Orzysz (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Orzysz |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
| − | |Gmina = Orzysz | + | |Gmina = Orzysz |
| − | |herb_gminy = | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Orzysz.png|Herb gminy Orzysz |
| − | |flaga_gminy = | + | |flaga_gminy = |
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
|mapa_powiatu = | |mapa_powiatu = | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|mapka = | |mapka = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| − | |powiat = | + | |powiat = piski |
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
| − | |zarządzający = | + | |zarządzający = Burmistrz |
| − | |wójt = [[ | + | |wójt = [[Zbigniew Włodkowski]] |
| − | |adres_ug = | + | |adres_ug = ul. Giżycka 15 |
| − | |kod_poczt_ug = | + | |kod_poczt_ug = 12-250 Orzysz |
| − | |powierzchnia = | + | |powierzchnia = 362,57 |
| − | |sołectwa = | + | |sołectwa = 27 |
| − | |miejscowości = | + | |miejscowości = 42 |
|rok = 2013 | |rok = 2013 | ||
| − | |populacja = | + | |populacja = 9375 |
| − | |gęstość = | + | |gęstość = 26 |
|urbanizacja = | |urbanizacja = | ||
| − | |nr_kier = | + | |nr_kier = 87 |
| − | |tablica_rej = | + | |tablica_rej = NPI |
| − | |TERYT = | + | |TERYT = 2816023 |
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = http://www. | + | |www = http://www.orzysz.pl/ |
| − | |bip = http://bip. | + | |bip = http://www.bip.orzysz.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina | + | '''Gmina Orzysz''' – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w północnej części [[Powiat piski| powiatu piskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Orzysz| Orzyszu]]. |
| − | + | Gmina rolnicza, o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. | |
| − | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Zbigniew Włodkowski]] <ref>BIP Urzędu Miasta Orzysz [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=2]</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska | + | Gmina miejsko-wiejska Orzysz zajmuje powierzchnię 362,57 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3238]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 37% (13430 ha) |
| − | *lasy: | + | *lasy: 45,2% (16406 ha) |
| − | *wody: 1 | + | *wody: 7,1% (2579 ha) |
| − | Gmina stanowi | + | Gmina stanowi 20,4% powierzchni [[Powiat piski| powiatu piskiego]]. |
== Demografia == | == Demografia == | ||
| − | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name=" | + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>: |
| + | {{Galeria|Nazwa=Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|wielkość=300|pozycja=right | ||
| + | |Plik:Kościół pw. NSPJ w Orzyszu.jpg| Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Orzyszu | ||
| + | |Plik: Kościół w Okartowie.jpg| Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Okartowie | ||
| + | |Plik: Wiatrak w Nowych Gutach.jpg| Wiatrak w Nowych Gutach | ||
| + | }} | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | ||
| − | |- | + | |-- |
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | ||
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba || 9375 || 100 || 4633 || 49,4 || 4742 || 50,6 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 26 || colspan=2| 13 || colspan=2| 13 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Orzysz wynosiło -74 osoby<ref name="p1"/>, co stanowi 29,4% migracji w [[Powiat piski| powiecie piskim]] oraz 2% w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]]. |
| + | |||
| + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| + | Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Orzysz były częścią [[Powiat piski| powiatu piskiego]] w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/> | ||
| + | W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Orzysz przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/> | ||
| + | Gminę Orzysz powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. Jednocześnie miasto i gmina stały sią jedną jednostką administracyjną<ref>Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w której skład wchodziły obszary sołectw: Chmielewo, Cierzpięty, Czarne, Dąbrówka, Drozdowo, Dziubiele, Gaudynki, Gorzekały, Góra, Grądy, Grzegorze, Mikosze, Nowe Guty, Odoje, Okartowo, Osiki, Pianki, Strzelniki, Tuchlin, Ublik, Wierzbiny, Zastrużne.<br/> | ||
| + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat piski. Gmina Orzysz została bezpośrednio częścią [[województwo suwalskie| województwa suwalskiego]].<br/> | ||
| + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Orzysz w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat piski| powiecie piskim]]. | ||
| − | [[ | + | Gmina miejsko-wiejska Orzysz graniczy z gminami: [[Miłki (gmina wiejska)|Miłki]], [[Wydminy (gmina wiejska)|Wydminy]], [[Stare Juchy (gmina wiejska)|Stare Juchy]], [[Ełk (gmina wiejska)|Ełk]], [[Biała Piska (gmina miejsko-wiejska)|Biała Piska]], [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|Pisz]], [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)|Mikołajki]]. |
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[ | + | Sołectwa: [[Chmielewo]], [[Cierzpięty]], [[Czarne]], [[Dąbrówka]], [[Drozdowo]] - [[Zastrużne]], [[Dziubiele]], [[Gaudynki]], [[Góra]], [[Grądy]], [[Grzegorze]], [[Klusy]], [[Mikosze]], Mikosze Osada, [[Nowe Guty]], [[Odoje]], [[Ogródek]], [[Okartowo]], |
| − | + | [[Osiki]], [[Pianki]], [[Rostki Skomackie]], [[Strzelniki]], [[Suchy Róg]], [[Szwejkówko]], [[Tuchlin]], [[Ublik]], [[Wężewo]], [[Wierzbiny]]. | |
| − | [[ | ||
| − | Pozostałe miejscowości: [[ | + | Pozostałe miejscowości: [[Gorzekały]], [[Nowa Wieś]], [[Kamieńskie]], [[Matyszczyki]], [[Dziubiele Małe]], [[Grądy Podmiejskie]], [[Aleksandrowo]], [[Rzęśniki]], [[Tyrkło]], [[Sumki]], [[Buwełno]]. |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | + | Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Orzysz jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. W większości są to gospodarstwa średniej wielkości (średnia powierzchnia gospodarstwa w gminie wynosi: 6,73 ha). Użytki rolne stanowią 37% obszaru gminy, w tym: 51,8% (6957 ha) stanowią grunty orne, 45,7% (6142 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% (22 ha) sady. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt.<br/> | |
| + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Orzysz wynosiła pod koniec 2013 roku 537. W tym 33 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 504 tworzy sektor prywatny. 119 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 76 firm w dziale budownictwo, 37 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 23 firmy<ref name="p1"/>. Na terenie gminy nie ma większych zakładów produkcyjno-usługowych, występują niewielkie podmioty usługowe i handlowe. Ze względu na występowanie dużych powierzchni kompleksów leśnych, ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa leśnictwo.<br/> | ||
| + | Gmina Orzysz, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje położenie oraz uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, urozmaicone ukształtowanie powierzchni, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Duży odsetek lasów i wód powierzchniowych (21 jezior, m.in.:[[Jezioro Śniardwy]], [[Jezioro Tyrkło]], [[Jezioro Orzysz]], ) stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji. <br/> | ||
| + | Bazę noclegową w gminie stanowią: hotel, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Wierzbiny, Nowe Guty, Grądy Podmiejskie, Tuchlin, Ublik, Strzelniki<ref>UM Orzysz [http://www.orzysz.pl/index.php?k=120]</ref>, pola namiotowe. | ||
| + | Gmina Orzysz należy do [[LGD "Mazurskie Morze'']]. | ||
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej| obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]], [[Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej| obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej]]. | |
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Orzysz wynosiła 1041 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 16,5% bezrobotnych w [[Powiat piski| powiecie piskim]]. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20,6% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Dom Kultury w Orzyszu]] |
| − | + | *[[Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Orzyszu]] | |
| − | *[[Biblioteka Publiczna | + | Filie biblioteki znajdują się w Okartowie, Dąbrówce. |
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *[[Orzyskie Spotkania Folklorystyczne]] |
