Barczewo (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Barczewo |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
| − | |Gmina = | + | |Gmina = Barczewo |
| − | |herb_gminy = | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Barczewo.png | Herb gminy Barczewo |
| − | |flaga_gminy = | + | |flaga_gminy = |
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
|mapa_powiatu = | |mapa_powiatu = | ||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
|rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | |rodzaj_gminy = miejsko-wiejska | ||
| − | |zarządzający = | + | |zarządzający = Burmistrz |
| − | |wójt = [[ | + | |wójt = [[Lech Nitkowski| Lech Jan Nitkowski]] |
| − | |adres_ug = | + | |adres_ug = Plac Ratuszowy 1 |
| − | |kod_poczt_ug = 11 | + | |kod_poczt_ug = 11 – 010 Barczewo |
| − | |powierzchnia = | + | |powierzchnia = 320 |
| − | |sołectwa = | + | |sołectwa = 32 |
| − | |miejscowości = | + | |miejscowości = 53 |
|rok = 2013 | |rok = 2013 | ||
| − | |populacja = | + | |populacja = 17358 |
| − | |gęstość = | + | |gęstość = 54 |
|urbanizacja = | |urbanizacja = | ||
|nr_kier = 89 | |nr_kier = 89 | ||
| − | |tablica_rej = | + | |tablica_rej = NOL |
| − | |TERYT = | + | |TERYT = 2814013 |
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = http:// | + | |www = http://portal.barczewo.pl/ |
| − | |bip = http://bip. | + | |bip = http://barczewo.bip.net.pl/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina | + | '''Gmina Barczewo''' – gmina miejsko-wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], we wschodniej części [[Powiat olsztyński| powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Barczewo| Barczewo]]. |
| − | + | Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. | |
| − | + | � | |
| − | + | Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Lech Nitkowski| Lech Jan Nitkowski]]<ref>BIP Urzędu Miasta i Gminy Barczewo [http://barczewo.bip.net.pl/?c=85]</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska | + | Gmina miejsko-wiejska Barczewo zajmuje powierzchnię 320 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3204]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 50,2% (16073,8 ha) |
| − | *lasy: | + | *lasy: 33,8% (10822,3 ha) |
| − | *wody: | + | *wody: 5,3% (1705,9ha) |
| − | Gmina stanowi | + | Gmina stanowi 11,3% powierzchni [[Powiat olsztyński| powiatu olsztyńskiego]]. |
== Demografia == | == Demografia == | ||
| − | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name=" | + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>: |
| + | {{Galeria|Nazwa=Barczewo (gmina miejsko-wiejska)|wielkość=300|pozycja=right | ||
| + | |Plik: Kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie.jpg| Kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie<br/> Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Barczewo_-_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Anny_i_%C5%9Bw._Szczepana_-_ZJ001.jpg?uselang=pl wikimedia.commons.org] | ||
| + | |Plik: Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie.jpg|Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie<br/> Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ramsowo_kosciol.jpg?uselang=pl wikimedia.commons.org] | ||
| + | |Plik: Synagoga w Barczewie.jpg| Synagoga w Barczewie<br/> Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Synagoga_w_Barczewie.jpg?uselang=pl wikimedia.commons.org] | ||
| + | }} | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | ||
| − | |- | + | |-- |
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | ||
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba || 17358 || 100 || 8734 || 50,3 || 8624 || 49,7 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 54 || colspan=2| 27 || colspan=2| 27 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo było dodatnie i wynosiło 44 osoby<ref name="p1"/>. |
| − | [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]]. | + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == |
| + | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref> zostały przekształcone w gminy. Na terenie ówczesnego powiatu olsztyńskiego utworzono 7 gmin. Gmina Barczewo z siedzibą w [[Barczewo| Barczewie]] została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Barczewko]], | ||
| + | [[Bark]], [[Bartołty Wielkie]], [[Bogdany]], [[Jedzbark]], [[Kaplityny]], [[Kierzliny]], [[Kromerowo]], [[Kronowo]], [[Lamkowo]], [[Lamkówko]], [[Leszno]], [[Łapka]], [[Łęgajny]], [[Maruny]], [[Mokiny]], [[Nikielkowo]], [[Próle]], [[Radosty]], [[Ramsowo]], | ||
| + | [[Ramsówko]], [[Rejczuchy]], [[Ruszajny]], [[Skajboty]], [[Stare Włóki]], [[Wipsowo]], [[Wójtowo]], [[Zalesie (gmina Barczewo)| Zalesie]]. W tym samym czasie, gmina i miasto Barczewo stały się jedną jednostką administracyjną<ref>Uchwała NrXXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w wojewódzwie olsztyńskim.</ref>.<br/> | ||
| + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć [[powiat olsztyński]]. Gmina Barczewo została bezpośrednio częścią [[wojewódzwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]].<br/> | ||
| + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Barczewo w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]]. | ||
| + | |||
| + | Gmina miejsko-wiejska Barczewo graniczy z gminami: [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)| Biskupiec]], [[Dźwierzuty (gmina wiejska)| Dźwierzuty]], [[Purda (gmina wiejska)| Purda]], [[Dywity (gmina wiejska)| Dywity]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| Jeziorany]] oraz z miastem [[Olsztyn]]. | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[ | + | Sołectwa: [[Barczewko]], [[Bark]], [[Bartołty Wielkie]], [[Biedowo]], [[Bogdany]], [[Jedzbark]], [[Kaplityny]], [[Kierzliny]], [[Kromerowo]], [[Kronowo]], [[Krupoliny]], [[Lamkowo]], [[Leszno]], [[Łapka]], [[Łęgajny]], [[Maruny]], [[Mokiny]], [[Niedźwiedź]], |
| + | [[Nikielkowo]], [[Odryty]], [[Radosty]], [[Ramsowo]], [[Ramsówko]], [[Ruszajny]], [[Skajboty]], [[Stare Włóki]], [[Szynowo]], [[Tumiany]], [[Wipsowo]], [[Wójtowo]], [[Wrócikowo]], [[Zalesie (gmina Barczewo)| Zalesie]]. | ||
| − | [[ | + | Pozostałe miejscowości: [[Orzechówko]], [[Bartołty Małe]], [[Dąbrówka Mała]], [[Żarek]], [[Sapunki]], [[Studzianek]], [[Dobrąg]], [[Kronówko]], [[Lamkówko]], [[Leszno Małe]], [[Sapuny]], [[Klucznik]], [[Dadaj]], [[Koronowo]], [[Czerwony Bór]], |
| − | + | [[Barczewski Dwór]], [[Tęguty]], [[Kołaki]], [[Próle]], [[Klimkowo]], [[Kierzbuń]], [[Rycybałt]], [[Rejczuchy]]. | |
| − | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | + | Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują nieco ponad 50 % ogólnej powierzchni gminy, w tym: grunty orne stanowią 72% (11565 ha), łąki i pastwiska 27,3% (4386 ha), a sady 0,8% (123 ha). Gminę charakteryzują dobre warunki naturalne do produkcji rolnej. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną<ref>Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011 [http://barczewo.bip.net.pl/?c=226]</ref>. | |
| − | + | Największymi podmiotami, prowadzącymi działalność rolniczą są: Gospodarstwo Ogrodnicze Łęgajny Sp. z o.o., Stacja Doświadczalna Oceny Odmian we Wrócikowie, Zakład Rolny w Odrytach, Zakład Rolny w Marunach. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | W gminie rozwinięty jest przemysł metalowy, drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. | |
| + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Barczewo wynosiła w 2013 roku 1451. W tym 46 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1405 tworzy sektor prywatny. 339 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 127 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 219 firm w dziale budownictwo, 66 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 34 firmy<ref name="p1"/>. do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Przedsiębiorstwo Zagraniczne Mazur -Tom w Wójtowie, Metalowa Spółdzielnia Inwalidów w Barczewie, TEWES-BIS Sp. z o.o. Barczewo, ABAKUS WOOD POL w Mokinach, Jumar Sp. z o.o. w Barczewie, Łęgajny.<br/> | ||
| − | + | Gmina Barczewo stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i historyczne (zabytki architektury). Dość dobrze rozwinięta jest baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, motel, pole namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Leszno, Barczewko, Tumiany, Kierzbuń, Skajboty, Bartołty Małe, Jedzbark, Bogdany, Zalesie<ref>Portal Barczewo [http://portal.barczewo.pl/?page_id=370]</ref>. | |
| − | |||
| − | Gmina | + | Gmina Barczewo należy do [[Warmiński Związek Gmin| Warmińskiego Związku Gmin]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Lokalna Grupa Rybacka "Pojezierze Olsztyńskie"| Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie"]] oraz [[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"|Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia"]]. |
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski| Tygrysów warmińsko-mazurskich]] ze względu na możliwości rozwojowe. | |
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Barczewo wynosiła 1177 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 13,1% bezrobotnych w [[Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]]. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,5% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Centrum Kultury i Promocji Gminy w Barczewie]] |
| − | + | *[[lkwim: Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie|Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie]] | |
| − | *[[Biblioteka Publiczna | + | *[[Miejska Biblioteka Publiczna w Barczewie]] |
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *[[lkwim: Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie|Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie]] |
| − | * | + | *Dni Barczewa |
| − | * | + | *[[lkwim: Przegląd Zespołów Lokalnych ERROR Barczewo 2011 - 1. edycja|Ogólnopolski Festiwal Zespołów Rockowych ERROR w Barczewie]] |
