Dobre Miasto: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Dobrego Miasta | |dopełniacz wsi = Dobrego Miasta | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = dobre miasto2.jpg |
| − | |opis zdjęcia = Kolegiata w Dobrym Mieście. <br>Fot. | + | |opis zdjęcia = Kolegiata w Dobrym Mieście. <br>Fot. Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| + | [[image:dobre miasto.jpg|thumb|right|290px|Baszta Bociania.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
| + | [[image:dobre miasto3.jpg|thumb|right|290px|Cerkiew w Dobrym Mieście.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
| + | [[image:dobre miasto4.jpg|thumb|right|290px|Biblioteka.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] | ||
''' Dobre Miasto ''' (niem. ''Guttstadt'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. | ''' Dobre Miasto ''' (niem. ''Guttstadt'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. | ||
| − | W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. | + | W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Funkcję burmistrza piastuje Beata Harań. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 55: | Linia 58: | ||
Dobre Miasto należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow| Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]]. | Dobre Miasto należy do [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Cittaslow| Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow]]. | ||
| − | [[ | + | Funkcję burmistrza w latach 1990-2018 sprawował [[Stanisław Trzaskowski]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/dobre_miasto_gmina_miejsko_wiejska/21/1742/Burmistrz/ dobremiasto.com.pl] [10.12.2014]</ref>. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Jarosław Kowalski.<ref>http://gazetaolsztynska.pl/547233,Zdecydowane-zwyciestwo-Piotra-Grzymowicza-RELACJA-NA-ZYWO.html</ref>. W Wyborach Samorządowych 2024 mandat uzyskała Beata Harań. |
| − | |||
| − | |||
==Gospodarka== | ==Gospodarka== | ||
*Zakłady cukiernicze "Jutrzenka" Dobre Miasto Sp. z o.o. | *Zakłady cukiernicze "Jutrzenka" Dobre Miasto Sp. z o.o. | ||
| Linia 146: | Linia 147: | ||
*[[lkwim:Baszta Bociania w Dobrym Mieście|Baszta Bociania]] | *[[lkwim:Baszta Bociania w Dobrym Mieście|Baszta Bociania]] | ||
*[[lkwim:Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście|Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] | *[[lkwim:Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych w Dobrym Mieście|Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] | ||
| − | *[[lkwim:Baptysterium w Bazylice w Dobrym Mieście|baptysterium w | + | *[[lkwim:Baptysterium w Bazylice w Dobrym Mieście|baptysterium w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Ambona w Bazylice w Dobrym Mieście|ambona w | + | *[[lkwim:Ambona w Bazylice w Dobrym Mieście|ambona w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Organy w Bazylice w Dobrym Mieście|organy w | + | *[[lkwim:Organy w Bazylice w Dobrym Mieście|organy w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Ołtarz Mariacki w Bazylice w Dobrym Mieście|Ołtarz Mariacki w Bazylice]] | + | *[[lkwim:Ołtarz Mariacki w Bazylice w Dobrym Mieście|Ołtarz Mariacki w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice]] | + | *[[lkwim:Ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Ołtarz główny w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz główny w | + | *[[lkwim:Ołtarz główny w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz główny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Ołtarz Świętej Anny w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz Świętej Anny w Bazylice]] | + | *[[lkwim:Ołtarz Świętej Anny w Bazylice w Dobrym Mieście|ołtarz Świętej Anny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
| − | *[[lkwim:Rzeźba „Dobry Łotr” z Bazyliki w Dobrym Mieście|rzeźba "Dobry Łotr" z | + | *[[lkwim:Rzeźba „Dobry Łotr” z Bazyliki w Dobrym Mieście|rzeźba "Dobry Łotr" z Bazyliki Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych]] |
*wieża ciśnień z 1905 r. | *wieża ciśnień z 1905 r. | ||
*pozostałości murów obronnych XIV-XV w. | *pozostałości murów obronnych XIV-XV w. | ||
| Linia 163: | Linia 164: | ||
*[[Kościół ewangelicki w Dobrym Mieście|dawny kościół ewangelicki]], wzniesiony w XIX w. | *[[Kościół ewangelicki w Dobrym Mieście|dawny kościół ewangelicki]], wzniesiony w XIX w. | ||
*[[Cerkiew pw. św. Mikołaja w Dobrym Mieście| Cerkiew pw. św. Mikołaja]] | *[[Cerkiew pw. św. Mikołaja w Dobrym Mieście| Cerkiew pw. św. Mikołaja]] | ||
| + | |||
| + | ==Multimedia== | ||
| + | {{#ev:youtube|uDoIJE-wnYQ|500|left|}} | ||
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Aktualna wersja na dzień 09:08, 23 kwi 2024
| Dobre Miasto | |||
| | |||
| |||
 Kolegiata w Dobrym Mieście.
