Działdowo (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | + | [[Plik: Pałac w Księżym Dworze.jpg|right|290px|thumb| |Pałac w Księżym Dworze.<br>Źródło: [http://www.gokis-dzialdowo.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=7&menu=19&strona=1 www.gokis-dzialdowo.pl] ]] | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw. św. Józefa w Ruszkowie.jpg|right|290px|thumb| Kościół pw. św. Józefa w Ruszkowie.<br>Źródło: [http://www.gminadzialdowo.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=49&strona=1 www.gminadzialdowo.pl] ]] | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw. bł. Jana Pawła II w Burkacie.jpg|right|290px|thumb| Kościół pw. bł. Jana Pawła II w Burkacie.<br>Źródło: [http://gminadzialdowo.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=48&strona=1 www.gminadzialdowo.pl] ]] | |
| − | + | [[Plik: Kościół pw. św. Michała Archanioła w Uzdowie.jpg|right|290px|thumb| Kościół pw. św. Michała Archanioła w Uzdowie.<br>Fot. czarna. Źródło: [http://www.polskaniezwykla.pl/web/gallery/photo,111411.html www.polskaniezwykla.pl] ]] | |
| − | + | ||
| − | |||
Gmina Działdowo zajmuje powierzchnię 272,17 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/dzialdowski/w.dzialdowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.04.2014]</ref>, na którą składają się: | Gmina Działdowo zajmuje powierzchnię 272,17 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/dzialdowski/w.dzialdowo.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.04.2014]</ref>, na którą składają się: | ||
*lasy: 18,4% (5003 ha) | *lasy: 18,4% (5003 ha) | ||
Wersja z 13:44, 10 lut 2015
| Gmina Działdowo | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Paweł Cieśliński |
| Powierzchnia | 272,17 km² |
| Liczba sołectw | 31 |
| Liczba miejscowości | 36 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
9845 36 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 23 |
| Tablice rejestracyjne | NDZ |
| TERYT | 2803022 |
| Urząd gminy ul. Księżodworska 10, 13-200 Działdowo
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Działdowo – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu działdowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Działdowie.
Jest to gmina rolnicza, charakteryzująca się cennym i malowniczym krajobrazem, na który składają się pagórki, zespoły wzgórz oraz jeziora o urozmaiconej linii brzegowej i cenne kompleksy leśne. W gminie znajdują się duże pokłady kruszywa naturalnego, kredy, torfu oraz wody oligoceńskiej. jest to gmina o dodatnim saldzie ogólnej migracji na pobyt stały.
Władzę w gminie sprawuje wójt Paweł Cieśliński[1].
Spis treści
[ukryj]Powierzchnia gminy
Gmina Działdowo zajmuje powierzchnię 272,17 km2[2], na którą składają się:
- lasy: 18,4% (5003 ha)
- wody: 0,4% (119 ha)
- użytki rolne: 74,7% (20318 ha)
Gmina stanowi 28,22% powierzchni powiatu działdowskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 9845 | 100 | 4871 | 49,48 | 4974 | 50,52 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
36 | 18 | 18 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Działdowo było dodatnie i wynosiło 5 osób[4], co stanowi 3,31% przyrostu ludności w powiecie działdowskim oraz 0,19% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej obszar powiatu działdowskiego w granicach przedwojennego podziału administracyjnego, a wraz z nim tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Działdowo, wchodził w skład województwa warszawskiego. 6 lipca 1950 roku na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku[5] został włączony do województwa olsztyńskiego. W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[6] zlikwidowano istniejące gminy i dotychczasowy podział zastąpiono gromadami. Przez kolejne lata obszar gromady Działdowo został powiększony o wieś Komorniki oraz gromadę Kurki.
W 1972 roku na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7] ponownie wprowadzono podział terytorium państwa polskiego na gminy. Zlikwidowano istniejącą gromadę Działdowo i na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[8] powołano gminę Działdowo z siedzibą w Działdowie. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Brodowo, Burkat, Filice, Gajówki, Kisiny, Klęczkowo, Komorniki, Kraszewo, Krasnołąka, Księżydwór, Kurki, Malinowo, Narzym, Niestoja, Pierławki, Rywociny, Wierzbowo, Wysoka, Zakrzewo.
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9] przestał istnieć powiat działdowski. Miasto i gmina Działdowo stały się jedną jednostką administracyjną, gmina została bezpośrednio częścią województwa ciechanowskiego[10]. W 1992 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 roku [11] dokonano podziału gminy Działdowo na miasto i gminę Działdowo – odrębne jednostki administracyjne.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[12] umiejscowiły gminę Działdowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim.
