Dywity (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(→‎Kultura i turystyka)
 
(Nie pokazano 16 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = wiejska
 
  |zarządzający    = Wójt
 
  |zarządzający    = Wójt
−
  |wójt            = [[Jacek Szydło]]
+
  |wójt            = Agnieszka Sakowska-Hrywniak
 
  |adres_ug        = ul. Olsztyńska 32
 
  |adres_ug        = ul. Olsztyńska 32
 
  |kod_poczt_ug    = 11-001 Dywity
 
  |kod_poczt_ug    = 11-001 Dywity
Linia 26: Linia 26:
 
  |TERC10          =  
 
  |TERC10          =  
 
  |www            = http://gminadywity.pl/
 
  |www            = http://gminadywity.pl/
−
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/
+
  |bip            = https://bip.ugdywity.pl/
 
}}  
 
}}  
−
'''Gmina Dywity''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] oraz [[Powiat olsztyński| powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Dywity| Dywitach]].
+
'''Gmina Dywity''' – gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] oraz [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Dywity|Dywitach]]. Gmina rolnicza położona w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Olsztyn. W wyborach samorządowych w 2024  mandat wójta ponowne uzyskał [[Daniel Zadworny]]. W listopadzie 2024 r. w miejsce zmarłego Daniela Zadwornego, wójtem została [[Agnieszka Sakowska-Hrywniak]].<ref>https://www.olsztyn24.com/news/42702-agnieszka-sakowska-hrywniak-nowym-wojtem-gminy-dywity.html</ref>
 +
<ref>https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281404#results_vote_elect_mayor_round_2</ref>
  
−
Gmina rolnicza położona w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Olsztyn.
+
[[Plik: Kapliczka w Redykajnach.jpg|right|290px|thumb|Kapliczka w Redykajnach<br/>Fot. S. Czachorowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Redykajny_wies_sc_13.JPG Commons Wikimedia] ]]
  
−
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Jacek Szydło]]<ref>Urząd Gminy Dywity [http://gminadywity.pl/strona/3]</ref>.
+
[[Plik: Kościół w Bukwałdzie.jpg|right|290px|thumb|Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie<br/>Fot. Wesoły Geodeta. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bukwa%C5%82dKaplica1.JPG Commons Wikimedia] ]]
−
<br/><br/>
+
 
 +
[[Plik: Kościół w Brąswałdzie.jpg|right|290px|thumb|Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie<br/>Fot. Wesoły Geodeta. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Br%C4%85swa%C5%82dKo%C5%9Bci%C3%B3%C5%821.JPG Commons Wikimedia] ]]
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
−
Gmina wiejska Dywity zajmuje powierzchnię 161,16 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3213]</ref>, w tym:
+
Gmina wiejska Dywity zajmuje powierzchnię 161,16 km<sup>2</sup><ref name="p1">[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3213 Bank Danych Lokalnych GUS ]</ref>, w tym:
 
*użytki rolne: 60%  
 
*użytki rolne: 60%  
 
*lasy: 27%  
 
*lasy: 27%  
 
*wody: 2%  
 
*wody: 2%  
−
 
+
Gmina stanowi 5,7% powierzchni powiatu olsztyńskiego.
−
Gmina stanowi 5,7% powierzchni [[Powiat olsztyński| powiatu olsztyńskiego]].
 
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
−
{{Galeria|Nazwa=Dywity (gmina wiejska)|wielkość=300|pozycja=right
 
−
|Plik: Kapliczka w Redykajnach.jpg| Kapliczka w Redykajnach<br/>  autor: S.Czachorowski
 
−
|Plik: Kościół w Bukwałdzie.jpg| Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie<br/> autor: Wesoły Geodeta
 
−
|Plik: Kościół w Brąswałdzie.jpg|Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie<br/> autor: Wesoły Geodeta
 
−
}}
 
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
−
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|--
 
|--
−
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
−
|liczba || 11011 || 100 || 5544 || 50,3 || 5467 || 49,7
+
|liczba ||11011 ||100 ||5544 ||50,3 ||5467 ||49,7
 
|--
 
|--
−
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 68 || colspan=2| 34 || colspan=2| 34
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|68 ||colspan=2|34 ||colspan=2|34
 
|}
 
|}
−
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Dywity było dodatnie i wynosiło 126 osób<ref name="p1"/>.
+
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Dywity było dodatnie i wynosiło 162 osób<ref name="p1"/>.
  
