Iława (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Ciekawostki) |
(→Miejscowości na terenie gminy) |
||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
|Gmina = Iława | |Gmina = Iława | ||
| − | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Iława.png | Herb gminy Iława | + | |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Iława.png |Herb gminy Iława |
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
|mapa_gminy = | |mapa_gminy = | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = | + | |wójt = Krzysztof Harmaciński |
| − | |adres_ug = ul. | + | |adres_ug = ul. gen. Władysława Andersa 2A |
|kod_poczt_ug = 14-200 Iława | |kod_poczt_ug = 14-200 Iława | ||
|powierzchnia = 424,21 | |powierzchnia = 424,21 | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|bip = http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/ | |bip = http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/ | ||
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Iława''' – gmina wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i w centralnej części [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Iława| Iławie]]. | + | '''Gmina Iława''' – gmina wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i w centralnej części [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Iława|Iławie]]. Jedna z największych<ref>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6339_PLK_HTML.htm Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref> pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim. |
| − | + | Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe jezioro w Polsce<ref name="p1">[http://www.gmina-ilawa.pl/ Urząd Gminy Iława ] [20.10.2014]</ref>, tj. [[Jezioro Jeziorak|jezioro Jeziorak]]), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt. | |
| − | Jedna z największych<ref>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6339_PLK_HTML.htm Bank Danych Lokalnych GUS]</ref> pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w | + | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Krzysztof Harmaciński]]<ref name="p1"/>. |
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| Linia 39: | Linia 37: | ||
*lasy: 43,8% (18570 ha) | *lasy: 43,8% (18570 ha) | ||
*wody: 7,2% (3041 ha) | *wody: 7,2% (3041 ha) | ||
| − | + | Gmina stanowi 30,6% powierzchni [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. | |
| − | Gmina stanowi 30,6% powierzchni [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. | ||
== Demografia == | == Demografia == | ||
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>: | ||
| − | + | [[Plik: Jezioro Jeziorak.jpg|thumb|right|290px| Jezioro Jeziorak.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/jezioro-jeziorak/ UG Iława] ]] | |
| − | + | [[Plik: Rezerwat Jezioro Karaś.jpg|thumb|right|290px|Rezerwat Jezioro Karaś.<br/>Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława] ]] | |
| − | + | [[Plik: Rzeka Drwęca.jpg|thumb|right|290px|Rzeka Drwęca.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława] ]] | |
| − | + | [[Plik:Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.<br/>Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rudzienice_church.jpg Commons Wikimedia]]] | |
| − | + | [[Plik: Ruiny zamku w Szymbarku.jpg|thumb|right|290px|Ruiny zamku w Szymbarku.<br/>Fot. Jerzy Strzelecki. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szymbark5(js).jpg Commons Wikimedia] | |
| − | + | ]] | |
| − | |||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
| − | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | + | !Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni |
|- | |- | ||
| − | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | + | |jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||% |
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || 12855 || 100 || 6323 || 49,2 || 6532 || 50,8 | + | |liczba ||12855 ||100 ||6323 ||49,2 ||6532 ||50,8 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 30 || colspan=2| 15 || colspan=2| 15 | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|30 ||colspan=2|15 ||colspan=2|15 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 6,3% migracji w | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim. |
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == | ||
