Barczewo (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |zarządzający    = Burmistrz
 
  |zarządzający    = Burmistrz
−
  |wójt            = Andrzej Maciejewski
+
  |wójt            = Grzegorz Matłoka
 
  |adres_ug        = Plac Ratuszowy 1
 
  |adres_ug        = Plac Ratuszowy 1
 
  |kod_poczt_ug    = 11 – 010 Barczewo
 
  |kod_poczt_ug    = 11 – 010 Barczewo

Wersja z 11:01, 4 cze 2024

Gmina Barczewo
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Grzegorz Matłoka
Powierzchnia 320 km²
Liczba sołectw 32
Liczba miejscowości 53
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		17358
54 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NOL
TERYT 2814013
Urząd gminy
Plac Ratuszowy 1 11 – 010 Barczewo
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Barczewo – gmina miejsko-wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Barczewie. Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Grzegorz Matłoka.

Powierzchnia gminy

Gmina miejsko-wiejska Barczewo zajmuje powierzchnię 320 km2[1], w tym:

  • użytki rolne: 50,2% (16073,8 ha)
  • lasy: 33,8% (10822,3 ha)
  • wody: 5,3% (1705,9ha)

Gmina stanowi 11,3% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[1]:

Kościół pw. św. Anny i św. Szczepana w Barczewie. Fot. ZeroJeden. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła i św. Rocha w Ramsowie. Fot. Maly LOLek. Źródło: Commons Wikimedia
Synagoga w Barczewie. Fot. Maly LOLek. Źródło: Commons Wikimedia
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 17358 100 8734 50,3 8624 49,7
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		54 27 27

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo było dodatnie i wynosiło 44 osoby[1].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[2], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy w dniu 1 stycznia 1973 roku istniejące dotychczas w powiatach gromady[3] zostały przekształcone w gminy. Na terenie ówczesnego powiatu olsztyńskiego utworzono 7 gmin.

Gmina Barczewo z siedzibą w Barczewie została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[4]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Barczewko, Bark, Bartołty Wielkie, Bogdany, Jedzbark, Kaplityny, Kierzliny, Kromerowo, Kronowo, Lamkowo, Lamkówko, Leszno, Łapka, Łęgajny, Maruny, Mokiny, Nikielkowo, Próle, Radosty, Ramsowo, Ramsówko, Rejczuchy, Ruszajny, Skajboty, Stare Włóki, Wipsowo, Wójtowo, Zalesie. W tym samym czasie gmina i miasto Barczewo stały się jedną jednostką administracyjną[5].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Barczewo została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły gminę Barczewo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina miejsko-wiejska Barczewo graniczy z gminami: Biskupiec, Dźwierzuty, Purda, Dywity, Jeziorany oraz z miastem Olsztyn.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Barczewko, Bark, Bartołty Wielkie, Biedowo, Bogdany, Jedzbark, Kaplityny, Kierzliny, Kromerowo, Kronowo, Krupoliny, Lamkowo, Leszno, Łapka, Łęgajny, Maruny, Mokiny, Niedźwiedź, Nikielkowo, Odryty, Radosty, Ramsowo, Ramsówko, Ruszajny, Skajboty, Stare Włóki, Szynowo, Tumiany, Wipsowo, Wójtowo, Wrócikowo, Zalesie.

Pozostałe miejscowości: Orzechówko, Bartołty Małe, Dąbrówka Mała, Żarek, Sapunki, Studzianek, Dobrąg, Kronówko, Lamkówko, Leszno Małe, Sapuny, Klucznik, Dadaj, Koronowo, Czerwony Bór, Barczewski Dwór, Tęguty, Kołaki, Próle, Klimkowo, Kierzbuń, Rycybałt, Rejczuchy.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie miejsko-wiejskiej Barczewo jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują nieco ponad 50% ogólnej powierzchni gminy, w tym: grunty orne stanowią 72% (11 565 ha), łąki i pastwiska 27,3% (4386 ha), a sady 0,8% (123 ha). Gminę charakteryzują dobre warunki naturalne do produkcji rolnej. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną[8]. Największymi podmiotami prowadzącymi działalność rolniczą są: Gospodarstwo Ogrodnicze Łęgajny Sp. z o.o., Stacja Doświadczalna Oceny Odmian we Wrócikowie, Zakład Rolny w Odrytach oraz Zakład Rolny w Marunach.

W gminie rozwinięty jest przemysł metalowy, drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Barczewo wynosiła w 2013 roku 1451. W tym 46 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1405 tworzy sektor prywatny. 339 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 127 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 219 firm w dziale budownictwo, 66 w dziale rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 34 firmy[1]. do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Przedsiębiorstwo Zagraniczne Mazur-Tom w Wójtowie, Metalowa Spółdzielnia Inwalidów w Barczewie, TEWES-BIS Sp. z o.o. Barczewo, ABAKUS WOOD POL w Mokinach, Jumar Sp. z o.o. w Barczewie, Łęgajny.

Gmina Barczewo stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu) i historyczne (zabytki architektury). Dość dobrze rozwinięta jest baza turystyczna, którą stanowią hotele, ośrodki wypoczynkowe, motel, pole namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Leszno, Barczewko, Tumiany, Kierzbuń, Skajboty, Bartołty Małe, Jedzbark, Bogdany, Zalesie[9].

Gmina Barczewo należy do Warmińskiego Związku Gmin, Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Lokalnej Grupy Rybackiej "Pojezierze Olsztyńskie" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do aglomeracji Olsztyna, obszarów wymagających restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Barczewo wynosiła 1177 osób[1], co stanowi 13,1% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,5% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Mateusz Grunenberg (1787-1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf.
  • Robert Bilitewski (1859-1935) – doktor filozofii, działacz narodowy na Warmii, ksiądz katolicki.
  • Franciszek Szczepański (1842-1907) – bibliotekarz, warmiński działacz społeczno-narodowy.
  • Feliks Nowowiejski (1877-1946 ) – polski kompozytor, organista - wirtuoz, dyrygent, pedagog, publicysta, działacz narodowy, organizator życia muzycznego, szambelan papieski.
  • Alojzy Śliwa (1885-1969) – urodzony w Skojbotach pisarz, poeta, redaktor, działacz polski na Warmii i Mazurach, gawędziarz.
  • Augustyna Wiewióra (1900-1984) – nauczycielka; jej imię nosi Szkoła Podstawowa w Wipsowie.
  • Salomea Herudaj-Myczek (1913-?) – wychowawczyni przedszkoli polskich; pracowała m.in. w ochronce w Skojbotach.
  • Anna Romańska (1918-?) – wychowawczyni w przedszkolach; pracowała w polskim przedszkolu w Skojbotach.
  • Adam Napieralski (1861-1928) – polityk, wydawca, dziennikarz; właściciel pierwszej księgarni w Barczewie.
  • Walenty Gotzheim (1804-1874) – ksiądz katolicki i misjonarz na Mazurach; proboszcz m.in. w Barczewku i Barczewie.
  • Jadwiga Gnatowska (1917-?) – urodzona w Skojbotach przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa.
  • Barbara Hulanicka (1924-2012) – autorka tkanin artystycznych tworzonych dawną techniką ludową, inspirowanych m.in. tradycją, folklorem i architekturą Warmii i Mazur, mieszkała i zmarła w Barczewie.
  • Jan Suwała (1933-2003) – ksiądz, rzeźbiarz, twórca Galerii Rzeźby Sakralnej w Gąsiorowie.
  • Jarosław Kordaczuk (1967- ) – kompozytor, mieszka w Nikielkowie.
  • Janina Szneider – artystka ludowa zajmująca się tkactwem, mieszkajaca w Barczewie.
  • Teresa Walczak-Wikiert (1959-) – rzeźbiarka, dzięki jej staraniom utworzono Dom Artysty w Lamkowie; mieszka w Lamkówku.
  • Wojciech Zenderowski (1947- ) – redaktor naczelny "Wiadomości Barczewskich"; działacz społeczny i kulturalny.
  • Jan Połowianiuk – dyrygent, chórmistrz, animator życia muzycznego, wykładowca uniwersytecki, mieszka w Barczewie.
  • Kazimierz Brakoniecki – urodzony w Barczewie polski poeta, eseista, krytyk literacki, redaktor, animator kultury.
  • Anna Wojszel (1976- ) – fotografik, grafik komputerowy; mieszka w Kronowie k. Barczewa.
  • Małgorzata Jasińska (1984-) – najlepsza w historii reprezentantka Warmii i Mazur w kolarstwie szosowym; wychowanka LUKK Krokus Mazur Barczewo.
  • Tomasz Zahorski (1984-) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski; karierę piłkarską rozpoczynał w Pisie Barczewo, obecnie jest zawodnikiem występującej w NASL drużyny San Antonio Scorpions.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo należą[11]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • szlak niebieski: Barczewo – Lamkówko – Lamkowo – Radosty – Szynowo – Kolonia Maruny - Barczewko – Barczewo (33 km)
    • szlak żółty: Barczewo – Kierźliny – Studzianek – Tumiany – Kierzbuń – Bartołty Wielkie – Odryty – Jedzbark – Barczewo (35 km)
    • szlak czerwony: Barczewo – Lamkówko – Lamkowo – Stare Włóki – Próle – Wipsowo – Dadaj – Kromerowo – Niedźwiedź – Ramsowo – Wipsowo – Czerwony Bór – Zalesie – Barczewo (60 km)
    • szlak zielony: Barczewo – Mokiny – Bogdany – Kaplityny – Łęgajny – Barczewko – Barczewo (27 km)
  • szlaki kajakowe:
  • zabytkowe parki, m.in. w: Dadaju, Kierzbuniu, Krupolinach, Marunach, Nikielkowie, Szynowie oraz parki miejskie w Barczewie
  • obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
  • jeziora, lasy, rzeki
  • Stadnina Koni Kierzbuń oraz Ekwador – Kompleks Jeździecki w Dąbrówce Małej
  • prywatna galeria sztuki - Dom Artysty w Lamkowie

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Barczewo można uzyskać w Biurze Informacji Turystycznej Miasta i Gminy Barczewo, ul. Mickiewicza 12, 11-010 Barczewo.

Religia

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Barczewo istnieją następujące placówki edukacyjne:

W gminie funkcjonuje również Zakład Poprawczy.

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Halowy Puchar Polski w jeździectwie, Halowy Puchar Warmii i Mazur w jeździectwie, Otwarte Mistrzostwa Barczewa WKSF.
Na terenie gminy działają kluby:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejsko-wiejskiej Barczewo znajduje się 8 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne: użytek ekologiczny "Bogdany"i użytek ekologiczny "Łęgajny"[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  2. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  3. ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  5. ↑ Uchwała NrXXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  7. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
  8. ↑ Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011, barczewo.bip.net.pl
  9. ↑ portal.barczewo.pl
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie


Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1991, nr 87, poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 2001, nr 62, poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
barczewo.bip.net.pl, Program ochrony środowiska miasta i gminy Barczewo na lata 2004-2007 z perspektywą działań w latach 2008-2011
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Barczewo [20.10.2014]
Gmina Barczewo [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
barczewo.home.pl, Szlaki kajakowe i trasy rowerowe gminy Barczewo [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Barczewo_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=158152”