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
−
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Dywity były częścią [[Powiat olsztyński| powiatu olsztyńskiego]] w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/>
+
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Dywity były częścią [[Powiat olsztyński|powiatu olsztyńskiego]] w województwie olsztyńskim<ref> Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
−
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Dywity przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/>
+
 
−
Nowoutworzona gmina Dywity została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Brąswałd]], [[Bukwałd]], [[Dąbrówka Wielka]], [[Dywity]], [[Frączki]], [[Gady]], [[Gradki]], [[Kieźliny]], [[Ługwałd]], [[Nowe Włóki]], [[Plutki]], [[Redykajny]], [[Rozgity]], [[Różnowo]], [[Sętal]], [[Spręcowo]], [[Tuławki]], [[Zalbki]]. <br/> 
+
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]</ref>. Gromada Dywity przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]</ref>.
−
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Dywity została bezpośrednio częścią [[wojewódzwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]].<br/>
+
 
−
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa <ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref>umiejscowiły gminę Dywity w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]].
+
Nowo utworzona gmina Dywity została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład  nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Brąswałd]], [[Bukwałd]], [[Dąbrówka Wielka]], [[Dywity]], [[Frączki]], [[Gady]], [[Gradki]], [[Kieźliny]], [[Ługwałd]], [[Nowe Włóki]], [[Plutki]], [[Redykajny]], [[Rozgity]], [[Różnowo (gmina Dywity)|Różnowo]], [[Sętal]], [[Spręcowo]], [[Tuławki]], [[Zalbki]].  
 +
 
 +
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]</ref>, przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Dywity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
  
−
Gmina wiejska Dywity graniczy z gminami: [[Jonkowo (gmina wiejska)| Jonkowo]], [[Świątki (gmina wiejska)|Świątki]], [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)| Dobre Miasto]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| Jeziorany]], [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska)| Barczewo]] oraz z misatem [[Olsztyn]].
+
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa <ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref>umiejscowiły gminę Dywity w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
 +
 
 +
Gmina wiejska Dywity graniczy z gminami: [[Jonkowo (gmina wiejska)|Jonkowo]], [[Świątki (gmina wiejska)|Świątki]], [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|Dobre Miasto]], [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska)|Barczewo]] oraz z miastem [[Olsztyn]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa: [[Barkweda]], [[Brąswałd]], [[Bukwałd]], [[Dąbrówka Wielka]], [[Dywity]], [[Frączki]], [[Gady]], [[Gradki]], [[Kieźliny]], [[Ługwałd]], [[Nowe Włóki]], [[Redykajny]], [[Rozgity]], [[Różnowo]], [[Sętal]], [[Słupy]], [[Spręcowo]], [[Tuławki]], [[Zalbki]].
+
Sołectwa: [[Barkweda]], [[Brąswałd]], [[Bukwałd]], [[Dąbrówka Wielka]], [[Dywity]], [[Frączki]], [[Gady]], [[Gradki]], [[Kieźliny]], [[Ługwałd]], [[Nowe Włóki]], [[Redykajny]], [[Rozgity]], [[Różnowo (gmina Dywity)|Różnowo]], [[Sętal]], [[Słupy]], [[Spręcowo]], [[Tuławki]], [[Zalbki]].
  
−
Pozostałe miejscowości: [[Lipniak]], [[Wopy]], [[Bukowina]], [[Dągi]], [[Plutki]], [[Myki]], [[Szypry]], [[Wadąg]].
+
Pozostałe miejscowości: [[Lipniak]], [[Wopy (gmina Dywity)|Wopy]], [[Bukowina]], [[Dągi]], [[Plutki]], [[Myki]], [[Szypry]], [[Wadąg]].
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
−
Głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Dywity są przemysł i usługi, które uzupełnia rolnictwo.<br/>
+
Głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Dywity są przemysł i usługi, które uzupełnia rolnictwo.
−
W rolnictwie większość gospodarstw stanowią gospodarstwa indywidualne. Struktura ich wielkości jest niekorzystna. Większość, to gospodarstw małe (do 1 ha) i  średnie (od 1-10 ha), brakuje natomiast dużych.
+
 
