Gietrzwałd: Różnice pomiędzy wersjami

	Gietrzwałd
	; Bazylika w Gietrzwałdzie.; Fot. Romek. Źródło: Commons Wikimedia [10.12.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Gietrzwałd
Liczba ludności (2010)	559 (łącznie: Gietrzwałd, Tomarynki)
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego ; Gietrzwałd
	Położenie na mapie Polski ; Gietrzwałd
	{{#invoke:Koordynaty\|szablon}}

[wersja nieprzejrzana]

[wersja zweryfikowana]

Aktualna wersja na dzień 15:12, 9 sie 2017

Gietrzwałd (niem. Dietrichswalde) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 559 mieszkańców (łącznie: Gietrzwałd i Tomarynki). Funkcję wójta sprawował Marcin Sieczkowski^[1]. 23 kwietnia 2017 r. został odwołany w referendum.^[2] 6 sierpnia 2017 r. nowym wójtem został wybrany Jan Kasprowicz.^[3]

Gietrzwałd. Zabytkowa plebania.
Fot Stokrotka 11. Źródło: Commons Wikimedia [12.10.2014]

Kaplica wotywna pw. św. Józefa w Gietrzwałdzie.
Fot Stokrotka 11. Źródło: Commons Wikimedia [10.12.2014]

Położenie

Miejscowość jest położona na Warmii, w odległości 20 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona przez Warmińską Kapitułę Katedralną. Przywilej lokacyjny dla Gietrzwałdu wystawiono 19 maja 1352 roku. Odbiorcą przywileju był zasadźca Dittrich, od którego imienia osada przyjęła swą nazwę. Gietrzwałd został zasiedlony przez ludność pruską. Polacy, głównie z terenu Mazowsza, zaczęli napływać w połowie XVI wieku. Na przełomie XIV i XV wybudowano kościół. Świątynia spłonęła w 1410 roku. Nowy kościół konsekrował w 1500 roku ówczesny biskup warmiński Jan Wilde. W skład miejscowej parafii wchodziły wsie: Łajsy, Naglady, Nowy Młyn, Woryty, Rentyny, Unieszewo oraz Pęglity.

W 1519 roku Mikołaj Kopernik lokował we wsi nowego mieszkańca, niejakiego Urbana Guntera. W XVI wieku Gietrzwałd nadal nie podniósł się ze zniszczeń z okresu wojen polsko-krzyżackich. Wieś była wyludniona i zubożała. Miejscowość nadal była siedzibą parafii, działała szkoła oraz karczma. Okres wojen polsko-szwedzkich ponownie naruszył spokój i bezpieczeństwo mieszkańców Gietrzwałdu. W 1753 roku wieś składała się z 57 budynków mieszkalnych.

Około 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 353 osoby i składała się z 59 budynków mieszkalnych. Językiem polskim posługiwano się zarówno w miejscowej szkole, jak i w kościele. W 1853 roku do miejscowej szkoły uczęszczało 74 dzieci. Sytuacja uległa zmianie w drugiej połowie stulecia. Germanizacja przebiegała coraz gwałtowniej od momentu wprowadzenia ustaw uderzających w kościół katolicki.

23 czerwca 1877 roku Justyna Szafrańska, trzynastolatka z Gietrzwałdu, a następnie towarzysząca jej w kolejnych dniach Barbara Samulowska doświadczyć miały objawień maryjnych. Co ważne, Matka Boska miała do nich przemówić w języku polskim. Wydarzenie wstrząsnęło Warmią i życiem lokalnej społeczności. Z perspektywy coraz trudniejszego położenia ludności polskiej w państwie niemieckim objawienia potraktowano niczym znak, symbol obrony zarówno katolików, jak i polskiej społeczności. W krótkim czasie wybuchła fala pielgrzymkowa. Bez wątpienia wydarzenia te przyczyniły się do ożywienia dyskusji nad położeniem polskiej ludności, obroną praw i tradycji Warmiaków.