| − | * | + | *[[lkwim: Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Michała Kajki|Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Michała Kajki]] |
| − | * | + | *Dożynki Gminne |
| − | |||
| − | |||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Michał Kajka|Michał Kajka]] (1858-1940) - murarz i cieśla, mazurski poeta ludowy, działacz mazurski. |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Mariusz Patyra|Mariusz Patyra]] (1977-) - skrzypek, urodzony w Orzyszu. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orzysz należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>: |
| − | * | + | *założenia urbanistyczne miasta i zabytkowe domy, m.in. przy ul. Ełckiej w Orzyszu |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Orzyszu| kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Orzyszu]] |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Orzyszu| kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Orzyszu]] |
| − | + | *[[lkwim: Kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Klusach| kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Klusach]] | |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Okartowie| kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Okartowie]] |
| − | *[[Kościół pw. | + | *cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Cierpięty, Grądy, Okartowo, Orzysz, Pianki, Tuchlin, Ublik |
| − | + | *cmentarz z okresu I wojny światowej w Dąbrówce i Orzyszu | |
| − | * | + | *wiatrak holenderski w Nowych Gutach |
| − | * | + | *chata mazurska w Ogródku ([[Muzeum Michała Kajki w Ogródku]]) |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | * | + | *Orzyski Szlak Kajakowy im. Michała Kajki |
| − | * | + | *szlaki rowerowe: |
| − | * | + | **niebieski "Wokół Jeziora Śniardwy": Pisz - Niedźwiedzi Róg - Wejsuny - Popielno - Mikołajki - Dziubiele - Suchy Róg - Tuchlin - Zdęgówko - Wężewo - Okartowo - Zdory - Szczechy Wielkie - Pisz |
| − | *[[ | + | **czerwony "Wokół Jeziora Orzysz": Orzysz - Grądy - Odoje - Ostrów - Skomack Wielki - Ogródek - Rostki Skomackie - Wierzbiny - Orzysz |
| − | * | + | **zielony "Po Szwajcarii Orzyskiej": Orzysz - Grądy - Odoje - Danowo - Stoczki - Ublik - Cierzpięty - Zastrużne - Drozdowo - Wężewo - Okartowo |
| − | *zabytkowe parki dworskie | + | **czarny "Szlakiem Jezior Rynnowych": Orzysz - Kolonia Grądy Podmiejskie - Pianki - Ublik - Cierzpięty - Mataszczyki - Tyrkło - Wężewo - Okartowo |
| − | * | + | **żółty "Szlak Rodzinny": Orzysz - Grądy - Odoje - Sumki - Pianki - Mikosze |
| + | *[[http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/mazurski/dolne_menu-turystyka.html ścieżki i szlaki Mazurskiego Parku Krajobrazowego] | ||
| + | *obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody | ||
| + | *jeziora, lasy | ||
| + | *zabytkowe parki dworskie w Ubliku i Wężewie | ||
| + | *grodzisko nad jeziorem Tyrkło | ||
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Orzysz można uzyskać na stronie internetowej: [http://www.orzysz.pl/ UM Orzysz]. |
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie miejsko-wiejskiej | + | W gminie miejsko-wiejskiej Orzysz istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | *Przedszkole | + | *Przedszkole Miejskie "Niezapominajka" w Orzyszu |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Sucharskiego w Orzyszu]] | |
| − | *[[Szkoła Podstawowa | + | *[[Szkoła Podstawowa im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Okartowie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa | + | *[[Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Orzyszu]] |
| − | + | *[[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Orzyszu]] | |
| − | + | *[[Zespół Szkół im. Michała Kajki w Dąbrówce]] - szkoła podstawowa, gimnazjum oraz Szkoła Filialna w Drozdowie | |
| − | *[[Gimnazjum | ||
| − | *[[ | ||
| − | *[[Zespół Szkół | ||
| − | |||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | + | Na terenie gminy działa klub: | |
| − | + | *UKS "Śniardwy" Orzysz | |
| − | Na terenie gminy | + | *KS "Śniardwy" Orzysz |
| − | * | + | *MKS Orzysz |
| − | * | + | *MLKS Wikingowie Orzysz |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie Kultury Nieestradowej im. Michała Kajki w Ogródku]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim:Zespół Śpiewaczy Orzyszanki|Zespół Śpiewaczy Orzyszanki]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | ||
