Mrągowo (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Mrągowo |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...")
 
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |zarządzający    = Wójt
 
  |zarządzający    = Wójt
  |wójt            = [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]
+
  |wójt            = Piotr Piercewicz
  |adres_ug        =  ul. Kolejowa 7
+
  |adres_ug        =  ul. Królewiecka 60A
  |kod_poczt_ug    = 11-730 Mikołajki
+
  |kod_poczt_ug    = 11-700 Mrągowo
  |powierzchnia    = 149,21
+
  |powierzchnia    = 295,14
  |sołectwa        = 13
+
  |sołectwa        = 31
  |miejscowości    = 19
+
  |miejscowości    = 46
 
  |rok            = 2013
 
  |rok            = 2013
  |populacja      = 3651
+
  |populacja      = 7946
  |gęstość        = 24
+
  |gęstość        = 27
 
  |urbanizacja    =  
 
  |urbanizacja    =  
 
  |nr_kier        = 89
 
  |nr_kier        = 89
  |tablica_rej    = NLI
+
  |tablica_rej    = NMR
  |TERYT          = 2809042
+
  |TERYT          = 2810032
 
  |TERC10          =  
 
  |TERC10          =  
  |www            = http://www.lubomino.ug.gov.pl/
+
  |www            =  
  |bip            = http://bip.lubomino.tensoft.pl/
+
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/
 
}}  
 
}}  
'''Gmina Mrągowo''' – gmina wiejska położona w północnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i we wschodniej części [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]]. Siedziba gminy znajduje się  
+
[[Plik: Jezioro Juno.jpg|thumb|right|290px|Jezioro Juno.<br>Fot. Misterhitec. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jezioro_Juno_Mr%C4%85gowo.jpg Commons Wikimedia]]]
 
+
[[Plik: Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie.<br>Fot. Adam Kliczek. Źródło: [http://zatrzymujeczas.pl www.zatrzymujeczas.pl] (CC-BY-SA-3.0) ]]
w [[Mrągowo| Mrągowie]].
+
[[Plik: Kaplica w Bożem.jpg|thumb|right|290px|Kaplica w Bożem.<br>Fot. Honza Groh. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bo%C5%BCe,_01.jpg Commons Wikimedia]
 
+
]]
Tereny gminy położone są na [[Równina Ornecka| Równinie Orneckiej]], pomiędzy [[Wzniesienie Górowskie| Wzniesieniem Górowskim]] a [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierzem Olsztyńskim]]. Gmina o charakterze rolniczym z udziałem
+
'''Gmina Mrągowo''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Mrągowo|Mrągowie]].
 
+
Gmina o charakterze rolniczo-turystycznym, położona na styku [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]] i [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]]. Obszar o dużej powierzchni kompleksów leśnych i dużej ilości jezior. Ponad połowę powierzchni w gminie zajmują obszary chronione.
gospodarki leśnej (ze względu na dużą powierzchnię kompleksów leśnych). Gmina o wysokim saldzie migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały oraz wysokim bezrobociu.
+
W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał Piotr Piercewicz.<ref>https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/mragowo,1553.html</ref>
 
 
 
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Andrzej Jan Mazur| Andrzej Mazur]]<ref name="p1">BIP Urzędu Gminy Lidzbark Warmiński [http://bip.warmia.mazury.pl/lidzbark_warminski_gmina_wiejska/]</ref>.
 
<br/><br/>
 
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
Gmina wiejska Lubomino zajmuje powierzchnię 149,21km<sup>2</sup><ref name="p2">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3175]</ref>, w tym:
+
Gmina wiejska Mrągowo zajmuje powierzchnię 295,14 km<sup>2</sup><ref name="p1"> [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3184 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS]</ref>, w tym:
*użytki rolne: 56%  
+
*użytki rolne: 59,7% (17 626 ha)
*lasy: 31%  
+
*lasy: 20,5% (6 058,3 ha)
*wody: 1,06%  
+
*wody: 9,3% (2 731 ha)
  
Gmina stanowi 26,4% powierzchni [[Powiat lidzbarski| powiatu lidzbarskiego]].
+
Gmina stanowi 27,7% powierzchni powiatu mrągowskiego.
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
+
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
{{Galeria|Nazwa=Gmina Orneta|wielkość=300|pozycja=right
 
|Plik: Kościół pw. św. Jana Chrzciciela Ornecie.jpg| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela Ornecie http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orneta_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82.JPG?uselang=pl
 
|Plik: Cerkiew św. Mikołaja w Ornecie.jpg| Cerkiew św. Mikołaja w Ornecie    http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cerkiew_prawos%C5%82awna_w_Ornecie.JPG?uselang=pl
 
|Plik: Ratusz w Ornecie.jpg| Ratusz w Ornecie http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Orneta_ratusz_1.jpg?uselang=pl
 
|Plik: Kościół pw. Nawiedzenia Najświetszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie.jpg| Kościół pw. Nawiedzenia Najświetszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci
 
  
%C3%B3%C5%82_Krosno.JPG?uselang=pl
 
|Plik: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach.jpg| Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mingajny_kosciol_swietego_wawrzynca.jpg?uselang=pl
 
}}
 
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
|liczba || 12409 || 100 || 6346 || 51,1 || 6063 || 48,9
+
|liczba ||7946 ||100 ||4003 ||50,4 ||3943 ||49,6
 
|--
 
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 51 || colspan=2| 26 || colspan=2| 25
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|27 ||colspan=2|13,5 ||colspan=2|13,5
 
|}
 
|}
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Orneta wynosiło -79 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 45,9% migracji w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]] oraz 2,1% w  
+
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Mrągowo wynosiło -7 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 3,1% migracji w powiecie mrągowskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
 +
 
 +
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 +
W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Z obszaru istniejącej wówczas gminy [[Marcinkowo]] utworzono gromadę Mrągowo.
  
[[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]].  
+
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Mrągowo została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Bagienice]], [[Bagienice Małe]], [[Boża Wólka]], [[Boże]], [[Czerwonki]], [[Gązwa]], [[Grabowo (gmina Mrągowo)]], [[Gronowo]], [[Karwie]], [[Kiersztanowo]], [[Kosewo]], [[Krzywe]], [[Marcinkowo]], [[Mierzejewo]], [[Młynowo]], [[Muntowo]], [[Notyst Mały]], [[Nowe Bagienice]], [[Polska Wieś]], [[Popowo Salęckie]], [[Probark]], [[Ruska Wieś]], [[Rydwągi]], [[Szczerzbowo]], [[Szestno]], [[Śniodowo]], [[Użranki]], [[Wierzbowo]], [[Wólka Bagnowska]], [[Wyszembork]], [[Zalec]].<br/>
 +
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć [[powiat mrągowski]]. Gmina Mrągowo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]].
 +
 
 +
Gmina wiejska Mrągowo graniczy z gminami: [[Sorkwity (gmina wiejska)|Sorkwity]], [[Piecki (gmina wiejska)|Piecki]], [[Mikołajki (gmina miejsko-wiejska)|Mikołajki]],  [[Ryn (gmina miejsko-wiejska)|Ryn]], [[Kętrzyn (gmina wiejska)|Kętrzyn]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]] oraz miastem [[Mrągowo]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
Sołectwa: [[Augustyny]], [[Bażyny]], [[Biały Dwór]], [[Chwalęcin]], [[Dąbrówka]], [[Drwęczno]], [[Henrykowo]], [[Karbowo]], [[Karkajmy]], [[Klusajny]], [[Krosno]], [[Krzykały]], [[Kumajny]], [[Miłkowo]], [[Mingajny]], [[Nowy Dwór]], [[Opin]], [[Osetnik]],  
+
Sołectwa: [[Bagienice]], [[Bagienice Małe]], [[Boża Wólka]], [[Boże]], [[Budziska]], [[Gązwa]], [[Grabowo (gmina Mrągowo)]], [[Gronowo]], [[Karwie]], [[Kiersztanowo]], [[Kosewo]], [[Krzywe (gmina Mrągowo) |Krzywe]], [[Lembruk]], [[Marcinkowo]], [[Mierzejewo]], [[Młynowo]], [[Muntowo]], [[Nikutowo]], [[Notyst Mały]], [[Nowe Bagienice]], [[Polska Wieś]], [[Popowo Salęckie]], [[Probark]], [[Ruska Wieś (gmina Mrągowo) |Ruska Wieś]], [[Rydwągi]], [[Szczerzbowo]], [[Szestno]], [[Użranki]], [[Wierzbowo (gmina Mrągowo) |Wierzbowo]], [[Wyszembork]], [[Zalec]].
  
[[Wojciechowo (gmina Orneta)| Wojciechowo]], [[Wola Lipecka]].
 
