Stawiguda (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Stawiguda |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...")
 
 
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
  |Gmina          = Stawiguda
+
  |Gmina          = Stawiguda  
  |herb_gminy      =
+
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Stawiguda.jpg|Herb gminy Stawiguda
  |flaga_gminy    =
+
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_powiatu    =  
 
  |mapa_powiatu    =  
Linia 9: Linia 9:
 
  |województwo    = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo    = warmińsko-mazurskie  
 
  |powiat          = olsztyński
 
  |powiat          = olsztyński
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
+
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |zarządzający    = Wójt
 
  |zarządzający    = Wójt
  |wójt            = [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]
+
  |wójt            = Michał Kontraktowicz
  |adres_ug        = ul. Kolejowa 7
+
  |adres_ug        = ul. Olsztyńska 10
  |kod_poczt_ug    = 11-730 Mikołajki
+
  |kod_poczt_ug    = 11-034 Stawiguda
  |powierzchnia    = 149,21
+
  |powierzchnia    = 222,87
 
  |sołectwa        = 13
 
  |sołectwa        = 13
  |miejscowości    = 19
+
  |miejscowości    = 30
 
  |rok            = 2013
 
  |rok            = 2013
  |populacja      = 3651
+
  |populacja      = 7398
  |gęstość        = 24
+
  |gęstość        = 33
 
  |urbanizacja    =  
 
  |urbanizacja    =  
 
  |nr_kier        = 89
 
  |nr_kier        = 89
  |tablica_rej    = NLI
+
  |tablica_rej    = NOL
  |TERYT          = 2809042
+
  |TERYT          = 2814112
 
  |TERC10          =  
 
  |TERC10          =  
  |www            = http://www.lubomino.ug.gov.pl/
+
  |www            = http://www.stawiguda.pl/
  |bip            = http://bip.lubomino.tensoft.pl/
+
  |bip            = http://bip.stawiguda.com.pl/
 
}}  
 
}}  
'''Gmina Barczewo''' – gmina wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]]. Siedziba gminy znajduje  
+
'''Gmina Stawiguda''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w południowej części [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Stawiguda|Stawigudzie]].
 
+
Gmina rolniczo-turystyczna, o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.  
się w [[Olecko| Olecku]].
+
W Wyborach Samorządowych mandat wójta otrzymał [[Michał Kontraktowicz]].<ref>https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/stawiguda,1552.html</ref>
 
 
Tereny gminy położone są na [[Równina Ornecka| Równinie Orneckiej]], pomiędzy [[Wzniesienie Górowskie| Wzniesieniem Górowskim]] a [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzem Olsztyńskim]]. Gmina o charakterze rolniczym z udziałem
 
 
 
gospodarki leśnej (ze względu na dużą powierzchnię kompleksów leśnych). Gmina o wysokim saldzie migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały oraz wysokim bezrobociu.
 
 
 
 
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]<ref name="p1">BIP Urzędu Gminy Lidzbark Warmiński [http://bip.warmia.mazury.pl/lidzbark_warminski_gmina_wiejska/]</ref>.
 
<br/><br/>
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
Gmina wiejska Świętajno Oleckie zajmuje powierzchnię 149,21km<sup>2</sup><ref name="p2">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3175]</ref>, w tym:
+
Gmina wiejska Stawiguda zajmuje powierzchnię 222,87 km<sup>2</sup><ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3224 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS ]</ref>, w tym:
*użytki rolne: 56%  
+
*użytki rolne: 23%  
*lasy: 31%  
+
*lasy: 54%  
*wody: 1,06%  
+
*wody: 14%  
  
Gmina stanowi 26,4% powierzchni [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]].
+
Gmina stanowi 7,8% powierzchni powiatu olsztyńskiego.
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
+
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 +
[[Plik: Kościół w Bartągu..jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. św. Jana Ewangelisty w Bartągu. Fot. Serdelll. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bartąg_005.jpg Commons Wikimedia]]]
 +
[[Plik: Kapliczka w Bartągu.jpg|thumb|right|290px|Kapliczka w Bartągu. Fot. E.redelbach. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ul._Nad_Łyną_25,_Bartąg.JPG Commons Wikimedia]]]
 +
[[Plik: Kapliczka_w_Bartążku.jpg|thumb|right|290px|Kapliczka w Bartążku. Fot. Serdelll. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kapliczka_w_Bartążku.JPG Commons Wikimedia]
 +
]]
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
|-
+
|--
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
|liczba || 12409 || 100 || 6346 || 51,1 || 6063 || 48,9
+
|liczba ||7398 ||100 ||3766 ||50,9 ||3632 ||49,1
 
|--
 
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 51 || colspan=2| 26 || colspan=2| 25
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|33 ||colspan=2|17 ||colspan=2|16
 
|}
 
|}
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Orneta wynosiło -79 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 45,9% migracji w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]] oraz 2,1% w
+
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Stawiguda było dodatnie i wynosiło 238 osób<ref name="p1"/>.
  
