – puszczyki, [[Łasica|łasice]], [[Kuna|kuny]], jenoty, a także już bardzo nieliczne [[wilk|wilki]] i [[ryś|rysie]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Rośliny == | == Rośliny == | ||
| − | Puszcza Romincka jest kompleksem wyjątkowym w skali kraju ze względu na występowanie w jej obrębie gatunków i zbiorowisk charakterystycznych dla strefy borealanej. Surowy klimat o cechach wyraźnie kontynentalnych oraz niezwykle zróżnicowana rzeźba terenu są odpowiedzialne za wykształcenie się zbiorowisk charakterystycznych dla lasów Dalekiej Północny. Szczególnie ciekawym drzewostanem jest świerczyna borealna na torfie, dzięki której Puszcza Romincka może szczycić się turystycznym mianem "polskiej tajgi". Spośród drzew dominuje [[świerk pospolity|świerk]], licznie występuje także sosna i [[dąb szypułkowy|dąb]]. Na uwagę zasługują borealne relikty polodowcowe: [[wierzba borówkolistna]] (''Salix myrtilloides''), [[brzoza niska]] (''Betula humilis''), [[malina moroszka]] (''Rubus chamaemorus''), wełnianka pochwowata (''Eriophorum vaginatum''), [[manna litewska]] (''Glyceria lithuanica'') lub [[żurawina drobnolistkowa]] (''Oxycoccus maicrocarpus''). Charakterystycznym dla tych obszarów zbiorowiskiem roślinnym są również torfowiska (wysokie jak i niskie), w tym torfowiska wiszące spotykane na zboczach dolin i kopułowe. | + | Puszcza Romincka jest kompleksem wyjątkowym w skali kraju ze względu na występowanie w jej obrębie gatunków i zbiorowisk charakterystycznych dla strefy borealanej. Surowy klimat o cechach wyraźnie kontynentalnych oraz niezwykle zróżnicowana rzeźba terenu są odpowiedzialne za wykształcenie się zbiorowisk charakterystycznych dla lasów Dalekiej Północny. Szczególnie ciekawym drzewostanem jest świerczyna borealna na torfie, dzięki której Puszcza Romincka może szczycić się turystycznym mianem "polskiej tajgi". |
| + | |||
| + | Spośród drzew dominuje [[świerk pospolity|świerk]], licznie występuje także sosna i [[dąb szypułkowy|dąb]]. Na uwagę zasługują borealne relikty polodowcowe: [[wierzba borówkolistna]] (''Salix myrtilloides''), [[brzoza niska]] (''Betula humilis''), [[malina moroszka]] (''Rubus chamaemorus''), [[wełnianka pochwowata]] (''Eriophorum vaginatum''), [[manna litewska]] (''Glyceria lithuanica'') lub [[żurawina drobnolistkowa]] (''Oxycoccus maicrocarpus''). Charakterystycznym dla tych obszarów zbiorowiskiem roślinnym są również torfowiska (wysokie jak i niskie), w tym torfowiska wiszące spotykane na zboczach dolin i kopułowe. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ochrona przyrody == | == Ochrona przyrody == | ||
| − | Wysokie walory przyrodnicze Puszczy Rominckiej zadecydowały o włączeniu jej do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Specjalny | + | Wysokie walory przyrodnicze Puszczy Rominckiej zadecydowały o włączeniu jej do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Specjalny obszar ochrony siedlisk Puszcza Romincka obejmuje teren pokrywający się z granicami Parku Krajobrazowego. Z kolei teren otuliny stanowi [[Obszar chronionego krajobrazu Puszcza Romincka|obszar chronionego krajobrazu Puszcza Romincka]]. Najcenniejsze przyrodniczo miejsca w Parku i otulinie chronione są jako rezerwaty przyrody: [[rezerwat Boczki|Boczki]], [[rezerwat Mechacz Wielki|Mechacz Wielki]], [[Rezerwat Czerwona Struga|Czerwona Struga]], [[Rezerwat Dziki Kąt|Dziki Kąt]], [[Rezerwat Struga Żytkiejmska|Struga Żytkiejmska]], [[Rezerwat Uroczysko Kramnik|Uroczysko Kramnik]] oraz [[Rezerwat Czarnówko|Czarnówko]]. |
| − | Na obszarze Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej i otuliny zlokalizowane są 22 pomniki przyrody. Planowane jest utworzenie dwóch użytków ekologicznych: [[Użytek ekologiczny | + | |
