Ryn (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
 
  |Gmina          = Ryn
 
  |Gmina          = Ryn
−
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Ryn.png | Herb gminy Ryn
+
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Ryn.png |Herb gminy Ryn
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |zarządzający    = Burmistrz
 
  |zarządzający    = Burmistrz
−
  |wójt            = [[Józef Karpiński]]
+
  |wójt            = Jarosław Filipek
 
  |adres_ug        = ul. Świerczewskiego 2
 
  |adres_ug        = ul. Świerczewskiego 2
 
  |kod_poczt_ug    =  11-520 Ryn  
 
  |kod_poczt_ug    =  11-520 Ryn  
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/ryn_gmina_miejsko_-_wiejska/
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/ryn_gmina_miejsko_-_wiejska/
 
}}  
 
}}  
−
'''Gmina Ryn''' – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i w południowo-zachodniej części [[Powiat giżycki| powiatu giżyckiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Ryn| Rynie]].
+
'''Gmina Ryn''' – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i w południowo-zachodniej części [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Ryn|Rynie]].
 +
Gmina miejsko-wiejska Ryn położona jest w zachodniej części [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]]. Tereny gminy to czysty ekologicznie krajobraz polodowcowy. Jej główne atrakcje to walory krajobrazowe, przyrodnicze, mnogość jezior i lasów oraz możliwość uprawiania różnych form turystyki. Gmina Ryn ma charakter rolniczo-turystyczny. Gmina jest członkiem sieci miast Cittaslow.
  
−
Gmina miejsko-wiejska Ryn położona jest w zachodniej części [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich| Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]]. Tereny gminy to czysty ekologicznie krajobraz polodowcowy. Jej główne atrakcje to walory krajobrazowe, przyrodnicze, mnogość jezior i lasów oraz możliwość uprawiania różnych form turystyki. Gmina Ryn ma charakter rolniczo-turystyczny. Gmina jest członkiem sieci miast Cittaslow.
 
−
 
−
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Józef Karpiński]]<ref name="p1">Urząd Miasta i Gminy Ryn [http://www.miastoryn.pl/urzad/burmistrz/]</ref>.
 
−
<br/><br/>
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
−
Gmina miejsko-wiejska Ryn zajmuje powierzchnię 204,54 km<sup>2</sup><ref name="p2">Portret terytorium, Bank Danych lokalnych GUS,[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3146]</ref>, <ref name="p1"/> W tym:
+
Gmina miejsko-wiejska Ryn zajmuje powierzchnię 204,54 km<sup>2</sup><ref name="p2">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3146 Portret terytorium, Bank Danych lokalnych GUS]</ref><ref name="p1"/>, w tym:
−
 
 
 
*użytki rolne: 66,9%  (13688 ha)
 
*użytki rolne: 66,9%  (13688 ha)
 
*lasy: 25%  (5105 ha)
 
*lasy: 25%  (5105 ha)
 
*wody: 11,4%  (2331 ha)
 
*wody: 11,4%  (2331 ha)
  
−
Gmina stanowi 18,2% powierzchni [[Powiat giżycki| powiatu giżyckiego]].
+
Gmina stanowi 18,2% powierzchni [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]].
−
<br/>
+
 
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
−
{{Galeria|Nazwa=Gmina Ryn|wielkość=300|pozycja=right
+
[[Plik:Zabudowa centrum Rynu od strony ekomariny.jpg|thumb|right|290px|Zabudowa centrum Rynu od strony ekomariny. Fot. Dakorps. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zabudowa_centrum_Rynu_od_strony_ekomariny.jpg www.commons.wikimedia.org]]]
−
|Plik:Zabudowa centrum Rynu od strony ekomariny.jpg|Zabudowa centrum Rynu od strony ekomariny
+
[[Plik:Zamek w Rynie z lotu ptaka.jpg|thumb|right|290px|Zamek w Rynie z lotu ptaka. Fot. Dakorps. Źródło [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zamek_w_Rynie_z_lotu_ptaka.jpg www.commons.wikimedia.org]]]
−
|Plik:Zamek w Rynie z lotu ptaka.jpg| Zamek w Rynie z lotu ptaka
+
[[Plik:XIX - wieczny wiatrak typu holenderskiego w Rynie.jpg|thumb|right|290px|XIX - wieczny wiatrak typu holenderskiego w Rynie. Źródło: [http://ryn.wm.pl/1090-0,Ryn-wiatrak-typu-holenderskiego,19489.html www.ryn.wm.pl]]]
−
|Plik:XIX - wieczny wiatrak typu holenderskiego w Rynie.jpg|XIX - wieczny wiatrak typu holenderskiego w Rynie
+
[[Plik:Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich. Fot. Mieczysław Kalski. ]]
−
|Plik:Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich.jpg| Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich autor: Mieczysław Kalski
+
[[Plik:Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymonce.jpg|thumb|right|290px|Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymonce. Fot. Mieczysław Kalski.
−
|Plik:Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymonce.jpg| Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymonce  
+
]]
−
}}
 