Rok po objawieniach w Gietrzwałdzie z inicjatywy Andrzeja Samulowskiego została otwarta polska księgarnia. W 1879 roku Wojciech Kętrzyński użył spolszczonej wersji nazwy wsi: Gietrzwałd. W 1866 roku w miejscowości światło dzienne ujrzał pierwszy numer "Gazety Olsztyńskiej". Pod koniec XIX wieku miejscowość liczyła około 1000 mieszkańców. Ruch pątniczy podbudował lokalną gospodarkę. W Gietrzwałdzie działały w tym okresie cztery karczmy, duża oberża, sklep kolonialny, dwie księgarnie, sklepy spożywcze i piekarnie.

Po zakończeniu I wojny światowej swoją działalność rozpoczęła propagandowa akcja polska zamierzająca uzyskać jak największe poparcie dla idei przyłączenia Warmii i Mazur do Polski. Zadecydować miał o tym plebiscyt 1920 roku, który odbył się 11 lipca 1920 roku. Za Polską oddano 178 głosów, za Prusami Wschodnimi 412. Po 1920 roku w Gietrzwałdzie działało koło Związku Polaków w Niemczech, polska biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz koło Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich. W 1927 roku w Gietrzwałdzie uruchomiono polskie przedszkole.

W latach 1929-1933 w Gietrzwałdzie działała Katolicka Szkoła Polska. Po jej likwidacji założono świetlicę, która zaczęła pracę 23 stycznia 1934 roku. Przed 1939 rokiem we wsi działały poczta, gospoda, piekarnia, sklepy. Funkcjonował posterunek policji oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

W miejscowości działa gabinet weterynaryjny, apteka, dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.

Gospodarka

"Kraskowski i Syn"
Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane "RENOWEX" s.c.
PRO Agricola Sp. z o o.

Kultura

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Ludzie związani z miejscowością

Edukacja

Turystyka

Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce
Szlak św. Jakuba o przebiegu: Olsztyn – Łupstych – Gietrzwałd – Tomaryny – Guzowy Piec – Parwółki – Stare Jabłonki – Ostróda – Samborowo – Frednowy – Tynwałd – Szałkowo – Iława – Radomno – Nowe Miasto Lubawskie – Lipowiec – dalej do Torunia

Zabytki

Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP
Kapliczka Objawień
zabytkowe kapliczki przydrożne
budynek plebanii z 1905 r.
kaplica wotywna pw. św. Józefa (1877)
organistówka (1844)
dom nr 13 z połowy XIX w.
dom nr 16 i 33 z początku XX w.
dom nr 33 (1877)

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Przypisy

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Bielawny Krzysztof, Gietrzwałd, miejsce objawień maryjnych, Olsztyn 2014.
Kotlarz Marek H., Gietrzwałd.Polskie Lourdes, Gdańsk 2007.
Obłąk Jan, Gietrzwałd, Olsztyn 1979.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Ryłko Stefan, Dzieje parafii Gietrzwałd na Warmii po rok 1877, Kraków 1992.
Stachurski Andrzej, Ulewicz Bożena, Gietrzwałd. Warmińskie Sanktuarium, Olsztyn 2003.
Swat Tadeusz, Chłosta Andrzej, Dzieje podolsztyńskich wsi, Olsztyn 1988.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Danych Lokalnych GUS [10.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej[10.12.2014]
Urzęd Gminy Gietrzwałd [10.12.2014]
Dom Warmiński [10.12.2014]

[1] [1] [10.12.2014].

