Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)

Gmina Pasłęk
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Rodzaj gminy	miejsko-wiejska
Burmistrz	Wiesław Śniecikowski
Powierzchnia	263,91 km²
Liczba sołectw	38
Liczba miejscowości	70
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	19746 75 osób/km²
Strefa numeracyjna	55
Tablice rejestracyjne	NEB
TERYT	2804073
Urząd gminy Pl. św. Wojciecha 5 14-400 Pasłęk
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Pasłęk – gmina miejsko-wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego w południowo-wschodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Pasłęku. Jest to gmina rolnicza, usytuowana na pograniczu Wysoczyzny Elbląskiej, Równiny Warmińskiej i Pojezierza Iławskiego. Szczególne położenie terytorium gminy sprawia, że charakteryzuje się ona zróżnicowanymi formami terenu, różnorodnością zjawisk przyrodniczych i krajobrazu. jest to największa gmina w powiecie elbląskim. Władzę w gminie sprawuje burmistrz Elżbieta Wasiuk.

Powierzchnia gminy

Gmina Pasłęk zajmuje powierzchnię 263,91km². W tym:

• lasy: 16,6% (4369,9 ha)
• użytki rolne: 73,9% (19515 ha)

Gmina stanowi 18,64% powierzchni powiatu elbląskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Kościół pw. św. Bartłomieja w Pasłęku.
Źródło: www.sanktuariapolskie.info

Schemat pochylni Kanału Elbląskiego.
Źródło: www.kanaly.info/

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	19746	100	10097	51,13	9649	48,87
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	75		38		37

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Pasłęk wynosiło -31osób (saldo migracji w mieście Pasłęk było dodatnie (17 osób), natomiast na terenie wiejskim gminy wynosiło -48 osób), co stanowi 140,9% migracji ludności w powiecie elbląskim (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi -22 osoby), 1,20% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po ostatecznym ustaleniu granic państwa polskiego w czerwcu 1945 roku w powiecie pasłęckim nastąpiło przejęcie władzy przez przedstawicieli polskiej administracji państwowej. W 1946 roku na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się on częścią województwa olsztyńskiego. Powiat podzielono na 8 gmin wiejskich i 1 gminę miejską – gminę Pasłęk.

W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych istniejąca dotychczas gmina miejska Pasłęk została zlikwidowana – miasto Pasłęk stało się odrębną jednostką administracyjną. .

Kolejne zmiany w podziale administracyjnym dokonane na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych przywróciły podział państwa na gminy. Utworzono wówczas gminę miejską i gminę wiejską Pasłęk z siedzibą władz w Pasłęku.

W skład gminy wiejskiej wchodziły obszary sołectw: Aniołowo, Awajki, Bądy, Borzynowo, Dargowo, Drulity, Golbin, Gryżyna, Kalsk, Kopina, Krasin, Krosno, Kronin, Kupin, Kwitajny, Leszczyna, Leżnica, Łukszty, Majki, Marianka, Marzewo, Nowa Wieś, Nowy Cieszyn, Piergozy, Rogajny, Robity, Rogowo, Sałkowice, Surowe, Stare Kusy, Stegny, Talpity, Wakarowo, Wikrowo, Zielonka Pasłęcka, Zielony Grąd oraz miejscowość Kudyński Bór.

1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa przestał istnieć powiat pasłęcki. Gmina miejska i wiejska Pasłęk zostały bezpośrednio częścią [województwa elbląskiego.

W 1992 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 roku dokonano połączenia gminy i miasta Pasłęk w jedną jednostkę administracyjną.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę miejsko-wiejską Pasłęk w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.

Gmina miejsko-wiejska Pasłęk graniczy: od północy z gminą Milejewo i gminą Młynary, od zachodu z gminą Elbląg i gminą Rychliki, od południa z gminą Małdyty i gminą Morąg (powiat ostródzki), natomiast od wschodu z gminą Godkowo i gminą Wilczęta (powiat braniewski).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Anglity, Aniołowo, Awajki, Bądy, Borzynowo, Brzeziny, Dargowo, Drulity, Gołąbki, Gulbity, Kopina, Krasin, Kronin, Krosno, Kupin, Kwitajny, Leszczyna, Leżnica, Łukszty, Majki, Marianka, Marzewo, Nowa Wieś, Nowe Kusy, Nowy Cieszyn, Piniewo, Robity, Rogajny, Rogowo, Rydzówka, Rzeczna, Rzędy, Sałkowice, Sakówko, Stegny, Surowe, Zielonka Pasłęcka, Zielony Grąd.