| − | Po II wojnie światowej gmina Iława była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych | + | Po II wojnie światowej gmina Iława była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Iława stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.<ref>Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref> został przemianowany na powiat iławski. |
| − | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych | + | |
| − | + | Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. W 1973 roku reaktywowano gminę Iława, w jej skład weszły sołectwa: [[Dół]], [[Dziarny]], [[Gałdowo]], [[Gardzień]], [[Gulb]], [[Karaś]], [[Laseczno]], [[Ławice]], [[Mózgowo]], [[Nejdyki]], [[Nowa Wieś]], [[Radomek]], [[Segnowy]], [[Siemiany]], [[Starzykowo]], [[Stradomno]], [[Szałkowo]], [[Wikielec]], [[Wola Kamieńska]], [[Ząbrowo]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim</ref>. | |
| − | Gmina Iława graniczy z gminami: [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)| Zalewo]], [[Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska)| Miłomłyn]], [[Ostróda (gmina wiejska)| Ostróda]], [[Lubawa (gmina wiejska)| Lubawa]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)| Nowe Miasto Lubawskie]], [[Biskupiec (gmina wiejska)| Biskupiec]], [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)| Kisielice]], [[Susz (gmina miejsko-wiejska)| Susz]]. | + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim. |
| + | |||
| + | Gmina Iława graniczy z gminami: [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|Zalewo]], [[Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska)|Miłomłyn]], [[Ostróda (gmina wiejska)|Ostróda]], [[Lubawa (gmina wiejska)|Lubawa]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|Nowe Miasto Lubawskie]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|Biskupiec]], [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|Kisielice]], [[Susz (gmina miejsko-wiejska)|Susz]]. | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Dół]], [[Dziarny]], [[Franciszkowo]], [[Frednowy]], [[Gałdowo]], [[Gardzień]], [[Gromoty]], [[Gulb]], [[Kałduny]], [[Karaś]], [[Laseczno]], [[Ławice]], [[Mątyki]], [[Mózgowo]], [[Nowa Wieś (gmina Iława)| Nowa Wieś]], [[Radomek]],[[Rudzienice]], [[Siemiany]], [[Skarszewo]], [[Starzykowo]], [[Stradomno]], [[Szałkowo]], [[Szymbark]], [[Tynwałd]], [[Wikielec]], [[Wola Kamieńska]], [[Ząbrowo]]. | + | Sołectwa: [[Dół]], [[Dziarny]], [[Franciszkowo]], [[Frednowy]], [[Gałdowo]], [[Gardzień]], [[Gromoty]], [[Gulb]], [[Kałduny]], [[Karaś (gmina Iława)|Karaś]], [[Laseczno]], [[Ławice]], [[Mątyki]], [[Mózgowo]], [[Nowa Wieś (gmina Iława)|Nowa Wieś]], [[Radomek]], [[Rudzienice]], [[Siemiany]], [[Skarszewo]], [[Starzykowo]], [[Stradomno]], [[Szałkowo]], [[Szymbark]], [[Tynwałd]], [[Wikielec]], [[Wola Kamieńska]], [[Ząbrowo]]. |
| − | Pozostałe miejscowości: [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]], [[Rodzone]], [[Franciszkowo Dolne]], [[Borek]], [[Drwęca]], [[Pikus]], [[Stanowo]], [[Wiewiórka]], [[Prasneta]], [[Jachimówka]], [[Owczarnia]], [[Dąbrowa (gmina Iława)| Dąbrowa]], [[Sarnówek]], [[Zazdrość (gmina Iława)| Zazdrość]], [[Julin]], [[Lowizowo]], [[Laseczno Małe]], [[Tchórzanka]], [[Przejazd]], [[Urwisko]], [[Szeplerzyzna]], [[Rudzienice-Kałdunki]], [[Rudzienice-Karłowo]], [[Jeziorno]], [[Tłokowisko]], [[Szwalewo]], [[Solniki]], [[Nejdyki]], [[Szczepkowo]], [[Jażdżówki]], [[Jezierzyce]], [[Wilczany]], [[Makowo]], [[Emilianowo]], [[Praszki]], [[Sąpy]], [[Kaletka]], [[Kamień Duży]], [[Kamień Mały]], [[Kwiry]], [[Windyki]], [[Segnowy]], [[Kamionka (gmina Iława)| Kamionka]]. | + | Pozostałe miejscowości: [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]], [[Rodzone (gmina Iława)|Rodzone]], [[Franciszkowo Dolne]], [[Borek]], [[Drwęca (gmina Iława)|Drwęca]], [[Pikus]], [[Stanowo]], [[Wiewiórka]], [[Prasneta]], [[Jachimówka]], [[Owczarnia (gmina Iława)|Owczarnia]], [[Dąbrowa (gmina Iława)|Dąbrowa]], [[Sarnówek]], [[Zazdrość (gmina Iława)|Zazdrość]], [[Julin]], [[Lowizowo]], [[Laseczno Małe]], [[Tchórzanka]], [[Przejazd]], [[Urwisko]], [[Szeplerzyzna]], [[Rudzienice-Kałdunki]], [[Rudzienice-Karłowo]], [[Jeziorno]], [[Tłokowisko]], [[Szwalewo]], [[Solniki]], [[Nejdyki]], [[Szczepkowo]], [[Jażdżówki]], [[Jezierzyce]], [[Wilczany]], [[Makowo (gmina Iława)|Makowo]], [[Emilianowo (gmina Iława)|Emilianowo]], [[Praszki]], [[Sąpy (gmina Iława)|Sąpy]], [[Kaletka]], [[Kamień Duży]], [[Kamień Mały]], [[Kwiry]], [[Windyki]], [[Segnowy]], [[Kamionka (gmina Iława)|Kamionka]]. |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | Jedną z głównych gałęzi rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Iława jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 42% powierzchni gminy (jest to znacznie niższy, w porównaniu do areałów województwa, udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów gminy), w tym: 28,1% stanowią grunty orne, 14% użytki zielone, a 0,3% sady. W większości są one na glebach IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha)<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000.]