| − | * | + | *[[lkwim: Przystanek donikąd w Mokinach|Przystanek donikąd w Mokinach]] |
| − | * | + | *Dożynki Gminne |
| + | *Łosiery Barczewskie | ||
| + | *[[lkwim: Konkurs Fotograficzny – Barczewskie Pejzaże|Konkurs Fotograficzny – Barczewskie Pejzażeśś | ||
| + | *[[lkwim: Rejonowy Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych Złota Kaczka w BarczewieRejonowy Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych Złota Kaczka w Barczewie]] | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Mateusz Grunenberg]] (1787-1863) - nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf. |
| − | *[[ | + | *[[Robert Bilitewski]] (1859-1935) - doktor filozofii, działacz narodowy na Warmii, ksiądz katolicki. |
| + | *[[Franciszek Szczepański]] (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczno-narodowy. | ||
| + | *[[lkwim: Feliks Nowowiejski|Feliks Nowowiejski]] (1877 - 1946 ) - polski kompozytor, organista - wirtuoz, dyrygent, pedagog, publicysta, działacz narodowy, organizator życia muzycznego, szambelan papieski. | ||
| + | *[[lkwim: Alojzy Śliwa|Alojzy Śliwa]] (1885-1969) - urodzony w Skojbotach pisarz, poeta, redaktor, działacz polski na Warmii i Mazurach, gawędziarz. | ||
| + | *[[Salomea Herudaj-Myczek]] (1913-nieznana) - wychowawczyni przedszkoli polskich; pracowała m.in. w ochronce w [[Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)| Skojbotach]]. | ||
| + | *[[Anna Romańska]] (1918-nieznana) - wychowawczyni w przedszkolach; pracowała w przedszkolu w [[Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)| Skojbotach]]. | ||
| + | *[[Adam Napieralski]] (1861-1928) - polityk, wydawca, dziennikarz; właściciel pierwszej księgarni w Barczewie. | ||
| + | *[[Walenty Gotzheim]] (1804-1874) - ksiądz katolicki i misjonarz na Mazurach; proboszcz m.in. w Barczewku i Barczewie. | ||
| + | *[[Jadwiga Gnatowska]] (1917-nieznana) - urodzona w skojbotach przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa. | ||
| + | *[[lkwim: Barbara Hulanicka|Barbara Hulanicka]] (1924-2012) - autorka tkanin artystycznych tworzonych dawną techniką ludową, inspirowanych m.in. tradycją, folklorem i architekturą Warmii i Mazur, mieszkała i zamrła w Barczewie. | ||
| + | *[[lkwim: Jan Suwała|Jan Suwała]] (1933-2003) - ksiądz, rzeźbiarz, twórca Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie. | ||
| + | *[[lkwim: Jarosław Kordaczuk|Jarosław Kordaczuk]] (1967- ) - kompozytor, mieszka w Nikielkowie. | ||
| + | *[[lkwim: Janina Szneider|Janina Szneider]] - artystka ludowa, zajmująca się tkactwem, mieszkaja w Barczewie. | ||
| + | *[[lkwim: Teresa Walczak-Wikiert|Teresa Walczak-Wikiert]] (1959-) - rzeźbiarka, dzięki jej staraniom utworzono [[Dom Artysty w Lamkowie]]; mieszka w Lamkówku. | ||
| + | *[[lkwim: Wojciech Zenderowski| Wojciech Zenderowski]] (1947- ) - redaktor naczelny "Wiadomości Barczewskich"; działcz społeczny i kulturalny. | ||
| + | *[[lkwim: Jan Połowianiuk|Jan Połowianiuk]] - dyrygent, chórmistrz, animator życia muzycznego, wykładowca uniwersytecki, mieszka w Barczewie. | ||
| + | *[[Kazimierz Brakoniecki]] - urodzony w Barczewie polski poeta, eseista, krytyk literacki, redaktor, animator kultury. | ||
| + | *[[lkwim: Anna Wojszel|Anna Wojszel]] (1976- ) - fotografik, grafik komputerowy; mieszka w Kronowie k. Barczewa. | ||
| + | *[[Małgorzata Jasińska]] (1984-) - najlepsza w historii reprezentantka Warmii i Mazur w kolarstwie szosowym; wychowanka [[LUKK Krokus Mazur Barczewo]]. | ||
| + | *[[Tomasz Zahorski]] (1984-) - polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski; karierę piłkarską rozpoczynał w Pisie Barczewo, obecnie jets zawodnikiem występującej w NASL drużyny San Antonio Scorpions. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>: |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie|kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie]] |
| − | *[[Kościół pw. | + | *mauzoleum rodziny Bärn, obecnie kaplica przedpogrzebowa w Ramsowie |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie|kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie]] |
| − | *[[Kościół pw. św. | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie|kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie]] wraz z plebanią |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich|kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[Kościół pw. św. | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku|kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie|Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie]] |
| − | * | + | *[[Kaplica pw. Świetych Bonawentury i Floriana w Łęgajnach| kaplica pw. Świetych Bonawentury i Floriana w Łęgajnach]] |
| − | * | + | *[[Kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Mokinach| kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Mokinach]] |