Pozostałe miejscowości: Gibity, Tumpity, Gryżyna, Skolimowo, Kajmy, Łączna, Owczarnia, Kawki, Buczyniec, Kąty, Wągniki, Bukowa, Krosienko, Zakrzewko, Maciejowizna, Cierpkie, Nowiny, Czarna Góra, Pólko, Stare Kusy, Sokółka, Dawidy, Siódmak, Malinowo, Talpity, Tulno, Wakarowo, Kudyński Bór, Wikrowo, Zielno, Kudyny, Piergozy, Wójtowizna, Kielminek, Pasłęk.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarki gminy Pasłęk jest rolnictwo. Gmina posiada wysoki wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, który wynosi 69,5 pkt. Ma to odzwierciedlenie m.in. w klasyfikacji bonitacyjnej gleb: gleby dobre (klasy III) oraz gleby średnie (klasy IV) zajmują około 87% powierzchni gruntów ornych. W strukturze gruntów rolnych gminy Pasłęk dużą część zajmują użytki zielone, co stanowi doskonałą bazę do rozwoju hodowli bydła opasowego i mlecznego. W gminie dominują gospodarstwa indywidualne, małoobszarowe, w większości niewyspecjalizowane pod względem produkcji rolnej, co ogranicza ich konkurencyjność na rynku nowopowstających gospodarstw wielkoobszarowych na terenach byłych PGR. Mogą one wykorzystać duży potencjał dla rozwoju rolnictwa oraz walory środowiska naturalnego, podejmując produkcję żywności ekologicznej; pomocą może być również tworzenie grup producenckich.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie miejsko-wiejskiej Pasłęk wynosiła w 2013 roku 1373. W tym 50 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 1323 tworzyły sektor prywatny. Najwięcej firm – 356 – było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, po 147 firm w dziale budownictwo oraz w dziale przetwórstwo przemysłowe, 81 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 24 firmy. Są to firmy małe i średnie zatrudniające od 1 do 5 osób.

Do firm zatrudniających większą liczbę pracowników na terenie gminy Pasłęk należą:

• PHU - ELZET
• SERY ICC PASŁĘK sp.z o.o
• PPUH Morrion Exclusive
• Zakład Produkcji Tektury i Opakowań w Pasłęku
• Sand Valley Company Sp. z o.o.
• Wipasz S.A. Zakład Produkcyjny w Krośnie

W celu stworzenie warunków dla rozwoju rynku pracy w Pasłęku, ograniczenia bezrobocia, stworzenia atrakcyjniejszych warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców, rozwoju gospodarczego Miasta i Gminy Pasłęk podejmowane są liczne działania i inwestycje. W tym celu została ustanowiona w Pasłęku podstrefa Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Liczne walory krajoznawcze i przyrodnicze, zabytki architektury, bogata historia regionu, dobre położenie gminy pod względem komunikacyjnym sprzyjają rozwojowi różnych form turystyki. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Krosno, Stegny, Kupin, Krasin, Sałkowice.

Gmina miejsko-wiejska Pasłęk należy do: Związku Gmin Kanału Ostródzko–Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego oraz Związku Miast Polskich.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie Pasłęk wynosiła 2086 osób , co stanowi 37,15% bezrobotnych w powiecie elbląskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. obszar gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych oraz tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Pasłęcki Ośrodek Kultury
• Biblioteka Publiczna w Pasłęku – filie biblioteki znajdują się w miejscowościach: Rogajny, Zielonka Pasłęcka
• Dom Kultury w Zielonce Pasłęckiej

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Międzynarodowy Zlot Miłośników Aniołów w Aniołowie
• Festiwal Organowy w Pasłęku
• Rockowisko Przystanek Pasłęk
• Uczta Kultur Wschodu w Pasłęku
• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Marion Doenhoff (1909–2002) – hrabina urodzona w Prusach Wschodnich, niemiecka dziennikarka, pisarka, redaktorka naczelna i współwydawczyni tygodnika "Die Zeit", rzeczniczka min. polsko-niemieckiego pojednania
• Stanisław Szostakowski (1929–1994) – nauczyciel, pracownik naukowy, popularyzator historii

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Pasłęk należą:

• Dwór w Anglitach
• Dwór w Dawidach
• Dwór w Drulitach wraz z zabudowaniami folwarcznymi i parkiem
• kościół pw. św. Teresy w Kwitajnach wraz z przykościelnym cmentarzem
• Zespół pałacowy w Kwitajnach wraz z zabudowaniami gospodarczymi i parkiem
• Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Mariance wraz z przykościelnym cmentarzem
• pozostałości obwarowań miejskich w Pasłęku
• Zamek w Pasłęku
• Ratusz w Pasłęku
• Zabytkowe domy przy ul. Bolesława Chrobrego, ul. Dąbrowskiego, ul. Osińskiego, ul. Steffena
• Kościół pw. św. Bartłomieja w Pasłęku
• Kościół pw. św. Jerzego w Pasłęku (ewangelicki)
• Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Pasłęku (greckokaolicki)
• Zamek w Pasłęku
• Cmentarz żydowski w Pasłęku
• Wieża wodociągowa w Pasłęku
• Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej – (Sanktuarium Jezusa Miłosiernego)

