Wydminy (gmina wiejska)

Gmina Wydminy
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Radosław Król
Powierzchnia	232,99 km²
Liczba sołectw	28
Liczba miejscowości	37
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	6544 28 osób/km²
Strefa numeracyjna	87
Tablice rejestracyjne	NGI
TERYT	2806102
Urząd gminy ul. Grunwaldzka 74 11-510 Wydminy
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Wydminy – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu giżyckiego. Siedziba gminy znajduje się w Wydminach.

Gmina rolnicza, usytuowana w rejonie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Atrakcyjna turystycznie, charakteryzuje się malowniczymi krajobrazami, dużą powierzchnią lasów, licznymi jeziorami (wśród nich Jezioro Wydmińskie, Jezioro Gawlik, Jezioro Białe, Jezioro Czarne, Jezioro Łękuk) oraz urozmaiconą rzeźbą terenu.

Władzę w gminie sprawuje wójt Radosław Król.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Wydminy zajmuje powierzchnię 232,99 km². W tym:

• użytki rolne: 62,7% (14608,5 ha)
• lasy: 22,6% (5266,6 ha)
• wody: 5,2% (1210 ha)

Gmina stanowi 20,8% powierzchni powiatu giżyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Gmina Wydminy

Kościół pw. Chrystusa Zbawiciela w Wydminach
autor: Mieczysław Kalski

 

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	6544	100	3224	49,3	3320	50,7
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	28		14		14

Jeziora w gminie Wydminy

Jezioro Wydmińskie
Wrota Warmii i Mazur - gmina Wydminy

 

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Wydminy wynosiło -11 osoby, co stanowi 11,6% migracji w powiecie giżyckim oraz 0,3% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Wydminy była częścią powiatu giżyckiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, przywrócono w Polsce podział państwa na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Wydminy. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Cybulki, Czarnówka, Gawliki Wielkie, Grądzkie, Hejbuty, Malinka, Mazuchówka, Okrągłe, Orłowo, Pańska Wola, Radzie, Siedliska, Siemionki, Sucholaski, Szczepanki, Szczybały Orłowskie, Talki, Wężówka, Wydminy, Zelki..

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat giżycki. Gmina Wydminy została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę Wydminy w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.

Gmina wiejska Wydminy graniczy z gminami: Giżycko , Kruklanki, Miłki, Orzysz, Stare Juchy, Świętajno.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Berkowo, Biała Giżycka, Cybulki, Czarnówka, Dudka, Gajrowskie, Gawliki Małe, Gawliki Wielkie, Grądzkie, Hejbuty, Malinka, Mazuchówka, Okrągłe, Orłowo, Pamry, Pańska Wola, Pietrasze, Radzie, Ranty, Siedliska, Siemionki, Sucholaski, Szczepanki, Szczybały Orłowskie, Talki, Wężówka, Wydminy, Zelki.

Pozostałe miejscowości: Skomack Mały, Łękuk Mały, Róg Orłowski, Pańska Wola - osada, Gajlówka, Grodkowo, Rostki, Gębałki, Krzywe.

Gospodarka

Wiodącymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Wydminy jest rolnictwo. Na obszarze gminy dominuje rolnictwo indywidualne. Struktura gospodarstw charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem. Większość z nich to gospodarstwa małe i średnie (od 1 ha do 10 ha). Na glebach III i IV klasy bonitacyjnej uprawiane są głównie zboża, ziemniaki i w niewielkich ilościach rzepak. Duże powierzchnie użytków zielonych (26,8% powierzchni gminy) sprzyjają hodowli bydła; hodowana jest też trzoda chlewna.
Położenie znacznej części obszaru gminy w rejonie Wielkich Jezior Mazurskich, na terenach chronionego krajobrazu oraz występowanie dużych powierzchni leśnych ogranicza intensyfikację rolnictwa, ale stwarza konieczność i warunki dla rozwoju ekologicznej produkcji rolnej.

Ważną rolę w gminie wiejskiej Wydminy odgrywa turystyka. Lasy, liczne jeziora i urozmaicona rzeźba terenu zachęcają do uprawiania wielu rodzajów turystyki, zwłaszcza wodnej (kajakarstwo, żeglarstwo), pieszej, krajoznawczej,hobbystycznej (wędkarstwo). Malownicze tereny umożliwiają wędrówki piesze i wycieczki rowerowe po istniejących szlakach turystycznych. Dodatkowym atutem gminy jest bliskość takich miejscowości wypoczynkowych, jak Giżycko i Węgorzewo. Na terenie gminy funkcjonują: pensjonaty, pola namiotowe i biwakowe, gospodarstwa agroturystyczne. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Biała Giżycka, Gawliki Małe, Grądzkie, Malinka, Wężówka, Wydminy .