[2] ttp://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,21680070,referendum-mieszkancy-pozegnali-wojta-z-zarzutami.html

[3] ttp://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/polska/5784-jan-kasprowicz-nowym-wojtem-gietrzwaldu-najnowsze-slajd-kafelek.html

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Wieś infobox
   |nazwa                 = Gietrzwałd
-  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe
+  |herb wsi              =
-  |flaga wsi             = Pole-obowiązkowe
+  |flaga wsi             =
   |herb artykuł          =
   |dopełniacz wsi        = Gietrzwałdu
   |zdjęcie               = Bazylika w Gietrzwałdzie.jpg
-  |opis zdjęcia          = Bazylika w Gietrzwałdzie [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Basilica_of_the_Nativity_of_the_Virgin_Mary_in_Gietrzwa%C5%82d#mediaviewer/File:Gietrzwa%C5%82d_-_widok_og%C3%B3lny_bazyliki.jpg] [dostęp: 10.12.2014]
+  |opis zdjęcia          = Bazylika w Gietrzwałdzie.<br>Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gietrzwa%C5%82d_-_widok_og%C3%B3lny_bazyliki.jpg Commons Wikimedia] [10.12.2014]
   |rodzaj miejscowości   =
   |województwo           = warmińsko-mazurskie
@@ Linia 28: / Linia 28: @@
   |wikisłownik           =
   |www                   =
-}}<br/>
+}}
-''' Gietrzwałd''' (niem. '' Dietrichswalde'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Gmina Gietrzwałd|gminie Gietrzwałd]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku liczyła 559 mieszkańców (łącznie: Gietrzwałd, Tomarynki). Aktualnie funkcję wójta sprawuje [[Mieczysław Ziółkowski]] <ref>http://www.gietrzwald.bil-wm.pl/index.php?inf=2&idsl=2&idz=1 [dostęp: 10.12.2014].</ref>.<br/><br/>
+''' Gietrzwałd''' (niem. '' Dietrichswalde'') – wieś gminna położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Gietrzwałd (gmina wiejska)|gminie Gietrzwałd]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
+Miejscowość w 2010 roku liczyła 559 mieszkańców (łącznie: Gietrzwałd i Tomarynki). Funkcję wójta sprawował [[Marcin Sieczkowski]]<ref>[http://gietrzwald.pl/content/index.php/urzad-gminy-menu-w/kierownictwo-urzedu-w.html] [10.12.2014].</ref>. 23 kwietnia 2017 r. został odwołany w referendum.<ref>http://olsztyn.wyborcza.pl/olsztyn/7,48726,21680070,referendum-mieszkancy-pozegnali-wojta-z-zarzutami.html</ref> 6 sierpnia 2017 r. nowym wójtem został wybrany [[Jan Kasprowicz]].<ref>http://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/polska/5784-jan-kasprowicz-nowym-wojtem-gietrzwaldu-najnowsze-slajd-kafelek.html</ref>
+<br/><br/>
+[[File:Gietrzwałd. Zabytkowa plebania.jpg|thumb|290 px|right|Gietrzwałd. Zabytkowa plebania.<br>Fot Stokrotka 11. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:KP_Giertrzwa%C5%82d,_plebania.JPG Commons Wikimedia] [12.10.2014] ]]
+[[File:Kaplica wotywna pw. św. Józefa w Gietrzwałdzie.jpg|thumb|290 px|right|Kaplica wotywna pw. św. Józefa w Gietrzwałdzie.<br>Fot Stokrotka 11. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:KP,_Gietrzwa%C5%82d,_kaplica_%C5%9Aw._J%C3%B3zefa.JPG Commons Wikimedia] [10.12.2014] ]]
 == Położenie ==
 Miejscowość jest położona na [[Warmia|Warmii]], w odległości 20 km od [[Olsztyn|Olsztyna]].
@@ Linia 36: / Linia 39: @@
 == Dzieje miejscowości ==