  
Pozostałe miejscowości: [[Lejławki Wielkie]], [[Lejławki Małe]], [[Tawty]], [[Bogatyńskie]], [[Gieduty]], [[Karkajmy Małe]], [[Ostry Kamień]].
+
Pozostałe miejscowości: [[Joachimowo]], [[Witomin]], [[Boże Małe]], [[Brodzikowo]], [[Stamka]], [[Dobroszewo]], [[Głazowo]], [[Palestyna]], [[Gwiazdowo]], [[Sobięcin]], [[Kosewo Górne]], [[Kucze (gmina Mrągowo)|Kucze]], [[Zawada]], [[Krzesowo]], [[Krzywiec (gmina Mrągowo)|Krzywiec]], [[Sądry]], [[Tymnikowo]], [[Czerwonki]], [[Pełkowo]], [[Piotrówka]], [[Poręby]], [[Śniadowo]], [[Troszczykowo]], [[Wola Muntowska]], [[Notyst Dolny]], [[Notyst Wielki]], [[Wólka Bagnowska]], [[Lasowiec]], [[Miejski Las]], [[Nikutowo]], [[Nowy Probark]], [[Wymysły]], [[Wólka Baranowska]], [[Biestrzykowo]].
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
Główną gałęzią rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Orneta jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję
+
Położenie na obszarach atrakcyjnych turystycznie (obfitość jezior, lasów, bliskość miasta [[Mrągowo|Mrągowa]]) oraz znaczny udział użytków rolnych warunkują profil gospodarczy gminy wiejskiej Mrągowo.
  
roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują  ponad 50% powierzchni gminy, grunty orne: 43,6% (10659 ha), łąki i pastwiska zajmują 12,3% (3000 ha), a sady 0,09% (24 ha). Znajdują się one na glebach średnich - IV klasy bonitacyjnej.
+
Znaczącą rolę w gminie odgrywa turystyka. W 2013 roku na terenie gminy znajdowało się 18 obiektów noclegowych (w tym 8 całorocznych) z łączną liczbą miejsc noclegowych równą 616. W obiektach tych nocowało 4901 turystów, łącznie w 2013 roku udzielono 20951 noclegów. W ciągu ostatnich 5 lat na terenie gminy Mrągowo zaobserwowano blisko 3-krotny wzrost liczby turystów<ref>Dane dotyczą obiektów objętych ewidencją GUS.</ref>. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 49 firm<ref name="p1"/>.<br/>
 
+
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Młynowo, Probark.
W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż (pszenica, jęczmień) uprawiane sa również ziemniaki, buraki cukrowe i rzepak. W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewneji bydła. W srukurze gospodarstw rolnych większość
+
 
+
Ważną gałęzią gospodarki w gminie Mrągowo jest rolnictwo. Oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie działa 45 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku w gminie znajdują się 1052 gospodarstwa rolne, z czego ponad połowa (624 - 59,3%) o powierzchni powyżej 1 ha i 21,2% (223 gospodarstwa) o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie (wg użytków rolnych) wynosi 16,75 ha. Ponad 73% gospodarstw prowadzi produkcję rolniczą, spośród gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha blisko 98%.
stanowią dospodarstwa małe i średnie (od 1-10 ha)<ref>[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]</ref>.
 
 
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Orneta wynosiła w 2013 roku 1163. W tym 132 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 1031 tworzy sektor prywatny. 272 firmy były
 
 
 
zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 85 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 125 firm w dziale budownictwo, 63 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami  
 
 
 
gastronomicznymi prowadziło 31 firm<ref name="p2"/>.<br/>  
 
Orneta jest gminą średnio uprzemysłowioną, dominują tu branże: [[Produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyłączeniem maszyn i urządzeń| metalurgiczna]] i odzieżowa. Do wiodących zakładów metalurgicznych należą: Fabryka Śrub i
 
 
 
Elementów Złącznych "Nowa Orneta" Sp. z o.o., Gunnebo Industries Sp z o.o. z siedzibą w Ornecie, Metal Produkt sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe PORKON Sp. z o.o.; branżę odzieżową reprezentują: "Polcotex" Sp. z
 
 
 
o.o. zakład produkcyjny w Ornecie, "Bea-Mode" Sp. z o.o. i inne. W gminie dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.<br/>
 
Liczne zasoby leśne pozwoliły na rozwój przemysłu drzewnego. Na terenie gminy funkcjonuje [[Nadleśnictwo Orneta]], które prowadzi gospodarkę leśną na obszarze ponad 7500 ha.
 
 
 
Turystyka nie odgrywa w gminie Orneta dominującej roli. Jednak duża ilość lasów, bogactwo przyrody, zabytków historycznych Ornety i okolic podnosi w wysokim stopniu walory krajoznawczo turystyczne regionu i stwarza warunki do jej
 
 
 
rozwoju.<br/>
 
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Orneta, Henrykowo, Opin<ref name="p1"/>.
 