Szlaki i atrakcje turystyczne

• Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki –Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
• Szlak Młynarsko-Pasłęcki – szlak w Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej
• Park Ekologiczny im. Stanisława Pankalli w Pasłęku, a w nim: ścieżki rowerowe, spacerowe i dydaktyczne oraz kąpielisko miejskie
• zbiorniki wodne Zakrzewko I i Zakrzewko II dla miłośników wędkowania
• zespół pochylni Kanału Ostródzko-Elbląskiego
• Stadnina Koni Rzeczna
• pole golfowe
• liczne zabytki architektury w tym malowniczo usytuowane pałace i dwory

Religia

• Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Pasłęku
• Parafia Prawosławna pw. św. Onufrego Wielkiego w Pasłęku
• Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Drulitach
• Parafia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Pomorskiej Wsi
• Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej
• Parafia pw. św. Józefa w Pasłęku
• Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rogajnach

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Pasłęk istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Pasłęku
• Przedszkole Samorządowe nr 2 w Pasłęku
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Władysława Broniewskiego w Pasłęku
• Zespół Szkół Powszechnych im. mjr Henryka Sucharskiego w Pasłęku – Szkoła Podstawowa nr 3 w Pasłęku, Gimnazjum nr 2 w Pasłęku
• Gimnazjum nr 1 w Pasłęku im. Władysława Jagiełły w Pasłęku
• Zespół Szkół Ekonomicznych i Technicznych im. Stanisława Mikołajczyka w Pasłęku
• Zespół Szkół w Pasłęku - Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Bohaterów Grunwaldu w Pasłęku, Technikum nr 1 w Pasłęku, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1 w Pasłęku, Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych w Pasłęku przy Zespole Szkół w Pasłęku
• Zespół Szkół Zawodowych w Pasłęku – Gimnazjum dla Dorosłych, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Zasadnicza Szkoła Zawodowa dla Dorosłych
• Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Rogajnach
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi w Zielonce Pasłęckiej

Sport

W gminie miejsko-wiejskiej Pasłęk działa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który organizuje liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.:

• Memoriał Henryka Hucza – Regionalne Zawody Jeździeckie w Skokach przez Przeszkody,
• Towarzyskie Zawody Jeździeckie o Puchar Burmistrza Pasłęka
• "Bieg Wokół Pasłęckich Murów Obronnych"
• Wojewódzkie Zawody Sportowe Środowiskowych Domów Samopomocy w Pasłęku
• Maraton MTB – wyścig rowerowy
• Festyn Sołectw – impreza sportowo-rekreacyjna dla sołectw z gminy Pasłęk

Istnieją również kluby sportowe:

• KS Polonia Pasłęk
• KS "Pogrom Aniołowo"
• UKS GIMPAS
• UKS LIDER
• Uczniowski Ludowy KS Agros
• Młodzieżowy Klub Jeździecki NENIA w Pasłęku

Inne organizacje i instytucje

• Orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej w Zielonce Pasłęckiej
• Chór Parafii bł. Jerzego Matulewicza z Pasłęka
• Chór "Carmen Gregorianum" z Parafii św. Józefa z Pasłęka
• Zespoły tańca nowoczesnego "Echo" – dziecięce i młodzieżowe zespoły tańca nowoczesnego działające od 2005 r. przy Pasłęckim Ośrodku Kultury
• Zespół wokalny C-LEX – młodzieżowy zespół wokalny działający od 1997 r. przy Pasłęckim Ośrodku Kultury
• Zespół wokalny KLEKS – dziecięcy zespół wokalny działający od 1997 r. przy Pasłęckim Ośrodku Kultury
• Zespół „Pasłęczanie” – zespół folklorystyczny działający przy Pasłęckim Ośrodku Kultury od 1982 r.
• Stowarzyszenie "PASŁĘCZANIE"
• Stowarzyszenie "Centrum Rozwoju Ekonomicznego Pasłęka"
• Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo
• Towarzystwo Miłośników Pasłęka
• Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej im. Joachima Schulza w Pasłęku

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

• rezerwaty przyrody:
  • Rezerwat Dęby w Krukach Pasłęckich (9,23 ha)
• obszary chronionego krajobrazu:
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Wąskiej (8019,5 ha)
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Baudy (16677,8 ha)
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno (11738,9 ha)
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego (30143,4 ha)
• obszary Natura 2000:
• Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Murawy koło Pasłęka (642,7 ha)
• użytki ekologiczne:
  • Dolina rzeki Sały
  • Jar rzeki Sirwy
  • Dolina rzeki Wąskiej
  • Mokradło koło Rydzówki
  • Staw koło Kwitajn
  • Staw koło Dargowa
  • Wyrobisko torfowe Piergozy

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Pasłęk znajdują się 59 pomników przyrody. Są to głównie pojedyncze jesiony, dęby, buki i inne.

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych,isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1991 nr 87 poz. 397, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Pasłęk z dziejów miasta i okolic 1297–1997, Pasłęk 1997.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska miasta i gminy Pasłęk na lata 2004 - 2010, Pasłęk 2004.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
BIP Urzędu Miasta i Gminy Pasłęk [06.06.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.06.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.06.2014]
RDOŚ w Olsztynie [06.06.2014]
Urząd Miasta i Gminy Pasłęk [06.06.2014]
UStat w Olsztynie [06.06.2014]