[[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]].
+
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
+
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Stawiguda były częścią [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]] w województwie olsztyńskim<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
== Miejscowości na terenie gminy ==
+
Sołectwa: [[Augustyny]], [[Bażyny]], [[Biały Dwór]], [[Chwalęcin]], [[Dąbrówka]], [[Drwęczno]], [[Henrykowo]], [[Karbowo]], [[Karkajmy]], [[Klusajny]], [[Krosno]], [[Krzykały]], [[Kumajny]], [[Miłkowo]], [[Mingajny]], [[Nowy Dwór]], [[Opin]], [[Osetnik]],
+
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Gromada Stawiguda przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
  
[[Wojciechowo (gmina Orneta)| Wojciechowo]], [[Wola Lipecka]].
+
Nowo utworzona gmina Stawiguda została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Bartąg]], [[Dorotowo]], [[Gągławki]], [[Gryźliny (gmina Stawiguda)|Gryźliny]], [[Jaroty]], [[Kręsk]], [[Miodówko]], [[Majdy]], [[Pluski]], [[Ruś]], [[Stawiguda]], [[Tomaszkowo]], [[Wymój]].
  
Pozostałe miejscowości: [[Lejławki Wielkie]], [[Lejławki Małe]], [[Tawty]], [[Bogatyńskie]], [[Gieduty]], [[Karkajmy Małe]], [[Ostry Kamień]].
+
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Stawiguda została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Stawiguda w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]].
  
== Gospodarka ==
+
Gmina wiejska Stawiguda graniczy z gminami: [[Purda (gmina wiejska)|Purda]], [[Olsztynek (gmina miejsko-wiejska)|Olsztynek]], [[Gietrzwałd (gmina wiejska)|Gietrzwałd]] oraz z miastem [[Olsztyn]].
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Orneta jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję
 
  
roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują  ponad 50% powierzchni gminy, grunty orne: 43,6% (10659 ha), łąki i pastwiska zajmują 12,3% (3000 ha), a sady 0,09% (24 ha). Znajdują się one na glebach średnich - IV klasy bonitacyjnej.  
+
== Miejscowości na terenie gminy ==
 +
Sołectwa: [[Bartąg]], [[Bartążek]], [[Dorotowo]], [[Gągławki]], [[Gryźliny (gmina Stawiguda)|Gryźliny]], [[Jaroty]], [[Majdy]] - [[Kręsk]], [[Miodówko]] - [[Zezuj]], [[Pluski]], [[Ruś]], [[Stawiguda]], [[Tomaszkowo]], [[Wymój]].
  
W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (pszenica, jęczmień) uprawiane sa również ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewneji bydła. W srukurze gospodarstw rolnych większość
+
Pozostałe miejscowości: [[Owczarnia (gmina Stawiguda)|Owczarnia]], [[Zazdrość]], [[Grada]], [[Zielonowo]], [[Rybaki]], [[Klekotowo]], [[Łański Piec]], [[Ustrych]], [[Muchorowo]], [[Jełguń]], [[Sójka]], [[Ćwikielnia]], [[Kieruj]], [[Zarośle]], [[Stawiguda - osada]].
  
stanowią dospodarstwa małe i średnie (od 1-10 ha)<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]</ref>.
+
== Gospodarka ==
 
+
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Stawiguda jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych, uzupełniane przez turystykę, produkcję i usługi.<br/>
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Orneta wynosiła w 2013 roku 1163. W tym 132 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 1031 tworzy sektor prywatny. 272 firmy były
+
Rolnictwo gminy charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych. W gminie przeważają gospodarstwa małe (do 5 ha) i średnie (< 50 ha). Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla drobiu.  
 
 
zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 85 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 125 firm w dziale budownictwo, 63 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami
 
 
 
gastronomicznymi prowadziło 31 firm<ref name="p2"/>.<br/>  
 
Orneta jest gminą średnio uprzemysłowioną, dominują tu branże: [[Produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyłączeniem maszyn i urządzeń| metalurgiczna]] i odzieżowa. Do wiodących zakładów metalurgicznych należą: Fabryka Śrub i
 
 
 
Elementów Złącznych "Nowa Orneta" Sp. z o.o., Gunnebo Industries Sp z o.o. z siedzibą w Ornecie, Metal Produkt sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe PORKON Sp. z o.o.; branżę odzieżową reprezentują: "Polcotex" Sp. z
 
 
 
o.o. zakład produkcyjny w Ornecie, "Bea-Mode" Sp. z o.o. i inne. W gminie dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.<br/>
 
Liczne zasoby leśne pozwoliły na rozwój przemysłu drzewnego. Na terenie gminy funkcjonuje [[Nadleśnictwo Orneta]], które prowadzi gospodarkę leśną na obszarze ponad 7500 ha.
 
 
 
Turystyka nie odgrywa w gminie Orneta dominującej roli. Jednak duża ilość lasów, bogactwo przyrody, zabytków historycznych Ornety i okolic podnosi w wysokim stopniu walory krajoznawczo – turystyczne regionu i stwarza warunki do jej
 
 
 
rozwoju.<br/>
 
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Orneta, Henrykowo, Opin<ref name="p1"/>.
 
  
Gmina Orneta należy do lokalnej organizacji turystycznej [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"| Stowarzyszenia "Dom Warmiński"]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]] oraz [[LGD "Warmiński
+
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Stawiguda wynosiła pod koniec 2013 roku 1026. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1013 tworzy sektor prywatny. 220 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 81 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 118 firm w dziale budownictwo, 38 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 30 firm<ref name="p1"/>. W gminie istnieją firmy przemysłu chemicznego, metalowego, rolno-spożywczego; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Zakład Produkcyjny "DOREX" Dorotowo, Unilack Sp. z o.o Dorotowo, PGB Polterm Sp. z o.o. Stawiguda, BARWA SYSTEM Sp. z o.o. Stawiguda, MAZURSKIE MIODY Tomaszkowo, PANARTIC POLAND Sp. z o.o. Stawiguda, BioPoint Sp. j. Stawiguda.
  
Zakątek"]].
+
Leżąca w regionie [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]] gmina Stawiguda, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, rzeki, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i położenie. Liczne atrakcje oraz rozbudowana baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne zachęcające do wypoczynku na jej terenach. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Bartąg, Dorotowo, Gryźliny, Stawiguda, Zazdrość, Pluski, Majdy<ref>Urząd Gminy Stawiguda [http://www.stawiguda.pl/153/agroturystyka stawiguda.pl]</ref>.   
  
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] oraz [[Obszary wymagające
+
Gmina Stawiguda należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Warmiński Związek Gmin|Warmińskiego Związku Gmin]], [[Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"|Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"]] oraz [[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"|Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia"]]. Gmina prowadzi współpracę partnerską z gminami: Wallenhorst w Niemczech, Zujny na Litwie, Priverno we Włoszech, Suhindol w Bułgarii oraz Gizałki, Limanowa, Morawica, Postomino i Tymbark w Polsce. 
  
restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa|Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do [[Aglomeracja Olsztyna|aglomeracji Olsztyna]] oraz tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski|Tygrysów warmińsko-mazurskich]] - obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.  
  
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Orneta wynosiła 1477 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 35,2%  bezrobotnych w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]].
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Stawiguda wynosiła 377 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 4,2%  bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.
  
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,7% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
+
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 6,2% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
*[[Miejski Dom Kultury im. Franciszka Chruściela w Ornecie]]
+
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Stawigudzie]]
*Galeria ART-NOVA
+
*[[Biblioteka Publiczna Gminy Stawiguda]]
*[[Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Orneta]] - filie biblioteki w Henrykowie i Bażynach
+
Filie biblioteki znajdują się w Bartągu, Gryźlinach.
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
*Kaziuki Wilnuki w Ornecie
+
*[[Stawigudiada]]
*Ornecki Festiwal Kobiet - Baba Fest
+
*[[Stawigudzkie Spotkania Wokalne "KAMERTON"]]
*Festiwal "ŁAŁ KULTURA"
+
*[[lkwim: Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych Kurlantka|Warmiński Przegląd Chórów i Zespołów Śpiewaczych "KURLANTKA"]]
*Dni Ornety
+
*[[Stawigudzkie Prezentacje Teatralne]]
*dożynki gminne
+
*[[Międzynarodowe Prezentacje Folklorystyczne "Lato w Mojdach"]]
 +
*[[lkwim: Letni Festiwal Teatrów Wiejskich Pod Brzozą w Bartągu|Przegląd Teatrów Wiejskich "POD BRZOZĄ"]]
 +
*[[Stawigudzki Festiwal Muzyki Sakralnej]]
  
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
'''Ludzie związani z gminą'''
*[[Eberhard z Nysy]] (1250-1326) - biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne m.in. dla Ornety, za jego czasów rozpoczęto budowę tamtejszego [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamku]], przeznaczył też środki na budowę kościoła w Ornecie.
+
*[[Józef Kupczyk]] (1846 -1911) - urodzony w Bartągu poeta, rzeźbiarz, bibliofil.  
*[[Szymon Rudnicki]] (1552-1621) - sekretarz koronny, biskup warmiński; podczas jego urzędowania został wyremontowany i odnowiony [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamek biskupi w Ornecie]]; fundator głównego ołtarza w kościele we wsi
+
*[[Walenty Barczewski]] (1856-1928) - ksiądz katolicki, działacz narodowy, etnograf, pisarz, redaktor, historyk. Spoczywa na cmentarzu w Brąswałdzie.
 
+
*[[Jakub Bem]] (1866-1966) - działacz polityczno-społeczno-oświatowy na Warmii.  
Bogatyńskie.
+
*[[Monika Pietkiewicz]] (1983-) - wielokrotna medalistka Mistrzostw Polski w tenisie stołowym, reprezentantka Polski; rozpoczynała karierę w [[LUKS Stawiguda]].
*[[Herman z Pragi]] (1280 - noc noworoczna 1349/1350) - biskup warmiński, za jego czasów rozpoczęto budowę [[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie|kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana
+
*[[Zbigniew Pietkiewicz]] (1953-) - trener tenisa stołowego na Warmii i Mazurach z dużymi sukcesami w sporcie młodzieżowym; ojciec Monika Pietkiewicz.  
 
+
*[[Bogdan Michalewski]] (1964-) - piłkarz Stomilu Olsztyn, jeden z zawodników od najdłuższym stażu w tym klubie; grał w [[GKS Stawiguda]].  
Ewangelisty w Ornecie]], zmarł w Ornecie.
+
*[[Sebastian Florek]] (1971-) - samorządowiec, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji; uczestnik pierwszej polskiej edycji reality show "Big Brother".  
*[[Eugeniusz Buchholz]] (1865 -1928 ) - literat, redaktor, tłumacz, księgarz.  
+
*[[lkwim: Witold Podgórski|Witold Podgórski]] 1958 - ) - artysta malarz, rysownik, rzeźbiarz.  
*[[Jan Wulff  (1735 - 1807) - urodzony w Ornecie, cysters, budowniczy organów w katedrze oliwskiej.  
+
*[[lkwim: Dominika Radaszewska|Dominika Radaszewska]] (1978- ) - animator kultury, instruktor tańca i teatru, reżyserka.
*[[Zygmunt Kamiński]] - piłkarz Warmii Olsztyn w latach 60-tych w najlepszym okresie historii klubu, trener "Błękitnych" Orneta.
+
*[[lkwim: Anna Romankiewicz|Anna Romankiewicz]] - tancerka, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
*[[Piotr Zrada]] - lekkoatleta, specjalista w biegu na 400 metrów, mistrz świata i Europy juniorów młodszych.
+
*[[lkwim: Lech Romankiewicz|Lech Romankiewicz]] - tancerz, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
+
*[[lkwim: Łukasz Zedlewski|Łukasz Zedlewski]] (1989- ) - malarz, zajmuje się grafiką, rysunkiem oraz architekturą; mieszka w Miodówku.
 +
*[[lkwim: Wiktor Lech Żołnierek|Wiktor Lech Żołnierek]] (1952-) – pedagog, akompaniator, kompozytor, autor wielu aranży, głównie muzyki rozrywkowej.  
 +
 
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orneta należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Stawiguda należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]</ref>:
*[[Kościół pw. Świętych Mikołaja Biskupa i Rocha w Bażynach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu|kościół pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu]] wraz z przykościelnym cmentarzem i plebanią
*[[Kościół pw. Świętej Trójcy i św. Michała w Bogatyńskich]]
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach|kościół pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach]]
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigudzie|kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Stawigudzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[Kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie]] wraz z plebanią
+
*[[lkwim: Dwór w Gągławkach|dwór w Gągławkach]]
*[[Kościół pw. Nawiedzenia Najświetszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie]], krużganki z kaplicami
+
*liczne [[Kapliczki|kapliczki]] m.in. w: [[Kapliczka w Tomaszkowie|Tomaszkowie]], [[Kapliczki w Stawigudzie|Stawigudzie]], [[Kapliczki w Dorotowie|Dorotowie]], [[Kapliczki w Bartągu|Bartągu]], Gryźlinach, Miodówku, Rusi           
*[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Opinie]]
 
*zespoły pałacowe w: Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
 
*układ urbanistyczny miasta Orneta z rynkiem i ratuszem oraz liczne zabytkowe kamieniczki w rynku i przy okolicznych ulicach
 
*pozostałości murów obronnych
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela Ornecie]] wraz z plebanią
 
*[[Cerkiew św. Mikołaja w Ornecie]]  
 
*klasztor sióstr katarzynek wraz z otaczającym go ogrodem
 
*[[Kaplice jerozolimskie| Kaplica Jerozolimska]] (przy drodze do Elbląga)
 
*zabytkowy spichlerz
 
*ruiny kościoła pw. św. Jakuba w Osetniku
 
*młyn w Osetniku
 
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
*szlak przyrodniczo-dydaktyczny "Czarci Jar" oraz ścieżki rowerowe wyznaczone przez [[Nadleśnictwo Orneta]]
+
*szlaki rowerowe:
*umocnienia i fortyfikacje tzw.[[ "Trójkąt Lidzbarski'| "Trójkata Lidzbarskiego"]]
+
**zielony: Stawiguda - Nowa Stawiguda - Pluski - jezioro Łańskie - Gągławki - Bartąg - Olsztyn Jaroty
*mini skatepark przy Jeziorze Mieczowym
+
**niebieski: OSW ZHP "Perkoz" - Mierki Kołatek - Zielonowo - leśniczówka Stawiguda - Pluski - Węgornia
*[[lkwim: Zamek w Ornecie| pozostałości po zamku biskupim w Ornecie]]
+
**czarny: Dorotowo - Stawiguda
*liczne zabytki architektury, w tym kaplicaki przydrożne, m.in. [[Kapliczka w Osetniku| kapliczka w Osetniku]]
+
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
*zabytkowe parki dworskie, m.in. w Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
+
*zabytkowe parki dworskie w: Bartążku, Gągławkach
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
+
*liczne zabytki architektury sakralnej oraz [[Kapliczki|kapliczki]]
 
+
*imprezy kulturalne i sportowe, m.in. Piknik Lotniczy w Gryźlinach
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Orneta można uzyskać na stronie internetowej [http://www.orneta.pl/informacja/ UMiG Orneta].
+
 +
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Stawiguda można uzyskać na stronie internetowej: [http://www.stawiguda.pl/ UG Stawiguda].
  
 +
== Religia ==
 +
*[[Parafia pw. bł. Doroty z Mątów w Dorotowie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Jacka Odrowąża w Bartążku]]
 +
*[[Parafia pw. św. Jana Ewangelisty i Opatrzności Bożej w Bartągu]]
 +
*[[Parafia pw. św. Wawrzyńca w Gryźlinach]]
 +
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
W gminie miejsko-wiejskiej Orneta istnieją następujące placówki edukacyjne:  
+
W gminie wiejskiej Stawiguda istnieją następujące placówki edukacyjne:  
*Przedszkole nr 1 w Ornecie
+
*[[Przedszkole w Bartągu]]
*Przedszkole nr 2 w Ornecie
+
*[[Publiczna Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich im. Jana Baczewskiego w Gryźlinach]]  
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. mjr. Henryka Sucharskiego w Ornecie]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Rusi]]
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka w Ornecie]]
+
*[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Stawigudzie]] - przedszkole, [[Szkoła Podstawowa w Stawigudzie|szkoła podstawowa]]
*[[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Bażynach]]
+
*[[Publiczne Gimnazjum im. Olimpijczyków Polskich w Stawigudzie]]
*[[Szkoła Podstawowa w Mingajnach]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 w Ornecie im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego| Gimnazjum nr 2 im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Ornecie]]
 
*[[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]]
 
*[[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Ornecie]] - [[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]] przy ZSO w Ornecie, [[Liceum Ogólnokształcące im. Bojowników o Polskość Warmii w Ornecie]], Szkoła Policealna Nr 2
 
*[[Zespół Szkół Zawodowych Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica w Ornecie]]
 
  
 
== Sport ==
 
== Sport ==
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej dziaci i dorosłych, turnieje: siatkówki, "Majówka Rowerowa", [[Warmia Mazury Senior Games]] - badminton.
+
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Integracyjny Rajd Rowerowy Gościńcem Niborskim, Bieg Przełajowy dookoła [[Jezioro Bartążek|jeziora Bartążek]], Regaty "O Błękitną Wstęgę [[Jezioro Wulpińskie|Jeziora Wulpińskiego]]" w Tomaszkowie, turnieje piłki nożnej dzieci i młodzieży, turnieje siatkówki plażowej.<br/>
 
 
 
Na terenie gminy działają kluby:
 
Na terenie gminy działają kluby:
*[[MKS "Błękitni" Orneta]]
+
*[[GKS Stawiguda]]
*SLKS "Tramp" w Ornecie
+
*[[KS Strażak Gryźliny]]
*UKS "Bystry" w Ornecie
+
*[[KS Fortuna Gągławki]]
*Uczniowski Integracyjny Klub Sportowy "MIG"
+
oraz UKS Promocji Sportu Wiejskiego "PROMSPORT"
*Integracyjny Klub Sportowy "SMOK"
 
  
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Ornecie]]  
+
*[[lkwim: Stowarzyszenie Teatr Prawie Dorosły|Stowarzyszenie Teatr Prawie Dorosły - Bartąg]]
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Orneta "Ornecianie"]]
+
*[[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]]
*[[Stowarzyszenie Orneckie "AGRORELAKS"]]
+
*[[Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych "Tomaszkowo"]]
*[[Stowarzyszenie na rzecz Wspierania Rozwoju Wsi, Świetlicy i Punktu Przedszkolnego w Bażynach "DOGONIĆ MARZENIA"]]
+
*[[Stowarzyszenie Przyjaciół Stawigudy]]
*[[Stowarzyszenie MIASTOWIEŚ w Ornecie]]
+
*[[Towarzystwo Rozwoju Gminy Stawiguda "WSPÓLNY DOM"]]
*[[Stowarzyszenie Arkadia z siedzibą w Dąbrówce]]
+
*[[Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Dorotowa]]
*[[Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Karbowo]]
+
*[[Stowarzyszenie "Zrzeszenie Majdy-Kręsk"]]
*[[Stowarzyszenie Nowe Drwęczno]]
+
*[[lkwim: Chór Legenda ze Stawigudy|Chór Legenda ze Stawigudy]]
 +
*[[lkwim: Zespół Wokalno-Instrumentalny Konsonans|Zespół Wokalno-Instrumentalny Konsonans]]
  
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
 
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
  
Rezerwaty przyrody:
+
Rezewaty:
 +
*[[Rezerwat Las Warmiński]] (1819,72 ha)
 
*[[Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce]] (4239,97 ha)
 
*[[Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce]] (4239,97 ha)
  
 
Obszary chronionego krajobrazu:
 
Obszary chronionego krajobrazu:
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki]] (43307,3 ha)
+
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej]] (131 425,2 ha)
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Orneckiej]] (11511,3 ha)
+
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki]] (43 307,3 ha)
 
+
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny]] (15 307,8 ha)
Obszary Natura 2000:
 
*[[Natura 2000 Rzeka Pasłęka| Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka]] (8 418,46 ha)
 
*[[Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki]] (20 669,89 ha)
 
  
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Orneta znajdują się 43 pomniki przyrody. Ochroną objęto przede wszystkim pojedyncze okazy i aleje drzew<ref name="p3"/>.
+
Obszary [[Natura 2000]]:
 +
*[[Natura 2000 Dolina Pasłęki|Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki]] (20 669,89 ha)
 +
*[[Natura 2000 Rzeka Pasłęka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka]] (8 418,46 ha)
 +
*[[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka |Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka]] (116 604,69 ha)
 +
*[[Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka]] (32 612,78 ha)
  
