Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego

Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
Logo Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego
Państwo	Polska
Data utworzenia	1993 r.
Powierzchnia	27764,3 ha
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
Położenie na mapie Polski Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego – park krajobrazowy powołany do istnienia rozporządzeniem nr 120 wojewody olsztyńskiego i elbląskiego z dn. 17 maja 1993 r. Celem jego utworzenia jest zachowanie wartości przyrodniczych, kulturowych, rekreacyjnych i zdrowotnych terenu Pojezierza Iławskiego. Obszar Parku położony jest w środkowej części Pojezierza Iławskiego i zajmuje powierzchnię 25 045 ha. Park otoczony jest otuliną o powierzchni 18 038 ha. Park i jego otulina znajdują się w granicach dwóch województw: warmińsko-mazurskiego oraz pomorskiego i obejmują fragmenty gmin: Stary Dzierzgoń, Susz, Iława i Zalewo. W roku 1994 powstał Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich z siedzibą w Jerzwałdzie.

Fizjogeografia terenu i szata roślinna

Teren Parku reprezentuje młody krajobraz polodowcowy. który cechują pagórki moreny czołowej, morena denna, rozległe pola sandrowe i liczne zagłębienia po martwym lodzie wypełnione wodami jezior. Na obszarze Parku dominują wysokości 100–120 m n.p.m., najwyżej wzniesiony punkt ma 137,6 m n.p.m. i znajduje się na południowy zachód od Karpowa, zaś najniżej – ok. 92,0 m n.p.m., w okolicy jeziora Gaudy. Współcześnie na terenie Parku znajduje się 31 jezior, a w jego otulinie 12. Największym z nich jest jezioro Jeziorak liczące 3460 ha (w tym 240 ha wysp) powierzchni.

Zdecydowanie największa część Parku pokryta jest lasami (15 184 ha – 62%) ciągnącymi się w jego zachodniej części, od okolic Starego Dzierzgonia i Zalewa na północy, do Iławy na południu. Park położony jest w obrębie naturalnego zasięgu geograficznego buka, dębu bezszypułkowego i jaworu. Leży on natomiast poza gromadnym zasięgiem świerka. Ponieważ w granicach Parku i Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego znajdują się 43 zbiorniki jeziorne o łącznej powierzchni 6003 ha (jeziorność 27%), znaczny udział ma na tym obszarze również roślinność wodna. Roślinność Parku składa się z 73 zespołów roślinnych (w Polsce ok. 240) należących do 11 klas fitosocjologicznych (w Polsce 37).

Do najcenniejszych zbiorowisk leśnych Parku należy zaliczyć łęgi i grądy, cenne również w skali europejskiej, a coraz rzadsze ze względu na ubożenie siedlisk związane z ich osuszaniem i przekształcaniem drzewostanów w wyniku gospodarki leśnej. Obydwa te zespoły charakteryzują się najbogatszym składem gatunkowym roślin i zwierząt. Innym, bardzo cennym zespołem roślinnym występującym na terenie Parku jest żyzna buczyna pomorska, której występowanie na terenie Pojezierza Iławskiego jest bardzo rzadkie, gdyż osiąga ona tutaj kres naturalnego zasięgu występowania. Z tego względu obszary zajęte przez ten zespół roślinny na terenie Parku proponuje się objąć ochroną rezerwatową. Następnym bardzo cennym elementem flory Parku są bory bagienne, łozowiska, torfowiska i bagna, które istotnie wzbogacają bioróżnorodność tego terenu, wzmacniając stabilność ekosystemów leśnych. Podobną rolę spełniają licznie występujące w krajobrazie rolniczym zarośla łozowe i niewielkie zabagnienia terenu z naturalną roślinnością.