  
Gmina Orneta należy do lokalnej organizacji turystycznej [[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"| Stowarzyszenia "Dom Warmiński"]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]] oraz [[LGD "Warmiński
+
Użytki rolne zajmują 17 626 ha, w tym: grunty orne 50,1% (8 989 ha), łąki i pastwiska 42% (7406 ha), a sady 0,2% (38 ha) powierzchni gruntów rolnych w gminie. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, następnie uprawy przemysłowe oraz rzepak i rzepik oraz ziemniaki. 478 gospodarstw utrzymuje zwierzęta gospodarskie. W hodowli dominuje hodowla bydła (ponad 11 tys. szt. bydła) oraz drobiu (ponad 64 tys. szt.), jedynie 70 gospodarstw utrzymuje trzodę chlewną (ok. 2,5 tys. sztuk trzody)<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/74/Ochrona_srodowiska_i_gospodarka_odpadami/ bip.warmia.mazury.pl, Program ochrony środowiska Gminy Mrągowo na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021. Projekt, Olsztyn 2014. ]</ref>.
  
Zakątek"]].
+
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Mrągowo wynosiła w 2013 roku 589. W tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 580 tworzy sektor prywatny. 147 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 68 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 98 firm w dziale budownictwo. Do najważniejszych podmiotów należą: WILD Polska Sp. z o.o., Zakład Produkcyjny w Marcinkowie (produkcja wsadów owocowych dla przetwórstwa mleczarskiego), Termik Sp. z o.o. w Marcinkowie (producent elektrycznych elementów grzejnych), BUDEXTAN Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o., Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o.  
  
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]] oraz [[Obszary wymagające
+
Gmina Mrągowo należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]] oraz [[Związek Gmin "Czyste Mazury" |Związku Gmin "Czyste Mazury"]].
  
restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji|obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski|warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.  
  
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Orneta wynosiła 1477 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 35,2%  bezrobotnych w [[Powiat lidzbarski| powiecie lidzbarskim]].
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Mrągowo wynosiła 682 osoby<ref name="p1"/>, co stanowi 16%  bezrobotnych w [[Powiat mrągowski|powiecie mrągowskim]].
  
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,7% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
+
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,1% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
*[[Miejski Dom Kultury im. Franciszka Chruściela w Ornecie]]
+
*[[Biblioteka Publiczna Gminy Mrągowo z siedzibą w Kosewie]] - filie biblioteki w Szestnie, Wyszemborku
*Galeria ART-NOVA
+
*[[Muzeum Prywatne "Chata Mazurska" w Sądrach]]
*[[Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Orneta]] - filie biblioteki w Henrykowie i Bażynach
 
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
*Kaziuki Wilnuki w Ornecie
 
*Ornecki Festiwal Kobiet - Baba Fest
 
*Festiwal "ŁAŁ KULTURA"
 
*Dni Ornety
 
 
*dożynki gminne
 
*dożynki gminne
  
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
'''Ludzie związani z gminą'''
*[[Eberhard z Nysy]] (1250-1326) -  biskup warmiński; wydał dokumenty lokacyjne m.in. dla Ornety, za jego czasów rozpoczęto budowę tamtejszego [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamku]], przeznaczył też środki na budowę kościoła w Ornecie.
+
*[[lkwim: Eufrozyna Choma|Eufrozyna Choma]] (1922-?) – hafciarka ludowa, mieszkała we wsi Grabowo.
*[[Szymon Rudnicki]] (1552-1621) - sekretarz koronny, biskup warmiński; podczas jego urzędowania został wyremontowany i odnowiony [[lkwim: Zamek w Ornecie| zamek biskupi w Ornecie]]; fundator głównego ołtarza  w kościele we wsi  
 
 
 
Bogatyńskie.
 
*[[Herman z Pragi]]  (1280 - noc noworoczna 1349/1350) - biskup warmiński, za jego czasów rozpoczęto budowę [[lkwim:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie|kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana
 
 
 
Ewangelisty w Ornecie]], zmarł w Ornecie.
 
*[[Eugeniusz Buchholz]] (1865 -1928 ) - literat, redaktor, tłumacz, księgarz.
 
*[[Jan Wulff  (1735 - 1807) - urodzony w Ornecie, cysters, budowniczy organów w katedrze oliwskiej.
 
*[[Zygmunt Kamiński]] - piłkarz Warmii Olsztyn w latach 60-tych w najlepszym okresie historii klubu, trener  "Błękitnych" Orneta.
 
*[[Piotr Zrada]] -  lekkoatleta, specjalista w biegu na 400 metrów, mistrz świata i Europy juniorów młodszych.
 