−
Do podstawowych form gospodarowania w gminie zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej przeważa uprawa zbóż, roślin przemysłowych i pastewnych; w produkcji zwierzęcej dominuje hodowla trzody chlewnej i drobiu. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną.
+
W rolnictwie większość gospodarstw stanowią gospodarstwa indywidualne. Struktura ich wielkości jest niekorzystna. Większość z nich to gospodarstw małe (do 1 ha) i  średnie (od 1-10 ha), brakuje natomiast dużych. Do podstawowych form gospodarowania w gminie zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej przeważa uprawa zbóż, roślin przemysłowych i pastewnych; w produkcji zwierzęcej dominuje hodowla trzody chlewnej i drobiu. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną.
  
 
Gmina należy do średnio uprzemysłowionych. Rozwinięty jest przemysł drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
 
Gmina należy do średnio uprzemysłowionych. Rozwinięty jest przemysł drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
 +
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Dywity wynosiła pod koniec 2013 roku 1386. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1367 tworzy sektor prywatny. 291 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 160 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 179 firm w dziale budownictwo, 41 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 25 firm<ref name="p1"/>. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Kieźliny" w Kieźlinach, Wipasz S.A. w Wadągu, Majjwerr Catering Dywity, PHU MYK POL w Mykach, PGF CEFARM w Dywitach, ASIMPEX w Dywitach, Zakłady Drzewne w Dywitach, Mebel Styl w Słupach, EUROGAZ-BOMBI w Słupach.
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Dywity wynosiła pod koniec 2013 roku 1386. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1367 tworzy sektor prywatny. 291 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 160 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 179 firm w dziale budownictwo, 41 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 25 firm<ref name="p1"/>. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Kieźliny" w Kieźlinach, Wipasz S.A. w Wadągu, Majjwerr Catering Dywity, PHU MYK POL w Mykach, PGF CEFARM w Dywitach, ASIMPEX w Dywitach, Zakłady Drzewne w Dywitach, Mebel Styl w Słupach, EUROGAZ-BOMBI w Słupach.
  
−
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej  roli. Gmina nie posiada atrakcji turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym; dysponuje terenami o walorach krajobrazowych (urozmaicona rzeźba terenu, jezioro Wadąg, rzeki, lasy), jednak brak odpowiedniego zagospodarowania terenu i infrastruktury zmusza mieszkańców do korzystania z usług turystycznych w Olsztynie.<br/>   
+
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej  roli. Gmina nie posiada atrakcji turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym; dysponuje terenami o walorach krajobrazowych (urozmaicona rzeźba terenu, [[jezioro Wadąg]], rzeki, lasy), jednak brak odpowiedniego zagospodarowania terenu i infrastruktury zmusza mieszkańców do korzystania z usług turystycznych w Olsztynie.<br/>   
−
W gminie funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Ługwałd, Spręcowo, Różnowo, Sętal, Gady, Bukwałd, Brąswałd, Redykajny<ref>UG Dywity [http://dywity2.bloomnet.pl/strona/43]</ref>.
+
W gminie funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Ługwałd, Spręcowo, Różnowo, Sętal, Gady, Bukwałd, Brąswałd, Redykajny<ref>[http://dywity2.bloomnet.pl/strona/43 Urząd Gminy Dywity]</ref>.
  
−
Gmina Dywity należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Warmiński Związek Gmin| Warmińskiego Związku Gmin]] oraz [[LGD "Warmiński Zakątek"]].   
+
Gmina Dywity należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Warmiński Związek Gmin|Warmińskiego Związku Gmin]] oraz [[LGD "Warmiński Zakątek"]].   
  
−
W nowej [[Strategia rozwoju województwa| Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do [[Aglomeracja Olsztyna| aglomeracji Olsztyna]] oraz tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski| Tygrysów warmińsko-mazurskich]] - obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.  
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa|Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do [[Aglomeracja Olsztyna|aglomeracji Olsztyna]] oraz tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski|Tygrysów warmińsko-mazurskich]] – obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.  
  