Gmina wiejska Działdowo graniczy z gminami: Dąbrówno, Rybno, Płośnica, Iłowo-Osada, Kozłowo, gminą miejską Działdowo, oraz Kuczbork-Osada i Lipowiec w województwie mazowieckim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Burkat, Filice, Gąsiorowo, Gnojenko, Gnojno, Grzybiny, Jankowice, Kisiny, Klęczkowo, Komorniki, Kramarzewo, Krasnołąka, Księży Dwór, Kurki, Lipówka, Malinowo, Mosznica, Myślęta, Niestoja, Petrykozy, Pierławki, Pożary, Rudolfowo, Ruszkowo, Rywociny, Sękowo, Sławkowo, Turza Wielka, Uzdowo, Wysoka, Zakrzewo.
Pozostałe miejscowości: Bursz, Grzybiny Małe, Wilamowo, Prusinowo, Góry, Drzazgi.
Gospodarka
Wiodącą gałęzią gospodarki gminy wiejskiej Działdowo jest rolnictwo rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych i zespołowych. Powierzchnia gruntów rolnych wynosi około 17160 ha. Przeważającą część areału stanowią gleby klasy IV i V, gleby klasy III stanowią zaledwie 14,7% powierzchni gruntów rolnych. Ponad połowę gospodarstw stanowią gospodarstwa rodzinne o powierzchni do 10 ha. Większość z nich prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż, a w szczególności uprawa żyta i pszenżyta, co jest uwarunkowane m.in. jakością gleb. W zakresie hodowli zwierząt w gminie dominuje hodowla trzody chlewnej, bydła opasowego i mlecznego.
Obok rolnictwa rozwijają się inne gałęzie gospodarki związane ze znajdującymi się w gminie bogactwami naturalnymi, do których zaliczane są: kruszywa, złoża kredy, torfu oraz woda oligoceńska. Kruszywa, których zasoby ocenia się na wiele milionów ton, wydobywane są w Gnojnie, Myślętach, Grzybinach i Jankowicach. Na ich bazie działają zakłady produkujące prefabrykaty betonowe (KOMBET Działdowo Sp. z o.o. w Komornikach). Złoża torfu występują w rejonie rzeki Wkry, a kredy jeziornej w rejonie Grzybin.
Przemysł nie jest rozwinięty i nie stanowi silnego elementu gminnej gospodarki.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Działdowo wynosiła w 2012 roku 361. W tym 22 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 339 tworzy sektor prywatny[13]. W 2012 roku w sektorze tym 41 firm było zarejestrowanych w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 95 firmy w dziale: handel hurtowy i detaliczny, 52 firm w dziale: budownictwo, a w dziale przetwórstwo przemysłowe – 39 firm. Większość nich stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Przeważają przedsiębiorstwa małe, zatrudniające od 1 do 5 pracowników.
Duży potencjał rozwojowy w gminie ma turystyka, a zwłaszcza agroturystyka, dzięki istnieniu licznych walorów krajobrazowych i przyrodniczych, takich jak: obszary chronionego krajobrazu, obszary sieci Natura 2000, jeziora i rzeki oraz słabe uprzemysłowienie terenu sprawiające, że odznacza się on czystą i niezniszczoną przyrodą.
Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Drzazgi.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Działdowo wynosiła 1173 osób[14], co stanowi 18,33% bezrobotnych w powiecie działdowskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,4% ludności[15].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminny Ośrodek Kultury i Sportu – obejmuje on również 23 świetlice, w 17 z nich zatrudnieni są pracownicy, którzy prowadzą stałe zajęcia z dziećmi i młodzieżą oraz organizują cykliczne imprezy dla mieszkańców wsi.
- Gminna Biblioteka Publiczna w Burkacie – filie biblioteki znajdują się w miejscowościach: Kisiny, Kurki, Petrykozy, Ruszkowo, Turza Wielka, Uzdowo, Gnojno.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Gminny Konkurs Poezji i Prozy – Księży Dwór
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Joanna Kolk – instruktor tańca, choreograf; prowadzi młodzieżowe i dziecięce zespoły taneczne działające przy świetlicy w Księżym Dworze.