| − | + | Park krajobrazowy: | |
| − | *[[ | + | *[[Mazurski Park Krajobrazowy]] (53 655 ha) |
| + | Rezerwaty: | ||
| + | *[[Rezerwat Nietlickie Bagno]] (1132,91 ha; otulina rezerwatu 1080,34 ha) | ||
| + | *[[Rezerwat Jeziorko koło Drozdowa]] (9,93 ha) | ||
| + | *[[Rezerwat Jezioro Zdedy]] (181,64 ha) | ||
| + | |||
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich]] (21 153 ha) |
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] (85 527 ha) |
| + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Wschód]] (9 250 ha) | ||
| + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich]] (43 629,8 ha) | ||
| + | |||
| + | Obszary [[Natura 2000]]: | ||
| + | *[[Natura 2000 Bagna Nietlickie| Obszary specjalnej ochrony ptaków Bagna Nietlickie]] (4 080,76 ha) | ||
| + | *[[Natura 2000 Ostoja Poligon Orzysz| Obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Poligon Orzysz]] (21 207,98 ha) | ||
| + | *[[Natura 2000 Puszcza Piska| Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska]] (172 802,21 ha) | ||
| + | *[[Natura 2000 Mazurskie Bagna| Specjalny obszar ochrony siedlisk Mazurskie Bagna]] (1 569,32 ha) | ||
| + | *[[Natura 2000 Murawy na Poligonie Orzysz| Specjalny obszar ochrony siedlisk Murawy na Poligonie Orzysz]] (1 298,3 ha) | ||
| − | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orzysz znajduje się 25 pomników przyrody oraz [[Użytek ekologiczny "Czapliniec Solidus"| użytek ekologiczny "Czapliniec Solidus"]]<ref name="p3"/>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==Zobacz też:== | |
| + | *[[lkwim: Mazurskie Obchody 150 rocznicy urodzin Michała Kajki|Mazurskie Obchody 150 rocznicy urodzin Michała Kajki]] | ||
| + | *[[Mazury]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | == Bibliografia== | + | ==Bibliografia== |
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/> |
| − | + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> | |
| − | <br/> | + | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20. | + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] | + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1997 nr 130 poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19971300847 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> | |
| − | [20. | + | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] | ||
| − | |||
| − | [20. | ||
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20. | ||
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | [http:// | + | Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery= | + | [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?wiad=2841 Program ochrony środowiska gminy Orzysz na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2015-2018]<br/> |
| − | [http://bip. | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3238 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20. | + | [http://www.bip.orzysz.pl/ BIP Urzędu Miasta Orzysz] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20. | + | [http://www.orzysz.pl/ Urząd Miejski Orzysz] [20.12.2014]<br/> |
| − | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20. | + | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.12.2014]<br/> |
| − | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat piski]][[Kategoria: | + | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/> |
| + | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/> | ||
| + | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat piski]][[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Wersja z 10:49, 28 sty 2015
| Gmina Orzysz | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | piski | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Zbigniew Włodkowski | ||
| Powierzchnia | 362,57 km² | ||
| Liczba sołectw | 27 | ||
| Liczba miejscowości | 42 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
9375 26 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 87 | ||
| Tablice rejestracyjne | NPI | ||
| TERYT | 2816023 | ||
| Urząd gminy ul. Giżycka 15 12-250 Orzysz
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Orzysz – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północnej części powiatu piskiego. Siedziba gminy znajduje się w Orzyszu.