−
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dywity wynosiła 514 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 5,7%  bezrobotnych w [[Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]].
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dywity wynosiła 514 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 5,7%  bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.
  
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 7,9% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 7,9% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
Linia 96: Linia 97:
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]]
 
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Dywitach]]
−
W ramach Gminnego Ośrodka Kultury funkcjonują: [[Gminna Biblioteka Publiczna w Dywitach]] - filie biblioteki znajdują się w Kieźlinach, Sętalu, oraz [[Ośrodek Rzemiosł Zapomnianych w Gadach]]  
+
W ramach Gminnego Ośrodka Kultury funkcjonują: [[Gminna Biblioteka Publiczna w Dywitach]] (filie biblioteki znajdują się w Kieźlinach i Sętalu) oraz [[Ośrodek Rzemiosł Zapomnianych w Gadach]]  
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
Linia 106: Linia 107:
  
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
'''Ludzie związani z gminą'''
−
*[[Franciszek Barcz]] (1892-1939) - urodzony w Różnowie działacz oświatowy i narodowy na Warmii i Powiślu.
+
*[[Franciszek Barcz]] (1892-1939) – urodzony w Różnowie działacz oświatowy i narodowy na [[Warmia|Warmii]] i Powiślu
−
*[[Józef Tomke]] (1911-) - nauczyciel, kierownik [[Katolicka Szkoła Polska w Brąswałdzie| Katolickiej Szkoły Polskiej w Brąswałdzie]] w latach 1935–1938. 
+
*[[Józef Tomke]] (1911-) – nauczyciel, kierownik [[Katolicka Szkoła Polska w Brąswałdzie|Katolickiej Szkoły Polskiej w Brąswałdzie]] w latach 1935–1938  
−
*[[Kazimierz Dawcewicz|ks.Kazimierz Dawcewicz]] (1958-) - duchowny katolicki, proboszcz [[Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach| parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach]].   
+
*[[Kazimierz Dawcewicz|ks. Kazimierz Dawcewicz]] (1958-) – duchowny katolicki, proboszcz [[Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach| parafii pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach]]
−
*[[lkwim: Tomasz Kardacz|Tomasz Kardacz]] (1963- ) - lekarz, malarz amator, rysownik, tłumacz, pisarz; mieszka w  Barkwedzie.
+
*[[lkwim: Tomasz Kardacz|Tomasz Kardacz]] (1963- ) – lekarz, malarz amator, rysownik, tłumacz, pisarz; mieszka w  Barkwedzie
−
*[[lkwim: Barbara Zawistowska|Barbara Zawistowska]] - garncarz, ceramik, pracuje z bratem [[lkwim: Wiesław Zawistowski|Wiesławem Zawistowskim]] w pracowni w Dywitach.
+
*[[lkwim: Barbara Zawistowska|Barbara Zawistowska]] – garncarka, ceramik, pracuje z bratem [[lkwim: Wiesław Zawistowski|Wiesławem Zawistowskim]] w pracowni w Dywitach
−
*[[lkwim: Wiesław Zawistowski| Wiesław Zawistowski]] - garncarz, ceramik, pracuje z siostrą [[lkwim: Barbara Zawistowska| Barbarą Zawistowską]] w pracowni w Dywitach.
+
*[[lkwim: Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] (1894-1984) – urodzona w Brąswałdzie poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego  
−
*[[lkwim: Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] (1894-1984) - urodzona w Brąswałdzie poetka i prozaik, publicystka, nauczycielka, zbieraczka folkloru warmińskiego.
 
  
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
−
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Dywity należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Dywity należą<ref>[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków ]</ref>:
−
*[[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie| kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie|kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem  
−
*[[lkwim: Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie| kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie]]
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie|kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie]]
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach|kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach]]
 
*[[lkwim: Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach|kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach]]
 
*[[Kościół pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach|kościół pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach]] wraz z plebanią
 
*[[Kościół pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach|kościół pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach]] wraz z plebanią
−
*[[lkwim: Kaplica pw. św. Rozalii w Kieźlinach| kaplica pw. św. Rozalii w Kieźlinach]]
+
*[[lkwim: Kaplica pw. św. Rozalii w Kieźlinach|kaplica pw. św. Rozalii w Kieźlinach]]
−
*[[Kaplica pw. św. Matki Boskiej Szkaplerznej w Nowych Włókach| kaplica pw. św. Matki Boskiej Szkaplerznej w Nowych Włókach]]
+
*[[Kaplica pw. św. Matki Boskiej Szkaplerznej w Nowych Włókach|kaplica pw. św. Matki Boskiej Szkaplerznej w Nowych Włókach]]
−
*[[lkwim: Kościół pw. św. Mikołaja w Sętalu| kościół pw. św. Mikołaja w Sętalu]]
+
*[[lkwim: Kościół pw. św. Mikołaja w Sętalu|kościół pw. św. Mikołaja w Sętalu]]
 
*kaplica w Tuławkach
 
*kaplica w Tuławkach
 
*dwór w Słupach (obecnie budynek szkoły)
 
*dwór w Słupach (obecnie budynek szkoły)
 
*młyn wodny w Barkwedzie
 
*młyn wodny w Barkwedzie
−
*liczne zabytki małej architektury sakralnej: [[Kapliczki| kapliczki]] warmińskie, [[Krzyże przydrożne| krzyże przydrożne]], [[Dzwonniczki ludowe|dzwonniczki ludowe]] m.in. w: [[Kapliczka w Brąswałdzie| Brąswałdzie]], [[Kapliczka w Bukwałdzie|Bukwałdzie]], [[Kapliczka w Sętalu|Sętalu]], Różnowie, [[Kapliczki w Nowych Włókach|Nowych Włókach]], [[Kapliczki we Frączkach|we Frączkach]], Dywitach, Gadach, Mykach, Kieźlinach, Redykajnach, Rozgitach, Wadągu, Zalbkach   
+
*liczne zabytki małej architektury sakralnej: [[Kapliczki|kapliczki]] warmińskie, [[Krzyże przydrożne|krzyże przydrożne]], [[Dzwonniczki ludowe|dzwonniczki ludowe]] m.in. w: [[Kapliczka w Brąswałdzie|Brąswałdzie]], [[Kapliczka w Bukwałdzie|Bukwałdzie]], [[Kapliczka w Sętalu|Sętalu]], Różnowie, [[Kapliczki w Nowych Włókach|Nowych Włókach]], [[Kapliczki we Frączkach|we Frączkach]], Dywitach, Gadach, Mykach, Kieźlinach, Redykajnach, Rozgitach, Wadągu, Zalbkach   
−
*[[Krzyż drewniany w Brąswałdzie| krzyż drewniany w Brąswałdzie]]
+
*[[Krzyż drewniany w Brąswałdzie|krzyż drewniany w Brąswałdzie]]
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
−
*[[Szlak Kopernikowski]] - przebiega przez Brąswałd i Barkwedę
+
*[[Szlak Kopernikowski]] – przebiega przez Brąswałd i Barkwedę
 
*[[Szlak Napoleoński Barkweda - Konradowo]]
 
*[[Szlak Napoleoński Barkweda - Konradowo]]
 
*szlak kajakowy na rzece Łynie,
 
*szlak kajakowy na rzece Łynie,
Linia 140: Linia 140:
 
*obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody  
 
*obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody  
 
*jeziora, lasy  
 
*jeziora, lasy  
−
*liczne zabytki architektury sakralnej oraz [[Kapliczki| kapliczki]]
+
*liczne zabytki architektury sakralnej oraz [[Kapliczki|kapliczki]]
  
 
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dywity można uzyskać na stronie internetowej: [http://gminadywity.pl/ UM Dywity].
 