</ref>. | + | Jedną z głównych gałęzi rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Iława jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 42% powierzchni gminy (jest to znacznie niższy, w porównaniu do areałów województwa, udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów gminy), w tym: 28,1% stanowią grunty orne, 14% użytki zielone, a 0,3% sady. W większości są one na glebach IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha)<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000] [20.10.2014]</ref>. |
| + | |||
| + | Bardzo ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa turystyka. Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy wiejskiej Iława są występujące na jej terenie jeziora, lasy, tereny objęte ochroną przyrody, w tym rezerwaty. Jeziora z bogatą linią brzegową i duże połacie lasów pozwalają na uprawianie turystyki wodnej, pieszej, żeglarstwa, kajakarstwa i wędkarstwa. Na terenie gminy zlokalizowane są liczne szlaki turystyczne: wodne, piesze i rowerowe. Jednym z głównych szlaków wodnych jest [[Kanał Elbląski]]. Dodatkowym atutem gminy jest dobrze rozwinięta baza turystyczna, w tym baza noclegowa: hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne. | ||
| − | |||
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Dół, Rudzienice, Szałkowo, Rudzienice-Karłowo, Makowo, Gardzień, Radomek, Siemiany. | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Dół, Rudzienice, Szałkowo, Rudzienice-Karłowo, Makowo, Gardzień, Radomek, Siemiany. | ||
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm<ref name="p2"/>. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników. | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm<ref name="p2"/>. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników. | ||
| − | Gmina Iława | + | Gmina Iława należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"|Związku Gmin "Jeziorak"]], [[Związek Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego|Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich |Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"|Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"]], [[LGD Kanał Elbląski]]. |
| − | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji|obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. |
Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego. | Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego. | ||
| − | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2% bezrobotnych w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]]. | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2% bezrobotnych w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]]. |
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | ||
| Linia 98: | Linia 97: | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * Festiwal "Nad Jeziorakiem" w Siemianach | + | *[[lkwim: Festiwal Nad Jeziorakiem w Siemianach|Festiwal "Nad Jeziorakiem" w Siemianach]] |
*Rock Blues Festiwal w Siemianach | *Rock Blues Festiwal w Siemianach | ||
*Festyn Behringowski w Ławicach | *Festyn Behringowski w Ławicach | ||
| Linia 106: | Linia 105: | ||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[Zbigniew Kieżun]] | + | *[[Zbigniew Kieżun]] – jeden z najbardziej znanych trenerów piłki nożnej na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]], szkoleniowiec najsilniejszych klubów w regionie: [[Stomil Olsztyn|Stomilu Olsztyn]], [[Olimpia Elbląg|Olimpii Elbląg]], [[Drwęca Nowe Miasto Lubawskie|Drwęcy Nowe Miasto Lubawskie]], [[Jeziorak Iława|Jezioraka Iława]] |
| + | *[[lkwim: Józef Kulesza |Józef Kulesza ]] (1910-2005) – rzeźbiarz amator z Nowej Wsi koło Iławy. | ||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Iława należą<ref> | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Iława należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]</ref>: |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. Świętej Trójcy w Frednowych]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. Świętego Wojciecha w Gałdowie]] |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lasecznie]] |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach]] |