 
   
 
   
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Orneta należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Mrągowo należą<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]</ref>:
*[[Kościół pw. Świętych Mikołaja Biskupa i Rocha w Bażynach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*[[kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Użrankach]]  
*[[Kościół pw. Świętej Trójcy i św. Michała w Bogatyńskich]]
+
*[[lkwim: Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie|kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie]]
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
+
*kaplica w Bożem
*[[Kościół pw. św. Katarzyny w Henrykowie]] wraz z plebanią
+
*zespoły dworskie, folwarczne w: Bożym, Gronowie
*[[Kościół pw. Nawiedzenia Najświetszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie]], krużganki z kaplicami
+
*cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Bagienice, Budziska, Krzywe, Lembruk, Muntowo, Nikutowo, Polska Wieś, Ruska Wieś, Rydwągi, Szestno, Wyszembork
*[[Kościół pw. św. Wawrzyńca w Mingajnach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Opinie]]
 
*zespoły pałacowe w: Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
 
*układ urbanistyczny miasta Orneta z rynkiem i ratuszem oraz liczne zabytkowe kamieniczki w rynku i przy okolicznych ulicach
 
*pozostałości murów obronnych
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Ornecie| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela Ornecie]] wraz z plebanią
 
*[[Cerkiew św. Mikołaja w Ornecie]]
 
*klasztor sióstr katarzynek wraz z otaczającym go ogrodem
 
*[[Kaplice jerozolimskie| Kaplica Jerozolimska]] (przy drodze do Elbląga)
 
*zabytkowy spichlerz
 
*ruiny kościoła pw. św. Jakuba w Osetniku
 
*młyn w Osetniku
 
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
*szlak przyrodniczo-dydaktyczny "Czarci Jar" oraz ścieżki rowerowe wyznaczone przez [[Nadleśnictwo Orneta]]
+
*szlaki rowerowe:
*umocnienia i fortyfikacje tzw.[[ "Trójkąt Lidzbarski'| "Trójkata Lidzbarskiego"]]
+
**niebieski szlak rowerowy "Duża pętla mrągowska"
*mini skatepark przy Jeziorze Mieczowym
+
**czerwony szlak "Grodzisk pruskich"
*[[lkwim: Zamek w Ornecie| pozostałości po zamku biskupim w Ornecie]]
+
**żółty szlak "Ernsta Wiecherta"
*liczne zabytki architektury, w tym kaplicaki przydrożne, m.in. [[Kapliczka w Osetniku| kapliczka w Osetniku]]
+
**zielony szlak "Wokół [[Jezioro Juno|jeziora Juno]]"
*zabytkowe parki dworskie, m.in. w Bażynach, Bogatyńskich, Karkajmach
+
*szlaki piesze:
 +
**"Szlak pięciu jezior"
 +
**szlak "Góra Czterech Wiarów"
 +
*ścieżki edukacyjne
 +
*zabytkowe parki dworskie, m.in. w Popowie Salęckim, Szestnie
 +
*zabytki archeologiczne, m.in. grodzisko w Szestnie
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
 +
*ośrodek sportowy "Góra Czterech Wiarów"
 +
*motylarnia w Marcinkowie
 +
 +
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Mrągowo można uzyskać na stronie internetowej [http://www.it.mragowo.pl/ it.mragowo.pl].
  
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Orneta można uzyskać na stronie internetowej [http://www.orneta.pl/informacja/ UMiG Orneta].
+
== Religia ==
 +
*[[Parafia pw. bł. Honorata Koźmińskiego w Mrągowie]]
 +
*[[Parafia pw. . Teresy Ledóchowskiej w Grabowie]]
 +
*[[Parafia pw. Matki Bożej Saletyńskiej w Mrągowie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Kosewie]]
 +
*[[Parafia pw. Świętego Krzyża w Szestnie]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
W gminie miejsko-wiejskiej Orneta istnieją następujące placówki edukacyjne:  
+
W gminie wiejskiej Mrągowo istnieją następujące placówki edukacyjne:  
*Przedszkole nr 1 w Ornecie
+
*[[Zespół Szkół w Baranowie]] - Publiczna Szkoła Podstawowa w Baranowie, Gimnazjum Publiczne w Baranowie
*Przedszkole nr 2 w Ornecie
+
*[[Szkoła Podstawowa w Kosewie]]
*[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. mjr. Henryka Sucharskiego w Ornecie]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Bożem]]
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka w Ornecie]]
+
*[[Zespół Szkół w Marcinkowie]] - Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół w Marcinkowie, Gimnazjum Publiczne w Zespole Szkół w Marcinkowie
*[[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Bażynach]]
+
*[[Zespół Szkół w Szestnie]] - Szkoła Podstawowa w Szestnie, Gimnazjum w Szestnie
*[[Szkoła Podstawowa w Mingajnach]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 w Ornecie im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego| Gimnazjum nr 2 im. 29 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Ornecie]]
 
*[[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]]
 
*[[Zespół Szkół Ogólnokształcących w Ornecie]] - [[Gimnazjum Nr 1 w Ornecie]] przy ZSO w Ornecie, [[Liceum Ogólnokształcące im. Bojowników o Polskość Warmii w Ornecie]], Szkoła Policealna Nr 2
 
