Elbląg (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Obszary chronione i pomniki przyrody) |
(→Inne organizacje i instytucje) |
||
| Linia 160: | Linia 160: | ||
*[[Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne ART-KOM]] w [[Komorowo Żuławskie| Komorowie Żuławskim]] | *[[Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne ART-KOM]] w [[Komorowo Żuławskie| Komorowie Żuławskim]] | ||
*[[Stowarzyszenie "Lisowianka" w Lisowie]] | *[[Stowarzyszenie "Lisowianka" w Lisowie]] | ||
| + | *[[Stowarzyszenie "Wierzba"|Stowarzyszenie "Wierzba" w Kazimierzowie]] | ||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Wersja z 06:44, 26 wrz 2014
| Gmina Elbląg | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | elbląski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Genowefa Kwoczek | ||
| Powierzchnia | 192,05 km² | ||
| Liczba sołectw | 24 | ||
| Liczba miejscowości | 36 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
7219 37 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NEB | ||
| TERYT | 2804012 | ||
| Urząd gminy ul. Browarna 85 82-300 Elbląg
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Elbląg – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w zachodniej i centralnej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Elblągu.
Gmina rolnicza, o bardzo małej powierzchni zalesienia. Usytuowana na pograniczu dwóch mezoregionów - Wysoczyzny Elbląskiej i Żuław Wiślanych, w sąsiedztwie jeziora Drużno. Położenie oraz specyficzny charakter kulturowy Żuław Wiślanych będący częścią tradycji osadnictwa holenderskiego na tym obszarze, czyni gminę atrakcyjną turystycznie. W gminie znajduje się najniżej położony punkt Polski – Depresja w Raczkach Elbląskich – wynoszący 1,8 m p.p.m.
Władzę w gminie sprawuje wójt Genowefa Kwoczek[1].
Depresja w Raczkach Elbląskich
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Elbląg zajmuje powierzchnię 192,05km2[2]. W tym:
- lasy: 9,7% (1859,6 ha)
- użytki rolne: 64,59% (12404 ha)
- wody: 17,03% (3270,01 ha)
Gmina stanowi 13,57% powierzchni powiatu elbląskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 7219 | 100 | 3518 | 48,73 | 3701 | 51,27 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
37 | 18 | 19 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie wiejskiej Elbląg było dodatnie i wynosiło 42 osoby [4] (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi 22 osoby).
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po zakończeniu II wojny światowej w skład obszaru kształtującego się powiatu elbląskiego wchodziły gminy: Jegłownik, Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska), Łęcze, Milejewo (gmina wiejska), Nowakowo, Pomorska Wieś, oraz gmina miejska Elbląg[5]. Dzisiejsze tereny gminy Elbląg były wówczas częścią gmin Nowakowo i Pomorska Wieś. W 1946 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku[6] obszar powiatu elbląskiego, a wraz z nim tereny dzisiejszej gminy Elbląg włączono do województwa gdańskiego. W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7] istniejące w powiatach od 1954 roku gromady[8] zostały przekształcone w gminy. Wówczas też została powołana gmina wiejska Elbląg[9].
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[10] przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało województwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Elbląg[11].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[12] umiejscowiły gminę wiejską Elbląg w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
Gmina wiejska Elbląg graniczy: od północy z gminą Tolkmicko, od wschodu z gminą Milejewo i gminą Pasłęk, od południa z gminą Gronowo Elbląskie, gminą Rychliki, gminą Markusy oraz z Elblągiem. Zachodnia granica gminy jest jednocześnie częścią granicy pomiędzy województwem warmińsko-mazurskim, a pomorskim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Adamowo, Cieplice, Czechowo, Dłużyna – Klepa, Drużno, Gronowo Górne - Nowe Pole, Janowo, Kazimierzowo, Kępa Rybacka, Kępiny Wielkie, Komorowo Żuławskie, Myślęcin – Pasieki, Nowakowo, Nowe Batorowo, Nowina, Nowotki, Pilona, Przezmark, Raczki Elbląskie, Sierpin, Tropy Elbląskie, Weklice – Bogaczewo, Węzina, Władysławowo.