| − | *[[ | + | *[[kościół pw. Zesłania Ducha Świętego w Szymbarku]] wraz z przykościelnym cmentarzem |
| + | *[[lkwim: Pałac w Gardzieniu|pałac w Gardzieniu]] | ||
*ruiny zamku w Szymbarku | *ruiny zamku w Szymbarku | ||
*zespół folwarczny wraz z terenem dawnych ogrodów w Szymbarku | *zespół folwarczny wraz z terenem dawnych ogrodów w Szymbarku | ||
| Linia 121: | Linia 122: | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
*szlaki żeglarskie: | *szlaki żeglarskie: | ||
| − | **[[Kanał Elbląski| Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] | + | **[[Kanał Elbląski|Szlak Kanału Elbląskiego]] – [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – [[Szymbark]] – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]] |
| − | **szlak żeglarski jezior Jeziorak i [[Jezioro Ewingi| Ewingi]]: Iława | + | **szlak żeglarski jezior Jeziorak i [[Jezioro Ewingi|Ewingi]]: Iława – [[Siemiany]] – [[Jerzwałd]] – [[Zalewo]] (39 km) |
| − | **szlak: Iława | + | **szlak: Iława – [[Jeżdżówki]] – [[Chmielówka]] – [[Miłomłyn]] (32,2 km) – [[Małdyty]] – [[Jezioro Drużno]] – [[Elbląg]] (63,3 km) – [[Zalew Wiślany]] – Gdańsk – Morze Bałtyckie (73,4 km) |
| − | **szlak: Iława | + | **szlak: Iława – Jeżdżówki – Chmielówka – Miłomłyn – [[Ostróda]] – [[Stare Jabłonki]] (63,4 km) |
*szlaki piesze: | *szlaki piesze: | ||
**[[Szlak pieszy Iława - Siemiany]] | **[[Szlak pieszy Iława - Siemiany]] | ||
| Linia 133: | Linia 134: | ||
**leśne ścieżki dydaktyczne [[Nadleśnictwo Susz|Nadleśnictwa Susz]] i [[Nadleśnictwo Iława|Nadleśnictwa Iława]] | **leśne ścieżki dydaktyczne [[Nadleśnictwo Susz|Nadleśnictwa Susz]] i [[Nadleśnictwo Iława|Nadleśnictwa Iława]] | ||
*szlaki rowerowe: | *szlaki rowerowe: | ||
| − | **szlak niebieski Zalewo – Iława: Rąbity | + | **szlak niebieski Zalewo – Iława: [[Rąbity]] – [[Śliwa]] – [[Boreczno]] – [[Duba]] – [[Mozgowo]] – [[Karnity]] – [[Dębinka]] – Miłomłyn – [[Lubień]] – [[Liwa]] – Zalewo – [[Gil Mały]] – [[Gil Wielki]] – [[Wiewiórka]] – Frednowy – Tynwałd – Jezierzyce – Jażdżówki – [[Kwiry]] – [[Szakowo]] – Iława (68,5 km) |
| − | **szlak zielony Elbląg – Iława: Elbląg (Rubno Wielkie) | + | **szlak zielony Elbląg – Iława: Elbląg (Rubno Wielkie) – [[Nowakowo]] – [[Kępa Rybacka]] – [[Bielnik II]] – [[Kazimierzowo]] – [[Władysławowo]] – [[Wikrowo]] – [[Jegłownik]] – [[Gronowo Elbląskie]] – [[Różany]] – [[Zwierzno]] – [[Kępniewo]] – [[Brudzędy]] – [[Stare Dolno]] – [[Święty Gaj]] – [[Kwietniewo]] – [[Rychliki]] – [[Jelonki]] – [[Lepno]] – [[Kreki]] – [[Jarnołtowo]] – [[Zalewo]] – [[Jerzwałd]] – [[Siemiany]] – [[Piotrkowo]]– [[Starzykowo]] – Szymbark – Ząbrowo – Kamionka – Iława (ok. 136 km) |
**kilku etapowy szlak czerwony wokół Jezioraka | **kilku etapowy szlak czerwony wokół Jezioraka | ||
*szlaki konne | *szlaki konne | ||
| − | *rejsy po [[Kanał Elbląski| kanale elbląskim]] | + | *rejsy po [[Kanał Elbląski|kanale elbląskim]] |
*liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, [[Kanał Iławski]], [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]], rezerwaty i pomniki przyrody | *liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, [[Kanał Iławski]], [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]], rezerwaty i pomniki przyrody | ||
*liczne zabytki architektury sakralnej | *liczne zabytki architektury sakralnej | ||
| Linia 143: | Linia 144: | ||
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Iława można uzyskać na stronie internetowej [http://www.gmina-ilawa.pl/ UG Iława]. | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Iława można uzyskać na stronie internetowej [http://www.gmina-ilawa.pl/ UG Iława]. | ||
| + | |||
| + | ==Religia== | ||
| + | *[[Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Karasiu]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej we Frednowach]] | ||
| + | *[[Parafia pw. Zesłania Ducha Świętego w Ząbrowie]] | ||
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| Linia 149: | Linia 158: | ||
*Niepubliczne Przedszkole w Ławicach | *Niepubliczne Przedszkole w Ławicach | ||
*Przedszkole we Frednowach | *Przedszkole we Frednowach | ||
| − | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Franciszkowie| Samorządowa Szkoła Podstawowa we Franciszkowie]] | + | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Franciszkowie|Samorządowa Szkoła Podstawowa we Franciszkowie]] |