*[[Zespół Szkół Zawodowych Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica w Ornecie]]
 
 
 
 
== Sport ==
 
== Sport ==
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej dziaci i dorosłych, turnieje: siatkówki, "Majówka Rowerowa", [[Warmia Mazury Senior Games]] - badminton.
+
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Letnie Igrzyska Sołectw Gminy Mrągowo, Wyścig w kolarstwie górskim MTB, Puchar Trzech Gór - zawody narciarskie, Zawody o Puchar Góry Czterech Wiatrów, Halowe Igrzyska wsi w Marcinkowie, Gminne zawody w strzelaniu z KBKS w Marcinkowie, Zimowa Spartakiada Wsi, turniej szachowy, biegi przełajowe, turnieje piłki nożnej.
  
Na terenie gminy działają kluby:
+
W sezonie letnim i zimowym działa ośrodek sportowy "Góra Czterech Wiatrów".
*[[MKS "Błękitni" Orneta]]
 
*SLKS "Tramp" w Ornecie
 
*UKS "Bystry" w Ornecie
 
*Uczniowski Integracyjny Klub Sportowy "MIG"
 
*Integracyjny Klub Sportowy "SMOK"
 
  
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Ornecie]]
+
*[[Towarzystwo Miłośników Starej Motoryzacji i Techniki "Retrokoło" w Młynowie]]
*[[Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Orneta "Ornecianie"]]
+
*[[Stowarzyszenie "Uniwersytetu Wieku Uniwersalnego" w Użrankach]]
*[[Stowarzyszenie Orneckie "AGRORELAKS"]]
 
*[[Stowarzyszenie na rzecz Wspierania Rozwoju Wsi, Świetlicy i Punktu Przedszkolnego w Bażynach "DOGONIĆ MARZENIA"]]
 
*[[Stowarzyszenie MIASTOWIEŚ w Ornecie]]
 
*[[Stowarzyszenie Arkadia z siedzibą w Dąbrówce]]
 
*[[Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Karbowo]]
 
*[[Stowarzyszenie Nowe Drwęczno]]
 
  
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
+
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Zajmują one powierzchnię 15 920,9 ha (53,9% powierzchni gminy). Są to:<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
  
 
Rezerwaty przyrody:
 
Rezerwaty przyrody:
*[[Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce]] (4239,97 ha)
+
*[[Rezerwat przyrody Gązwa]] (204,76 ha)
 +
 
 +
Parki krajobrazowe:
 +
*[[Mazurski Park Krajobrazowy]] (53 655 ha)
  
 
Obszary chronionego krajobrazu:
 
Obszary chronionego krajobrazu:
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki]] (43307,3 ha)
+
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich]] (20 615,9 ha)
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Orneckiej]] (11511,3 ha)
+
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] (85 527 ha)
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowgo – Zachód]] (7 381 ha)
  
Obszary Natura 2000:
+
Obszary [[Natura 2000]]:
*[[Natura 2000 Rzeka Pasłęka| Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka]] (8 418,46 ha)
+
*[[Natura 2000 Puszcza Piska|Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska]] (172 802,2 ha)
*[[Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki]] (20 669,89 ha)
+
*[[Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska]] (57 826,6 ha)
 +
*[[Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa]] (499,14 ha)
 +
*[[Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo|Specjalny obszar ochrony siedlisk Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo]] (4 305,1 ha)
  
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Orneta znajdują się 43 pomniki przyrody. Ochroną objęto przede wszystkim pojedyncze okazy i aleje drzew<ref name="p3"/>.
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Mrągowo znajdują się 4 pomniki przyrody, m.in.: [[Głaz narzutowy w leśnictwie Złoty Potok|głaz narzutowy w leśnictwie Złoty Potok]], [[Głaz narzutowy "Pomnik Wolności Ojczyzny"|głaz narzutowy "Pomnik Wolności Ojczyzny"]], oraz użytek ekologiczny "Rozlewisko Zawady"<ref name="p3"/>.
  