| + | Na obszarze Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej i otuliny zlokalizowane są 22 pomniki przyrody. Planowane jest utworzenie dwóch użytków ekologicznych: [[Użytek ekologiczny Torfowisko źródliskowe|Torfowiska źródliskowego]] ze stanowiskiem [[zaraza bladokwiatowa|zarazy bladokwiatowej]] (''Orobanche pallidiflora'') i [[wielosił błękitny|wielosiła błękitnego]] (''Polemonium caeruleum'') oraz [[Użytek ekologiczny Ślepe jeziorko|Ślepego jeziorka]] obejmującego dystroficzny zbiornik wodny z torfowiskiem wysokim i borem bagiennym. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | Obiektem wzbudzającym największe zainteresowanie wśród turystów jest dawna linia kolejowa przeprowadzona równolegle do dawnej granicy pruskiej, | + | *Obiektem wzbudzającym największe zainteresowanie wśród turystów jest dawna linia kolejowa przeprowadzona równolegle do dawnej granicy pruskiej, na skraju Puszczy Rominckiej. Duże urzeźbienie terenu wymagało wzniesienia kilku przepraw mostowych, obecnie stanowiących interesujące i znane zabytki techniki. Najsłynniejsze z nich to podwójne mosty kolejowe w [[Stańczyki|Stańczykach]], liczące 36 m wysokości. Ze względu na swoją architekturę zwane bywają [[Wiadukty w Puszczy Rominckiej|Akweduktami Puszczy Rominckiej]]. |
| − | na skraju Puszczy Rominckiej. Duże urzeźbienie terenu wymagało wzniesienia kilku przepraw mostowych, obecnie stanowiących interesujące i znane | + | *Ciekawostką historyczną związaną z Puszczą Romincką są znajdujące się na jej terenie [[głazy Wilhelma]]. Głazy upamiętniają polowania cesarza Wilhelma II na rominckie jelenie. |
| − | zabytki techniki. Najsłynniejsze z nich to podwójne mosty kolejowe w [[Stańczyki|Stańczykach]], liczące 36 m wysokości. Ze względu na swoją architekturę zwane bywają [[ | + | *Na zachodnim skraju Puszczy Rominckiej położone jest miasto [[Gołdap]] – jedyne uzdrowisko w województwie warmińsko-mazurskim. Leczy się tu schorzenia górnych dróg oddechowych oraz choroby narządu ruchu. |
| − | |||
| − | Ciekawostką historyczną związaną z Puszczą Romincką są znajdujące się na jej terenie głazy Wilhelma. Głazy upamiętniają polowania cesarza Wilhelma II na rominckie jelenie. | ||
| − | |||
| − | Na zachodnim skraju Puszczy Rominckiej położone jest miasto [[Gołdap]] – jedyne uzdrowisko w | ||
| − | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| − | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Krajobrazowy_Puszczy_Rominckiej pl.wikipedia.org, | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Krajobrazowy_Puszczy_Rominckiej pl.wikipedia.org, Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej] [25.05.2014] |
<br/> | <br/> | ||
[http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/puszczyrominckiej/home.html parkikrajobrazowewarmiimazur.pl] [25.05.2014] | [http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/puszczyrominckiej/home.html parkikrajobrazowewarmiimazur.pl] [25.05.2014] | ||
| Linia 59: | Linia 57: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, ''Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego'', Olsztyn 1999. | |
<br/> | <br/> | ||
''Poznajemy Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur'', Giżycko, 2011 [http://www.wfosigw.olsztyn.pl/pliki/poznajemy.pdf Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie] [25.05.2014] | ''Poznajemy Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur'', Giżycko, 2011 [http://www.wfosigw.olsztyn.pl/pliki/poznajemy.pdf Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie] [25.05.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Zarządzenie Nr 15 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Olsztynie z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie uznania obszaru za rezerwat przyrody "Czarnówko" [http://olsztyn.rdos.gov.pl/images/zarzadzenia/zarzadzenie_rdos_olsztyn_15_2014.pdf Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] | + | Zarządzenie Nr 15 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Olsztynie z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie uznania obszaru za rezerwat przyrody "Czarnówko", [http://olsztyn.rdos.gov.pl/images/zarzadzenia/zarzadzenie_rdos_olsztyn_15_2014.pdf Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [10.07.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Natura 2000]] [[Kategoria: Ochrona przyrody]][[Kategoria: Parki | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria:Natura 2000]] [[Kategoria:Ochrona przyrody]] [[Kategoria: Parki krajobrazowe]] [[Kategoria: Powiat gołdapski]] |