Zobacz też:
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Stawiguda znajduje się 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: [[Użytek ekologiczny "Pełnik w Rusi"|"Pełnik w Rusi"]], [[Użytek ekologiczny "Wyspa na Jeziorze Pluszne"|"Wyspa na Jeziorze Pluszne"]]<ref name="p3"/>.
[[Referendum w Ornecie 2013]]
+
==Zobacz też:==
+
*[[Wały podłużne]]
 +
*[[Referendum w Stawigudzie 2012]]  
 +
*[[lkwim: Wydawnictwo Solaris|Wydawnictwo Solaris]]
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 
+
==Bibliografia==
== Bibliografia==
+
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]
+
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
+
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
<br/>
+
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]
+
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
 
[20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl]  
 
 
 
[20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]<br/>
+
[http://www.stawiguda.pl/140/strategia-rozwoju-gminy Strategia rozwoju gminy Stawiguda na lata 2008 - 2015, Stawiguda 2009]<br/>
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3224 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/  BIP Urzędu Gminy Kiwity] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.domwarminski.pl/ Stowarzyszenie Dom Warmiński]] [20.12.2014]<br/>
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
+
[http://bip.stawiguda.com.pl/ BIP Urzędu Gminy Stawiguda] [20.12.2014]<br/>
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.stawiguda.pl/ Urząd Gminy Stawiguda] [20.12.2014]<br/>
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
+
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.12.2014]<br/>
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Stawiguda (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
+
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 +
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Stawiguda (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 12:37, 14 sty 2019

Gmina Stawiguda

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Michał Kontraktowicz
Powierzchnia 222,87 km²
Liczba sołectw 13
Liczba miejscowości 30
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
7398
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NOL
TERYT 2814112
Urząd gminy
ul. Olsztyńska 10 11-034 Stawiguda
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Stawiguda – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Stawigudzie. Gmina rolniczo-turystyczna, o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. W Wyborach Samorządowych mandat wójta otrzymał Michał Kontraktowicz.[1]

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Stawiguda zajmuje powierzchnię 222,87 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 23%
  • lasy: 54%
  • wody: 14%

Gmina stanowi 7,8% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Kościół pw. św. św. Jana Ewangelisty w Bartągu. Fot. Serdelll. Źródło: Commons Wikimedia
Kapliczka w Bartągu. Fot. E.redelbach. Źródło: Commons Wikimedia
Kapliczka w Bartążku. Fot. Serdelll. Źródło: Commons Wikimedia
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 7398 100 3766 50,9 3632 49,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
33 17 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Stawiguda było dodatnie i wynosiło 238 osób[2].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Stawiguda były częścią powiatu olsztyńskiego w województwie olsztyńskim[3].

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Stawiguda przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[5].

Nowo utworzona gmina Stawiguda została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bartąg, Dorotowo, Gągławki, Gryźliny, Jaroty, Kręsk, Miodówko, Majdy, Pluski, Ruś, Stawiguda, Tomaszkowo, Wymój.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Stawiguda została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Stawiguda w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina wiejska Stawiguda graniczy z gminami: Purda, Olsztynek, Gietrzwałd oraz z miastem Olsztyn.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bartąg, Bartążek, Dorotowo, Gągławki, Gryźliny, Jaroty, Majdy - Kręsk, Miodówko - Zezuj, Pluski, Ruś, Stawiguda, Tomaszkowo, Wymój.

Pozostałe miejscowości: Owczarnia, Zazdrość, Grada, Zielonowo, Rybaki, Klekotowo, Łański Piec, Ustrych, Muchorowo, Jełguń, Sójka, Ćwikielnia, Kieruj, Zarośle, Stawiguda - osada.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Stawiguda jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych, uzupełniane przez turystykę, produkcję i usługi.
Rolnictwo gminy charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych. W gminie przeważają gospodarstwa małe (do 5 ha) i średnie (< 50 ha). Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla drobiu.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Stawiguda wynosiła pod koniec 2013 roku 1026. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1013 tworzy sektor prywatny. 220 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 81 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 118 firm w dziale budownictwo, 38 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 30 firm[2]. W gminie istnieją firmy przemysłu chemicznego, metalowego, rolno-spożywczego; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Zakład Produkcyjny "DOREX" Dorotowo, Unilack Sp. z o.o Dorotowo, PGB Polterm Sp. z o.o. Stawiguda, BARWA SYSTEM Sp. z o.o. Stawiguda, MAZURSKIE MIODY Tomaszkowo, PANARTIC POLAND Sp. z o.o. Stawiguda, BioPoint Sp. j. Stawiguda.