Pozostałe miejscowości: Chlewki, Dolna Kępa, Druzieńska Karczma, Józefowo, Nowakowo Trzecie, Rybaki, Ujście, Zaścianek, Karczowizna, Jagodno, Nowe Batorowo, Tropy Elbląskie, w tym osiedla: Adamowo, Bielnik Pierwszy, Bielnik Drugi, Batorowo, Bogaczewo, Gronowo Górne, Helenowo, Janów, Lisów, Nowy Dwór, Nowa Pilona, Przezmark.
Gospodarka
Gmina Elbląg posiada typowo rolniczy charakter i rolnictwo stanowi jedną z głównych gałęzi jej gospodarki. Użytki rolne stanowią ponad 64% powierzchni gminy. Ponad połowę zajmują grunty orne, pozostała część to sady, plantacje, łąki i pastwiska. Większość gleb w gminie to gleby średnie (gleby klas IVa i IVb). W gminie dominuje uprawa pszenicy, znaczący udział w uprawach zajmują także owoce i warzywa. Duży potencjał ma również rozwój rolnictwa ekologicznego.
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Elbląg wynosiła w 2013 roku 612. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 601 tworzy sektor prywatny[13]. 156 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 117 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 47 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 17 firm. Są to firmy małe i średnie zatrudniające od 1 do 5 osób.
Położenie gminy, dogodne połączenie komunikacyjne, rozwijająca się baza noclegowa i gastronomiczna, nieskażone środowisko wynikające z oddalenia od aglomeracji przemysłowych sprawiają, że jest to doskonałe miejsce na wypoczynek. Jest to przyczynek do rozwoju turystyki. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Janów, Władysławowo, Myślęcin, Pilona.
W celu stworzenia warunków dla rozwoju gospodarczego, wsparcia rynku pracy, stworzenia atrakcyjniejszych warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców, ochrony środowiska naturalnego oraz poprawy warunków życia i bezpieczeństwa mieszkańców gmina należy do wielu związków i stowarzyszeń, których działalność ma zasięg międzygminny i międzynarodowego Komunalnego Związku Gmin Nadzalewowych, Stowarzyszenia Gmin Rzeczypospolitej Polskiej Euroregion Bałtyk, Związku Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego, Stowarzyszenia Żuławy, Stowarzyszenia Łączy Nas Kanał Elbląski Lokalna Grupa Działania, Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany".
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Elbląg wynosiła 646 osób[14], co stanowi 11,05% bezrobotnych w powiecie elbląskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 15,4% ludności[15].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich, wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Festiwal Zespołów Folklorystycznych w Przezmarku
- Regionalny Festiwal Folkloru w Przezmarku
- Powiatowy Festiwal Piosenki Popularnej "Słowiki" w Komorowie Żuławskim
Ludzie związani z gminą
- Jerzy Kosacz – malarz amator; w 1987 r. osiadł pod Elblągiem, gdzie mieszka z rodziną w zabytkowej posiadłości.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Elbląg należą[16]:
- wodociągowa wieża ciśnień w Bogaczewie
- zespół pałacowo-folwarczny w Janowie wraz z parkiem
- domy podcieniowe w miejscowościach Nowakowo, Pilona
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża w Przezmarku
- układ ruralistyczny wsi Tropy Elbląskie
- cmentarzysko kultury wielbarskiej w Weklicach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Kopernikowski – pieszy szlak turystyczny, biegnący głównie przez miejsca związane z pobytem i pracą Mikołaja Kopernika
- Szlak Św. Wojciecha – łączy Elbląg z miejscem śmierci św. Wojciecha w Świętym Gaju
- Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda - Miłomłyn - Morąg - Małdyty - Pasłęk - Elbląg - Raczki Elbląskie - Jelonki - Drulity - Zalewo - Susz - Kisielice - Szymbark - Iława - Tynwałd - Boreczno - Miłomłyn - Ostróda
- Nadzalewowa Trasa Rowerowa – Kępiny Wielkie - Cieplice - Nowe Batorowo - Nowakowo - Rubno Wielkie - Elblag - Próchnik - Łęcze - Suchacz - Pęklewo - Kadyny - Kikoły - Tolkmicko - Chojnowo - Krzyżewo - Frombork - Różaniec - Nowa Pasłęka - Ułowo - Braniewo
- wodne szlaki turystyczne przez Kanał Elbląski i Kanał Jagielloński
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
- liczne rezerwaty i pomniki przyrody
- Depresja w Raczkach Elbląskich
- Wyspa Nowakowska
- Tropy Elbląskie – wieś o typie ulicówki wodnej; równolegle do drogi prowadzi kanał, który stanowił główną arterię komunikacyjną wsi; budynki typu holenderskiego – zwrócone frontem do kanału, gdzie łodzie mogły wpływać na teren obejścia
