Działdowo: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
Irene Wach (dyskusja | edycje) |
(→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 9 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Działdowo''' – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego. | + | ''' Działdowo''' – (niem. ''Soldau'') miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego. |
W 2011 roku miejscowość liczyła 21 619 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Grzegorz Mrowiński]]. | W 2011 roku miejscowość liczyła 21 619 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Grzegorz Mrowiński]]. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych [[Mazurzy|Mazurów]] do Polski. [[lkwim:Emilia Sukertowa-Biedrawina| Emilia Sukertowa-Biedrawina]] i [[Józef Biedrawa]] doprowadzili do utworzenia [[Mazurski Dom Ludowy w Działdowie|Mazurskiego Domu Ludowego]] oraz | W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych [[Mazurzy|Mazurów]] do Polski. [[lkwim:Emilia Sukertowa-Biedrawina| Emilia Sukertowa-Biedrawina]] i [[Józef Biedrawa]] doprowadzili do utworzenia [[Mazurski Dom Ludowy w Działdowie|Mazurskiego Domu Ludowego]] oraz | ||
| − | [[Muzeum Mazurskie w Działdowie|Muzeum Mazurskiego]]. Pastor [[Ewald Lodwich]] w 1921 roku powołał do życia [[Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne]]. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono [[Związek Mazurów I], a następnie [[Związek Mazurów II]]. | + | [[Muzeum Mazurskie w Działdowie|Muzeum Mazurskiego]]. Pastor [[Ewald Lodwich]] w 1921 roku powołał do życia [[Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne]]. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono [[Związek Mazurów I]], a następnie [[Związek Mazurów II]]. |
| − | W czasie II wojny światowej Niemcy założyli [[Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945|obóz przejściowy]], przekształcony w obóz koncentracyjny. | + | W czasie II wojny światowej Niemcy założyli [[Obóz koncentracyjny w Działdowie 1939-1945|obóz przejściowy]], przekształcony w obóz koncentracyjny. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku. W latach 1968–1974 wybudowano nowy szpital. Obecnie miasto jest siedzibą [[Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Działdowie| Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Działdowie]] oraz [[Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Działdowie|Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego]]. |
[[File:Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.jpg|thumb|242 px|right| Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.<br>Fot. Ryszard Makszyński. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzia%C5%82dowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wojciecha.jpg Commons Wikimedia] [14.12.2014]]] | [[File:Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.jpg|thumb|242 px|right| Kościół pw. św. Wojciecha w Działdowie.<br>Fot. Ryszard Makszyński. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dzia%C5%82dowo,_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wojciecha.jpg Commons Wikimedia] [14.12.2014]]] | ||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
*[[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"]] | *[[Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"]] | ||
*[[Działdowska Agencja Rozwoju S.A.]] | *[[Działdowska Agencja Rozwoju S.A.]] | ||
| − | *[[Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"]] | + | *[[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"]] |
*[[Działdowski Uniwersytet Trzeciego Wieku]] | *[[Działdowski Uniwersytet Trzeciego Wieku]] | ||
| − | *[[ | + | *[[Warmińsko-Mazurski Fundusz "Poręczenia Kredytowe" sp. z o.o.]] |
*[[lkwim:Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej|Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej]] | *[[lkwim:Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej|Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej]] | ||
*[[lkwim:Działdowska Kuźnia Słowa|Działdowska Kuźnia Słowa]] | *[[lkwim:Działdowska Kuźnia Słowa|Działdowska Kuźnia Słowa]] | ||
| + | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie]] | *[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie]] | ||
| Linia 149: | Linia 150: | ||
Wółkowski Wojciech.''Działdowo i okolice'', Działdowo 2006.<br/> | Wółkowski Wojciech.''Działdowo i okolice'', Działdowo 2006.<br/> | ||
[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [22.11.2014]<br/> | [http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [22.11.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.dzialdowo.pl | + | [http://www.dzialdowo.pl Oficjalna strona miasta] [22.11.2014]<br/> |
| − | [http://www.mdkdzialdowo.pl | + | [http://www.mdkdzialdowo.pl Miejski Dom Kultury w Działdowie] [22.11.2014]<br/> |
[http://www.bil-wm.pl/main/index.html Baza Informacji Lokalnej] [22.11.2014]<br/> | [http://www.bil-wm.pl/main/index.html Baza Informacji Lokalnej] [22.11.2014]<br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 17:41, 14 cze 2015
| Działdowo | |||||
| | |||||
| |||||
![Działdowo z lotu ptaka.Autor: Adam Nowakowski. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]](/index.php/Plik:Dzia%C5%82dowo_z_lotu_ptaka.jpg) Działdowo z lotu ptaka.