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
−
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
−
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
−
|liczba || 5885 || 100 || 2913 || 49,5|| 2972 || 50,5
+
|liczba ||5885 ||100 ||2913 ||49,5||2972 ||50,5
 
|--
 
|--
−
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 29|| colspan=2| 14 || colspan=2| 15
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|29||colspan=2|14 ||colspan=2|15
 
|}
 
|}
−
{Galeria|Nazwa=Jeziora w gminie Ryn|wielkość=300|pozycja=right
+
 
−
|Plik:Jezioro Ryńskie.jpg|Jezioro Ryńskie 
+
[[Plik:Jezioro Orło.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Orło.<br>Źródło: [http://www.ryn.pl/galeria/ryn-z-lotu-ptaka www.ryn.pl]]]
−
|Plik:Jezioro Ryńskie we mgle.jpg|Jezioro Ryńskie we mgle
+
[[Plik:Jezioro Ołów.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Ołów.<br>Źródło: [http://www.ryn.pl/galeria/ryn-z-lotu-ptaka www.ryn.pl]]]
−
|Plik:Jezioro Orło.jpg|Jezioro Orło
+
[[image:kanal grunw.jpg|thumb|right|290px|Kanał Grunwaldzki.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
−
|Plik:Jezioro Ołów.jpg|Jezioro Ołów
+
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiło -26 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 27,4% migracji w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]] oraz 0,7% w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]].  
−
|Plik:Mapa jezior Tałty, Ryńskiego, Mikołajskiego.jpg| Mapa jezior Tałty, Ryńskiego, Mikołajskiego
+
 
−
}}
 
−
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiło -26 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 27,4% migracji w [[Powiat giżycki| powiecie giżyckim]] oraz 0,7% w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]].  
 
−
<br/>
 
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
−
Po II wojnie światowej gmina Ryn i miasto Ryn były odrębnymi jednostkami administracyjnymi i wchodziły w skład [[Powiat giżycki| powiatu giżyckiego]] w województwie olsztyńskim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, przywrócono w Polsce podział państwa na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Ryn. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Ryn stały sie jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Rynie<ref>Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla mias nie stanowiacych powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: [[Jeziorko]], [[Knis]], [[Kozin]], [[Kronowo]], [[Krzyżany]], [[Ławki (gmina Ryn)]], [[Mioduńskie]], [[Orło]], [[Prażmowo]], [[Rybical]], [[Ryn kolonia]], [[Skop]], [[Skorupki]], [[Słabowo]], [[Stara Rudówka]], [[Sterławki Wielkie]], [[Szymonka]], [[Tros]], [[Wejdyki]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
+
Po II wojnie światowej gmina Ryn i miasto Ryn były odrębnymi jednostkami administracyjnymi i wchodziły w skład [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]] w województwie olsztyńskim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref> istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami.  
  
−
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć [[powiat giżycki]]. Gmina Ryn została bezpośrednio częścią [[województwo suwalskie| województwa suwalskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092]</ref>.
+
W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przywrócono w Polsce podział państwa na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Ryn. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Ryn stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Rynie<ref>Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast niestanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: [[Jeziorko]], [[Knis]], [[Kozin]], [[Kronowo]], [[Krzyżany]], [[Ławki]], [[Mioduńskie]], [[Orło]], [[Prażmowo]], [[Rybical]], [[Ryn kolonia]], [[Skop]], [[Skorupki]], [[Słabowo]], [[Stara Rudówka]], [[Sterławki Wielkie]], [[Szymonka]], [[Tros]], [[Wejdyki]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
  
−
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Ryn w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki| powiecie giżyckim]].
+
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat giżycki]]. Gmina Ryn została bezpośrednio częścią [[województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]<ref>Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092]</ref>.
 +
 
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły gminę Ryn w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]].
 +
 
 +
Gmina miejsko-wiejska Ryn graniczy z gminami: [[Giżycko (gmina wiejska)|Giżycko]], [[Miłki (gmina wiejska)|Miłki]], [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)|Mikołajki]], [[Mrągowo (gmina wiejska)|Mrągowo]] oraz [[Kętrzyn (gmina wiejska)|Kętrzyn]].
  
−
Gmina miejsko-wiejska Ryn graniczy z gminami: [[Giżycko (gmina wiejska)| Giżycko]], [[Miłki (gmina wiejska)| Miłki]], [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)| Mikołajki]], [[Mrągowo (gmina wiejska)| Mrągowo]] oraz [[Kętrzyn (gmina wiejska)| Kętrzyn]].
 