| − | * | + | *założenia urbanistyczne starego miasta w Barczewie, mury obronne i zabytkowe domy (m.in. przy ulicach Grunwaldzkiej, Mickiewicza, Traugutta, Wojska Polskiego) oraz zespół dworca kolejowego w Barczewie |
| − | *[[lkwim: | + | *kościół ewangelicki w Barczewie |
| − | *[[ | + | *synagoga w Barczewie |
| − | * | + | *ruiny zamku biskupów warmińskich w Barczewie |
| − | + | *budynki Zakładu Karnego w Barczewie | |
| − | * | + | *[[Figury przydrożne| figura Chrystusa w Barczewie]] |
| − | + | *[[lkwim: Dwór w Tumianach|Dwór w Tumianach]] | |
| − | * | + | *zespoły dworskie w Kierzbuniu, Krupolinach, Sapunach |
| + | *[[Kapliczki| kapliczki]] przydrożne w Barczewku, [[Kapliczki w Barczewie| Barczewie]], Bartołtach Wielkich, [[Kapliczka w Dobrągu| Dobrągu]], Kromerowie, [[Kapliczki w Lamkowie| Lamkowie]] | ||
| + | *kapliczki z dzwonniczką w Biedowie, [[Kapliczka z dzwonniczką w Dobrągu| Dobrągu]] | ||
| + | *[[Dzwonniczki ludowe| dzwonniczka w Łęgajnach]] | ||
| + | *cmentarz w Jedzbarku | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | *szlak | + | *szlaki rowerowe: |
| − | * | + | **szlak niebieski: Barczewo - Lamkówko - Lamkowo - Radosty - Szynowo - Kolonia Maruny - Barczewko - Barczewo (33 km) |
| − | * | + | **szlak żółty: Barczewo - Kierźliny - Studzianek - Tumiany- Kierzbuń - Bartołty Wielkie - Odryty - Jedzbark - Barczewo (35 km) |
| − | * | + | **szlak czerwony: Barczewo - Lamkówko - Lamkowo - Stare Włóki - Próle - Wipsowo - Dadaj -Kromerowo - Niedźwiedź - Ramsowo - Wipsowo - Czerwony Bór - Zalesie - Barczewo (60 km) |
| − | * | + | **szlak zielony: Barczewo - Mokiny - Bogdany - Kaplityny - Łęgajny -Barczewko - Barczewo (27 km) |
| − | *zabytkowe parki | + | *szlaki kajakowe: |
| − | *obszary chronionego krajobrazu | + | **trasa I : Jezioro Dadaj - rzeka Dadaj - Klimkowo - Jezioro Tumiańskie - Tumiany - Jezioro Pisz - rzeka Pisa - Barczewo - rzeka Pisa - Jezioro Wadąg - rzeka Wadąg |
| + | **trasa II : Jezioro Bogdańskie - rzeka Kiermas - Jezioro Umląg - rzeka Kiermas - Jezioro Kiermas - rzeka Kiermas - rzeka Pisa - Jezioro Wadąg - rzeka Wadąg | ||
| + | **trasa III : Zalesie - Jezioro Orzyc - Jezioro Orzyc Mały - Jezioro Pisz - rzeka Pisa - Jezioro Orzyc - Zalesie | ||
| + | *zabytkowe parki, m.in. w: Dadaju, Kierzbuniu, Krupolinach, Marunach, Nikielkowie, Szynowie oraz parki miejskie w Barczewie | ||
| + | *obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody | ||
| + | *jeziora, lasy, rzeki | ||
| + | *Stadnina Koni Kierzbuń oraz Ekwador - Kompleks Jeździecki w Dąbrówce Małej | ||
| + | *[[lkwim: Dom Artysty w Lamkowie|prywatna galeria sztuki - Dom Artysty w Lamkowie]] | ||
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Barczewo można uzyskać w Biurze Informacji Turystycznej Miasta i Gminy Barczewo, ul. Mickiewicza 12, 11-010 Barczewo. |
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie miejsko-wiejskiej | + | W gminie miejsko-wiejskiej Barczewo istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | *Przedszkole | + | *[[Przedszkole Miejskie w Barczewie]] |
| − | * | + | *[[Szkoła Podstawowa nr 1 im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie]] |
| − | *[[ | + | *[[Gimnazjum nr 1 im. Ziemi Warmińskiej w Barczewie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa | + | *[[Gimnazjum nr 2 w Barczewie]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w | + | *[[Szkoła Podstawowa w Bartołtach Wielkich]] |
| − | *[[Szkoła Podstawowa w | + | *[[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łęgajnach]] - [[Przedszkole Publiczne w Łęgajnach]], [[Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Łęgajnach]] oraz [[Szkoła Filialna w Barczewku]] |
| − | *[[ | + | *[[Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek "Edukacja dla Przyszłości"]] - [[Niepubliczne Przedszkole "Warmińska Bajka" w Lamkowie]], [[Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Franciszka Szczepańskiego w Lamkowie]] |
| − | *[[Gimnazjum | + | *[[Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Kronowie]] - [[Niepubliczne Przedszkole w Kronowie]], [[Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Kronowie]] |
| − | *[[Zespół Szkół | + | *[[Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Ramsowie]] - [[Niepubliczne Przedszkole w Ramsowie]], [[Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Ramsowie]], [[Niepubliczne Gimnazjum w Ramsowie]] |
| − | *[[ | + | *[[Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Wipsowie]] - [[Niepubliczne Przedszkole w Wipsowie]], [[Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Augustyny Wiewiorry w Wipsowie]], [[Niepubliczne Gimnazjum w Wipsowie]] |
| + | *[[Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych]] | ||
| + | |||
| + | W gminie funkcjonuje również [[Zakład Poprawczy w Barczewie| Zakład Poprawczy]]. | ||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: | + | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Halowy Puchar Polski w jeździectwie, Halowy Puchar Warmii i Mazur w jeździectwie, Otwarte Mistrzostwa Barczewa WKSF.<br/> |