+Miejscowość została założona przez Warmińską Kapitułę Katedralną. Przywilej lokacyjny dla Gietrzwałdu wystawiono 19 maja 1352 roku. Odbiorcą przywileju był zasadźca Dittrich, od którego imienia osada przyjęła swą nazwę. Gietrzwałd został zasiedlony przez ludność [[Prusowie|pruską]]. Polacy, głównie z terenu Mazowsza, zaczęli napływać w połowie XVI wieku. Na przełomie XIV i XV wybudowano kościół. Świątynia spłonęła w 1410 roku. Nowy kościół konsekrował w 1500 roku ówczesny biskup warmiński [[Jan Wilde]]. W skład miejscowej parafii wchodziły wsie: [[Łajsy]], [[Naglady]], [[Nowy Młyn]], [[Woryty]], [[Rentyny]], [[Unieszewo]] oraz [[Pęglity]].
+W 1519 roku [[lkwim: Mikołaj Kopernik|Mikołaj Kopernik]] lokował we wsi nowego mieszkańca, niejakiego Urbana Guntera. W XVI wieku Gietrzwałd nadal nie podniósł się ze zniszczeń z okresu wojen polsko-krzyżackich. Wieś była wyludniona i zubożała. Miejscowość nadal była siedzibą parafii, działała szkoła oraz karczma. Okres wojen polsko-szwedzkich ponownie naruszył spokój i bezpieczeństwo mieszkańców Gietrzwałdu. W 1753 roku wieś składała się z 57 budynków mieszkalnych.
+Około 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 353 osoby i składała się z 59 budynków mieszkalnych. Językiem polskim posługiwano się zarówno w miejscowej szkole, jak i w kościele. W 1853 roku do miejscowej szkoły uczęszczało 74 dzieci. Sytuacja uległa zmianie w drugiej połowie stulecia. [[Germanizacja pod zaborem pruskim| Germanizacja]] przebiegała coraz gwałtowniej od momentu wprowadzenia ustaw uderzających w kościół katolicki.
+czerwca 1877 roku [[Justyna Szafrańska]], trzynastolatka z Gietrzwałdu, a następnie towarzysząca jej w kolejnych dniach [[Barbara Samulowska]] doświadczyć miały objawień maryjnych. Co ważne, Matka Boska miała do nich przemówić w języku polskim. Wydarzenie wstrząsnęło [[Warmia|Warmią]] i życiem lokalnej społeczności. Z perspektywy coraz trudniejszego położenia ludności polskiej w państwie niemieckim objawienia potraktowano niczym znak, symbol obrony zarówno katolików, jak i polskiej społeczności. W krótkim czasie wybuchła fala pielgrzymkowa. Bez wątpienia wydarzenia te przyczyniły się do ożywienia dyskusji nad położeniem polskiej ludności, obroną praw i tradycji [[Warmiacy|Warmiaków]].
+Rok po objawieniach w Gietrzwałdzie z inicjatywy [[lkwim:Andrzej Samulowski|Andrzeja Samulowskiego]] została otwarta polska księgarnia. W 1879 roku [[lkwim: Wojciech Kętrzyński| Wojciech Kętrzyński]] użył spolszczonej wersji nazwy wsi: Gietrzwałd. W 1866 roku w miejscowości światło dzienne ujrzał pierwszy numer [[lkwim: Gazeta Olsztyńska|"Gazety Olsztyńskiej"]]. Pod koniec XIX wieku miejscowość liczyła około 1000 mieszkańców. Ruch pątniczy podbudował lokalną gospodarkę. W Gietrzwałdzie działały w tym okresie cztery karczmy, duża oberża, sklep kolonialny, dwie księgarnie, sklepy spożywcze i piekarnie.
+Po zakończeniu I wojny światowej swoją działalność rozpoczęła propagandowa akcja polska zamierzająca uzyskać jak największe poparcie dla idei przyłączenia Warmii i [[Mazury|Mazur]] do Polski. Zadecydować miał o tym [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscyt 1920 roku]], który odbył się 11 lipca 1920 roku. Za Polską oddano 178 głosów, za [[Prusy Wschodnie|Prusami Wschodnimi]] 412. Po 1920 roku w Gietrzwałdzie działało koło [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]], polska biblioteka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]] oraz koło [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich| Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]]. W 1927 roku w Gietrzwałdzie uruchomiono polskie przedszkole.