−
<br/>
 
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa: [[Jeziorko]], [[Knis]], [[Krzyżany]], [[Kronowo]], [[Ławki (gmina Ryn)| Ławki]], [[Mioduńskie]], [[Orło]], [[Prażmowo]], [[Rybical]], [[Stara Rudówka]], [[Skop]], [[Słabowo]], [[Szymonka]], [[Sterławki Wielkie]], [[Tros]], [[Wejdyki]], [[Monetki]].
+
Sołectwa: [[Jeziorko]], [[Knis]], [[Krzyżany]], [[Kronowo]], [[Ławki]], [[Mioduńskie]], [[Orło]], [[Prażmowo]], [[Rybical]], [[Stara Rudówka]], [[Skop]], [[Słabowo]], [[Szymonka]], [[Sterławki Wielkie]], [[Tros]], [[Wejdyki]], [[Monetki]].
  
−
Pozostałe miejscowości: [[Ryn kolonia]], [[Głąbowo]], [[Knis Podewsie]], [[Mleczkowo]], [[Grzybowo]], [[Hermanowa Wola]], [[Ławki osada]], [[Ryński Dwór]], [[Ryńskie Pole]], [[Siejkowo]], [[Zielony Lasek]], [[Mrówki]], [[Skorupki]], [[Bachorza]], [[Canki]].
+
Pozostałe miejscowości: [[Ryn kolonia]], [[Głąbowo (gmina Ryn)|Głąbowo]], [[Knis Podewsie]], [[Mleczkowo]], [[Grzybowo]], [[Hermanowa Wola]], [[Ławki osada]], [[Ryński Dwór]], [[Ryńskie Pole]], [[Siejkowo]], [[Zielony Lasek]], [[Mrówki]], [[Skorupki]], [[Bachorza]], [[Canki]].
−
<br/>
 
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
Linia 89: Linia 82:
 
Znaczącą część użytków rolnych w gminie stanowią grunty orne, w których dominują gleby IV klasy bonitacyjnej. Duże zróżnicowanie gleb stwarza możliwości różnorodnych upraw zabezpieczających rozwój hodowli.  
 
Znaczącą część użytków rolnych w gminie stanowią grunty orne, w których dominują gleby IV klasy bonitacyjnej. Duże zróżnicowanie gleb stwarza możliwości różnorodnych upraw zabezpieczających rozwój hodowli.  
  
−
W rejonie północno-wschodnim gminy położonym nad jeziorami, gdzie występują słabsze gleby, kładzie się nacisk na rozwój [[Sektor turystyczny| turystyki]] (w tym agroturystyki), która jest obok rolnictwa drugą gałęzią rozwoju gospodarczego gminy Ryn. Ukształtowanie terenu, piękne krajobrazy, wysoki poziom zalesienia, występowanie jezior przy jednoczesnym niskim poziomie urbanizacji i słabo rozwiniętym przemyśle stanowią podstawę rozwoju turystyki w gminie i czynią ją jedną z atrakcyjniejszych w województwie warmińsko-mazurskim. Znakomite warunki przyrodnicze stwarzają dogodne warunki dla uprawiania sportów wodnych i turystyki pieszej, dając szansę na szeroki rozwój turystyki w skali ponadlokalnej. Gmina posiada szereg atrakcyjnych miejsc zaskakujących turystów pod względem krajobrazowym, niezwykłości zjawisk przyrodniczych oraz zabytków będących nie rzadko perłami architektury.
+
W rejonie północno-wschodnim gminy położonym nad jeziorami, gdzie występują słabsze gleby, kładzie się nacisk na rozwój [[Sektor turystyczny|turystyki]] (w tym agroturystyki), która jest obok rolnictwa drugą gałęzią rozwoju gospodarczego gminy Ryn. Ukształtowanie terenu, piękne krajobrazy, wysoki poziom zalesienia, występowanie jezior przy jednoczesnym niskim poziomie urbanizacji i słabo rozwiniętym przemyśle stanowią podstawę rozwoju turystyki w gminie i czynią ją jedną z atrakcyjniejszych w województwie warmińsko-mazurskim. Znakomite warunki przyrodnicze stwarzają dogodne warunki dla uprawiania sportów wodnych i turystyki pieszej, dając szansę na szeroki rozwój turystyki w skali ponadlokalnej. Gmina posiada szereg atrakcyjnych miejsc zaskakujących turystów pod względem krajobrazowym, niezwykłości zjawisk przyrodniczych oraz zabytków będących nie rzadko perłami architektury.
 +
 
 
W gminie Ryn jest wciąż rozwijająca się baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, domki letniskowe, kwatery prywatne, gospodarstwa agroturystyczne, pola biwakowe. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krzyżany, Słabowo, Prażmowo, Kronowo, Wejdyki, Rybical, Stara Rudówka, Sterławki Wielkie, Szymonka, Mrówki, Jeziorko<ref name="p1"/>.
 
W gminie Ryn jest wciąż rozwijająca się baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, domki letniskowe, kwatery prywatne, gospodarstwa agroturystyczne, pola biwakowe. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krzyżany, Słabowo, Prażmowo, Kronowo, Wejdyki, Rybical, Stara Rudówka, Sterławki Wielkie, Szymonka, Mrówki, Jeziorko<ref name="p1"/>.
  
