Ostróda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika)
Linia 30: Linia 30:
 
}}
 
}}
 
'''Ostróda''' (dawn. ''Ostród'', niem. ''Osterode'', prus. ''Austrati'') – miasto i gmina położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]].  
 
'''Ostróda''' (dawn. ''Ostród'', niem. ''Osterode'', prus. ''Austrati'') – miasto i gmina położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]].  
−
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku miasto liczyło 34 020 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Zbigniew Michalak.<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281501#results_vote_elect_mayor_round_2</ref>
+
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku miasto liczyło 34 020 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2024 mandat burmistrza uzyskał Rafał Dąbrowski.<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281501#results_vote_elect_mayor_round_2</ref>
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
[[File: Kościół ewangelicki w Ostródzie.jpg|thumb|right|290px|Kościół ewangelicki w Ostródzie. Fot. Diacre. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kosciol_ewangel_ostroda.jpg Commons Wikimedia] [13.10.2014]
 
[[File: Kościół ewangelicki w Ostródzie.jpg|thumb|right|290px|Kościół ewangelicki w Ostródzie. Fot. Diacre. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kosciol_ewangel_ostroda.jpg Commons Wikimedia] [13.10.2014]
Linia 36: Linia 36:
 
[[image:ostroda kdp.jpg|thumb|right|290px|Ostróda i okolice na mapie z XIX w.<br>Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.]]
 
[[image:ostroda kdp.jpg|thumb|right|290px|Ostróda i okolice na mapie z XIX w.<br>Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.]]
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
−
Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich ([[Pojezierze Iławsko–Ostródzkie]]), nad [[Jezioro Drwęckie|Jeziorem Drwęckim]]. Przez Ostródę przepływa rzeka [[Rzeka Drwęca |Drwęca]]. Miasto jest położone w odległości 36 km na zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]].
+
Miejscowość położona jest na Mazurach, w [[Dolina Drwęcy|Dolinie Drwęcy]]<ref>[https://warmaz.pl/mapy/regiony/ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r.]</ref>, nad [[Jezioro Drwęckie|Jeziorem Drwęckim]]. Przez Ostródę przepływa rzeka [[Rzeka Drwęca |Drwęca]]. Miasto jest położone w odległości 36 km na zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]].
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==

Aktualna wersja na dzień 09:11, 23 kwi 2024

Ostróda
Herb
Herb Ostródy
Ostróda, fot. Marek Czasnojć
Ostróda, fot. Marek Czasnojć
Rodzaj miejscowości miasto
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Ostróda
Liczba ludności (2012) 34 020
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-100 do 14-104
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Ostróda
Ostróda
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Ostróda
Ostróda
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ostróda (dawn. Ostród, niem. Osterode, prus. Austrati) – miasto i gmina położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku miasto liczyło 34 020 mieszkańców. W Wyborach Samorządowych 2024 mandat burmistrza uzyskał Rafał Dąbrowski.[1]

Kościół ewangelicki w Ostródzie. Fot. Diacre. Źródło: Commons Wikimedia [13.10.2014]
Ostróda i okolice na mapie z XIX w.
Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.

Położenie

Miejscowość położona jest na Mazurach, w Dolinie Drwęcy[2], nad Jeziorem Drwęckim. Przez Ostródę przepływa rzeka Drwęca. Miasto jest położone w odległości 36 km na zachód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Geneza nazwy miasta związana jest z miejscowością Osterode w górach Harzu w Dolnej Saksonii. Z tego miasta pochodzili pierwsi dolnosaksońscy osadnicy. W źródłach spotykamy się między innymi z następującymi odmianami nazwy: Ostirroda, Osterroda, Osteroda, Osterode, Osterrodt.

Początki Ostródy sięgają drugiej połowy XIII wieku. W okolicach 1270 roku, a najpewniej w roku 1302 [[zakon krzyżacki] w miejsce staropruskiego grodu wzniósł warownię, wokół której zaczęło rozwijać się osiedle. Władze krzyżackie w roku 1341 utworzyły osobne komturstwo ostródzkie – jeden z 27 okręgów w państwie. Prawo miejskie chełmińskie otrzymała Ostróda prawdopodobnie w 1329 roku od komtura dzierzgońskiego Lutra z Brunszwiku. Informacje dotyczące tego dokumentu zachowały się w potwierdzeniach lokacji z lat 1335 i 1348. W tym okresie Ostródę zamieszkiwali głównie Niemcy, Prusowie i częściowo Polacy.