Na obszarze gminy brak jest znaczących zakładów przetwórczych i produkcyjnych. Dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Wydminy wynosiła w 2013 roku 420. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 401 tworzy sektor prywatny. 83 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 36 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 51 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 17. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Gmina wiejska Wydminy należy do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Wielkie Jeziora Mazurskie", Mazurskiego Związku Międzygminnego – Gospodarka Odpadami oraz Związku Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej oraz obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak również wymagających troski ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Wydminy wynosiła 406 osób, co stanowi 10,9% bezrobotnych w powiecie giżyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminny Ośrodek Kultury w Wydminach
• Gminna Biblioteka Publiczna w Wydminach - filie biblioteki znajdują się w: Zelkach, Gawlikach Wielkich, Talkach

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Wydmiński Jarmark Twórców Ludowych
• Festiwal Chórów Klubów Seniora w Wydminach
• Noc świętojańska na wyspie w Wydminach
• "Widłunnia" oraz "Ukraina w pieśni, mowie i tańcu" w Wydminach
• Dni Wydmin
• Wietrzne spotkanie z poezją w Grądzkich
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Jolanta Piotrowska - urodzona w Wydminach; samorządowiec, burmistrz Giżycka.
• Beata Pokrzywińska-Osior i Bartek Osior - pochodzący z Wydmin sportowcy; utytułowani biegacze, maratończycy, trenerzy akcji "Biegam Bo Lubię", inicjatorzy półmaratonu w Wydminach.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gmin wiejskiej Wydminy należą:

• Kościół pw. Chrystusa Zbawiciela w Wydminach
• Kościół pw. Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w Zelkach
• cerkiew prawosławna w Orłowie
• zespół dworski w Gawlikach Małych i w Pamrach
• cmentarz rodziny Willutzkich w Berkowie
• cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Mazuchówka, Siedliska, Wydminy
• zbiorowa mogiła żołnierzy rosyjskich z okresu I wojny światowej w miejscowości Rostki
• zabytkowe domy przy ul. Grunwaldzkiej w Wydminach

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlaki rowerowe:
  • trasa: Wydminy – Szczepanki – Lipińskie – Drochowo – Miłki – Miechy – Czyprki – Malinka – Pamry – Ranty – Wydminy
  • szlak zielony: Wilkasy – Bogaczewo – Kanał Kula – Rydzewo – Wierciejki – Miłki – Lipińskie –Wydminy
• trasa spacerowa brzegiem jeziora Wydmińskiego przez ponad 100-letni most "garbaty" łączący Wydminy z wyspą jeziora Wydmińskiego
• trasa piesza wokół jeziora Wydmińskiego
• szlak kajakowy rzeką Gawlik
• jeziora i lasy - raj dla miłośników wędkowania i wypoczynku na łonie natury
• pola golfowe w miejscowości Talki
• oferta turystyki konnej w gospodarstwach agroturystycznych
• ruiny wiatraka holenderskiego w Grądzkich

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Wydminy można uzyskać w Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku i na stronie internetowej [11]

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Wydminy istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Punkt Wychowania Przedszkolnego "Mały Artysta" w Wydminach
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wydminach - Szkoła Podstawowa im. Feliksa Nowowiejskiego w Wydminach, Gimnazjum w Wydminach, Samorządowe Liceum Ogólnokształcące w Wydminach
• Zespół Szkół w Gawlikach Wielkich - Szkoła Podstawowa w Gawlikach Wielkich, Gimnazjum w Gawlikach Wielkich
• Szkoła Podstawowa w Talkach
• Szkoła Podstawowa w Zelkach

Sport

W gminie wiejskiej Wydminy organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: turnieje piłki nożnej dziewcząt i chłopców, turnieje siatkówki, piłki plażowej, Półmaraton Wydminy.

Na terenie gminy działa:

• Ludowy Uczniowski KS "Sport z Kulturą" przy ZSO Wydminy
• UKS "Orły" Wydminy
• Ludowy Klub Sportowy "Mazur" - Wydminy
• UKS "Promień" Wydminy

Inne organizacje i instytucje

• Zespół Wokalny „Kalina” z Miłek
• Zespół Wokalny „Marcinianki” z Marcinowej Woli
• Fundacja DYSTANS w Wydminach
• Stowarzyszenie "Otwarte Serce" w Wydminach
• Stowarzyszenie "Echo Wydmin"
• Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Gminy Wydminy
• Stowarzyszenie "Orłowo - Razem w Przyszłość"
• Stowarzyszenie Prospołecznych Inicjatyw Gminy Wydminy
• Stowarzyszenie "Nasze Talki"
• Stowarzyszenie Przyjaciół Sucholasek "Teraz Sucholaski"
• Stowarzyszenie Przyjaciół Zelek "Zelnika"
• Fundacja "Dziedzictwo Nasze" w Węgorzewie – Pracownia Tkactwa i Plastyki Obrzędowej w Mazuchówce
• Stowarzyszenie "Przyjazna Wieś Gawliki Wielkie"
• Fundacja "Teatr IOTA"

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Gawlik (871 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich (21153 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich (85527 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego (49297,2 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Boreckiej (22860,9 ha)

Obszary Natura 2000:

• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Borecka (25340,14 ha)
• Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Borecka (18962,76 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Wydminy znajduje się 12 pomników przyrody ożywionej i nieożywionej.

Ciekawostki

W Giżycku znajduje się pomnik poświęcony Bojownikom o Polskość Ziemi Mazurskiej. Został on zrobiony z głazu narzutowego przewiezionego z okolic Wydmin. Głaz ten ze względu na rozmiary był zabytkiem przyrody, lecz mimo to w 1987 roku został zabrany przez lokalne władze i przerobiony na pomnik.

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program rozwoju gminy Wydminy na lata 2002-2015. Strategia. Wydminy, 2002. [12] [20.10.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
UStat Olsztyn [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Wydminy [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Wydminy [20.10.2014]