Linia 96: Linia 90:
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła w 2013 roku 472. W tym 17 podmiotów należały do sektora publicznego, pozostałe 455 tworzy sektor prywatny. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 59 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 51<ref name="p2"/>. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła w 2013 roku 472. W tym 17 podmiotów należały do sektora publicznego, pozostałe 455 tworzy sektor prywatny. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 59 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 51<ref name="p2"/>. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.
  
−
W gminie podejmowane są różnorodne inwestycje mające na celu poprawienie warunków życia jej mieszkańców oraz przybywających turystów z kraju i zagranicy. Są to m.in. budowa targowiska w Rynie, budowa Ekomariny nad [[Jezioro Ryńskie| jeziorem Ryńskim]], budowa parku wypoczynku i rekreacji nad [[Jezioro Ołów| Jeziorem Ołów]] w Rynie, modernizacja portu nad jeziorem Ryńskim.
+
W gminie podejmowane są różnorodne inwestycje mające na celu poprawienie warunków życia jej mieszkańców oraz przybywających turystów z kraju i zagranicy. Są to m.in. budowa targowiska w Rynie, budowa Ekomariny nad [[Jezioro Ryńskie|Jeziorem Ryńskim]], budowa parku wypoczynku i rekreacji nad [[Jezioro Ołów|jeziorem Ołów]] w Rynie, modernizacja portu nad jeziorem Ryńskim.
 
   
 
   
 
Gmina miejsko-wiejska Ryn jest laureatem i zdobywcą nagród w licznych konkursach, m.in.: w 2012 roku zajęła III miejsce w Polsce wśród gmin miejsko-wiejskich w rankingu Rzeczpospolitej w dziedzinie wykorzystania funduszy unijnych, Ryn został laureatem rankingu Europejska Gmina, Europejskie Miasto 2010 organizowanego przez "Dziennik Gazetę Prawną", Urząd Miasta i Gminy Ryn otrzymał wyróżnienie I stopnia za "Doskonałość zarządzania w kategorii organizacje publiczne" w konkursie Warmińsko-Mazurskiej Nagrody Jakości  w 2012 i 2013 roku<ref name="p1"/>.
 
Gmina miejsko-wiejska Ryn jest laureatem i zdobywcą nagród w licznych konkursach, m.in.: w 2012 roku zajęła III miejsce w Polsce wśród gmin miejsko-wiejskich w rankingu Rzeczpospolitej w dziedzinie wykorzystania funduszy unijnych, Ryn został laureatem rankingu Europejska Gmina, Europejskie Miasto 2010 organizowanego przez "Dziennik Gazetę Prawną", Urząd Miasta i Gminy Ryn otrzymał wyróżnienie I stopnia za "Doskonałość zarządzania w kategorii organizacje publiczne" w konkursie Warmińsko-Mazurskiej Nagrody Jakości  w 2012 i 2013 roku<ref name="p1"/>.
  
−
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]], a także tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], a także tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]], wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
 
   
 
   
−
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła 407 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,9%  bezrobotnych w [[Powiat giżycki| powiecie giżyckim]].
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła 407 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 10,9%  bezrobotnych w [[Powiat giżycki|powiecie giżyckim]].
  
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,7% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,7% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
−
<br/>
+
 
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
Linia 120: Linia 114:
  
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
'''Ludzie związani z gminą'''
−
*[[lkwim: Albin Nowicki| Albin Nowicki]] (1891-1972) - nauczyciel, polityk, działacz społeczno-oświatowy, regionalista i kronikarz  
+
*[[lkwim: Albin Nowicki|Albin Nowicki]] (1891-1972) - nauczyciel, polityk, działacz społeczno-oświatowy, regionalista i kronikarz  
−
*[[lkwim: Robert Littek| Robert Littek]] - rzeźbiarz amator związany z Rynem  
+
*[[lkwim: Robert Littek|Robert Littek]] - rzeźbiarz amator związany z Rynem  
  
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
Linia 127: Linia 121:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Ryn należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Ryn należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
  
−
*[[lkwim: Zamek w Rynie| Zamek w Rynie]]  
+
*[[lkwim: Zamek w Rynie|Zamek w Rynie]]  
 
*zabytkowa zabudowa miasta Ryn oraz budynki przy ulicach: Konrada Wallenroda, Kopernika, Kościuszki, Nowickiego, Świerczewskiego, Traugutta, Wolności
 
*zabytkowa zabudowa miasta Ryn oraz budynki przy ulicach: Konrada Wallenroda, Kopernika, Kościuszki, Nowickiego, Świerczewskiego, Traugutta, Wolności
 
*zabytkowy cmentarz ewangelicki (obecnie komunalny) przy ul. Partyzantów
 
*zabytkowy cmentarz ewangelicki (obecnie komunalny) przy ul. Partyzantów
 
*młyn wodny z II połowy XIX w.   
 