W połowie XIV wieku miasto pełniło funkcję siedziby prokuratorów w komturstwie dzierzgońskim. W drugiej połowie XIV wieku komtur Günther von Hohenstein rozpoczął budowę zamku. Miasto wokół zamku rozbudowywano przez cały omawiany okres. 18 lipca 1410 roku wojska polsko–litewskie zajęły Ostródę. 22 lipca mieszkańcy złożyli hołd wierności królowi polskiemu. Władysław Jagiełło nadał Ostródę jako lenno księciu Januszowi Mazowieckiemu. 19 września miasto ponownie przejęli Krzyżacy. Do założonego w 1440 roku Związku Pruskiego skierowanego przeciw Zakonowi przystąpiło 13 delegatów ostródzkiego rycerstwa. Od roku 1525 miasto było siedzibą starostwa, a następnie od 1818 roku powiatu.

Istnienie szkoły w mieście jest poświadczone w źródłach z początku XV wieku. Od XVI do XVIII wieku funkcjonowały oddzielnie szkoły polska i niemiecka. W 1825 roku zostały połączone. Przed wybuchem II wojny światowej w Ostródzie działały 4 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, szkoła zawodowa i szkoła gospodarstwa domowego.

W XVI–XVIII wieku w Ostródzie krzyżowały się ważne drogi handlowe. Jedna z dróg lądowych biegła od Warszawy przez Mławę, Działdowo, Nidzicę, Ostródę, Morąg do Elbląga i Gdańska. Kolejnym popularnym szlakiem była trasa Gdańsk - Ostróda przez Elbląg, Pasłęk, Morąg, Ruś i Szeląg. W pierwszej połowie XVII wieku miasto ucierpiało z powodu zarazy, a następnie stacjonowania wojsk szwedzkich Gustawa Adolfa.

W 1788 wybuchł pożar, który strawił prawie całe miasto. Po pożarze opustoszała i zniszczona Ostróda liczyła zaledwie 400 mieszkańców.

W 1807 roku na zamku w Ostródzie gościł cesarz Napoleon Bonaparte. Napoleon spędził w mieście ponad dwa miesiące (od 21 lutego do 1 kwietnia), po czym przeniósł się do pałacu hrabiów Dohna–Finckenstein w Kamieńcu koło Susza. W tym okresie pojawiła się nowa nazwa jeziora Załk, które zaczęto nazywać Jeziorem Francuskim. Znaleziono w nim bowiem zwłoki 18 żołnierzy francuskich utopionych przez dwóch Mazurów, braci Adama i Jana Pastewków. Bracia ukryli w jeziorze ciała zabitych przez tutejszą ludność Francuzów, którzy mieli skrzywdzić miejscową dziewczynę. Pastewkowie zostali aresztowani i rozstrzelani.

Do roku 1848 ze względu na dużą liczbę stodół i słomiane strzechy domów mieszkalnych obowiązywał zakaz palenia tytoniu na ulicach. Miasto w XIX i na początku XX wieku wyróżniało się znacznym odsetkiem osób trudniących się zawodem szewca. W roku 1835 było ich 46, w 1851 liczba wzrosła do 50, aby w 1904 roku osiągnąć wynik 124 osób. W latach 1883–1884 pod redakcją Jana Karola Sembrzyckiego ukazywało się pismo "Mazur", zaś na początku XX wieku Franciszek Pośpieszyński wydawał "Gońca Mazurskiego".

W latach 1871-1873 powstała magistrala kolejowa Toruń – Iława – Ostróda – Korsze – Wystruć. Magistrala stała się jednym z odcinków szlaku łączącego Paryż z Petersburgiem. W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 60%.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach wynosiła

  • 1787 r. – 1 539 osób
  • 1816 r. – 2 180 osób
  • 1895 r. – 11 278 osób
  • 1910 r. – 14 364 osoby
  • 1939 r. – 19 949 osób

Gospodarka

W mieście działają przede wszystkim firmy handlowo–usługowe, sklepy spożywcze, odzieżowe i wielobranżowe, firmy związane ze sportami wodnymi: "Ostróda Yacht" Sp. z o.o., AM JACHT SERVICE, AM YACHT Daniel Margalski, Aquapark Ostróda. Kolejną ważną część lokalnej gospodarki stanowi gastronomia, budownictwo (m.in. OPB Development), usługi agroturystyczne, hurtownie, zakłady meblarskie, zakłady przetwórstwa i produkcji artykułów spożywczych – Morliny, Przedsiębiorstwo Produkcyjno–Handlowe Indyk-Mazury Sp. z o.o., Sp. k., Zakład Przetwórstwa Mięsnego "Pabich" Dariusz Pabich. W mieście istnieje Zakład Poligraficzny OSTGRAF, a także księgarnie: "Popularna", "Impuls" i "Lexica" (zob. też Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji). W mieście znajduje się biuro powiatowe Warmińsko–Mazurskiego Oddziału Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko–mazurskiego z 2013 r. obszar gminy Ostróda został zakwalifikowany do tzw. Tygrysów warmińsko–mazurskich – obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Kultura

W miejscowości działa Centrum Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, filia Warmińsko–Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu, a od 2000 r. muzeum. Funkcjonowała tu także Agencja Ochrony Dóbr Kultury – Izba Muzealna w Ostródzie.