[[Kategoria: Gołdap (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]] | [[Kategoria: Gołdap (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: Dubeninki (gmina wiejska)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 18:13, 28 mar 2015
| Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | |
| | |
 Logo Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej | |
| Państwo |  Polska
|
| Data utworzenia | 1998 r. |
| Powierzchnia | 14 620 ha |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | |
| Położenie na mapie Polski  Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej – park krajobrazowy położony na północno-wschodnim krańcu województwa warmińsko-mazurskiego, w granicach powiatu gołdapskiego, na terenie gmin Dubeninki i Gołdap. Od północy Park graniczy z obwodem kaliningradzkim. Park zajmuje powierzchnię 14 620 ha, a obszar jego otuliny wynosi 7942 ha. Park utworzony został 14 stycznia 1998 r. w celu ochrony wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowch i krajobrazowych terenu. Park obejmuje polską część Puszczy Rominckiej wraz z terenami pojeziernymi położonymi na jej południowych i wschodnich obrzeżach.
Spis treści
Fizjogeografia terenu i szata roślinna
Obszar Parku cechuje urozmaicona rzeźba terenu, charakterystyczna dla obszarów młodoglacjalnych. Stosunkowo duże wysokości względne, sięgające miejscami 80 metrów oraz licznie występujące wzgórza polodowcowe sprawiły, że region ten nazywany jest Mazurami Garbatymi. Najwyższe wzniesienia (do 295 m n.p.m.) znajdują się w rejonie Golubi w południowo-wschodniej części Parku oraz jego otuliny. W północnej części puszczy wyróżnia się kulminacja Królewskiej Góry (217,9 m n.p.m), a we wschodniej - Wilczej Góry (207,7 m n.p.m.). Ze względów krajobrazowych na szczególną uwagę zasługują okolice Maciejowięt, Stańczyk i Będziszewa, pomiędzy którymi rozciąga się dolina rzeki Błędzianki, będąca głęboką na 40-70 metrów rynną polodowcową.
Puszcza Romincka stanowi zwarty kompleks leśny zlokalizowany po obydwu stronach granicy polsko-rosyjskiej, o powierzchni całkowitej 35,5 tys. ha, z czego po stronie polskiej znajduje się 12,5 tys. ha lasów.
Zwierzęta
Ze względu na leśny charakter Parku dominują tu gatunki leśne i eurotypowe (czyli wszędobylskie). Spośród ptaków liczne i pospolite są: kowalik, kruk, sójka, orzechówka, kukułka, a także wiele gatunków dzięciołów, sikor, drozdów, łuszczaków, muchołówek i pokrzewek. Natomiast do nielicznych gatunków leśnych należą: siniak (gołąb gniazdujący w dziuplach) czy sowa włochatka.
Na skład fauny Parku pozytywnie wpływa stosunkowo duża ilość martwego drewna pozostającego w lesie. Wciąż można tu spotkać rzadkie gatunki chrząszczy kózkowatych, tj. zgrzypik twardokrywka, zagwoździk brunatny czy sichrawa górska, a także wiele innych gatunków bezkręgowców związanych z próchniejącym i rozkładającym się drewnem. Puszcza Romincka z licznymi kanałkami, strugami i naturalnymi zagłębieniami terenu jest doskonałym siedliskiem bobrów. Bobry, tworząc swoje rozlewiska, przyczyniają się również do ochrony wielu innych zwierząt związanych z terenami podmokłymi, w tym gatunków chronionych i ginących m.in.: kumaka nizinnego, traszki grzebieniastej, dzięcioła białogrzbietego, bociana czarnego, żurawia, samotnika, smużki czy rzęsorka rzeczka.