*młyn wodny z II połowy XIX w.   
−
*wieża ciśnień  
+
*wieża ciśnień w Rynie
 
*zespoły dworsko-pałacowe wraz z parkami w miejscowościach: Głąbowo, Ławki, Mioduńskie, Zielony Lasek
 
*zespoły dworsko-pałacowe wraz z parkami w miejscowościach: Głąbowo, Ławki, Mioduńskie, Zielony Lasek
 
*[[Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich]]
 
*[[Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich]]
Linia 140: Linia 134:
 
**szlak wokół jezior Ryńskiego i Tałty: Ryn - Rybical - Wejdyki - Notyst - Skorupki - Ryn
 
**szlak wokół jezior Ryńskiego i Tałty: Ryn - Rybical - Wejdyki - Notyst - Skorupki - Ryn
 
**szlak grodzisk staropruskich: Ryn -Tros - Jeziorko - Sterławki Małe - Sterławki Wielkie - Orło - Głąbowo - Ryn  
 
**szlak grodzisk staropruskich: Ryn -Tros - Jeziorko - Sterławki Małe - Sterławki Wielkie - Orło - Głąbowo - Ryn  
−
*[[Stowarzyszenie Gmin "Polskie Zamki Gotyckie"| szlak polskich zamków gotyckich]]
+
*[[Stowarzyszenie Gmin "Polskie Zamki Gotyckie"|szlak polskich zamków gotyckich]]
 
*[[szlak żeglugowy z Mikołajek do Rynu]]  
 
*[[szlak żeglugowy z Mikołajek do Rynu]]  
 
*[[Muzeum im. Albina Nowickiego]]  
 
*[[Muzeum im. Albina Nowickiego]]  
−
*XIX - wieczny wiatrak holenderski  
+
*XIX - wieczny wiatrak holenderski w Rynie
 
*grodzisko w okolicy wsi Jeziorko oraz kopce we wsi Orło, Notyst  i w Rynie
 
*grodzisko w okolicy wsi Jeziorko oraz kopce we wsi Orło, Notyst  i w Rynie
 
*kanały wodne na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich: Kanał Szymoński, Kanał Mioduński, Kanał Grunwaldzki, Kanał Tałcki  
 
*kanały wodne na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich: Kanał Szymoński, Kanał Mioduński, Kanał Grunwaldzki, Kanał Tałcki  
Linia 149: Linia 143:
 
*ścieżka spacerowa wokół jeziora Ołów
 
*ścieżka spacerowa wokół jeziora Ołów
  
−
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Ryn można uzyskać w punkcie IT przy Ryńskim Centrum Kultury w Rynie i na stronie serwisu internetowego [http://www.rck-ryn.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=96&Itemid=106 RCK] oraz na stronie [http://www.miastoryn.pl/ Urzędu Miasta i Gminy Ryn]  
+
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Ryn można uzyskać w punkcie IT przy Ryńskim Centrum Kultury w Rynie i na stronie serwisu internetowego [http://www.rck-ryn.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=96&Itemid=106 rck-ryn.pl] oraz na stronie [http://www.miastoryn.pl/ miastoryn.pl]
−
<br/>
+
 
 +
== Religia ==
 +
*[[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Rynie]]
 +
*[[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Rynie]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
 
W gminie miejsko-wiejskiej Ryn istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 
W gminie miejsko-wiejskiej Ryn istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 +
*[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rynie]] - w jego skład wchodzą: Przedszkole Samorządowe w Rynie, [[Szkoła Podstawowa im. Bojowników o polskość Warmii i Mazur]] oraz [[Gimnazjum Publiczne im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Rynie]].
  
−
*[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rynie]] - w jego skład wchodzą: Przedszkole Samorządowe w Rynie, [[Szkoła Podstawowa im. Bojowników o polskość Warmii i Mazur]] oraz [[Gimnazjum Publiczne im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Rynie]].
 
−
<br/>
 
 
== Sport ==
 
== Sport ==
−
W gminie miejsko-wiejskiej Ryn organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Zawody Strzeleckie o Puchar Burmistrza Miasta i Gminy Ryn, Turniej Piłki Nożnej Sołectw Gminy Ryn, turnieje piłki siatkowej, siatkówki plażowej, plażowej piłki nożnej, halowej piłki nożnej, Ryńskie Regaty o Puchar Prezesa Ekomariny Ryn, [[Regaty 7 Cudów Mazur]].
+
W gminie miejsko-wiejskiej Ryn organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Zawody Strzeleckie o Puchar Burmistrza Miasta i Gminy Ryn, Turniej Piłki Nożnej Sołectw Gminy Ryn, turnieje piłki siatkowej, siatkówki plażowej, plażowej piłki nożnej, halowej piłki nożnej, Ryńskie Regaty o Puchar Prezesa Ekomariny Ryn, [[Regaty 7 Cudów Mazur]].
 +
 
 +
Na terenie gminy działa [[KS Pogoń Ryn]]oraz [[Międzyszkolna Baza Sportów Wodnych]].
  