Zwierzęta

Ogółem w granicach Parku stwierdzono 11 gatunków płazów (wszystkie chronione, m.in. ropucha szara i zielona, traszka grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna), 5 gatunków chronionych gadów (żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka, żyworódka), 135 lęgowych gatunków ptaków (116 chronionych) i 32 gatunki ssaków (w tym m.in.: wilk, ryś, wydra, łoś). Wśród licznych gatunków chronionych występuje wiele zwierząt zagrożonych wymarciem zarówno w skali kraju, jak i na terenie całej Europy, a nawet świata. Do gatunków ptaków zagrożonych globalnie należą występujące na terenie Parku: podgorzałka, derkacz i bielik. Inne, cenne gatunki rzadkie i zagrożone w Polsce czy w Europie to m.in. bąk, bączek, orlik krzykliwy, kania ruda i czarna, rybołów, żuraw, kropiatka, zielonka, samotnik, dzięcioł średni, dzięcioł zielonosiwy, muchołówka białoszyja, muchołówka mała, podróżniczek. Ze względu na bogactwo ornitofauny, w której występują liczne gatunki zagrożone w skali świata i Europy, teren Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego został zaklasyfikowany jako ostoja ptaków o randze europejskiej w ramach międzynarodowego programu ochrony obszarów ważnych dla ptaków prowadzonego przez Birdlife International.

Rośliny

Na terenie Parku stwierdzono 790 taksonów roślin kwiatowych, tj. 35% flory Polski. Ochronie całkowitej podlega 29 gatunków, m.in. wawrzynek wilczełyko, wroniec widlasty, widłak goździsty, goździk pyszny, grzybienie białe i grzybienie północne, grążel żółty, rosiczka okrągłolistna, szereg storczyków, np. kukułka plamista, kukułka krwista, kruszczyk szerokolistny. Ponadto występuje 13 gatunków podlegających ochronie częściowej, m.in. porzeczka czarna, kruszyna pospolita, bagno zwyczajne, kalina koralowa, paprotka zwyczajna, kopytnik pospolity, pierwiosnek lekarski, przytulia wonna, kocanki piaskowe i konwalia majowa. Szata roślin tego terenu zawiera wiele gatunków rzadkich i ginących. Wśród gatunków leśnych i zaroślowych znajdują się m.in. żurawina drobnolistkowa, bażyna czarna, wierzba rokita, olsza szara, kokorycz pusta i fiołek torfowy. Flora jezior również obejmuje gatunki rzadkie i zagrożone wyginięciem, m.in. krasnorost z rodzaju Hildebrandtia, ramienica krucha, jezierza morska czy skolochloa trzcinowata.

Ochrona przyrody

Na terenie Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego znajdują się trzy rezerwaty przyrody: Czerwica, Jezioro Gaudy i Jezioro Jasne (na terenie województwa pomorskiego). Ponadto, utworzono na terenie Parku obszary Natura 2000: Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Lasy Iławskie (PLB 280005), Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (PLH 280051) oraz Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Ostoja Iławska (PLH 280012).

Ciekawostki

Jezioro Jeziorak zajmuje szóste miejsce na liście największych jezior w kraju, jednocześnie jest jeziorem najdłuższym, licząc 27,5 km.

W siedzibie Zespołu Parków Krajobrazowych w Jerzwałdzie znajduje się sala wystawowa prezentująca walory przyrodnicze Parków Krajobrazowych oraz sala dydaktyczna. Dzięki temu prowadzone są tu zajęcia prezentujące walory przyrodniczo-historyczne obu Parków oraz tematy z zakresu zasad ochrony przyrody w Polsce.

W Jerzwałdzie przy siedzibie ZPKPI i WD znajduje się Ośrodek Okresowej Rehabilitacji Zwierząt Chronionych, w którym rokrocznie przebywa kilkadziesiąt zwierząt – głównie ptaków, które uległy nieszczęśliwym wypadkom.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego [25.05.2014]
parkikrajobrazowewarmiimazur.pl [25.05.2014]

Bibliografia

S. Dąbrowski, B. Polakowski, L. Wołos: Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.
Poznajemy Parki Krajobrazowe Warmii i Mazur, Giżycko 2011 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie