Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)

Gmina Biskupiec
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Rodzaj gminy	miejsko-wiejska
Burmistrz	Kamil Kozłowski
Powierzchnia	290,41 km²
Liczba sołectw	29
Liczba miejscowości	53
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	19187 66 osób/km²
Strefa numeracyjna	89
Tablice rejestracyjne	NOL
TERYT	2814023
Urząd gminy Al. Niepodległości 2 11-300 Biskupiec
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Biskupiec – gmina miejsko-wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Biskupcu. Gmina rolnicza położona na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Mrągowskiego, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje burmistrz Kamil Kozłowski.

Kościół pw. św. Józefa w Kobułtach. Fot. Paweł Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia

Kościół ewangelicki w Raszągu. Fot. Stanisław Czachorowski. Źródło: Ccommons Wikimedia

Kapliczka przydrożna przy ulicy Niepodległości w Biskupcu. Fot. Bonasera1. Źródło: Commons Wikimedia

Kapliczka przydrożna przy ulicy Słowackiego w Biskupcu. Fot. Bonasera1. Źródło: Commons Wikimedia

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Biskupiec zajmuje powierzchnię 290,41 km², w tym:

• użytki rolne: 57,8% (16776 ha)
• lasy: 26,1% (7584 ha)
• wody: 5,5% (1600 ha)

Gmina stanowi 10,2% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	19187	100	9846	51,3	9341	48,7
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	66		34		32

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Biskupiec wynosiło -125 osób, co stanowi 23% migracji w powiecie olsztyńskim oraz 3,4% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Biskupiec były częścią powiatu reszelskiego z siedzibą w Biskupcu, w województwie olsztyńskim.

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Gromada Biskupiec pozostała w powiecie reszelskim, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 roku został przemianowany na powiat biskupiecki.

W 1972 roku zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Gmina Biskupiec z siedzibą w Biskupcu została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Adamowo, Biesowo, Biesówko, Borki Wielkie, Botowo, Bredynki, Czerwonka, Kamionka, Kobułty, Labuszewo, Lipowo, Łabuchy, Mojtyny, Najdymowo, Nowe Marcinkowo, Parleza Mała, Pudląg, Rasząg, Rudziska, Rukławki, Rzeck, Sadowo, Stanclewo, Stryjewo, Węgój, Wilimy, Wólka Wielka, Zabrodzie, Zarębiec.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat biskupiecki. Gmina Biskupiec została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

W 1991 roku miasto i gmina Biskupiec stały się jedną jednostką administracyjną.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa nie przywróciły powiatu biskupieckiego. Umiejscowiły gminę Biskupiec w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina miejsko-wiejska Biskupiec graniczy z gminami: Kolno, Sorkwity, Dźwierzuty, Barczewo, Jeziorany.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Biesowo, Biesówko, Biskupiec - Kolonia Druga, Borki Wielkie, Botowo, Bredynki, Czerwonka, Droszewo, Kamionka, Kobułty, Kojtryny, Labuszewo, Lipowo, Łabuchy, Mojtyny, Najdymowo, Nowe Marcinkowo, Parleza Wielka, Rasząg, Rudziska, Rukławki, Rzeck, Sadowo, Stanclewo, Stryjewo, Węgój, Wilimy, Zabrodzie, Zarębiec.

Pozostałe miejscowości: Adamowo, Biskupiec – Kolonia Pierwsza, Biskupiec – Kolonia Trzecia, Boreczek, Bukowa Góra, Chmielówka, Dębowo, Dworzec, Ługi, Nasy, Parleza Mała, Pudląg, Rozwady, Rudziska, Sadłowo, Wólka Wielka, Zameczek, Zazdrość.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie miejsko-wiejskiej Biskupiec jest rolnictwo. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. W uprawach dominują zboża, rośliny okopowe, strączkowe, oleiste oraz warzywa, a w hodowli: trzoda chlewna, bydło i drób.

W gminie rozwinięty jest przemysł budowlany, metalowy, drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Biskupiec wynosiła pod koniec 2013 roku 1446. W tym 59 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1387 tworzy sektor prywatny. 323 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 115 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 182 firmy w dziale budownictwo, 79 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 29 firm. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: PPH "Styropol" Sp. z o.o. w Biskupcu, PPUH POMAROL S.A. w Biskupcu, Zakład Doświadczalny BISKUPIEC Sp. z o.o., Telmex Sp. z o.o. Zakład MMI Sleeping w Biskupcu, Zakłady Mięsne "Warmia" Zakład Przetwórstwa i Rozbioru w Biskupcu.

Gmina Biskupiec stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Dość dobrze rozwinięta jest baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, schronisko młodzieżowe i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Biesowo, Biskupiec, Najdymowo, Stanclewo, Węgój, Rukławki, Kobułty,Czerwonka, Wilimy, Rzeck, Dębowo, Adamowo, Nowe Marcinkowo.

Gmina Biskupiec należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin "Czyste Mazury", Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Biskupiec wynosiła 1734 osób, co stanowi 19,4% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 14,3% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Biskupiecki Dom Kultury, który sprawuje opiekę nad Domem Pracy Twórczej Sorboma w Biskupcu
• Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Liszewskiego w Biskupcu

Filie biblioteki znajdują się w Bredynkach, Czerwonce, Kobułtach oraz w Szpitalu Powiatowym w Biskupcu.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Dni Biskupca
• Wojewódzki Przegląd Rzeźby Ludowej i Nieprofesjonalnej w Biskupcu
• Wojewódzki Konkurs Zespołów Teatralnych O Laur Złotej Rybki
• Dożynki Gminne
• Warmińska Uczta Pierogowa w Biesowie

Ludzie związani z gminą

• Walenty Barczewski (1856-1928) – ksiądz katolicki, działacz narodowy, etnograf, pisarz, redaktor, historyk; pracował w parafii w Biskupcu.
• Franciszek Szczepański (1842-1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczno-narodowy
• Ignacy Pietraszewski (1796-1869) – urodzony w Biskupcu orientalista, polski dyplomata
• Jan Liszewski (1852-1894) – założyciel "Gazety Olsztyńskiej", nauczyciel, poeta, etnograf, warmiński działacz polityczny i społeczny
• Otto Szulc (1909-?) – rzeźbiarz ludowy, mieszkał w Parlezie Małej
• Małgorzata Wiewiorra (1928-1945) – warmińska męczennica; pochodziła ze Stanclewa
• Jerzy Kowalski (1950-2011) – kolarz, wybitny trener kolarski z Biskupca
• Cyryla Gwiazda (1940-) – malarka, grafik, mieszka w Biskupcu
• Jerzy Jurowski (1925-1984) – rzeźbiarz ludowy z Biskupca
• Marian Murat (1955- ) – rzeźbiarz ludowy z Biskupca
• Piotr Socha (1961-) – uczestnik wielu plenerów plastyki nieprofesjonalnej, malarz amator; mieszka i pracuje w Biskupcu
• Ewa Różańska (1974- ) – malarka, fotografik, animator kultury z Biskupca
• Piotr Kula (1987-) – żeglarz, zawodnik Biskupieckiego Towarzystwa Żeglarskiego, startuje w klasie Finn

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Biskupiec należą:

• kościół pw. bł. Karoliny Kózkówny w Biskupcu
• kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu wraz z plebanią
• kościół pw. św. Mikołaja i św. Antoniego Padewskiego w Biesowie
• założenia urbanistyczne miasta, ratusz, zabytkowe domy (m.in. przy ulicach: Bolesława Chrobrego, Floriańskiej, Mazurskie Przedmieście, Niepodległości, Pionierów, Syreny, Warszawskiej) w Biskupcu
• cmentarz ewangelicko-augsburski w Biskupcu (ul. Cmentarna)
• budynki browaru i leżakowni w Biskupcu
• kaplica pw. św. Rocha w Bredynkach
• kaplica pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Czerwonce
• kościół pw. św. Józefa w Kobułtach wraz z przykościelnym cmentarzem
• kaplica pw. św. Józefa w Raszągu
• kościół ewangelicki w Raszągu
• kapliczki przydrożne w: Biskupcu (2), Borkach Wielkich, Rzecku (2), Wilimach, Bredynkach, Raszągu oraz murowana kapliczka z dzwonniczką w Biesówku
• zespoły pałacowe i dworskie w: Borkach Wielkich, Dąbrówce Kobułckiej, Droszewie, Nasach

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlaki rowerowe:
  • "Ścieżka Rowerowa słoneczny szlak" na terenie Biskupca
  • "Rowerem po złote runo": Biskupiec – Rukławki – Najdymowo – Bukowa Góra – Łabuchy – Węgój – Dębowo – Stryjewo – Bredynki – Biskupiec
• ścieżka dydaktyczna "Aleja Dymerska" w Biskupcu
• skansen maszyn rolniczych w Węgoju
• liczne zabytki architektury sakralnej, w tym kapliczki
• zabytkowe parki, m.in. w: Borkach Wielkich, Dąbrówce Kobułckiej, Droszewie, Kobułtach, Kojtrynach, Mojtynach, Parlezie Wielkiej, Sadowie, Raszągu, Zabrodziu
• punkt widokowy w Biskupcu (w wieży kościelnej kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu)
• obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
• jeziora, lasy, rzeki

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Biskupiec można uzyskać w Biurze Informacji Turystycznej Miasta i Gminy Biskupiec, Pl. Wolności 5c, 11-300 Biskupiec.