−
Na terenie gminy działa [[KS Pogoń Ryn]], istnieje i działa [[Międzyszkolna Baza Sportów Wodnych]].
 
−
<br/>
 
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
−
*[[lkwim: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”. Oddział w Rynie| Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” - oddział w Rynie]]   
+
*[[lkwim: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze”. Oddział w Rynie|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze" - oddział w Rynie]]   
−
*[[lkwim: Chór „Ryńskie Wrzosy” z Rynu| Chór „Ryńskie Wrzosy” z Rynu]]  
+
*[[lkwim: Chór „Ryńskie Wrzosy” z Rynu|Chór "Ryńskie Wrzosy" z Rynu]]  
−
*[[lkwim: Zespół Ludowy „Sterławiacy” ze Sterławek Wielkich| Zespół Ludowy „Sterławiacy” ze Sterławek Wielkich]]
+
*[[lkwim: Zespół Ludowy „Sterławiacy” ze Sterławek Wielkich|Zespół Ludowy "Sterławiacy" ze Sterławek Wielkich]]
 
*[[Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka "Wielkie Jeziora Mazurskie" ]]
 
*[[Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka "Wielkie Jeziora Mazurskie" ]]
 
*[[Związek Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich]]
 
*[[Związek Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich]]
−
<br/>
+
 
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
−
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
+
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]</ref>:  
  
 
Rezerwat przyrody:
 
Rezerwat przyrody:
−
*[[Rezerwat Ptasia wyspa]] (4,2 ha)
+
*[[Rezerwat Ptasia Wyspa]] (4,2 ha)
  
 
Obszary chronionego krajobrazu:
 
Obszary chronionego krajobrazu:
Linia 182: Linia 178:
  
 
Obszary Natura 2000:
 
Obszary Natura 2000:
−
*[[Jezioro Dobskie| Obszar specjalnej ochrony ptaków Jezioro Dobskie]] (6985,25 ha)
+
*[[Jezioro Dobskie|Obszar specjalnej ochrony ptaków Jezioro Dobskie]] (6985,25 ha)
−
*[[Natura 2000 Ostoja Północnomazurska| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Północnomazurska]] (14573,01 ha)
+
*[[Natura 2000 Ostoja Północnomazurska|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Północnomazurska]] (14573,01 ha)
  
 
Użytki ekologiczne:
 
Użytki ekologiczne:
 
*[[Jezioro Salpik]] (228,07 ha)
 
*[[Jezioro Salpik]] (228,07 ha)
  
−
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miejsko-wiejskiej Ryn znajdują się 3 pomniki przyrody w tym 2 okazy drzew i [[Głaz narzutowy w Leśnictwie Krzyżany| głaz narzutowy]] oraz korytarze ekologiczne:
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miejsko-wiejskiej Ryn znajdują się 3 pomniki przyrody, w tym 2 okazy drzew i [[Głaz narzutowy w leśnictwie Krzyżany|głaz narzutowy]] oraz korytarze ekologiczne:
 
korytarz ekologiczny Warmia – Dolina Pasłęki Wschodni, korytarz ekologiczny - Bagna Nietlickie<ref name="p3"/>.   
 
korytarz ekologiczny Warmia – Dolina Pasłęki Wschodni, korytarz ekologiczny - Bagna Nietlickie<ref name="p3"/>.   
−
<br/>
+
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 
== Bibliografia==
 
== Bibliografia==
−
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
+
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
−
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
+
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][06.08.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][06.08.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.08.2014]<br/>
Linia 206: Linia 203:
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [06.08.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [06.08.2014]<br/>
 
[http://www.miastoryn.pl/ Urząd Miasta i Gminy Ryn] [06.08.2014]<br/>
 
[http://www.miastoryn.pl/ Urząd Miasta i Gminy Ryn] [06.08.2014]<br/>
−
<br/>
 
−
{{Przypisy}}
 
−
<references/>
 
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat giżycki]][[Kategoria: Ryn (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat giżycki]][[Kategoria: Ryn (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 12:27, 8 lis 2018

Gmina Ryn
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Jarosław Filipek
Powierzchnia 204,54 km²
Liczba sołectw 17
Liczba miejscowości 33
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		5885
29 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NGI
TERYT 2806083
Urząd gminy
ul. Świerczewskiego 2 11-520 Ryn
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Ryn – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w południowo-zachodniej części powiatu giżyckiego. Siedziba gminy znajduje się w Rynie. Gmina miejsko-wiejska Ryn położona jest w zachodniej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Tereny gminy to czysty ekologicznie krajobraz polodowcowy. Jej główne atrakcje to walory krajobrazowe, przyrodnicze, mnogość jezior i lasów oraz możliwość uprawiania różnych form turystyki. Gmina Ryn ma charakter rolniczo-turystyczny. Gmina jest członkiem sieci miast Cittaslow.