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dywity można uzyskać na stronie internetowej: [http://gminadywity.pl/ UM Dywity].
 +
==Religia==
 +
*[[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Słupach]]
 +
*[[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Różnowie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Katarzyny w Brąswałdzie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Marii Magdaleny we Frączkach]]
 +
*[[Parafia pw. św. Mikołaja w Sętalu]]
 +
*[[Parafia pw. św. Rozalii w Kieźlinach]]
 +
*[[Parafia pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dywitach]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
Linia 154: Linia 162:
 
*[[Szkoła Podstawowa w Spręcowie]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Spręcowie]]
 
*[[Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Słupach]]
 
*[[Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Słupach]]
−
*[[Zespół Szkół w Tuławkach]] - [[Szkoła Podstawowa w Tuławkach| szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum w Tuławkach| gimnazjum]], Szkoła filialna we Frączkach
+
*[[Zespół Szkół w Tuławkach]] - [[Szkoła Podstawowa w Tuławkach|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum w Tuławkach|gimnazjum]], Szkoła filialna we Frączkach
−
*[[Zespół Szkół w Dywitach]] - *[[Szkoła Podstawowa im "Gazety Olsztyńskiej" w Dywitach|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej w Dywitach| gimnazjum]]   
+
*[[Zespół Szkół w Dywitach]] - [[Szkoła Podstawowa im "Gazety Olsztyńskiej" w Dywitach|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary Malewskiej w Dywitach|gimnazjum]]   
 
*[[Powiatowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Dywitach]]
 
*[[Powiatowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Dywitach]]
−
 
 
== Sport ==
 
== Sport ==
 
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Siatkarski MIX, gminny turniej tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej.<br/>
 
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Siatkarski MIX, gminny turniej tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej.<br/>
 
Na terenie gminy działa klub:
 
Na terenie gminy działa klub:
 
*[[SRWSiO Burza Słupy]]
 
*[[SRWSiO Burza Słupy]]
−
 
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
*[[Stowarzyszenie "Ługwałd"]]
 
*[[Stowarzyszenie "Ługwałd"]]
 
*[[Stowarzyszenie "Nasze Gady"]]
 
*[[Stowarzyszenie "Nasze Gady"]]
 
*[[lkwim: Fundacja Prymus|Fundacja Prymus w Bukwałdzie]]
 
*[[lkwim: Fundacja Prymus|Fundacja Prymus w Bukwałdzie]]
−
 
−
 
−
 
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
−
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:  
+
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie ]</ref>:  
  
 
Obszary chronionego krajobrazu:
 
Obszary chronionego krajobrazu:
Linia 179: Linia 182:
 
*[[Natura 2000 Warmińskie Buczyny |Specjalny obszar ochrony siedlisk Warmińskie Buczyny]] (1 525,85 ha)
 
*[[Natura 2000 Warmińskie Buczyny |Specjalny obszar ochrony siedlisk Warmińskie Buczyny]] (1 525,85 ha)
  
−
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Dywity znajduje się 7 pomników przyrody (ochroną objeto, m.in: [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buki|głaz narzutowy w leśnictwie Buki]], [[Głazy narzutowe w Kieźlinach| głazy narzutowe w Kieźlinach]]) oraz [[Użytek ekologiczny "Bagno Bażęgi"| użytek ekologiczny "Bagno Bażęgi"]]<ref name="p3"/>.
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Dywity znajduje się 7 pomników przyrody (ochroną objeto, m.in: [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buki|głaz narzutowy w leśnictwie Buki]], [[Głazy narzutowe w Kieźlinach|głazy narzutowe w Kieźlinach]]) oraz [[Użytek ekologiczny "Bagno Bażęgi"|użytek ekologiczny "Bagno Bażęgi"]]<ref name="p3"/>.
 +
 
 +
==Ciekawostki==
 +
Gmina bierze udział w projekcie "Atlas Miejsc Niezwykłych Warmii i Mazur" prowadzonym przez [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]]. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gromadzenia i archiwizowania pamięci o krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur, utrwalanie i udostępnienie szerokiej publiczności tego, co mieszkańcy małych wsi i miasteczek opowiadają o miejscach, w których żyją.
  