Leżąca w regionie Pojezierza Olsztyńskiego gmina Stawiguda, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, rzeki, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i położenie. Liczne atrakcje oraz rozbudowana baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne zachęcające do wypoczynku na jej terenach. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Bartąg, Dorotowo, Gryźliny, Stawiguda, Zazdrość, Pluski, Majdy[9].

Gmina Stawiguda należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Warmińskiego Związku Gmin, Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia". Gmina prowadzi współpracę partnerską z gminami: Wallenhorst w Niemczech, Zujny na Litwie, Priverno we Włoszech, Suhindol w Bułgarii oraz Gizałki, Limanowa, Morawica, Postomino i Tymbark w Polsce.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do aglomeracji Olsztyna oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich - obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Stawiguda wynosiła 377 osób[2], co stanowi 4,2% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 6,2% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filie biblioteki znajdują się w Bartągu, Gryźlinach.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Józef Kupczyk (1846 -1911) - urodzony w Bartągu poeta, rzeźbiarz, bibliofil.
  • Walenty Barczewski (1856-1928) - ksiądz katolicki, działacz narodowy, etnograf, pisarz, redaktor, historyk. Spoczywa na cmentarzu w Brąswałdzie.
  • Jakub Bem (1866-1966) - działacz polityczno-społeczno-oświatowy na Warmii.
  • Monika Pietkiewicz (1983-) - wielokrotna medalistka Mistrzostw Polski w tenisie stołowym, reprezentantka Polski; rozpoczynała karierę w LUKS Stawiguda.
  • Zbigniew Pietkiewicz (1953-) - trener tenisa stołowego na Warmii i Mazurach z dużymi sukcesami w sporcie młodzieżowym; ojciec Monika Pietkiewicz.
  • Bogdan Michalewski (1964-) - piłkarz Stomilu Olsztyn, jeden z zawodników od najdłuższym stażu w tym klubie; grał w GKS Stawiguda.
  • Sebastian Florek (1971-) - samorządowiec, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencji; uczestnik pierwszej polskiej edycji reality show "Big Brother".
  • Witold Podgórski 1958 - ) - artysta malarz, rysownik, rzeźbiarz.
  • Dominika Radaszewska (1978- ) - animator kultury, instruktor tańca i teatru, reżyserka.
  • Anna Romankiewicz - tancerka, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
  • Lech Romankiewicz - tancerz, trener tańca sportowego, sędzia taneczny.
  • Łukasz Zedlewski (1989- ) - malarz, zajmuje się grafiką, rysunkiem oraz architekturą; mieszka w Miodówku.
  • Wiktor Lech Żołnierek (1952-) – pedagog, akompaniator, kompozytor, autor wielu aranży, głównie muzyki rozrywkowej.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Stawiguda należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • zielony: Stawiguda - Nowa Stawiguda - Pluski - jezioro Łańskie - Gągławki - Bartąg - Olsztyn Jaroty
    • niebieski: OSW ZHP "Perkoz" - Mierki Kołatek - Zielonowo - leśniczówka Stawiguda - Pluski - Węgornia
    • czarny: Dorotowo - Stawiguda
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
  • zabytkowe parki dworskie w: Bartążku, Gągławkach
  • liczne zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki
  • imprezy kulturalne i sportowe, m.in. Piknik Lotniczy w Gryźlinach

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Stawiguda można uzyskać na stronie internetowej: UG Stawiguda.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Stawiguda istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Integracyjny Rajd Rowerowy Gościńcem Niborskim, Bieg Przełajowy dookoła jeziora Bartążek, Regaty "O Błękitną Wstęgę Jeziora Wulpińskiego" w Tomaszkowie, turnieje piłki nożnej dzieci i młodzieży, turnieje siatkówki plażowej.
Na terenie gminy działają kluby:

oraz UKS Promocji Sportu Wiejskiego "PROMSPORT"

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Rezewaty:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Stawiguda znajduje się 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: "Pełnik w Rusi", "Wyspa na Jeziorze Pluszne"[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/stawiguda,1552.html
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl
  4. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  6. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  8. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[1]
  9. Urząd Gminy Stawiguda stawiguda.pl
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Stawiguda na lata 2008 - 2015, Stawiguda 2009
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński] [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Stawiguda [20.12.2014]
Urząd Gminy Stawiguda [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]