+W latach 1929-1933 w Gietrzwałdzie działała [[Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie|Katolicka Szkoła Polska]]. Po jej likwidacji założono świetlicę, która zaczęła pracę 23 stycznia 1934 roku. Przed 1939 rokiem we wsi działały poczta, gospoda, piekarnia, sklepy. Funkcjonował posterunek policji oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
-W latach 1929-1933 w Gietrzwałdzie działała [[Katolicka Szkoła Polska w Gietrzwałdzie|Katolicka Szkoła Polska]].
 W miejscowości działa gabinet weterynaryjny, apteka, dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej.
-[[File:Gietrzwałd. Zabytkowa plebania.jpg|thumb|242 px|left|Gietrzwałd. Zabytkowa plebania [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gietrzwa%C5%82d#mediaviewer/File:KP_Giertrzwa%C5%82d,_plebania.JPG][dostęp: 12.10.2014]]]
-[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
-<br/>
 ==Gospodarka==
 *"Kraskowski i Syn"
 *Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane "RENOWEX" s.c.
 *PRO Agricola  Sp. z o o.
-<br/>
 ==Kultura==
 *[[lkwim:Gminny Ośrodek Kultury w Gietrzwałdzie|Gminny Ośrodek Kultury]]
@@ Linia 58: / Linia 66: @@
 *[[lkwim:Wspaniały Teatr Bez Nazwy|Wspaniały Teatr Bez Nazwy]]
 *[[lkwim:Oratorium Gietrzwałdzkie|Oratorium Gietrzwałdzkie]]
-<br/>
 ==Organizacje i stowarzyszenia==
 *[[Warmiński Związek Gmin]]
@@ Linia 68: / Linia 74: @@
 *[[Stowarzyszenie "Nasze Gady"]]
 *[[Fundacja Przyjaciół Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej]]
-<br/>
 ==Religia==
 *[[Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gietrzwałdzie|Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]]
-<br/>
 == Ludzie związani z miejscowością ==
 *[[lkwim:Edmund German|Edmund German]]
@@ Linia 89: / Linia 91: @@
 *[[Franciszek Piotrowski]]
 *[[Anna Kiwitt-Samulowska]]
-<br/>
 ==Edukacja==
 *[[Przedszkole w Gietrzwałdzie|Przedszkole]]
 *[[Szkoła Podstawowa im. Andrzeja Samulowskiego w Gietrzwałdzie|Szkoła Podstawowa im. Andrzeja Samulowskiego]]
 *[[Gimnazjum Gminne im. ks. Wojciech Zinka w Gietrzwałdzie|Gimnazjum Gminne im. ks. Wojciech Zinka]]
-<br/>
 ==Turystyka==
 *[[Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce]]
-*[[Szlak św. Jakuba]] - przebieg trasy: Olsztyn – [[Łupstych]] – Gietrzwałd – [[Tomaryny]] – [[Guzowy Piec]] – [[Parwółki]] – [[Stare Jabłonki]] – [[Ostróda]] – [[Samborowo]] – [[Frednowy]] – [[Tynwałd]] – [[Szałkowo]] – [[Iława]] – [[Radomno]] – [[Nowe Miasto Lubawskie]] - [[Lipowiec]] - dalej do Torunia.
+*[[Szlak św. Jakuba]] o przebiegu: Olsztyn – [[Łupstych]] – Gietrzwałd – [[Tomaryny]] – [[Guzowy Piec]] – [[Parwółki]] – [[Stare Jabłonki]] – [[Ostróda]] – [[Samborowo]] – [[Frednowy]] – [[Tynwałd]] – [[Szałkowo]] – [[Iława]] – [[Radomno]] – [[Nowe Miasto Lubawskie]] – [[Lipowiec]] – dalej do Torunia
-<br/>
 == Zabytki ==
 *[[lkwim:Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP w Gietrzwałdzie|Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP]]