Rzeki Parku, chociaż niewielkie, są zamieszkałe przez interesujące gatunki ryb: pstrąga, głowacza białopłetwego, słonecznicę, różankę, a także przez minogi. O dobrej kondycji tutejszych ekosystemów świadczy również bogaty zespół drapieżników. Na terenach otwartych polują krogulce, myszołowy, błotniaki, orliki krzykliwe, a także lisy i tchórze. Nad większymi rzekami można spotkać wydrę, natomiast w lesie – puszczyki, łasice, kuny, jenoty, a także już bardzo nieliczne wilki i rysie.
Rośliny
Puszcza Romincka jest kompleksem wyjątkowym w skali kraju ze względu na występowanie w jej obrębie gatunków i zbiorowisk charakterystycznych dla strefy borealanej. Surowy klimat o cechach wyraźnie kontynentalnych oraz niezwykle zróżnicowana rzeźba terenu są odpowiedzialne za wykształcenie się zbiorowisk charakterystycznych dla lasów Dalekiej Północny. Szczególnie ciekawym drzewostanem jest świerczyna borealna na torfie, dzięki której Puszcza Romincka może szczycić się turystycznym mianem "polskiej tajgi".
Spośród drzew dominuje świerk, licznie występuje także sosna i dąb. Na uwagę zasługują borealne relikty polodowcowe: wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides), brzoza niska (Betula humilis), malina moroszka (Rubus chamaemorus), wełnianka pochwowata (Eriophorum vaginatum), manna litewska (Glyceria lithuanica) lub żurawina drobnolistkowa (Oxycoccus maicrocarpus). Charakterystycznym dla tych obszarów zbiorowiskiem roślinnym są również torfowiska (wysokie jak i niskie), w tym torfowiska wiszące spotykane na zboczach dolin i kopułowe.
Ochrona przyrody
Wysokie walory przyrodnicze Puszczy Rominckiej zadecydowały o włączeniu jej do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Specjalny obszar ochrony siedlisk Puszcza Romincka obejmuje teren pokrywający się z granicami Parku Krajobrazowego. Z kolei teren otuliny stanowi obszar chronionego krajobrazu Puszcza Romincka. Najcenniejsze przyrodniczo miejsca w Parku i otulinie chronione są jako rezerwaty przyrody: Boczki, Mechacz Wielki, Czerwona Struga, Dziki Kąt, Struga Żytkiejmska, Uroczysko Kramnik oraz Czarnówko.
Na obszarze Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej i otuliny zlokalizowane są 22 pomniki przyrody. Planowane jest utworzenie dwóch użytków ekologicznych: Torfowiska źródliskowego ze stanowiskiem zarazy bladokwiatowej (Orobanche pallidiflora) i wielosiła błękitnego (Polemonium caeruleum) oraz Ślepego jeziorka obejmującego dystroficzny zbiornik wodny z torfowiskiem wysokim i borem bagiennym.
Ciekawostki
- Obiektem wzbudzającym największe zainteresowanie wśród turystów jest dawna linia kolejowa przeprowadzona równolegle do dawnej granicy pruskiej, na skraju Puszczy Rominckiej. Duże urzeźbienie terenu wymagało wzniesienia kilku przepraw mostowych, obecnie stanowiących interesujące i znane zabytki techniki. Najsłynniejsze z nich to podwójne mosty kolejowe w Stańczykach, liczące 36 m wysokości. Ze względu na swoją architekturę zwane bywają Akweduktami Puszczy Rominckiej.
- Ciekawostką historyczną związaną z Puszczą Romincką są znajdujące się na jej terenie głazy Wilhelma. Głazy upamiętniają polowania cesarza Wilhelma II na rominckie jelenie.
- Na zachodnim skraju Puszczy Rominckiej położone jest miasto Gołdap – jedyne uzdrowisko w województwie warmińsko-mazurskim. Leczy się tu schorzenia górnych dróg oddechowych oraz choroby narządu ruchu.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej [25.05.2014]
parkikrajobrazowewarmiimazur.pl [25.05.2014]
Bibliografia
Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.
Poznajemy Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur, Giżycko, 2011 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie [25.05.2014]
Zarządzenie Nr 15 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Olsztynie z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie uznania obszaru za rezerwat przyrody "Czarnówko", Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10.07.2014]