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Ryn zajmuje powierzchnię 204,54 km2[1][2], w tym:

  • użytki rolne: 66,9% (13688 ha)
  • lasy: 25% (5105 ha)
  • wody: 11,4% (2331 ha)

Gmina stanowi 18,2% powierzchni powiatu giżyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:

Zabudowa centrum Rynu od strony ekomariny. Fot. Dakorps. Źródło: www.commons.wikimedia.org
Zamek w Rynie z lotu ptaka. Fot. Dakorps. Źródło www.commons.wikimedia.org
XIX - wieczny wiatrak typu holenderskiego w Rynie. Źródło: www.ryn.wm.pl
Kościół pw. Opatrzności Bożej w Sterławkach Wielkich. Fot. Mieczysław Kalski.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymonce. Fot. Mieczysław Kalski.
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 5885 100 2913 49,5 2972 50,5
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		29 14 15
Jezioro Orło.
Źródło: www.ryn.pl
Jezioro Ołów.
Źródło: www.ryn.pl
Kanał Grunwaldzki.
Fot. Mieczysław Kalski

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiło -26 osób[1], co stanowi 27,4% migracji w powiecie giżyckim oraz 0,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Ryn i miasto Ryn były odrębnymi jednostkami administracyjnymi i wchodziły w skład powiatu giżyckiego w województwie olsztyńskim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3] istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami.

W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], przywrócono w Polsce podział państwa na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Ryn. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Ryn stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Rynie[5]. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Jeziorko, Knis, Kozin, Kronowo, Krzyżany, Ławki, Mioduńskie, Orło, Prażmowo, Rybical, Ryn kolonia, Skop, Skorupki, Słabowo, Stara Rudówka, Sterławki Wielkie, Szymonka, Tros, Wejdyki[6].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat giżycki. Gmina Ryn została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego[8].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Ryn w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.

Gmina miejsko-wiejska Ryn graniczy z gminami: Giżycko, Miłki, Mikołajki, Mrągowo oraz Kętrzyn.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Jeziorko, Knis, Krzyżany, Kronowo, Ławki, Mioduńskie, Orło, Prażmowo, Rybical, Stara Rudówka, Skop, Słabowo, Szymonka, Sterławki Wielkie, Tros, Wejdyki, Monetki.

Pozostałe miejscowości: Ryn kolonia, Głąbowo, Knis Podewsie, Mleczkowo, Grzybowo, Hermanowa Wola, Ławki osada, Ryński Dwór, Ryńskie Pole, Siejkowo, Zielony Lasek, Mrówki, Skorupki, Bachorza, Canki.

Gospodarka

W gminie Ryn użytki rolne stanowią ponad 66% ogólnej powierzchni gminy. Na jakość produkcji rolnej składają się warunki glebowe, klimat lokalny, rzeźba terenu i warunki gruntowo-wodne. Warunki klimatyczne gminy dla potrzeb rolnictwa są dobre. Natomiast rzeźby terenu jest średnio korzystna. Podstawowym elementem ograniczającym swobodny rozwój rolnictwa w gminie jest położenie znacznej części jej obszaru w zlewni Wielkich Jezior Mazurskich, na terenach chronionego krajobrazu, co ogranicza intensyfikację rolnictwa, ale stwarza konieczność i warunki dla ekologicznej produkcji rolnej. Część obszarów rolniczych jest w dużym stopniu podatna na erozję oraz posiada trudne, w odniesieniu do uprawy, warunki fizjograficzne. Mimo tych trudności rolnictwo jest jednym z głównych kierunków rozwoju gospodarczego w gminie Ryn. Znaczącą część użytków rolnych w gminie stanowią grunty orne, w których dominują gleby IV klasy bonitacyjnej. Duże zróżnicowanie gleb stwarza możliwości różnorodnych upraw zabezpieczających rozwój hodowli.

W rejonie północno-wschodnim gminy położonym nad jeziorami, gdzie występują słabsze gleby, kładzie się nacisk na rozwój turystyki (w tym agroturystyki), która jest obok rolnictwa drugą gałęzią rozwoju gospodarczego gminy Ryn. Ukształtowanie terenu, piękne krajobrazy, wysoki poziom zalesienia, występowanie jezior przy jednoczesnym niskim poziomie urbanizacji i słabo rozwiniętym przemyśle stanowią podstawę rozwoju turystyki w gminie i czynią ją jedną z atrakcyjniejszych w województwie warmińsko-mazurskim. Znakomite warunki przyrodnicze stwarzają dogodne warunki dla uprawiania sportów wodnych i turystyki pieszej, dając szansę na szeroki rozwój turystyki w skali ponadlokalnej. Gmina posiada szereg atrakcyjnych miejsc zaskakujących turystów pod względem krajobrazowym, niezwykłości zjawisk przyrodniczych oraz zabytków będących nie rzadko perłami architektury.