 
==Zobacz też:==
 
==Zobacz też:==
−
*[[Wały podłużne]]  
+
*[[wały podłużne]]  
−
*[[Bitwa pod Barkwedą]]
+
*[[bitwa pod Barkwedą]]
 
*[[Katolicka Szkoła Polska w Brąswałdzie]]
 
*[[Katolicka Szkoła Polska w Brąswałdzie]]
−
*[[Biblioteki polskie na Warmii]]
+
*[[biblioteki polskie na Warmii]]
−
*[[Polski ruch teatralny na Warmii]]
+
*[[polski ruch teatralny na Warmii]]
−
*[[lkwim: Gazeta Dywicka|Gazeta Dywicka]]
+
*[[lkwim: Gazeta Dywicka|"Gazeta Dywicka"]]
−
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
−
 
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
+
Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
−
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1954, nr 43. poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
−
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1972. nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
−
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/>
−
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
−
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
+
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/>
−
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
+
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Plan rozwoju lokalnego gminy Dywity, Olsztyn 2004.<br/>
 
Plan rozwoju lokalnego gminy Dywity, Olsztyn 2004.<br/>
−
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3213 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/>
+
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3213 Bank Danych lokalnych GUS] [20.10.2014]<br/>
 
[http://www.domwarminski.pl/ Stowarzyszenie Dom Warmiński]] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.domwarminski.pl/ Stowarzyszenie Dom Warmiński]] [20.12.2014]<br/>
−
[http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Miasta Dywity] [20.10.2014]<br/>
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Dywity] [20.10.2014]<br/>
 
[http://gminadywity.pl/ Urząd Gminy Dywity] [20.10.2014]<br/>
 
[http://gminadywity.pl/ Urząd Gminy Dywity] [20.10.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/>
−
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa] [20.10.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/>
−
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.10.2014]<br/>
+
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.10.2014]<br/>
 +
 
 +
 
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat olsztyński]][[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 16:09, 19 lis 2024

Gmina Dywity
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Agnieszka Sakowska-Hrywniak
Powierzchnia 161,16 km²
Liczba sołectw 19
Liczba miejscowości 27
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		11011
68 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NOL
TERYT 2814042
Urząd gminy
ul. Olsztyńska 32 11-001 Dywity
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Dywity – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego oraz powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Dywitach. Gmina rolnicza położona w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Olsztyn. W wyborach samorządowych w 2024 mandat wójta ponowne uzyskał Daniel Zadworny. W listopadzie 2024 r. w miejsce zmarłego Daniela Zadwornego, wójtem została Agnieszka Sakowska-Hrywniak.[1] [2]

Kapliczka w Redykajnach
Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie
Fot. Wesoły Geodeta. Źródło: Commons Wikimedia
Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brąswałdzie
Fot. Wesoły Geodeta. Źródło: Commons Wikimedia

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Dywity zajmuje powierzchnię 161,16 km2[3], w tym:

  • użytki rolne: 60%
  • lasy: 27%
  • wody: 2%

Gmina stanowi 5,7% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 11011 100 5544 50,3 5467 49,7
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		68 34 34

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Dywity było dodatnie i wynosiło 162 osób[3].

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Dywity były częścią powiatu olsztyńskiego w województwie olsztyńskim[4].

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[5]. Gromada Dywity przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[6].

Nowo utworzona gmina Dywity została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[7]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Brąswałd, Bukwałd, Dąbrówka Wielka, Dywity, Frączki, Gady, Gradki, Kieźliny, Ługwałd, Nowe Włóki, Plutki, Redykajny, Rozgity, Różnowo, Sętal, Spręcowo, Tuławki, Zalbki.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat olsztyński. Gmina Dywity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa [9]umiejscowiły gminę Dywity w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina wiejska Dywity graniczy z gminami: Jonkowo, Świątki, Dobre Miasto, Jeziorany, Barczewo oraz z miastem Olsztyn.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Barkweda, Brąswałd, Bukwałd, Dąbrówka Wielka, Dywity, Frączki, Gady, Gradki, Kieźliny, Ługwałd, Nowe Włóki, Redykajny, Rozgity, Różnowo, Sętal, Słupy, Spręcowo, Tuławki, Zalbki.

Pozostałe miejscowości: Lipniak, Wopy, Bukowina, Dągi, Plutki, Myki, Szypry, Wadąg.

Gospodarka

Głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego gminy Dywity są przemysł i usługi, które uzupełnia rolnictwo.

W rolnictwie większość gospodarstw stanowią gospodarstwa indywidualne. Struktura ich wielkości jest niekorzystna. Większość z nich to gospodarstw małe (do 1 ha) i średnie (od 1-10 ha), brakuje natomiast dużych. Do podstawowych form gospodarowania w gminie zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej przeważa uprawa zbóż, roślin przemysłowych i pastewnych; w produkcji zwierzęcej dominuje hodowla trzody chlewnej i drobiu. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną.