 *[[Kapliczka Objawień w Gietrzwałdzie|Kapliczka Objawień]]
-*[[Kapliczki w Gietrzwałdzie| Zabytkowe kapliczki przydrożne]]
+*[[Kapliczki w Gietrzwałdzie| zabytkowe kapliczki przydrożne]]
-*Budynek plebanii z 1905 r.
+*budynek plebanii z 1905 r.
-*Kaplica wotywna pw. św. Józefa (1877)
+*kaplica wotywna pw. św. Józefa (1877)
-*Organistówka (1844)
+*organistówka (1844)
-*Dom nr 13 z połowy XIX w.
+*dom nr 13 z połowy XIX w.
-*Dom nr 16 i 33 z początku XX w.
+*dom nr 16 i 33 z początku XX w.
-*Dom nr 33 (1877)
+*dom nr 33 (1877)
-<br/>
-== Bibliografia ==
+==Multimedia==
-#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
+{{#ev:youtube|i0OA_vk293w|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
-#Bielawny Krzysztof, ''Gietrzwałd, miejsce objawień maryjnych'', Olsztyn 2014.
-#Kotlarz Marek H., ''Gietrzwałd.Polskie Lourdes'', Gdańsk 2007.
-#Obłąk Jan, ''Gietrzwałd'', Olsztyn 1979.
-#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
-#Ryłko Stefan, ''Dzieje parafii Gietrzwałd na Warmii po rok 1877'', Kraków 1992.
-#Stachurski Andrzej, Ulewicz Bożena, ''Gietrzwałd. Warmińskie Sanktuarium'', Olsztyn 2003.
-#Swat Tadeusz, Chłosta Andrzej, ''Dzieje podolsztyńskich wsi'', Olsztyn 1988.
-#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
-#[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims|Bank Danych Lokalnych GUS]  [dostęp:10.12.2014].
-#[http://www.gietrzwald.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej][dostęp:10.12.2014].
-#[http://gietrzwald.pl/content/| Strona Urzędu Gminy Gietrzwałd] [dostęp:10.12.2014].
-#[http://www.domwarminski.pl/| Dom Warmiński] [dostęp:10.12.2014].
-<br/>
 {{Przypisy}}
-<references>
+<references/>
-<br/>
+== Bibliografia ==
+Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2010-2011.<br/>
-== Zobacz też ==
+Bielawny Krzysztof, ''Gietrzwałd, miejsce objawień maryjnych'', Olsztyn 2014.<br/>
+Kotlarz Marek H., ''Gietrzwałd.Polskie Lourdes'', Gdańsk 2007.<br/>
+Obłąk Jan, ''Gietrzwałd'', Olsztyn 1979.<br/>
+Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
+Ryłko Stefan, ''Dzieje parafii Gietrzwałd na Warmii po rok 1877'', Kraków 1992.<br/>
+Stachurski Andrzej, Ulewicz Bożena, ''Gietrzwałd. Warmińskie Sanktuarium'', Olsztyn 2003.<br/>
+Swat Tadeusz, Chłosta Andrzej, ''Dzieje podolsztyńskich wsi'', Olsztyn 1988.<br/>
+''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. <br/>
+[http://stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims|Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.12.2014]<br/>
+[http://www.gietrzwald.bil-wm.pl/index.php| Baza Informacji Lokalnej][10.12.2014]<br/>
+[http://gietrzwald.pl/content/| Urzęd Gminy Gietrzwałd] [10.12.2014]<br/>
+[http://www.domwarminski.pl/| Dom Warmiński] [10.12.2014]<br/>
 <br/>
-[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Gietrzwałd (wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: Kultura]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Kościoły]] [[Kategoria: Sanktuaria]] [[Kategoria:Kapliczki]]
+[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gietrzwałd (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]][[Kategoria: Wsie gminne]] [[Kategoria: 1301-1400]] [[Kategoria: Plebiscyt 1920]]