*[[Samorządowe Gimnazjum im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie]] | *[[Samorządowe Gimnazjum im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie]] | ||
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala w Gałdowie]] | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala w Gałdowie]] | ||
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Gromotach]] | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Gromotach]] | ||
| − | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Wikielcu]] | + | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Wikielcu|Samorządowa Szkoła Podstawowa w Wikielcu]] |
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Lasecznie]] | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Lasecznie]] | ||
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Michała Lengowskiego w Rudzienicach]] | *[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Michała Lengowskiego w Rudzienicach]] | ||
| Linia 170: | Linia 179: | ||
*[[GKS LZS Szymbark]] | *[[GKS LZS Szymbark]] | ||
*[[LZS OSA Ząbrowo]] | *[[LZS OSA Ząbrowo]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>: | ||
Parki krajobrazowe: | Parki krajobrazowe: | ||
| − | *[[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]] (25045 ha) | + | *[[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]] (25045 ha) |
Rezerwaty przyrody: | Rezerwaty przyrody: | ||
| − | *[[Rezerwat Jezioro Gaudy| Jezioro Gaudy]] (318,78 ha | + | *[[Rezerwat Jezioro Gaudy|Jezioro Gaudy]] (318,78 ha; 86% stanowią bagna) |
| − | *[[Rezerwat Jasne| Jezioro Jasne]] (106,30 ha) | + | *[[Rezerwat Jasne|Jezioro Jasne]] (106,30 ha) |
| − | *[[Rezerwat Jezioro Karaś| Jezioro Karaś ]] (815,48 ha) | + | *[[Rezerwat Jezioro Karaś|Jezioro Karaś ]] (815,48 ha) |
| − | *[[Rezerwat Rzeka Drwęca| Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha) | + | *[[Rezerwat Rzeka Drwęca|Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha) |
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| Linia 191: | Linia 197: | ||
Obszary Natura 2000: | Obszary Natura 2000: | ||
| − | *[[Lasy Iławskie| Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Iławskie]] (25218,53 ha) | + | *[[Lasy Iławskie|Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Iławskie]] (25218,53 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Aleje Pojezierza Iławskiego| Specjalny obszar ochrony siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego]] (377,25 ha) | + | *[[Natura 2000 Aleje Pojezierza Iławskiego|Specjalny obszar ochrony siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego]] (377,25 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Ostoja Iławska| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Iławska]] (21029,35 ha) | + | *[[Natura 2000 Ostoja Iławska|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Iławska]] (21029,35 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Ostoja Radomno| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno]] (929,37 ha) | + | *[[Natura 2000 Ostoja Radomno|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno]] (929,37 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Dolina Drwęcy| Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy]] (12 561,56 ha) | + | *[[Natura 2000 Dolina Drwęcy|Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy]] (12 561,56 ha) |
| − | *[[Natura 2000 Jezioro Karaś| Specjalny obszar ochrony siedlisk Jezioro Karaś]] (814,84 ha) | + | *[[Natura 2000 Jezioro Karaś|Specjalny obszar ochrony siedlisk Jezioro Karaś]] (814,84 ha) |
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.[[Pomnik przyrody "Aleja Napoleona"| aleja około 100 sosen]] rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z [[Szymbark| Szymbarka]] w kierunku północnym do szosy Iława–Susz<ref name="p3"/>. | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.[[Pomnik przyrody "Aleja Napoleona"|aleja około 100 sosen]] rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z [[Szymbark|Szymbarka]] w kierunku północnym do szosy Iława–Susz<ref name="p3"/>. |
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
| − | *W 2012 roku Jeziorak uznany został przez czytelników magazynu podróżniczego | + | *W 2012 roku Jeziorak uznany został przez czytelników magazynu podróżniczego "National Geographic Traveler" za jeden z siedmiu nowych cudów Polski<ref name="p1"/>. |
| − | *Przed II wojną światową woda z [[ | + | *Przed II wojną światową woda z [[Jezioro Jasne|jeziora Jasne]] była wykorzystywana przez Niemców do produkcji piwa. |