W Ostródzie wydawane są: Panorama Powiatu Ostródzkiego, "Nasz Głos – tygodnik lokalny regionu ostródzkiego", a także "Rozmaitości Ostródzkie" i "Gazeta Ostródzka", będąca wkładką do piątkowego wydania "Gazety Olsztyńskiej".

Wydarzenia kulturalne

Ostróda znana jest z organizowanych cyklicznie festiwali muzycznych: Alter Kultur Fest, a przede wszystkim najpopularniejszego Ostróda Reggae Festival, którego historia sięga 1983 roku. W mieście organizowane były też inne imprezy i wydarzenia artystyczne, zarówno cykliczne, jak i jednorazowe, jak np.:

Zespoły i grupy artystyczne związane z Ostródą

Religia

Szkolnictwo

Szkolnictwo lokalne reprezentuje: 6 przedszkoli, 7 szkół podstawowych, 5 gimnazjów, 7 liceów, 2 szkoły policealne, szkoła specjalna], 2 ośrodki szkolno–wychowawcze, 6 szkół technicznych oraz 4 zasadnicze szkoły zawodowe.

Organizacje i stowarzyszenia

Bezpieczeństwo

W Ostródzie znajduje się Komenda Powiatowa Policji, Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojskowa Komenda Uzupełnień. W mieście działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Sport

W Ostródzie działa klub sportowy MLKS Foto Ola, Stowarzyszenie "Gladius", UKS Shizoku", KS Sokół Ośrodek Sportów Wodnych, OKS Sokół, MLKS Ostródzianka, sekcja lekkoatletyczna dziewcząt i chłopców MLKSoraz UMKS Orkan. W mieście funkcjonuje Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Ostródzie.

Zabytki

  • zamek położony nad Jeziorem Drwęckim był siedzibą komturstwa; jego budowa trwała od 1349 do około 1380 roku; odbudowywany od 1977 roku
  • Kanał Elbląski – budowę rozpoczęto w Miłomłynie 28 października 1848 roku, budowniczym kanału był Georg Jacob Steenke
  • cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, pochowano na nim 254 żołnierzy niemieckich zmarłych wskutek odniesionych ran, a także weteranów zmarłych w latach dwudziestych; obok Niemców pochowano 5 żołnierzy rosyjskich i 1 żołnierza rumuńskiego
  • na terenie cmentarza rzymskokatolickiego pochowano w nieustalonej lokalizacji 4 żołnierzy niemieckich, którzy prawdopodobnie zmarli wskutek odniesionych ran w miejscowym lazarecie; kolejna kwatera wojenna o nieustalonej lokalizacji znajduje się na starym cmentarzu ewangelickim przy ulicy Spokojnej – pochowano w niej 11 żołnierzy niemieckich
  • pojedyncze mogiły żołnierzy niemieckich położone są w nieustalonej lokalizacji na terenie nowego cmentarza ewangelickiego oraz na cmentarzu żydowskim
  • kościół neogotycki z lat 1856–1875, wieża dobudowana na początku XX wieku; w kościele znajduje się słynna gotycka rzeźba
  • kościół ewangelicko–metodystyczny neogotycki z lat 1907–1909; wieża kościelna, na którą wiedzie 105 schodów, stanowi punkt widokowy na całą Ostródę, ponadto mieści w sobie 3 dzwony (największy o średnicy 148 cm) oraz mechanizm zegarowy
  • fragment gotyckich murów obronnych z XV wieku
  • kościół gotycki odbudowany po zniszczeniach wojennych, pochodzący z XIV wieku
  • neogotycka wieża ciśnień pochodząca z przełomu XIX i XX wieku

Pomniki

Turystyka

Ludzie związani z miejscowością

Inne

Przypisy

  1. ↑ https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281501#results_vote_elect_mayor_round_2
  2. ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466–1939, Olsztyn 2005.
Jasiński Janusz, Skowronek Sławomir, Wschodniopruskie kampanie Napoleona, Olsztyn 2007.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Kowalski Ryszard, Ostróda w kalejdoskopie historycznym, Ostróda 2009.
Legendy i opowieści z ziemi ostródzkiej, red. Krystyna Dembczyńska, Krystyna Dołżyńska, Patryk Janowski, Grażyna Mikulewicz, Ostróda 2010.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012 r., Warszawa 2012; Bank Danych Lokalnych GUS [09.08.2013]
Martuszewski Edward, Szkice z dziejów Ostródy, Nidzicy i powiatu nidzickiego, Olsztyn 1976.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
Peter Tadeusz, 60 lat powojennej Ostródy, Olsztyn 2006.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Zabytki Ostródy, Ostróda 1982.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [09.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [09.08.2013]


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Ostróda&oldid=158076”