| − | |||
Na terenie gminy działają kluby: | Na terenie gminy działają kluby: | ||
| − | *[[ | + | *UKS BUKS Barczewo |
| − | * | + | *UKS Gala w Barczewie |
| − | * | + | *[[KS Egida Barczewo – Olsztynek]] |
| − | * | + | *[[KS Łęgajny]] |
| − | * | + | *[[GKS Pisa Baczewo]] |
| + | *[[Klub Piłkarski Tempo Wipsowo Ramsowo]] | ||
| + | *LUKK Krokus Mazur Barczewo | ||
| + | *[[AGATSU Barczewo]] | ||
| + | *Barczewskie Morsy | ||
| + | *Jeździecki Klub Sportowy "U Robsonów" w Dąbrówce Małej | ||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w Barczewie]] |
| − | *[[Stowarzyszenie | + | *[[lkwim: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Barczewie|Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Barczewie]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Chór Moderato z Barczewa|Chór Moderato z Barczewa]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Chór przy Więzieniu w Barczewie| Chór przy Więzieniu w Barczewie]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: TRANSkabel| zespół TRANSkabel]] |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Zespół Nastyle z Barczewa|Zespół Nastyle z Barczewa]] |
| − | *[[Stowarzyszenie Rozwoju | + | *[[Stowarzyszenie Na Rzecz Edukacji Dzieci i Rozwoju Obszarów Wiejskich WROTA w Lamkowie]] |
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny]] (15 307,8 ha) |
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Olsztyńskiego]] (40 997,4 ha) |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo znajduje się 8 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: [["Bogdany"]], [["Łęgajny"]]<ref name="p3"/>. |
| − | Zobacz też: | + | ==Zobacz też:== |
| − | [[ | + | *[[Wały podłużne]] |
| − | + | *[[Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku]] | |
| + | *[[Bractwa warmińskie]] | ||
| + | *[[lkwim: Aby do Wokandy|Aby do Wokandy]] | ||
| + | *[[lkwim: Centrum Tkactwa Warmii i Mazur w Barczewie|Centrum Tkactwa Warmii i Mazur w Barczewie]] | ||
| + | *[[lkwim: Kielich z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie|Kielich z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie]] | ||
| + | *[[lkwim: Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie|Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie]] | ||
| + | *[[lkwim: Ołtarz główny w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie|Ołtarz główny w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie]] | ||
| + | *[[lkwim: Ołtarz św. Franciszka w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie|Ołtarz św. Franciszka w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie]] | ||
| + | *[[lkwim: Ołtarz św. Szczepana w kościele pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie|Ołtarz św. Szczepana w kościele pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie]] | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | == Bibliografia== | + | ==Bibliografia== |
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] | + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | ||
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] | + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | |
| − | [20.10.2014]<br/> | + | Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910870397 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] | ||
| − | |||
| − | [20.10.2014]<br/> | ||
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | ||
| + | Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620631 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | ||
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | [http:// | + | Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery= | + | [http://barczewo.bip.net.pl/?c=226 Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011]<br/> |
| − | [http://bip. | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3204 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> |
| + | [http://barczewo.bip.net.pl/ BIP Urzędu Miasta i Gminy Barczewo] [20.10.2014]<br/> | ||
| + | [http://portal.barczewo.pl/ Gmina Barczewo] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.barczewo.home.pl/ckipg/szlaki/index.htm Szlaki kajakowe i trasy rowerowe gminy Barczewo] [20.10.2014]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Wersja z 11:57, 13 sty 2015
| Gmina Barczewo | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | olsztyński | ||
| Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
| Burmistrz | Lech Jan Nitkowski | ||
| Powierzchnia | 320 km² | ||
| Liczba sołectw | 32 | ||
| Liczba miejscowości | 53 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
17358 54 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOL | ||
| TERYT | 2814013 | ||
| Urząd gminy Plac Ratuszowy 1 11 – 010 Barczewo
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Barczewo – gmina miejsko-wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Barczewo.
Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
�
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Lech Jan Nitkowski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina miejsko-wiejska Barczewo zajmuje powierzchnię 320 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 50,2% (16073,8 ha)
- lasy: 33,8% (10822,3 ha)
- wody: 5,3% (1705,9ha)
Gmina stanowi 11,3% powierzchni powiatu olsztyńskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Barczewo (gmina miejsko-wiejska)
Plik: Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie.jpg
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 17358 | 100 | 8734 | 50,3 | 8624 | 49,7 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
54 | 27 | 27 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo było dodatnie i wynosiło 44 osoby[2].
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[3], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady[4] zostały przekształcone w gminy. Na terenie ówczesnego powiatu olsztyńskiego utworzono 7 gmin. Gmina Barczewo z siedzibą w Barczewie została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Barczewko,
Bark, Bartołty Wielkie, Bogdany, Jedzbark, Kaplityny, Kierzliny, Kromerowo, Kronowo, Lamkowo, Lamkówko, Leszno, Łapka, Łęgajny, Maruny, Mokiny, Nikielkowo, Próle, Radosty, Ramsowo,
Ramsówko, Rejczuchy, Ruszajny, Skajboty, Stare Włóki, Wipsowo, Wójtowo, Zalesie. W tym samym czasie, gmina i miasto Barczewo stały się jedną jednostką administracyjną[6].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Barczewo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Barczewo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
Gmina miejsko-wiejska Barczewo graniczy z gminami: Biskupiec, Dźwierzuty, Purda, Dywity, Jeziorany oraz z miastem Olsztyn.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Barczewko, Bark, Bartołty Wielkie, Biedowo, Bogdany, Jedzbark, Kaplityny, Kierzliny, Kromerowo, Kronowo, Krupoliny, Lamkowo, Leszno, Łapka, Łęgajny, Maruny, Mokiny, Niedźwiedź, Nikielkowo, Odryty, Radosty, Ramsowo, Ramsówko, Ruszajny, Skajboty, Stare Włóki, Szynowo, Tumiany, Wipsowo, Wójtowo, Wrócikowo, Zalesie.
Pozostałe miejscowości: Orzechówko, Bartołty Małe, Dąbrówka Mała, Żarek, Sapunki, Studzianek, Dobrąg, Kronówko, Lamkówko, Leszno Małe, Sapuny, Klucznik, Dadaj, Koronowo, Czerwony Bór, Barczewski Dwór, Tęguty, Kołaki, Próle, Klimkowo, Kierzbuń, Rycybałt, Rejczuchy.
Gospodarka
Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują nieco ponad 50 % ogólnej powierzchni gminy, w tym: grunty orne stanowią 72% (11565 ha), łąki i pastwiska 27,3% (4386 ha), a sady 0,8% (123 ha). Gminę charakteryzują dobre warunki naturalne do produkcji rolnej. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną[9]. Największymi podmiotami, prowadzącymi działalność rolniczą są: Gospodarstwo Ogrodnicze Łęgajny Sp. z o.o., Stacja Doświadczalna Oceny Odmian we Wrócikowie, Zakład Rolny w Odrytach, Zakład Rolny w Marunach.
W gminie rozwinięty jest przemysł metalowy, drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Barczewo wynosiła w 2013 roku 1451. W tym 46 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1405 tworzy sektor prywatny. 339 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 127 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 219 firm w dziale budownictwo, 66 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 34 firmy[2]. do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Przedsiębiorstwo Zagraniczne Mazur -Tom w Wójtowie, Metalowa Spółdzielnia Inwalidów w Barczewie, TEWES-BIS Sp. z o.o. Barczewo, ABAKUS WOOD POL w Mokinach, Jumar Sp. z o.o. w Barczewie, Łęgajny.
Gmina Barczewo stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i historyczne (zabytki architektury). Dość dobrze rozwinięta jest baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, motel, pole namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Leszno, Barczewko, Tumiany, Kierzbuń, Skajboty, Bartołty Małe, Jedzbark, Bogdany, Zalesie[10].
Gmina Barczewo należy do Warmińskiego Związku Gmin, Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Barczewo wynosiła 1177 osób[2], co stanowi 13,1% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,5% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Centrum Kultury i Promocji Gminy w Barczewie
- Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie
- Miejska Biblioteka Publiczna w Barczewie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie
- Dni Barczewa
- Ogólnopolski Festiwal Zespołów Rockowych ERROR w Barczewie
- Przystanek donikąd w Mokinach
- Dożynki Gminne
- Łosiery Barczewskie
- [[lkwim: Konkurs Fotograficzny – Barczewskie Pejzaże|Konkurs Fotograficzny – Barczewskie Pejzażeśś
- lkwim: Rejonowy Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych Złota Kaczka w BarczewieRejonowy Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych Złota Kaczka w Barczewie
Ludzie związani z gminą
- Mateusz Grunenberg (1787-1863) - nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf.