| − | + | ==Zobacz też:== | |
| + | *[[lkwim: Międzynarodowy Plener Plastyczny W co wierzymy? W pejzażu iławskim|Międzynarodowy Plener Plastyczny W co wierzymy? W pejzażu iławskim]] | ||
| + | *[[lkwim: Wiosenny Plener Rzeźby Monumentalnej w Smolnikach|Wiosenny Plener Rzeźby Monumentalnej w Smolnikach]] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | |||
== Bibliografia== | == Bibliografia== | ||
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych | + | Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim | + | Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych | + | Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw | + | Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów | + | Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
[http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/127/243/Program_Ochrony_Srodowiska_Gminy_Ilawa_na_lata_2011_-_2014_z_perspektywa_na_lata_2015_-_2018/ Program Ochrony Środowiska Gminy Ilawa na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, Iława 2011 ]<br/> | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/127/243/Program_Ochrony_Srodowiska_Gminy_Ilawa_na_lata_2011_-_2014_z_perspektywa_na_lata_2015_-_2018/ Program Ochrony Środowiska Gminy Ilawa na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, Iława 2011 ]<br/> | ||
| − | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000.]<br/> | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000-2015, Iława 2000.]<br/> |
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3152 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3152 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy w Iławie] [20.10.2014]<br/> | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy w Iławie] [20.10.2014]<br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 18:12, 15 kwi 2015
| Gmina Iława | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | iławski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Krzysztof Harmaciński | ||
| Powierzchnia | 424,21 km² | ||
| Liczba sołectw | 27 | ||
| Liczba miejscowości | 61 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
12855 30 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NIL | ||
| TERYT | 2807032 | ||
| Urząd gminy ul. gen. Władysława Andersa 2A 14-200 Iława
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Iława – gmina wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w centralnej części powiatu iławskiego. Siedziba gminy znajduje się w Iławie. Jedna z największych[1] pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim.
Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe jezioro w Polsce[2], tj. jezioro Jeziorak), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt.
Władzę w gminie sprawuje wójt Krzysztof Harmaciński[2].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Iława zajmuje powierzchnię 424,21 km2[3], w tym:
- użytki rolne: 42,6% (18082 ha)
- lasy: 43,8% (18570 ha)
- wody: 7,2% (3041 ha)
Gmina stanowi 30,6% powierzchni powiatu iławskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.
Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia
Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 12855 | 100 | 6323 | 49,2 | 6532 | 50,8 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
30 | 15 | 15 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby[3], co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Iława była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[4], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Iława stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.[5] został przemianowany na powiat iławski.
Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Iława, w jej skład weszły sołectwa: Dół, Dziarny, Gałdowo, Gardzień, Gulb, Karaś, Laseczno, Ławice, Mózgowo, Nejdyki, Nowa Wieś, Radomek, Segnowy, Siemiany, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo[7].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[9]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
Gmina Iława graniczy z gminami: Zalewo, Miłomłyn, Ostróda, Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Biskupiec, Kisielice, Susz.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Dół, Dziarny, Franciszkowo, Frednowy, Gałdowo, Gardzień, Gromoty, Gulb, Kałduny, Karaś, Laseczno, Ławice, Mątyki, Mózgowo, Nowa Wieś, Radomek, Rudzienice, Siemiany, Skarszewo, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Szymbark, Tynwałd, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo.
