Iława (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Iława
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Krzysztof Harmaciński
Powierzchnia 424,21 km²
Liczba sołectw 27
Liczba miejscowości 61
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		12855
30 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NIL
TERYT 2807032
Urząd gminy
ul. gen. Władysława Andersa 2A 14-200 Iława
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Iława – gmina wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w centralnej części powiatu iławskiego. Siedziba gminy znajduje się w Iławie. Jedna z największych[1] pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim. Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe jezioro w Polsce[2], tj. jezioro Jeziorak), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt. Władzę w gminie sprawuje wójt Krzysztof Harmaciński[2].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Iława zajmuje powierzchnię 424,21 km2[3], w tym:

  • użytki rolne: 42,6% (18082 ha)
  • lasy: 43,8% (18570 ha)
  • wody: 7,2% (3041 ha)

Gmina stanowi 30,6% powierzchni powiatu iławskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Jezioro Jeziorak.
Źródło: UG Iława
Rezerwat Jezioro Karaś.
Źródło: UG Iława
Rzeka Drwęca.
Źródło: UG Iława
Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.
Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia
Ruiny zamku w Szymbarku.
Fot. Jerzy Strzelecki. Źródło: Commons Wikimedia
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 12855 100 6323 49,2 6532 50,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		30 15 15

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby[3], co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Iława była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[4], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Iława stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.[5] został przemianowany na powiat iławski.

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Iława, w jej skład weszły sołectwa: Dół, Dziarny, Gałdowo, Gardzień, Gulb, Karaś, Laseczno, Ławice, Mózgowo, Nejdyki, Nowa Wieś, Radomek, Segnowy, Siemiany, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo[7].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[9]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.

Gmina Iława graniczy z gminami: Zalewo, Miłomłyn, Ostróda, Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Biskupiec, Kisielice, Susz.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Dół, Dziarny, Franciszkowo, Frednowy, Gałdowo, Gardzień, Gromoty, Gulb, Kałduny, Karaś, Laseczno, Ławice, Mątyki, Mózgowo, Nowa Wieś, Radomek, Rudzienice, Siemiany, Skarszewo, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Szymbark, Tynwałd, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo.

Pozostałe miejscowości: Dziarnówko, Katarzynki, Kozianka, Mały Bór, Nowy Ostrów, Papiernia, Smolniki, Rodzone, Franciszkowo Dolne, Borek, Drwęca, Pikus, Stanowo, Wiewiórka, Prasneta, Jachimówka, Owczarnia, Dąbrowa, Sarnówek, Zazdrość, Julin, Lowizowo, Laseczno Małe, Tchórzanka, Przejazd, Urwisko, Szeplerzyzna, Rudzienice-Kałdunki, Rudzienice-Karłowo, Jeziorno, Tłokowisko, Szwalewo, Solniki, Nejdyki, Szczepkowo, Jażdżówki, Jezierzyce, Wilczany, Makowo, Emilianowo, Praszki, Sąpy, Kaletka, Kamień Duży, Kamień Mały, Kwiry, Windyki, Segnowy, Kamionka.

Gospodarka

Jedną z głównych gałęzi rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Iława jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 42% powierzchni gminy (jest to znacznie niższy, w porównaniu do areałów województwa, udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów gminy), w tym: 28,1% stanowią grunty orne, 14% użytki zielone, a 0,3% sady. W większości są one na glebach IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha)[11].

Bardzo ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa turystyka. Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy wiejskiej Iława są występujące na jej terenie jeziora, lasy, tereny objęte ochroną przyrody, w tym rezerwaty. Jeziora z bogatą linią brzegową i duże połacie lasów pozwalają na uprawianie turystyki wodnej, pieszej, żeglarstwa, kajakarstwa i wędkarstwa. Na terenie gminy zlokalizowane są liczne szlaki turystyczne: wodne, piesze i rowerowe. Jednym z głównych szlaków wodnych jest Kanał Elbląski. Dodatkowym atutem gminy jest dobrze rozwinięta baza turystyczna, w tym baza noclegowa: hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne.

Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Dół, Rudzienice, Szałkowo, Rudzienice-Karłowo, Makowo, Gardzień, Radomek, Siemiany.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm[3]. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników.

Gmina Iława należy do Związku Gmin "Jeziorak", Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko", LGD Kanał Elbląski.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób[3], co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie iławskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności[12].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Festiwal "Nad Jeziorakiem" w Siemianach
  • Rock Blues Festiwal w Siemianach
  • Festyn Behringowski w Ławicach
  • "Spotkania z Folklorem" Festiwal folklorystyczny w Szałkowie
  • Rejonowy Festiwal Pieśni i Piosenki Polskiej w Lasecznie
  • dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Iława należą[13]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Iława można uzyskać na stronie internetowej UG Iława.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Iława istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie Iława organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Długodystansowe Mistrzostwa Polski Żeglarzy Niepełnosprawnych w Siemianach, zawody drużyn OSP, Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Wójta Gminy, turnieje sołectw.
Działalnością sportową na terenie gminy Iława kieruje Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Iławie. Na terenie gminy działają:

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:

Parki krajobrazowe:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.aleja około 100 sosen rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z Szymbarka w kierunku północnym do szosy Iława–Susz[14].

Ciekawostki

  • W 2012 roku Jeziorak uznany został przez czytelników magazynu podróżniczego "National Geographic Traveler" za jeden z siedmiu nowych cudów Polski[2].
  • Przed II wojną światową woda z jeziora Jasne była wykorzystywana przez Niemców do produkcji piwa.

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Urząd Gminy Iława [20.10.2014]
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [1]
  4. ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  5. ↑ Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  6. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  7. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
  8. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
  9. ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  10. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
  11. ↑ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000 [20.10.2014]
  12. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  13. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
  14. ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program Ochrony Środowiska Gminy Ilawa na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, Iława 2011
Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000-2015, Iława 2000.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy w Iławie [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
PKPI [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Iława [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Iława_(gmina_wiejska)&oldid=149673”