Gmina rolnicza, o dużej powierzchni zalesienia w ogólnej powierzchni gminy, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Zbigniew Włodkowski [1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Orzysz zajmuje powierzchnię 362,57 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 37% (13430 ha)
- lasy: 45,2% (16406 ha)
- wody: 7,1% (2579 ha)
Gmina stanowi 20,4% powierzchni powiatu piskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Orzysz (gmina miejsko-wiejska)
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Orzyszu
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 9375 | 100 | 4633 | 49,4 | 4742 | 50,6 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
26 | 13 | 13 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Orzysz wynosiło -74 osoby[2], co stanowi 29,4% migracji w powiecie piskim oraz 2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Orzysz były częścią powiatu piskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Orzysz przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gminę Orzysz powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. Jednocześnie miasto i gmina stały sią jedną jednostką administracyjną[7], w której skład wchodziły obszary sołectw: Chmielewo, Cierzpięty, Czarne, Dąbrówka, Drozdowo, Dziubiele, Gaudynki, Gorzekały, Góra, Grądy, Grzegorze, Mikosze, Nowe Guty, Odoje, Okartowo, Osiki, Pianki, Strzelniki, Tuchlin, Ublik, Wierzbiny, Zastrużne.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat piski. Gmina Orzysz została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Orzysz w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim.
Gmina miejsko-wiejska Orzysz graniczy z gminami: Miłki, Wydminy, Stare Juchy, Ełk, Biała Piska, Pisz, Mikołajki.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Chmielewo, Cierzpięty, Czarne, Dąbrówka, Drozdowo - Zastrużne, Dziubiele, Gaudynki, Góra, Grądy, Grzegorze, Klusy, Mikosze, Mikosze Osada, Nowe Guty, Odoje, Ogródek, Okartowo, Osiki, Pianki, Rostki Skomackie, Strzelniki, Suchy Róg, Szwejkówko, Tuchlin, Ublik, Wężewo, Wierzbiny.
Pozostałe miejscowości: Gorzekały, Nowa Wieś, Kamieńskie, Matyszczyki, Dziubiele Małe, Grądy Podmiejskie, Aleksandrowo, Rzęśniki, Tyrkło, Sumki, Buwełno.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Orzysz jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. W większości są to gospodarstwa średniej wielkości (średnia powierzchnia gospodarstwa w gminie wynosi: 6,73 ha). Użytki rolne stanowią 37% obszaru gminy, w tym: 51,8% (6957 ha) stanowią grunty orne, 45,7% (6142 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% (22 ha) sady. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Orzysz wynosiła pod koniec 2013 roku 537. W tym 33 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 504 tworzy sektor prywatny. 119 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 41 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 76 firm w dziale budownictwo, 37 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 23 firmy[2]. Na terenie gminy nie ma większych zakładów produkcyjno-usługowych, występują niewielkie podmioty usługowe i handlowe. Ze względu na występowanie dużych powierzchni kompleksów leśnych, ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa leśnictwo.
Gmina Orzysz, stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje położenie oraz uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, urozmaicone ukształtowanie powierzchni, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Duży odsetek lasów i wód powierzchniowych (21 jezior, m.in.:Jezioro Śniardwy, Jezioro Tyrkło, Jezioro Orzysz, ) stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji.
Bazę noclegową w gminie stanowią: hotel, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Wierzbiny, Nowe Guty, Grądy Podmiejskie, Tuchlin, Ublik, Strzelniki[10], pola namiotowe.
Gmina Orzysz należy do LGD "Mazurskie Morze''.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej, obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Orzysz wynosiła 1041 osób[2], co stanowi 16,5% bezrobotnych w powiecie piskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 20,6% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Filie biblioteki znajdują się w Okartowie, Dąbrówce.
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
Ludzie związani z gminą
- Michał Kajka (1858-1940) - murarz i cieśla, mazurski poeta ludowy, działacz mazurski.