- Paweł Piórek – instruktor tańca, choreograf; prowadzi młodzieżowe i dziecięce zespoły tańca ludowego działające przy świetlicy w Ruszkowie.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Działdowo należą[16]
- park dworski w Gnojnie
- zespół dworski w Grzybinach – pozostałości pałacu, rządcówka, obora, gorzelnia, park
- pałac w Księżym Dworze – zespół pałacowy i folwarczny wraz z cmentarzem ewangelickim (rodzinnym) w parku
- zespół dworski w Myślętach
- zespół dworski i folwarczny w Ruszkowie
- kościół pw. św. Józefa w Ruszkowie
- kościół pw. św. Michała Archanioła w Uzdowie – (dawny kościół ewangelicki) wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. bł. Jana Pawła II w Burkacie – dawny kościół filialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i Trójcy Świętej w Burkacie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Grunwaldzki
- cmentarz i pomnik ofiar nazizmu w Komornikach
- Izba Pamięci Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Malinowie – Izba Pamięci znajduje się w Zespole Szkół w Malinowie
- aleja jesionowa dojazdowa do dworu w Rudolfowie
- Jezioro Straszewo w Jankowicach i Jezioro Grzybiny w Grzybinach
- rzeki Działdówka, Pierławka, Lipówka, obszary chronionego krajobrazu i liczne pomniki przyrody
Wiele interesujących informacji na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Działdowo, bazy noclegowej i gastronomicznej, czy też kalendarza imprez można uzyskać w Starostwie Powiatowym w Działdowie, Wydział Rozwoju Gospodarczego Funduszy Europejskich i Promocji, ul. T. Kościuszki 3, 13-200 Działdowo.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Działdowo istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Punkt Przedszkolny w Burkacie przy Szkole Podstawowej im. księdza Stefana Wincentego Frelichowskiego w Turzy Wielkiej
- Szkoła Podstawowa im. Przyjaciół Przyrody Polskiej w Klęczkowie
- Szkoła Podstawowa w Petrykozach
- Szkoła Podstawowa w Ruszkowie
- Szkoła Podstawowa im. księdza Stefana Wincentego Frelichowskiego w Turzy Wielkiej
- Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Uzdowie
- Filialna Szkoła Podstawowa w Wysokiej
- Publiczne Gimnazjum im. Andrzeja Grubby w Sławkowie
- Publiczne Gimnazjum im. Kazimierza Górskiego w Burkacie
- Zespół Szkół im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Malinowie – Technikum, Technikum Uzupełniające, Zasadnicza Szkoła Zawodowa
- Zespół Szkół im. Janusza Korczaka w Księżym Dworze – Gimnazjum w Zespole Szkół w Księżym Dworze, Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół w Księżym Dworze
Sport
W gminie wiejskiej Działdowo działa Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, który organizuje liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Mistrzostwa Gminy w Halowej Piłce Nożnej, Mistrzostwa Gminy w Halowej Piłce Siatkowej, Turniej Orlik Cup, Gminny Turniej Piłki Nożnej. W gminie istnieją również kluby sportowe:
Inne organizacje i instytucje
- zespół "Pokolenie" – tworzą go mieszkańcy wsi Uzdowo
- zespół "Wesoła ferajna" – tworzą go mieszkańcy wsi Pożary
- zespół regionalny "Ruszkowianki"
- zespół "Małe Mazury" – zespół dziecięcy, powstał w Ruszkowie
- Młodzieżowy Ludowy Zespół Pieśni i Tańca "Mazury"
- zespół "Lock step" powstał w świetlicy w Księżym Dworze
- zespół "Maffinki" – powstał w świetlicy w Księżym Dworze
- zespół tańca nowoczesnego "Zyg zag"
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody[17]. Należą do nich:
- obszary chronionego krajobrazu:
- Dąbrówieński Obszar Chronionego Krajobrazu (powierzchnia całkowita 5565 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Dolin Rzek Nidy i Szkotówki (powierzchnia całkowita 8391,9 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu - Grzybiny (powierzchnia całkowita 2084,8 ha)
- obszary chronione Natura 2000:
- Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Dolina Wkry i Mławki (28751,5 ha)
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk "Ostoja Welska" (3384,3 ha)
- użytki ekologiczne:
- Śródleśne pastwisko (10,47 ha)
- Torfianki Działdowskie (267 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Działdowo znajduje się 12 pomników przyrody (ożywionej). Ochroną objęto przede wszystkim aleje lipowe, klonowe, jesionowe oraz dęby.
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Urząd Gminy Działdowo, gminadzialdowo.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- Skocz do góry ↑ Bank Danych lokalnych GUS [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl[06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, |Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Bank Danych lokalnych GUS [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.04.2014]
- Skocz do góry ↑ Program ochrony środowiska gminy Działdowo na lata 2013–2016 z perspektywą do roku 2018, Działdowo 2012.
Bibliografia
Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1966.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska gminy Działdowo na lata 2013–2016 z perspektywą do roku 2018, Działdowo 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.04.2014]
BIP Urzędu Gminy Działdowo [06.04.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.04.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.04.2014]
Urząd Gminy Działdowo [06.04.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.04.2014]