- cmentarz pomennonicki z XVIII w. w Tropach Elbląskich i cmentarz mennonicki we Władysławowie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Elbląg, bazy noclegowej i gastronomicznej można uzyskać na stronie serwisu internetowego gminy Elbląg gminaelblag.pl
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Elbląg istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Punkty Przedszkolne w Gronowie Górnym, Nowakowie, Węzinie
- Szkoła Podstawowa w Pilonie
- Szkoła Podstawowa w Węzinie
- Zespół Szkół w Nowakowie - Szkoła Podstawowa w Nowakowie, Gimnazjum w Nowakowie
- Zespół Szkół w Gronowie Górnym - Szkoła Podstawowa nr 1 w Gronowie Górnym, Gminne Gimnazjum w Gronowie Górnym
- Liceum Plastyczne w Gronowie Górnym
Sport
W gminie wiejskiej Elbląg organizowane są imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: turnieje piłki nożnej, Europejski Tydzień Sportu dla Wszystkich, Liga Piłki Siatkowej Nowakowo Cup. Istnieją również kluby sportowe:
- KS Zagłada Lisów
- KS "ZALEW" Gmina Elbląg
- KS Orzeł Przezmark
- UKS "Concordia" w Gronowie Górnym
- UKS "Gigant" w Nowakowie
W gminie działa Elbląska Szkółka Piłkarska. W zajęciach biorą udział najmłodsi adepci piłki nożnej zarówno z gminy Elbląg oraz z terenu miasta. Zajęcia odbywają się na terenie kompleksu sportowego "Orlik 2012" w Gronowie Górnym przy Zespole Szkół w Gronowie Górnym oraz obiektach sportowych w Elblągu.
Organizowane są również mecze w piłce nożnej w ramach Gronowskiej Ligi Orlik.
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie "TalentArt" w Gronowie Górnym
- Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne ART-KOM w Komorowie Żuławskim
- Stowarzyszenie "Lisowianka" w Lisowie
- Stowarzyszenie "Wierzba" w Kazimierzowie
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:
Park krajobrazowy:
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej (36680 ha)
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Jezioro Drużno (3021,6 ha)
- Rezerwat Ujście Nogatu (Elbląg - grunty 277,9 ha; Tolkmicko - wody Zalewu Wiślanego i grunty 78,82 ha)
- Rezerwat Zatoka Elbląska (639,00 ha)
Obszar chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat (2738,5 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno (11738,9 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana (40862,6 ha)
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Ostoja Drużno (3088,8 ha)
- Obszar Specjalnej Ochrony ptaków - Jezioro Drużno (5995,7 ha)
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk - Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej (2260,5 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Elbląg znajduje się 69 pomników przyrody ożywionej[17]. Są to głównie okazy dębów, buków, jesionów i aleje drzew. Wśród pomników przyrody nieożywionej znajduje się m.in. głaz narzutowy "Karciany Kamień".
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Elbląg gminaelblag.pl [06.06.2014]
- ↑ UStat w Olsztynie olsztyn.stat.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.06.2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS[1][06.06.2014]
- ↑ Historia Wysoczyzny Elbląskiej[[2]]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[3]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. z 1954, nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych [5]
- ↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim.
- ↑ Dz.U. z 1975, nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.[6]
- ↑ Dz.U. z 1975, nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[7]
- ↑ Dz.U. z 1998, nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
- ↑ Bank Danych lokalnych GUS [9][06.06.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl[06.06.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [[10]]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl/ [06.06.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl/ [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl/ [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl/ [06.06.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów isap.sejm.gov.pl/ [06.06.2014]
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.06.2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Elbląg na lata 2006 - 2011.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
BIP Urzędu Gminy Elbląg [06.06.2014]
GDOŚ [06.06.2014]
Historia Wysoczyzny Elbląskie [06.06.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.06.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.06.2014]
RDOŚ w Olsztynie [06.06.2014]
Urząd Gminy Elbląg [06.06.2014]
UStat w Olsztynie [06.06.2014]