- Mariusz Patyra (1977-) - skrzypek, urodzony w Orzyszu.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orzysz należą[12]:
- założenia urbanistyczne miasta i zabytkowe domy, m.in. przy ul. Ełckiej w Orzyszu
- kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Orzyszu
- kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Orzyszu
- kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Klusach
- kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Okartowie
- cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Cierpięty, Grądy, Okartowo, Orzysz, Pianki, Tuchlin, Ublik
- cmentarz z okresu I wojny światowej w Dąbrówce i Orzyszu
- wiatrak holenderski w Nowych Gutach
- chata mazurska w Ogródku (Muzeum Michała Kajki w Ogródku)
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Orzyski Szlak Kajakowy im. Michała Kajki
- szlaki rowerowe:
- niebieski "Wokół Jeziora Śniardwy": Pisz - Niedźwiedzi Róg - Wejsuny - Popielno - Mikołajki - Dziubiele - Suchy Róg - Tuchlin - Zdęgówko - Wężewo - Okartowo - Zdory - Szczechy Wielkie - Pisz
- czerwony "Wokół Jeziora Orzysz": Orzysz - Grądy - Odoje - Ostrów - Skomack Wielki - Ogródek - Rostki Skomackie - Wierzbiny - Orzysz
- zielony "Po Szwajcarii Orzyskiej": Orzysz - Grądy - Odoje - Danowo - Stoczki - Ublik - Cierzpięty - Zastrużne - Drozdowo - Wężewo - Okartowo
- czarny "Szlakiem Jezior Rynnowych": Orzysz - Kolonia Grądy Podmiejskie - Pianki - Ublik - Cierzpięty - Mataszczyki - Tyrkło - Wężewo - Okartowo
- żółty "Szlak Rodzinny": Orzysz - Grądy - Odoje - Sumki - Pianki - Mikosze
- [ścieżki i szlaki Mazurskiego Parku Krajobrazowego
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
- zabytkowe parki dworskie w Ubliku i Wężewie
- grodzisko nad jeziorem Tyrkło
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Orzysz można uzyskać na stronie internetowej: UM Orzysz.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Orzysz istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Miejskie "Niezapominajka" w Orzyszu
- Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Sucharskiego w Orzyszu
- Szkoła Podstawowa im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Okartowie
- Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Orzyszu
- Zespół Szkół Ogólnokształcących w Orzyszu
- Zespół Szkół im. Michała Kajki w Dąbrówce - szkoła podstawowa, gimnazjum oraz Szkoła Filialna w Drozdowie
Sport
Na terenie gminy działa klub:
- UKS "Śniardwy" Orzysz
- KS "Śniardwy" Orzysz
- MKS Orzysz
- MLKS Wikingowie Orzysz
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:
Park krajobrazowy:
- Mazurski Park Krajobrazowy (53 655 ha)
Rezerwaty:
- Rezerwat Nietlickie Bagno (1132,91 ha; otulina rezerwatu 1080,34 ha)
- Rezerwat Jeziorko koło Drozdowa (9,93 ha)
- Rezerwat Jezioro Zdedy (181,64 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Orzyskich (21 153 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich (85 527 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Wschód (9 250 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich (43 629,8 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszary specjalnej ochrony ptaków Bagna Nietlickie (4 080,76 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Ostoja Poligon Orzysz (21 207,98 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska (172 802,21 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Mazurskie Bagna (1 569,32 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Murawy na Poligonie Orzysz (1 298,3 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orzysz znajduje się 25 pomników przyrody oraz użytek ekologiczny "Czapliniec Solidus"[13].
Zobacz też:
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Miasta Orzysz [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ UM Orzysz [8]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
- ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1997 nr 130 poz. 847, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Orzysz na lata 2011-2014 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2015-2018
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Miasta Orzysz [20.12.2014]
Urząd Miejski Orzysz [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