Zobacz też:
+
==Zobacz też:==
[[Referendum w Ornecie 2013]]
+
*[[lkwim: Plener Rzeźbiarski w Grabowie|Plener Rzeźbiarski w Grabowie]]
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 
 
== Bibliografia==
 
== Bibliografia==
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]
+
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
 
<br/>
 
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]
+
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/>
 
+
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
[20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl]  
 
 
 
[20.10.2014]<br/>
 
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
[http://orneta-umig.bip-wm.pl/public/ Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Orneta na lata 2001 - 2015.]<br/>
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/372/Plan_Rozwoju_Lokalnego_Gminy_Mragowo_na_lata_2007-2016/ Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mrągowo na lata 2007-2016.]<br/>
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3174 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/74/Ochrona_srodowiska_i_gospodarka_odpadami/ Program ochrony środowiska Gminy Mrągowo na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021. Projekt, Olsztyn 2014.] [30.11.2014]
[http://bip.warmia.mazury.pl/kiwity_gmina_wiejska/  BIP Urzędu Gminy Kiwity] [20.10.2014]<br/>
+
<br/>
 +
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3184 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/  BIP Urzędu Gminy Mrągowo] [20.10.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/>
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: Mrągowo (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 08:46, 23 kwi 2024

Gmina Mrągowo

Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Piotr Piercewicz
Powierzchnia 295,14 km²
Liczba sołectw 31
Liczba miejscowości 46
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
7946
27 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NMR
TERYT 2810032
Urząd gminy
ul. Królewiecka 60A 11-700 Mrągowo
Biuletyn Informacji Publicznej gminy
Jezioro Juno.
Fot. Misterhitec. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. Świętego Krzyża w Szestnie.
Fot. Adam Kliczek. Źródło: www.zatrzymujeczas.pl (CC-BY-SA-3.0)
Kaplica w Bożem.
Fot. Honza Groh. Źródło: Commons Wikimedia

Gmina Mrągowo – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego w powiecie mrągowskim. Siedziba gminy znajduje się w Mrągowie. Gmina o charakterze rolniczo-turystycznym, położona na styku Pojezierza Mrągowskiego i Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Obszar o dużej powierzchni kompleksów leśnych i dużej ilości jezior. Ponad połowę powierzchni w gminie zajmują obszary chronione. W Wyborach Samorządowych 2018 i 2024 mandat wójta uzyskał Piotr Piercewicz.[1]

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Mrągowo zajmuje powierzchnię 295,14 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 59,7% (17 626 ha)
  • lasy: 20,5% (6 058,3 ha)
  • wody: 9,3% (2 731 ha)

Gmina stanowi 27,7% powierzchni powiatu mrągowskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 7946 100 4003 50,4 3943 49,6
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
27 13,5 13,5

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Mrągowo wynosiło -7 osób[2], co stanowi 3,1% migracji w powiecie mrągowskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Z obszaru istniejącej wówczas gminy Marcinkowo utworzono gromadę Mrągowo.

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Mrągowo została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bagienice, Bagienice Małe, Boża Wólka, Boże, Czerwonki, Gązwa, Grabowo (gmina Mrągowo), Gronowo, Karwie, Kiersztanowo, Kosewo, Krzywe, Marcinkowo, Mierzejewo, Młynowo, Muntowo, Notyst Mały, Nowe Bagienice, Polska Wieś, Popowo Salęckie, Probark, Ruska Wieś, Rydwągi, Szczerzbowo, Szestno, Śniodowo, Użranki, Wierzbowo, Wólka Bagnowska, Wyszembork, Zalec.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat mrągowski. Gmina Mrągowo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim.

Gmina wiejska Mrągowo graniczy z gminami: Sorkwity, Piecki, Mikołajki, Ryn, Kętrzyn, Reszel oraz miastem Mrągowo.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bagienice, Bagienice Małe, Boża Wólka, Boże, Budziska, Gązwa, Grabowo (gmina Mrągowo), Gronowo, Karwie, Kiersztanowo, Kosewo, Krzywe, Lembruk, Marcinkowo, Mierzejewo, Młynowo, Muntowo, Nikutowo, Notyst Mały, Nowe Bagienice, Polska Wieś, Popowo Salęckie, Probark, Ruska Wieś, Rydwągi, Szczerzbowo, Szestno, Użranki, Wierzbowo, Wyszembork, Zalec.


Pozostałe miejscowości: Joachimowo, Witomin, Boże Małe, Brodzikowo, Stamka, Dobroszewo, Głazowo, Palestyna, Gwiazdowo, Sobięcin, Kosewo Górne, Kucze, Zawada, Krzesowo, Krzywiec, Sądry, Tymnikowo, Czerwonki, Pełkowo, Piotrówka, Poręby, Śniadowo, Troszczykowo, Wola Muntowska, Notyst Dolny, Notyst Wielki, Wólka Bagnowska, Lasowiec, Miejski Las, Nikutowo, Nowy Probark, Wymysły, Wólka Baranowska, Biestrzykowo.

Gospodarka

Położenie na obszarach atrakcyjnych turystycznie (obfitość jezior, lasów, bliskość miasta Mrągowa) oraz znaczny udział użytków rolnych warunkują profil gospodarczy gminy wiejskiej Mrągowo.

