Działdowo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Bibliografia)
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Działdowa   
 
  |dopełniacz wsi        = Działdowa   
 
  |zdjęcie              = Działdowo z lotu ptaka.jpg   
 
  |zdjęcie              = Działdowo z lotu ptaka.jpg   
−
  |opis zdjęcia          = Działdowo z lotu ptaka, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Dzia%C5%82dowo_Town_Hall#mediaviewer/File:Dzialdowo1.jpg commons.wikimedia.org] [14.12.2014]
+
  |opis zdjęcia          = Działdowo z lotu ptaka.<br>Autor: Adam Nowakowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzialdowo1.jpg Commons Wikimedia] [14.12.2014]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
−
  |liczba ludności      = 29 894
+
  |liczba ludności      = 21 619
 
  |rok                  = 2011
 
  |rok                  = 2011
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
−
''' Działdowo''' – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego.  
+
''' Działdowo''' – (niem. ''Soldau'') miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego.  
−
 
+
W 2011 roku miejscowość liczyła 21 619 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Grzegorz Mrowiński]].
−
W 2011 roku miejscowość liczyła 29 894 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Grzegorz Mrowiński]].
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Linia 42: Linia 41:
 
W XV wieku miasto było nękane skutkami [[Wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]]. Ucisk podatkowy ze strony zakonu krzyżackiego w 1444 roku doprowadził do przyłączenia się Działdowa do antykrzyżackiej koalicji, tj. [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. Po 1525 roku zamek stał się własnością państwową i utracił dawne znaczenie. Stał się siedzibą starosty. Mury obronne wkrótce rozebrano. W 1550 roku [[Albrecht Hohenzollern]] odnowił przywilej lokacyjny Działdowa. W tym samym okresie rozwijała się szkoła parafialna.  
 
W XV wieku miasto było nękane skutkami [[Wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]]. Ucisk podatkowy ze strony zakonu krzyżackiego w 1444 roku doprowadził do przyłączenia się Działdowa do antykrzyżackiej koalicji, tj. [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. Po 1525 roku zamek stał się własnością państwową i utracił dawne znaczenie. Stał się siedzibą starosty. Mury obronne wkrótce rozebrano. W 1550 roku [[Albrecht Hohenzollern]] odnowił przywilej lokacyjny Działdowa. W tym samym okresie rozwijała się szkoła parafialna.  
  
−
W okresie wojen polsko-szwedzkich w XVIII wieku na miejscowym zamku przebywał król Szwecji Karol X Gustaw. W 1656 roku na miasto uderzyli [[Najazd Tatarów na Prusy|Tatarzy]].
+
W okresie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku na miejscowym zamku przebywał król Szwecji Karol X Gustaw. W 1656 roku na miasto uderzyli [[Najazd Tatarów na Prusy|Tatarzy]].
  
 
W XVIII wieku, za sprawą lokalizacji miasta przy trakcie handlowym Warszawa – [[Królewiec]] – Gdańk – [[Elbląg]] – [[Lidzbark Warmiński]] – Olsztyn Działdowo zaczęło rozkwitać, lecz w 1794 roku miasto padło ofiarą pożaru, który strawił praktycznie wszystkie zabudowania. Na początku XIX wieku kolejnym ciosem dla Działdowa okazali się żołnierze francuscy stacjonujący w mieście w latach 1806–1807. Przymusowy kwaterunek, kontrybucje, podatki i samowola Francuzów wyniszczyły lokalną gospodarkę.
 
W XVIII wieku, za sprawą lokalizacji miasta przy trakcie handlowym Warszawa – [[Królewiec]] – Gdańk – [[Elbląg]] – [[Lidzbark Warmiński]] – Olsztyn Działdowo zaczęło rozkwitać, lecz w 1794 roku miasto padło ofiarą pożaru, który strawił praktycznie wszystkie zabudowania. Na początku XIX wieku kolejnym ciosem dla Działdowa okazali się żołnierze francuscy stacjonujący w mieście w latach 1806–1807. Przymusowy kwaterunek, kontrybucje, podatki i samowola Francuzów wyniszczyły lokalną gospodarkę.
 
   
 
   
 
W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych [[Mazurzy|Mazurów]] do Polski. [[lkwim:Emilia Sukertowa-Biedrawina| Emilia Sukertowa-Biedrawina]] i [[Józef Biedrawa]] doprowadzili do utworzenia [[Mazurski Dom Ludowy w Działdowie|Mazurskiego Domu Ludowego]] oraz
 
W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych [[Mazurzy|Mazurów]] do Polski. [[lkwim:Emilia Sukertowa-Biedrawina| Emilia Sukertowa-Biedrawina]] i [[Józef Biedrawa]] doprowadzili do utworzenia [[Mazurski Dom Ludowy w Działdowie|Mazurskiego Domu Ludowego]] oraz
−
[[Muzeum Mazurskie w Działdowie|Muzeum Mazurskiego]]. Pastor [[Ewald Lodwich]] w 1921 roku powołał do życia [[Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne]]. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono [[Związek Mazurów I], a następnie [[Związek Mazurów II]].
+
[[Muzeum Mazurskie w Działdowie|Muzeum Mazurskiego]]. Pastor [[Ewald Lodwich]] w 1921 roku powołał do życia [[Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne]]. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono [[Związek Mazurów I]], a następnie [[Związek Mazurów II]].
 +
 
 +
W czasie II wojny światowej Niemcy założyli [[Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945|obóz przejściowy]], przekształcony w obóz koncentracyjny. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku. W latach 1968–1974 wybudowano nowy szpital. Obecnie miasto jest siedzibą [[Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Działdowie| Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Działdowie]] oraz [[Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Działdowie|Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego]].
 +
 
 +
[[File:Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.jpg|thumb|242 px|right| Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.<br>Fot. Ryszard Makszyński. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzia%C5%82dowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wojciecha.jpg Commons Wikimedia] [14.12.2014]]]
 +
 
 +
[[File:Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie.jpg|thumb|242 px|right|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzia%C5%82dowo_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Podwy%C5%BCszenia_Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego.jpg Commons Wikimedia] [14.12.2104] ]]
  
−
W czasie II wojny światowej Niemcy założyli [[Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945|obóz przejściowy]], przekształcony w obóz koncentracyjny. Odziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku. W latach 1968–1974 wybudowano nowy szpital. Obecnie miasto jest siedzibą [[Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Działdowie| Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Działdowie]] oraz [[Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Działdowie|Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego]].
 
−
[[File:Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.jpg|thumb|242 px|left| Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cultural_heritage_monuments_in_Dzia%C5%82dowo#mediaviewer/File:Dzia%C5%82dowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wojciecha.jpg commons.wikimedia.org] [14.12.2014]]]
 
−
[[File:Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie.jpg|thumb|242 px|left|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie, źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Exaltation_of_the_Holy_Cross_church_in_Dzia%C5%82dowo#mediaviewer/File:Dzia%C5%82dowo_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Podwy%C5%BCszenia_Krzy%C5%BCa_%C5%9Awi%C4%99tego.jpg commons.wikimedia.org][14.12.2104]]]
 
 
==Gospodarka==
 
==Gospodarka==
 
*[[Zakład Produkcji Obuwia "Vi-GGa-Mi" Grzegorz Garbacz]]  
 
*[[Zakład Produkcji Obuwia "Vi-GGa-Mi" Grzegorz Garbacz]]  
 
<br/>
 
<br/>
 
==Kultura==
 
==Kultura==
 +
*[[Interaktywne Muzeum Państwa Krzyżackiego w Działdowie]]
 
*[[lkwim:Miejski Dom Kultury w Działdowie|Miejski Dom Kultury w Działdowie]]
 
*[[lkwim:Miejski Dom Kultury w Działdowie|Miejski Dom Kultury w Działdowie]]
 
*[[Tygodnik Działdowski|"Tygodnik Działdowski"]]
 
*[[Tygodnik Działdowski|"Tygodnik Działdowski"]]
Linia 70: Linia 73:
 
*[[lkwim:Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie|Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie]]
 
*[[lkwim:Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie|Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie]]
 
*[[Kino "Apollo" w Działdowie|Kino "Apollo"]]
 
*[[Kino "Apollo" w Działdowie|Kino "Apollo"]]
−
<br/>
 
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
 
==Organizacje i stowarzyszenia==
 
*[[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]]
 
*[[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich]]
 
*[[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"]]
 
*[[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"]]
 
*[[Działdowska Agencja Rozwoju S.A.]]
 
*[[Działdowska Agencja Rozwoju S.A.]]
−
*[[Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"]]
+
*[[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"]]
 
*[[Działdowski Uniwersytet Trzeciego Wieku]]
 
*[[Działdowski Uniwersytet Trzeciego Wieku]]
−
*[[armińsko-Mazurski Fundusz „Poręczenia Kredytowe” sp. z o.o.]]
+
*[[Warmińsko-Mazurski Fundusz "Poręczenia Kredytowe" sp. z o.o.]]
 
*[[lkwim:Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej|Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej]]
 
*[[lkwim:Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej|Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej]]
 
*[[lkwim:Działdowska Kuźnia Słowa|Działdowska Kuźnia Słowa]]
 
*[[lkwim:Działdowska Kuźnia Słowa|Działdowska Kuźnia Słowa]]
 +
 
==Religia==
 
==Religia==
 
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie]]
 
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie]]
Linia 123: Linia 126:
 
*dawny kościół ewangelicki  
 
*dawny kościół ewangelicki  
 
*cmentarz przykościelny
 
*cmentarz przykościelny
−
*[[Zamek w Działdowie|zamek krzyżacki]]  
+
*[[lkwim:Zamek w Działdowie|zamek krzyżacki]]  
 
*[[Ratusz w Działdowie|ratusz]]
 
*[[Ratusz w Działdowie|ratusz]]
 
*dom przy ul. Bielnikowej 4 (1922)
 
*dom przy ul. Bielnikowej 4 (1922)
−
*dawne koszary
+
*[[kompleks budynków koszarowych w Działdowie|kompleks budynków koszarowych]]
 
*dawne kasyno oficerskie
 
*dawne kasyno oficerskie
 
*hotel z oficyną na pl. Mickiewicza 26
 
*hotel z oficyną na pl. Mickiewicza 26
Linia 133: Linia 136:
 
*budynek dawnego szpitala
 
*budynek dawnego szpitala
 
*dawna gazownia
 
*dawna gazownia
−
== Zobacz też ==–
+
 
 +
== Zobacz też ==
 
*[[Obozy jenieckie na Warmii i Mazurach 1939-1945|Obozy jenieckie na Warmii i Mazurach w latach 1939–1945]]
 
*[[Obozy jenieckie na Warmii i Mazurach 1939-1945|Obozy jenieckie na Warmii i Mazurach w latach 1939–1945]]
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
Linia 145: Linia 149:
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/>
 
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/>
 
Wółkowski Wojciech.''Działdowo i okolice'', Działdowo 2006.<br/>
 
Wółkowski Wojciech.''Działdowo i okolice'', Działdowo 2006.<br/>
−
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims|Bank Danych Lokalnych GUS]  [22.11.2014]<br/>
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS]  [22.11.2014]<br/>
−
[http://www.dzialdowo.pl| dzialdowo.pl, oficjalna strona miasta] [22.11.2014]<br/>
+
[http://www.dzialdowo.pl Oficjalna strona miasta] [22.11.2014]<br/>
−
[http://www.mdkdzialdowo.pl/|Miejski Dom Kultury w Działdowie]  [22.11.2014]<br/>
+
[http://www.mdkdzialdowo.pl Miejski Dom Kultury w Działdowie]  [22.11.2014]<br/>
−
[http://www.bil-wm.pl/main/index.html| Baza Informacji Lokalnej] [22.11.2014]<br/>
+
[http://www.bil-wm.pl/main/index.html Baza Informacji Lokalnej] [22.11.2014]<br/>
  
 
<br/>
 
<br/>
  
  
−
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat działdowski]] [[Kategoria: Działdowo]] [[Kategoria: Miasta]] [[Kategoria: 1301-1400]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Miasta]] [[Kategoria: Powiat działdowski]] [[Kategoria: Działdowo]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 17:41, 14 cze 2015

Działdowo
Herb Flaga
Herb Działdowa Flaga Działdowa
Działdowo z lotu ptaka.Autor: Adam Nowakowski. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]
Działdowo z lotu ptaka.
Autor: Adam Nowakowski. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat działdowski
Gmina Działdowo
Liczba ludności (2011) 21 619
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Działdowo
Działdowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Działdowo
Działdowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Działdowo – (niem. Soldau) miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego. W 2011 roku miejscowość liczyła 21 619 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Grzegorz Mrowiński.

Położenie

Miasto jest położone nad rzeką Działdówką, w odległości 77 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Teren Działdowa i okolic był pierwotnie zamieszkany przez pruskie plemię Sasinów. W latach 1303–1306 załoga krzyżacka zajęła gród sasiński, który został przekształcony w strażnicę graniczną. Od 1340 roku trwały prace nad budową zamku. Wokół niego zaczęła się rozwijać osada rzemieślniczo-handlowa. Wreszcie, 13 sierpnia 1344 roku wielki mistrz Ludolf König nadał jej prawa miejskie i nazwę Soldov. W 1391 roku Działdowo zostało otoczone murami obronnymi.

W XV wieku miasto było nękane skutkami wojen polsko-krzyżackich. Ucisk podatkowy ze strony zakonu krzyżackiego w 1444 roku doprowadził do przyłączenia się Działdowa do antykrzyżackiej koalicji, tj. Związku Pruskiego. Po 1525 roku zamek stał się własnością państwową i utracił dawne znaczenie. Stał się siedzibą starosty. Mury obronne wkrótce rozebrano. W 1550 roku Albrecht Hohenzollern odnowił przywilej lokacyjny Działdowa. W tym samym okresie rozwijała się szkoła parafialna.

W okresie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku na miejscowym zamku przebywał król Szwecji Karol X Gustaw. W 1656 roku na miasto uderzyli Tatarzy.

W XVIII wieku, za sprawą lokalizacji miasta przy trakcie handlowym Warszawa – Królewiec – Gdańk – Elbląg – Lidzbark Warmiński – Olsztyn Działdowo zaczęło rozkwitać, lecz w 1794 roku miasto padło ofiarą pożaru, który strawił praktycznie wszystkie zabudowania. Na początku XIX wieku kolejnym ciosem dla Działdowa okazali się żołnierze francuscy stacjonujący w mieście w latach 1806–1807. Przymusowy kwaterunek, kontrybucje, podatki i samowola Francuzów wyniszczyły lokalną gospodarkę.

W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych Mazurów do Polski. Emilia Sukertowa-Biedrawina i Józef Biedrawa doprowadzili do utworzenia Mazurskiego Domu Ludowego oraz Muzeum Mazurskiego. Pastor Ewald Lodwich w 1921 roku powołał do życia Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono Związek Mazurów I, a następnie Związek Mazurów II.

W czasie II wojny światowej Niemcy założyli obóz przejściowy, przekształcony w obóz koncentracyjny. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku. W latach 1968–1974 wybudowano nowy szpital. Obecnie miasto jest siedzibą Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Działdowie oraz Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego.

Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.
Fot. Ryszard Makszyński. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie. Fot. Piotr Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2104]

Gospodarka


Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Ludzie związani z miejscowością

Sport

Edukacja

Zabytki

Zobacz też

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010–2011.
Bystrzycki Piotr, Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
Działdowo, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
Lietz Zygmunt, Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913–1945, Warszawa 1982.
Mogilnicki Zbigniew, Działdowo w latach 1344-1994: zarys dziejów, Działdowo 1998.
Obrębska Karolina, Obóz w Działdowie - jego charakter i rola w latach 1939–1945, Działdowo 2007.
Skibicki Franciszek, Historia działdowskiego zamku: okres budowy i rozkwitu, Działdowo 2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wółkowski Wojciech.Działdowo i okolice, Działdowo 2006.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.11.2014]
Oficjalna strona miasta [22.11.2014]
Miejski Dom Kultury w Działdowie [22.11.2014]
Baza Informacji Lokalnej [22.11.2014]


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Działdowo&oldid=151347”