Autor: Adam Nowakowski. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014] | |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||||
| Powiat | działdowski | ||||
| Gmina | Działdowo | ||||
| Liczba ludności (2011) | 21 619 | ||||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Działdowo | |||||
| Położenie na mapie Polski  Działdowo | |||||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||||
Działdowo – (niem. Soldau) miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość wchodziła w skład województwa ciechanowskiego.
W 2011 roku miejscowość liczyła 21 619 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Grzegorz Mrowiński.
Spis treści
Położenie
Miasto jest położone nad rzeką Działdówką, w odległości 77 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Teren Działdowa i okolic był pierwotnie zamieszkany przez pruskie plemię Sasinów. W latach 1303–1306 załoga krzyżacka zajęła gród sasiński, który został przekształcony w strażnicę graniczną. Od 1340 roku trwały prace nad budową zamku. Wokół niego zaczęła się rozwijać osada rzemieślniczo-handlowa. Wreszcie, 13 sierpnia 1344 roku wielki mistrz Ludolf König nadał jej prawa miejskie i nazwę Soldov. W 1391 roku Działdowo zostało otoczone murami obronnymi.
W XV wieku miasto było nękane skutkami wojen polsko-krzyżackich. Ucisk podatkowy ze strony zakonu krzyżackiego w 1444 roku doprowadził do przyłączenia się Działdowa do antykrzyżackiej koalicji, tj. Związku Pruskiego. Po 1525 roku zamek stał się własnością państwową i utracił dawne znaczenie. Stał się siedzibą starosty. Mury obronne wkrótce rozebrano. W 1550 roku Albrecht Hohenzollern odnowił przywilej lokacyjny Działdowa. W tym samym okresie rozwijała się szkoła parafialna.
W okresie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku na miejscowym zamku przebywał król Szwecji Karol X Gustaw. W 1656 roku na miasto uderzyli Tatarzy.
W XVIII wieku, za sprawą lokalizacji miasta przy trakcie handlowym Warszawa – Królewiec – Gdańk – Elbląg – Lidzbark Warmiński – Olsztyn Działdowo zaczęło rozkwitać, lecz w 1794 roku miasto padło ofiarą pożaru, który strawił praktycznie wszystkie zabudowania. Na początku XIX wieku kolejnym ciosem dla Działdowa okazali się żołnierze francuscy stacjonujący w mieście w latach 1806–1807. Przymusowy kwaterunek, kontrybucje, podatki i samowola Francuzów wyniszczyły lokalną gospodarkę.
W czasie I wojny światowej miasto było bombardowane przez rosyjskie lotnictwo. Postanowienia traktatu wersalskiego zadecydowały o przyłączeniu Działdowszczyzny do Polski. W okresie międzywojennym rozwijały się liczne stowarzyszenia, organizacje oraz inicjatywy kulturalne i polityczne zmierzające do zbliżenia miejscowych Mazurów do Polski. Emilia Sukertowa-Biedrawina i Józef Biedrawa doprowadzili do utworzenia Mazurskiego Domu Ludowego oraz Muzeum Mazurskiego. Pastor Ewald Lodwich w 1921 roku powołał do życia Polsko-Mazurskie Towarzystwo Ewangeliczne. W celu reprezentowania interesów ludności mazurskiej utworzono Związek Mazurów I, a następnie Związek Mazurów II.
W czasie II wojny światowej Niemcy założyli obóz przejściowy, przekształcony w obóz koncentracyjny. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 roku. W latach 1968–1974 wybudowano nowy szpital. Obecnie miasto jest siedzibą Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Działdowie oraz Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego.