Pozostałe miejscowości: Dziarnówko, Katarzynki, Kozianka, Mały Bór, Nowy Ostrów, Papiernia, Smolniki, Rodzone, Franciszkowo Dolne, Borek, Drwęca, Pikus, Stanowo, Wiewiórka, Prasneta, Jachimówka, Owczarnia, Dąbrowa, Sarnówek, Zazdrość, Julin, Lowizowo, Laseczno Małe, Tchórzanka, Przejazd, Urwisko, Szeplerzyzna, Rudzienice-Kałdunki, Rudzienice-Karłowo, Jeziorno, Tłokowisko, Szwalewo, Solniki, Nejdyki, Szczepkowo, Jażdżówki, Jezierzyce, Wilczany, Makowo, Emilianowo, Praszki, Sąpy, Kaletka, Kamień Duży, Kamień Mały, Kwiry, Windyki, Segnowy, Kamionka.
Gospodarka
Jedną z głównych gałęzi rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Iława jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 42% powierzchni gminy (jest to znacznie niższy, w porównaniu do areałów województwa, udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów gminy), w tym: 28,1% stanowią grunty orne, 14% użytki zielone, a 0,3% sady. W większości są one na glebach IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha)[11].
Bardzo ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa turystyka. Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy wiejskiej Iława są występujące na jej terenie jeziora, lasy, tereny objęte ochroną przyrody, w tym rezerwaty. Jeziora z bogatą linią brzegową i duże połacie lasów pozwalają na uprawianie turystyki wodnej, pieszej, żeglarstwa, kajakarstwa i wędkarstwa. Na terenie gminy zlokalizowane są liczne szlaki turystyczne: wodne, piesze i rowerowe. Jednym z głównych szlaków wodnych jest Kanał Elbląski. Dodatkowym atutem gminy jest dobrze rozwinięta baza turystyczna, w tym baza noclegowa: hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Dół, Rudzienice, Szałkowo, Rudzienice-Karłowo, Makowo, Gardzień, Radomek, Siemiany.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm[3]. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników.
Gmina Iława należy do Związku Gmin "Jeziorak", Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko", LGD Kanał Elbląski.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób[3], co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie iławskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności[12].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminny Ośrodek Kultury w Lasecznie
- Biblioteki Gminne w strukturach GOK w Lasecznie: Laseczno, Ławice, Rudzienice, Siemiany, Ząbrowo
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Festiwal "Nad Jeziorakiem" w Siemianach
- Rock Blues Festiwal w Siemianach
- Festyn Behringowski w Ławicach
- "Spotkania z Folklorem" Festiwal folklorystyczny w Szałkowie
- Rejonowy Festiwal Pieśni i Piosenki Polskiej w Lasecznie
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Zbigniew Kieżun – jeden z najbardziej znanych trenerów piłki nożnej na Warmii i Mazurach, szkoleniowiec najsilniejszych klubów w regionie: Stomilu Olsztyn, Olimpii Elbląg, Drwęcy Nowe Miasto Lubawskie, Jezioraka Iława
- Józef Kulesza (1910-2005) – rzeźbiarz amator z Nowej Wsi koło Iławy.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Iława należą[13]:
- kościół pw. Świętej Trójcy w Frednowych wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Świętego Wojciecha w Gałdowie
- kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lasecznie
- kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach
- kościół pw. Zesłania Ducha Świętego w Szymbarku wraz z przykościelnym cmentarzem
- pałac w Gardzieniu
- ruiny zamku w Szymbarku
- zespół folwarczny wraz z terenem dawnych ogrodów w Szymbarku
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki żeglarskie:
- Szlak Kanału Elbląskiego – Ostróda – Miłomłyn – Morąg – Małdyty – Pasłęk – Elbląg – Raczki Elbląskie – Jelonki – Drulity – Zalewo – Susz – Kisielice – Szymbark – Iława – Tynwałd – Boreczno – Miłomłyn – Ostróda
- szlak żeglarski jezior Jeziorak i Ewingi: Iława – Siemiany – Jerzwałd – Zalewo (39 km)
- szlak: Iława – Jeżdżówki – Chmielówka – Miłomłyn (32,2 km) – Małdyty – Jezioro Drużno – Elbląg (63,3 km) – Zalew Wiślany – Gdańsk – Morze Bałtyckie (73,4 km)
- szlak: Iława – Jeżdżówki – Chmielówka – Miłomłyn – Ostróda – Stare Jabłonki (63,4 km)
- szlaki piesze:
- szlaki rowerowe:
- szlak niebieski Zalewo – Iława: Rąbity – Śliwa – Boreczno – Duba – Mozgowo – Karnity – Dębinka – Miłomłyn – Lubień – Liwa – Zalewo – Gil Mały – Gil Wielki – Wiewiórka – Frednowy – Tynwałd – Jezierzyce – Jażdżówki – Kwiry – Szakowo – Iława (68,5 km)
- szlak zielony Elbląg – Iława: Elbląg (Rubno Wielkie) – Nowakowo – Kępa Rybacka – Bielnik II – Kazimierzowo – Władysławowo – Wikrowo – Jegłownik – Gronowo Elbląskie – Różany – Zwierzno – Kępniewo – Brudzędy – Stare Dolno – Święty Gaj – Kwietniewo – Rychliki – Jelonki – Lepno – Kreki – Jarnołtowo – Zalewo – Jerzwałd – Siemiany – Piotrkowo– Starzykowo – Szymbark – Ząbrowo – Kamionka – Iława (ok. 136 km)