Gmina należy do średnio uprzemysłowionych. Rozwinięty jest przemysł drzewny, rolno-spożywczy; rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Dywity wynosiła pod koniec 2013 roku 1386. W tym 19 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1367 tworzy sektor prywatny. 291 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 160 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 179 firm w dziale budownictwo, 41 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 25 firm[3]. Do największych podmiotów gospodarczych w gminie należą: Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Kieźliny" w Kieźlinach, Wipasz S.A. w Wadągu, Majjwerr Catering Dywity, PHU MYK POL w Mykach, PGF CEFARM w Dywitach, ASIMPEX w Dywitach, Zakłady Drzewne w Dywitach, Mebel Styl w Słupach, EUROGAZ-BOMBI w Słupach.

Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gmina nie posiada atrakcji turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym; dysponuje terenami o walorach krajobrazowych (urozmaicona rzeźba terenu, jezioro Wadąg, rzeki, lasy), jednak brak odpowiedniego zagospodarowania terenu i infrastruktury zmusza mieszkańców do korzystania z usług turystycznych w Olsztynie.
W gminie funkcjonują gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach: Ługwałd, Spręcowo, Różnowo, Sętal, Gady, Bukwałd, Brąswałd, Redykajny[10].

Gmina Dywity należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Warmińskiego Związku Gmin oraz LGD "Warmiński Zakątek".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 roku teren gminy został zakwalifikowany do aglomeracji Olsztyna oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich – obszarów wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Dywity wynosiła 514 osób[3], co stanowi 5,7% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 7,9% ludności[11].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

W ramach Gminnego Ośrodka Kultury funkcjonują: Gminna Biblioteka Publiczna w Dywitach (filie biblioteki znajdują się w Kieźlinach i Sętalu) oraz Ośrodek Rzemiosł Zapomnianych w Gadach

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Dywity należą[12]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak Kopernikowski – przebiega przez Brąswałd i Barkwedę
  • Szlak Napoleoński Barkweda - Konradowo
  • szlak kajakowy na rzece Łynie,
  • szlaki rowerowe:
    • trasa "czerwona" – Dywity – Lipniak – Barkweda – Bukwałd – Buki – Pistki – Spręcowo – Brąswałd – Ługwałd – Dywity,
    • trasa "zielona" – Dywity – Ługwałd – Różnowo – Setal – Dabrówka Wielka – Kolonia Gady – Różnowo – Dagi – Dywity,
  • "Strusiolandia" w Bukwałdzie
  • obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
  • jeziora, lasy
  • liczne zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Dywity można uzyskać na stronie internetowej: UM Dywity.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Dywity istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Siatkarski MIX, gminny turniej tenisa stołowego, turnieje piłki nożnej.
Na terenie gminy działa klub:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Dywity znajduje się 7 pomników przyrody (ochroną objeto, m.in: głaz narzutowy w leśnictwie Buki, głazy narzutowe w Kieźlinach) oraz użytek ekologiczny "Bagno Bażęgi"[13].

Ciekawostki

Gmina bierze udział w projekcie "Atlas Miejsc Niezwykłych Warmii i Mazur" prowadzonym przez Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gromadzenia i archiwizowania pamięci o krajobrazie kulturowym Warmii i Mazur, utrwalanie i udostępnienie szerokiej publiczności tego, co mieszkańcy małych wsi i miasteczek opowiadają o miejscach, w których żyją.

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ https://www.olsztyn24.com/news/42702-agnieszka-sakowska-hrywniak-nowym-wojtem-gminy-dywity.html
  2. ↑ https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/281404#results_vote_elect_mayor_round_2
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bank Danych Lokalnych GUS
  4. ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl
  6. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  7. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  8. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl
  9. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
  10. ↑ Urząd Gminy Dywity
  11. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  12. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  13. ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bibliografia

Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43. poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972. nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Dywity, Olsztyn 2004.
Bank Danych lokalnych GUS [20.10.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński] [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Dywity [20.10.2014]
Urząd Gminy Dywity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Dywity_(gmina_wiejska)&oldid=158398”