- Robert Bilitewski (1859-1935) - doktor filozofii, działacz narodowy na Warmii, ksiądz katolicki.
- Franciszek Szczepański (1842-1907) - bibliotekarz, warmiński działacz społeczno-narodowy.
- Feliks Nowowiejski (1877 - 1946 ) - polski kompozytor, organista - wirtuoz, dyrygent, pedagog, publicysta, działacz narodowy, organizator życia muzycznego, szambelan papieski.
- Alojzy Śliwa (1885-1969) - urodzony w Skojbotach pisarz, poeta, redaktor, działacz polski na Warmii i Mazurach, gawędziarz.
- Salomea Herudaj-Myczek (1913-nieznana) - wychowawczyni przedszkoli polskich; pracowała m.in. w ochronce w Skojbotach.
- Anna Romańska (1918-nieznana) - wychowawczyni w przedszkolach; pracowała w przedszkolu w Skojbotach.
- Adam Napieralski (1861-1928) - polityk, wydawca, dziennikarz; właściciel pierwszej księgarni w Barczewie.
- Walenty Gotzheim (1804-1874) - ksiądz katolicki i misjonarz na Mazurach; proboszcz m.in. w Barczewku i Barczewie.
- Jadwiga Gnatowska (1917-nieznana) - urodzona w skojbotach przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa.
- Barbara Hulanicka (1924-2012) - autorka tkanin artystycznych tworzonych dawną techniką ludową, inspirowanych m.in. tradycją, folklorem i architekturą Warmii i Mazur, mieszkała i zamrła w Barczewie.
- Jan Suwała (1933-2003) - ksiądz, rzeźbiarz, twórca Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie.
- Jarosław Kordaczuk (1967- ) - kompozytor, mieszka w Nikielkowie.
- Janina Szneider - artystka ludowa, zajmująca się tkactwem, mieszkaja w Barczewie.
- Teresa Walczak-Wikiert (1959-) - rzeźbiarka, dzięki jej staraniom utworzono Dom Artysty w Lamkowie; mieszka w Lamkówku.
- Wojciech Zenderowski (1947- ) - redaktor naczelny "Wiadomości Barczewskich"; działcz społeczny i kulturalny.
- Jan Połowianiuk - dyrygent, chórmistrz, animator życia muzycznego, wykładowca uniwersytecki, mieszka w Barczewie.
- Kazimierz Brakoniecki - urodzony w Barczewie polski poeta, eseista, krytyk literacki, redaktor, animator kultury.
- Anna Wojszel (1976- ) - fotografik, grafik komputerowy; mieszka w Kronowie k. Barczewa.
- Małgorzata Jasińska (1984-) - najlepsza w historii reprezentantka Warmii i Mazur w kolarstwie szosowym; wychowanka LUKK Krokus Mazur Barczewo.
- Tomasz Zahorski (1984-) - polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski; karierę piłkarską rozpoczynał w Pisie Barczewo, obecnie jets zawodnikiem występującej w NASL drużyny San Antonio Scorpions.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo należą[12]:
- kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie
- mauzoleum rodziny Bärn, obecnie kaplica przedpogrzebowa w Ramsowie
- kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie
- kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie wraz z plebanią
- kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kościół pw. św. Mikołaja i św. Augustyna w Lamkowie
- kaplica pw. Świetych Bonawentury i Floriana w Łęgajnach
- kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Mokinach
- założenia urbanistyczne starego miasta w Barczewie, mury obronne i zabytkowe domy (m.in. przy ulicach Grunwaldzkiej, Mickiewicza, Traugutta, Wojska Polskiego) oraz zespół dworca kolejowego w Barczewie
- kościół ewangelicki w Barczewie
- synagoga w Barczewie
- ruiny zamku biskupów warmińskich w Barczewie
- budynki Zakładu Karnego w Barczewie
- figura Chrystusa w Barczewie
- Dwór w Tumianach
- zespoły dworskie w Kierzbuniu, Krupolinach, Sapunach
- kapliczki przydrożne w Barczewku, Barczewie, Bartołtach Wielkich, Dobrągu, Kromerowie, Lamkowie
- kapliczki z dzwonniczką w Biedowie, Dobrągu
- dzwonniczka w Łęgajnach
- cmentarz w Jedzbarku
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki rowerowe:
- szlak niebieski: Barczewo - Lamkówko - Lamkowo - Radosty - Szynowo - Kolonia Maruny - Barczewko - Barczewo (33 km)
- szlak żółty: Barczewo - Kierźliny - Studzianek - Tumiany- Kierzbuń - Bartołty Wielkie - Odryty - Jedzbark - Barczewo (35 km)
- szlak czerwony: Barczewo - Lamkówko - Lamkowo - Stare Włóki - Próle - Wipsowo - Dadaj -Kromerowo - Niedźwiedź - Ramsowo - Wipsowo - Czerwony Bór - Zalesie - Barczewo (60 km)
- szlak zielony: Barczewo - Mokiny - Bogdany - Kaplityny - Łęgajny -Barczewko - Barczewo (27 km)
- szlaki kajakowe:
- trasa I : Jezioro Dadaj - rzeka Dadaj - Klimkowo - Jezioro Tumiańskie - Tumiany - Jezioro Pisz - rzeka Pisa - Barczewo - rzeka Pisa - Jezioro Wadąg - rzeka Wadąg