- kilku etapowy szlak czerwony wokół Jezioraka
- szlaki konne
- rejsy po kanale elbląskim
- liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, Kanał Iławski, Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, rezerwaty i pomniki przyrody
- liczne zabytki architektury sakralnej
- liczne zabytki archeologiczne, m.in.: grodziska w Golubiu, Smolnikach, Łaniochu, cmentarzyska w Łaniochu i Tynwałdzie
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Iława można uzyskać na stronie internetowej UG Iława.
Religia
- Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Lasecznie
- Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach
- Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Karasiu
- Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Iławie
- Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej we Frednowach
- Parafia pw. Zesłania Ducha Świętego w Ząbrowie
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Iława istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Niepubliczne przedszkole "Uroczy Zakątek" w Rudzienicach
- Niepubliczne Przedszkole w Ławicach
- Przedszkole we Frednowach
- Samorządowa Szkoła Podstawowa we Franciszkowie
- Samorządowe Gimnazjum im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie
- Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala w Gałdowie
- Samorządowa Szkoła Podstawowa w Gromotach
- Samorządowa Szkoła Podstawowa w Wikielcu
- Samorządowa Szkoła Podstawowa w Lasecznie
- Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Michała Lengowskiego w Rudzienicach
- Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Twórców Literatury Dziecięcej w Ząbrowie
- Samorządowe Gimnazjum w Ząbrowie
- Szkoła Podstawowa we Frednowach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Ławicach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Tynwałdzie
Sport
W gminie Iława organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Długodystansowe Mistrzostwa Polski Żeglarzy Niepełnosprawnych w Siemianach, zawody drużyn OSP, Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Wójta Gminy, turnieje sołectw.
Działalnością sportową na terenie gminy Iława kieruje Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Iławie.
Na terenie gminy działają:
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:
Parki krajobrazowe:
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (25045 ha)
Rezerwaty przyrody:
- Jezioro Gaudy (318,78 ha; 86% stanowią bagna)
- Jezioro Jasne (106,30 ha)
- Jezioro Karaś (815,48 ha)
- Rzeka Drwęca (1344,87 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Drwęcy (17 472,4 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel (5 254,1 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego (13031,7 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Iławskie (25218,53 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego (377,25 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Iławska (21029,35 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno (929,37 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy (12 561,56 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Jezioro Karaś (814,84 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.aleja około 100 sosen rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z Szymbarka w kierunku północnym do szosy Iława–Susz[14].
Ciekawostki
- W 2012 roku Jeziorak uznany został przez czytelników magazynu podróżniczego "National Geographic Traveler" za jeden z siedmiu nowych cudów Polski[2].
- Przed II wojną światową woda z jeziora Jasne była wykorzystywana przez Niemców do produkcji piwa.
Zobacz też:
- Międzynarodowy Plener Plastyczny W co wierzymy? W pejzażu iławskim
- Wiosenny Plener Rzeźby Monumentalnej w Smolnikach
Przypisy
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Urząd Gminy Iława [20.10.2014]
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [1]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
- ↑ Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000 [20.10.2014]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
- ↑ 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]
Bibliografia
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program Ochrony Środowiska Gminy Ilawa na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, Iława 2011
Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000-2015, Iława 2000.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy w Iławie [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
PKPI [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Iława [20.10.2014]
.jpg){kind=link}