W gminie Ryn jest wciąż rozwijająca się baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, domki letniskowe, kwatery prywatne, gospodarstwa agroturystyczne, pola biwakowe. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krzyżany, Słabowo, Prażmowo, Kronowo, Wejdyki, Rybical, Stara Rudówka, Sterławki Wielkie, Szymonka, Mrówki, Jeziorko[2].

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła w 2013 roku 472. W tym 17 podmiotów należały do sektora publicznego, pozostałe 455 tworzy sektor prywatny. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 59 firm w dziale budownictwo, 43 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 51[1]. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

W gminie podejmowane są różnorodne inwestycje mające na celu poprawienie warunków życia jej mieszkańców oraz przybywających turystów z kraju i zagranicy. Są to m.in. budowa targowiska w Rynie, budowa Ekomariny nad Jeziorem Ryńskim, budowa parku wypoczynku i rekreacji nad jeziorem Ołów w Rynie, modernizacja portu nad jeziorem Ryńskim.

Gmina miejsko-wiejska Ryn jest laureatem i zdobywcą nagród w licznych konkursach, m.in.: w 2012 roku zajęła III miejsce w Polsce wśród gmin miejsko-wiejskich w rankingu Rzeczpospolitej w dziedzinie wykorzystania funduszy unijnych, Ryn został laureatem rankingu Europejska Gmina, Europejskie Miasto 2010 organizowanego przez "Dziennik Gazetę Prawną", Urząd Miasta i Gminy Ryn otrzymał wyróżnienie I stopnia za "Doskonałość zarządzania w kategorii organizacje publiczne" w konkursie Warmińsko-Mazurskiej Nagrody Jakości w 2012 i 2013 roku[2].

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Ryn wynosiła 407 osób[1], co stanowi 10,9% bezrobotnych w powiecie giżyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,7% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dni Rynu
  • Festiwal Kultury Średniowiecza Masuria
  • Festiwal Cittaslow
  • Mazurski Festyn Ekologiczny Eko-Logika
  • Turniej Młodych Kabaretów o Złote Jajo Łabędzia
  • Dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

  • Albin Nowicki (1891-1972) - nauczyciel, polityk, działacz społeczno-oświatowy, regionalista i kronikarz
  • Robert Littek - rzeźbiarz amator związany z Rynem

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Ryn należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • szlak wokół jezior Ryńskiego i Tałty: Ryn - Rybical - Wejdyki - Notyst - Skorupki - Ryn
    • szlak grodzisk staropruskich: Ryn -Tros - Jeziorko - Sterławki Małe - Sterławki Wielkie - Orło - Głąbowo - Ryn
  • szlak polskich zamków gotyckich
  • szlak żeglugowy z Mikołajek do Rynu
  • Muzeum im. Albina Nowickiego
  • XIX - wieczny wiatrak holenderski w Rynie
  • grodzisko w okolicy wsi Jeziorko oraz kopce we wsi Orło, Notyst i w Rynie
  • kanały wodne na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich: Kanał Szymoński, Kanał Mioduński, Kanał Grunwaldzki, Kanał Tałcki
  • nadbrzeże jeziora Ryńskiego
  • ścieżka spacerowa wokół jeziora Ołów

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Ryn można uzyskać w punkcie IT przy Ryńskim Centrum Kultury w Rynie i na stronie serwisu internetowego rck-ryn.pl oraz na stronie miastoryn.pl

Religia

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Ryn istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie miejsko-wiejskiej Ryn organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Zawody Strzeleckie o Puchar Burmistrza Miasta i Gminy Ryn, Turniej Piłki Nożnej Sołectw Gminy Ryn, turnieje piłki siatkowej, siatkówki plażowej, plażowej piłki nożnej, halowej piłki nożnej, Ryńskie Regaty o Puchar Prezesa Ekomariny Ryn, Regaty 7 Cudów Mazur.

Na terenie gminy działa KS Pogoń Rynoraz Międzyszkolna Baza Sportów Wodnych.

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Rezerwat przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Użytki ekologiczne:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie miejsko-wiejskiej Ryn znajdują się 3 pomniki przyrody, w tym 2 okazy drzew i głaz narzutowy oraz korytarze ekologiczne: korytarz ekologiczny Warmia – Dolina Pasłęki Wschodni, korytarz ekologiczny - Bagna Nietlickie[12].

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Portret terytorium, Bank Danych lokalnych GUS
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Błąd rozszerzenia cite: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie p1
  3. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast niestanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  7. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[1]
  9. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [2]
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla mias nie stanowiacych powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia Rozwoju Gminy Ryn na lata 2010-2020, Ryn 2010.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Ryn [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Miasta i Gminy Ryn [06.08.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Ryn_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=156575”