- trasa II : Jezioro Bogdańskie - rzeka Kiermas - Jezioro Umląg - rzeka Kiermas - Jezioro Kiermas - rzeka Kiermas - rzeka Pisa - Jezioro Wadąg - rzeka Wadąg
- trasa III : Zalesie - Jezioro Orzyc - Jezioro Orzyc Mały - Jezioro Pisz - rzeka Pisa - Jezioro Orzyc - Zalesie
- zabytkowe parki, m.in. w: Dadaju, Kierzbuniu, Krupolinach, Marunach, Nikielkowie, Szynowie oraz parki miejskie w Barczewie
- obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- jeziora, lasy, rzeki
- Stadnina Koni Kierzbuń oraz Ekwador - Kompleks Jeździecki w Dąbrówce Małej
- prywatna galeria sztuki - Dom Artysty w Lamkowie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Barczewo można uzyskać w Biurze Informacji Turystycznej Miasta i Gminy Barczewo, ul. Mickiewicza 12, 11-010 Barczewo.
Szkolnictwo
W gminie miejsko-wiejskiej Barczewo istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Miejskie w Barczewie
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie
- Gimnazjum nr 1 im. Ziemi Warmińskiej w Barczewie
- Gimnazjum nr 2 w Barczewie
- Szkoła Podstawowa w Bartołtach Wielkich
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łęgajnach - Przedszkole Publiczne w Łęgajnach, Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Łęgajnach oraz Szkoła Filialna w Barczewku
- Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek "Edukacja dla Przyszłości" - Niepubliczne Przedszkole "Warmińska Bajka" w Lamkowie, Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Franciszka Szczepańskiego w Lamkowie
- Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Kronowie - Niepubliczne Przedszkole w Kronowie, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Kronowie
- Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Ramsowie - Niepubliczne Przedszkole w Ramsowie, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Ramsowie, Niepubliczne Gimnazjum w Ramsowie
- Niepubliczny Zespół Szkół i Placówek w Wipsowie - Niepubliczne Przedszkole w Wipsowie, Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Augustyny Wiewiorry w Wipsowie, Niepubliczne Gimnazjum w Wipsowie
- Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
W gminie funkcjonuje również Zakład Poprawczy.
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Halowy Puchar Polski w jeździectwie, Halowy Puchar Warmii i Mazur w jeździectwie, Otwarte Mistrzostwa Barczewa WKSF.
Na terenie gminy działają kluby:
- UKS BUKS Barczewo
- UKS Gala w Barczewie
- KS Egida Barczewo – Olsztynek
- KS Łęgajny
- GKS Pisa Baczewo
- Klub Piłkarski Tempo Wipsowo Ramsowo
- LUKK Krokus Mazur Barczewo
- AGATSU Barczewo
- Barczewskie Morsy
- Jeździecki Klub Sportowy "U Robsonów" w Dąbrówce Małej
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w Barczewie
- Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Barczewie
- Chór Moderato z Barczewa
- Chór przy Więzieniu w Barczewie
- zespół TRANSkabel
- Zespół Nastyle z Barczewa
- Stowarzyszenie Na Rzecz Edukacji Dzieci i Rozwoju Obszarów Wiejskich WROTA w Lamkowie
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny (15 307,8 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Olsztyńskiego (40 997,4 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo znajduje się 8 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: "Bogdany", "Łęgajny"[13].
Zobacz też:
- Wały podłużne
- Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku
- Bractwa warmińskie
- Aby do Wokandy
- Centrum Tkactwa Warmii i Mazur w Barczewie
- Kielich z kościoła pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie
- Krzyż relikwiarzowy z kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie
- Ołtarz główny w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie
- Ołtarz św. Franciszka w kościele pw. św. Andrzeja Apostoła w Barczewie
- Ołtarz św. Szczepana w kościele pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Miasta i Gminy Barczewo [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Uchwała NrXXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w wojewódzwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[6]
- ↑ Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011 [7]
- ↑ Portal Barczewo [8]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
- ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]
Bibliografia
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Barczewo [20.10.2014]
Gmina Barczewo [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Szlaki kajakowe i trasy rowerowe gminy Barczewo [20.10.2014]