Znaczącą rolę w gminie odgrywa turystyka. W 2013 roku na terenie gminy znajdowało się 18 obiektów noclegowych (w tym 8 całorocznych) z łączną liczbą miejsc noclegowych równą 616. W obiektach tych nocowało 4901 turystów, łącznie w 2013 roku udzielono 20951 noclegów. W ciągu ostatnich 5 lat na terenie gminy Mrągowo zaobserwowano blisko 3-krotny wzrost liczby turystów[8]. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 49 firm[2].
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Młynowo, Probark.

Ważną gałęzią gospodarki w gminie Mrągowo jest rolnictwo. Oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie działa 45 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku w gminie znajdują się 1052 gospodarstwa rolne, z czego ponad połowa (624 - 59,3%) o powierzchni powyżej 1 ha i 21,2% (223 gospodarstwa) o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie (wg użytków rolnych) wynosi 16,75 ha. Ponad 73% gospodarstw prowadzi produkcję rolniczą, spośród gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha – blisko 98%.

Użytki rolne zajmują 17 626 ha, w tym: grunty orne 50,1% (8 989 ha), łąki i pastwiska 42% (7406 ha), a sady 0,2% (38 ha) powierzchni gruntów rolnych w gminie. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, następnie uprawy przemysłowe oraz rzepak i rzepik oraz ziemniaki. 478 gospodarstw utrzymuje zwierzęta gospodarskie. W hodowli dominuje hodowla bydła (ponad 11 tys. szt. bydła) oraz drobiu (ponad 64 tys. szt.), jedynie 70 gospodarstw utrzymuje trzodę chlewną (ok. 2,5 tys. sztuk trzody)[9].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Mrągowo wynosiła w 2013 roku 589. W tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 580 tworzy sektor prywatny. 147 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 68 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 98 firm w dziale budownictwo. Do najważniejszych podmiotów należą: WILD Polska Sp. z o.o., Zakład Produkcyjny w Marcinkowie (produkcja wsadów owocowych dla przetwórstwa mleczarskiego), Termik Sp. z o.o. w Marcinkowie (producent elektrycznych elementów grzejnych), BUDEXTAN Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o., Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o.

Gmina Mrągowo należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich oraz Związku Gmin "Czyste Mazury".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe, jak i ze względu na występujące zapóźnienia.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Mrągowo wynosiła 682 osoby[2], co stanowi 16% bezrobotnych w powiecie mrągowskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,1% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Mrągowo należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • niebieski szlak rowerowy "Duża pętla mrągowska"
    • czerwony szlak "Grodzisk pruskich"
    • żółty szlak "Ernsta Wiecherta"
    • zielony szlak "Wokół jeziora Juno"
  • szlaki piesze:
    • "Szlak pięciu jezior"
    • szlak "Góra Czterech Wiarów"
  • ścieżki edukacyjne
  • zabytkowe parki dworskie, m.in. w Popowie Salęckim, Szestnie
  • zabytki archeologiczne, m.in. grodzisko w Szestnie
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
  • ośrodek sportowy "Góra Czterech Wiarów"
  • motylarnia w Marcinkowie

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Mrągowo można uzyskać na stronie internetowej it.mragowo.pl.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Mrągowo istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Letnie Igrzyska Sołectw Gminy Mrągowo, Wyścig w kolarstwie górskim MTB, Puchar Trzech Gór - zawody narciarskie, Zawody o Puchar Góry Czterech Wiatrów, Halowe Igrzyska wsi w Marcinkowie, Gminne zawody w strzelaniu z KBKS w Marcinkowie, Zimowa Spartakiada Wsi, turniej szachowy, biegi przełajowe, turnieje piłki nożnej.

W sezonie letnim i zimowym działa ośrodek sportowy "Góra Czterech Wiatrów".

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Zajmują one powierzchnię 15 920,9 ha (53,9% powierzchni gminy). Są to:[12]:

Rezerwaty przyrody:

Parki krajobrazowe:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Mrągowo znajdują się 4 pomniki przyrody, m.in.: głaz narzutowy w leśnictwie Złoty Potok, głaz narzutowy "Pomnik Wolności Ojczyzny", oraz użytek ekologiczny "Rozlewisko Zawady"[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. https://www.portalsamorzadowy.pl/wybory-2018/gmina/mragowo,1553.html
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  4. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  7. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl
  8. Dane dotyczą obiektów objętych ewidencją GUS.
  9. bip.warmia.mazury.pl, Program ochrony środowiska Gminy Mrągowo na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021. Projekt, Olsztyn 2014.
  10. Bank Danych Lokalnych GUS
  11. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  12. 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [1]

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mrągowo na lata 2007-2016.
Program ochrony środowiska Gminy Mrągowo na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021. Projekt, Olsztyn 2014. [30.11.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Mrągowo [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]