Fot. Ryszard Makszyński. Źródło: Commons Wikimedia [14.12.2014]
Gospodarka
Kultura
- Interaktywne Muzeum Państwa Krzyżackiego w Działdowie
- Miejski Dom Kultury w Działdowie
- "Tygodnik Działdowski"
- "Gazeta Działdowska"
- "Działdowski Almanach Poezji"
- Festiwal Piosenki Polskiej Działdowo
- Nasze Działdowo
- Ogólnopolski Młodzieżowy Festiwal Piosenki Super Hit Działdowo
- Gminny Festiwal Artystyczny Dzieci i Młodzieży Wesoła Nutka w Działdowie
- Warmińsko-Mazurska Biblioteka Pedagogiczna w Elblągu. Filia w Działdowie
- Maraton Teatralny w Działdowie
- Miejska Biblioteka Publiczna w Działdowie
- Ogólnopolski Konkurs Poetycki O Miecze Króla Władysława Jagiełły
- Powiatowy Festiwal Piosenki Harcerskiej w Działdowie
- Kino "Apollo"
Organizacje i stowarzyszenia
- Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
- Ekologiczny Związek Gmin "Działdowszczyzna"
- Działdowska Agencja Rozwoju S.A.
- Lokalna Grupa Działania "Brama Mazurskiej Krainy"
- Działdowski Uniwersytet Trzeciego Wieku
- Warmińsko-Mazurski Fundusz "Poręczenia Kredytowe" sp. z o.o.
- Bractwo Rycerskie św. Katarzyny Ziemi Działdowskiej
- Działdowska Kuźnia Słowa
Religia
- Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie
- Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Działdowie
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Działdowie
- Parafia pw. św. Wojciecha w Działdowie
Ludzie związani z miejscowością
- Emilia Sukertowa-Biedrawina
- Franciszek Wiśniewski
- Ignacy Ptaszyński
- Jan Jagiełko
- August Kiwicki
- Ryszard Knosała
- Józef Biedrawa
- Jerzy Burski
- Henryk Piotrowski
- Bartłomiej Rusin
- Dariusz Szypulski
- Samuel Tschepius
- Jerzy Pajewski
- Paweł Baraszkiewicz
Sport
Edukacja
- Przedszkole Miejskie nr 1 w Działdowie
- Przedszkole Miejskie nr 3 w Działdowie
- Przedszkole Miejskie nr 4 w Działdowie
- Przedszkole Miejskie nr 5 w Działdowie
- Przedszkole Miejskie nr 1 w Działdowie
- Gimnazjum nr 2 w Działdowie
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bronisława Malinowskiego w Działdowie
- Gimnazjum nr 1 im. Króla Władysława Jagiełły w Działdowie
- Niepubliczna Szkoła Przysposobienia do Pracy Polskiego Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Działdowie
- I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Działdowie
- Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Działdowie
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Działdowie
- Technikum nr 1 im. S. Staszica przy Zespole Szkół nr 1 w Działdowie
- Technikum nr 2 przy Zespole Szkół Zawodowych nr 1 w Działdowie
Zabytki
- założenie urbanistyczne Starego Miasta
- kościół pw. św. Wojciecha (1896–1897)
- dawny kościół ewangelicki
- cmentarz przykościelny
- zamek krzyżacki
- ratusz
- dom przy ul. Bielnikowej 4 (1922)
- kompleks budynków koszarowych
- dawne kasyno oficerskie
- hotel z oficyną na pl. Mickiewicza 26
- domy przy ul. Władysława Jagiełły
- hotel na ul. Zamkowej (1875)
- budynek dawnego szpitala
- dawna gazownia
Zobacz też
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010–2011.
Bystrzycki Piotr, Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
Działdowo, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
Lietz Zygmunt, Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1913–1945, Warszawa 1982.
Mogilnicki Zbigniew, Działdowo w latach 1344-1994: zarys dziejów, Działdowo 1998.
Obrębska Karolina, Obóz w Działdowie - jego charakter i rola w latach 1939–1945, Działdowo 2007.
Skibicki Franciszek, Historia działdowskiego zamku: okres budowy i rozkwitu, Działdowo 2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wółkowski Wojciech.Działdowo i okolice, Działdowo 2006.
Bank Danych Lokalnych GUS [22.11.2014]
Oficjalna strona miasta [22.11.2014]
Miejski Dom Kultury w Działdowie [22.11.2014]
Baza Informacji Lokalnej [22.11.2014]