Religia

• Parafia pw. bł. Karoliny Kózkówny w Biskupcu Reszelskim
• Parafia pw. Chrystusa Króla w Węgoju
• Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Biskupcu
• Parafia pw. św. Józefa i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Stanclewie
• Parafia pw. św. Józefa w Kobułtach
• Parafia pw. św. Mikołaja i św. Antoniego w Biesowie

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Biskupiec istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Niepubliczne Przedszkole "Jacek i Agatka" w Biskupcu
• Niepubliczne Przedszkole "Bajka" w Biskupcu
• Przedszkole Samorządowe nr 5 "Piątka" w Biskupcu
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Orła Białego w Biskupcu
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Biskupcu
• Punkt przedszkolny "Radosne przedszkolaki" w Borkach Wielkich
• Społeczna Szkoła Podstawowa w Borkach Wielkich
• Punkt Przedszkolny "Słoneczko" w Bredynkach
• Społeczna Szkoła w Bredynkach
• Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Biskupcu
• Katolickie Gimnazjum Społeczne im. Jana Pawła II w Biskupcu
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Biskupcu
• Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Biskupcu
• Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 Biskupcu
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjr. Henryka Dobrzańskiego Pseud. "HUBAL" w Biskupcu
• Zespół Szkół w Biskupcu – Liceum Ogólnokształcące im. Komisja Edukacji Narodowej w Biskupcu, II Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Technikum w Zespole Szkół w Biskupcu, Zasadnicza Szkoła Zawodowa
• Zespół Szkół w Czerwonce – Szkoła Podstawowa w Czerwonce, Gimnazjum w Czerwonce
• Zespół Szkół w Kobułtach – Szkoła Podstawowa w Kobułtach, Zespół wychowania przedszkolnego przy Szkole Podstawowej w Kobułtach, Gimnazjum w Kobułtach
• Zespół Szkół Węgojskiego Stowarzyszenia Edukacji Lokalnej CEL – Zespół Przedszkolny w Węgoju, Społeczna Szkoła Podstawowa w Węgoju, Społeczne Gimnazjum w Węgoju

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Mistrzostw Województwa LZS w Piłce Nożnej, Warmińskie Biegi Przełajowe w Droszewie, Międzynarodowe Kryterium Kolarskie w Biskupcu - Memoriał im. Jerzego Kowalskiego, zawody Ligi Halowej Piłki Nożnej "Futsal", turniej szachowy, Turniej rodzinno-towarzyski "Wymiatacze" w Biskupcu, Otwarte Mistrzostwa Biskupca w Bule Francuskie.
Na terenie gminy działa Biskupiecka Federacja Sportu oraz kluby:

• KS "Tęcza" Biskupiec
• LKK "Warmia" Biskupiec
• MKS "KORKI" Biskupiec
• Klub Turystyki Motorowej "Dadaj"

oraz LZS Biskupiec, Biskupieckie Towarzystwo Tenisowe, Biskupieckie Towarzystwo Żeglarskie.

Inne organizacje i instytucje

• Teatr Dźwięku z Biskupca
• zespół folklorystyczny Węgojska Strużka
• Stowarzyszenie Kulturalne "Nasz Kawałek Warmii" w Biskupcu

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Rezerwaty przyrody:

• Rezerwat Dębowo (25,96 ha)
• Rezerwat Zabrodzie (27,3 ha)

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny (19 329,8 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich (20 615,9 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Olsztyńskiego (40 997,4 ha)

Obszary Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Piska (172 802,21 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska (57 826,61 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Biskupiec znajduje się 3 pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne: "Parleskie Wzgórza", "Galk", "Korek".

Zobacz też:

• Katolicka Szkoła Polska w Stanclewie
• Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"
• Międzyszkolny Konkurs Piosenki Regionalnej Warmiński Wróbelek

Bibliografia

Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991, nr 3, poz. 12, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1990 r. w sprawie połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
archiwum.bip.biskupiec.pl, Plan rozwoju lokalnego miasta i gminy Biskupiec na lata 2004-2010
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miasta Biskupiec [20.10.2014]
biskupiec.pl [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]