Fot. Mieczysław Kalski | |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | olsztyński | ||
| Gmina | Dobre Miasto | ||
| Liczba ludności (2012) | 10 671 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dobre Miasto | |||
| Położenie na mapie Polski  Dobre Miasto | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Dobre Miasto (niem. Guttstadt) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Funkcję burmistrza piastuje Beata Harań.
Spis treści
Położenie
Dobre Miasto jest położone na Warmii, na obszarze Pojezierza Olsztyńskiego, nad rzeką Łyną, w odległości około 25 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Miasto zostało wniesione na terenie dawnego osadnictwa ludności pruskiej. Dobre Miasto zostało założone przez ówczesnego biskupa warmińskiego Henryka Wogenapa w 1329 roku. Stanowiło centrum dóbr biskupich. Do 1811 roku pełniło rolę siedziby kapituły warmińskiej. Od 1466 do 1772 roku Dobre Miasto znajdowało się w granicach Rzeczpospolitej, zachowując charakter obszaru autonomicznego.
W XIV-XV wieku wzniesione zostały mury miejskie z trzema bramami wjazdowymi: Głotowską, Ornecką i Łąkową. Między 1357 a 1389 rokiem wybudowano zespół kolegiacki. W czasie kolejnej wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 Dobre Miasto zostało zajęte i spustoszone przez wojska księcia Albrechta Hohenzollerna.
W kolejnym stuleciu Dobre Miasto okupowały wojska szwedzkie (1626–1629), nękały je kontrybucje, grabieże, zniszczenia zabudowy mieszkalnej i gospodarczej, które doprowadziły do zubożenia ludności i klęski głodu. Epidemia dżumy, która pustoszyła Warmię na początku XVIII wieku, dotarła również do miasta.
W 1731 roku wzniesiono ratusz miejski. Jednak XVIII wiek to przede wszystkim czas wyniszczających pożarów, które miały miejsce w 1716, 1719, 1728, 1733 i 1771 roku. Ogień strawił większość miejskich zabudowań mieszkalnych i gospodarczych.
W XIX wieku miejscowość przez ponad 30 lat miała status miasta powiatowego. Na początku stulecia w miejscowości zaczęli się osiedlać żydowscy kupcy wraz z rodzinami. W 1816 roku miejscowa diaspora składała się z 10 rodzin. W 1855 roku zakończono budowę dobromiejskiej synagogi, a w latach 60. XIX w. pracę rozpoczęła żydowska szkoła powszechna. W 1852 roku wybudowano fabrykę saletry, a w 1882 roku ruszyła praca w fabryce sukna. Dobre Miasto uzyskało połączenie kolejowe z Olsztynem i Ornetą w 1884 roku.
Między 1823 a 1849 roku w Dobrym Mieście urzędował Sąd Powiatowy, a od 1879 Sąd Okręgowy. W 1905 roku uruchomiono fabrykę maszyn rolniczych. W okresie I wojny światowej miasto nie poniosło żadnych poważnych szkód, mimo że w sierpniu 1914 roku stacjonowały w nim wojska rosyjskie. W czasie Wielkiej Wojny Dobre Miasto było znane za sprawą Zakładu Galanterii Skórzanej Fischerów, który produkował osprzęt dla wojska. W 1929 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. Rok później zamieszkane było przez 5300 osób.
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Dobrego Miasta 2 lutego 1945 roku. Miasto zostało zniszczone w 65%. W sierpniu 1945 roku Dobre Miasto liczyło 435 mieszkańców. Pierwszym powojennym burmistrzem został Jan Majdecki.
W latach 1977-1989 w mieście działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR.
Dobre Miasto należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.
Funkcję burmistrza w latach 1990-2018 sprawował Stanisław Trzaskowski[1]. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Jarosław Kowalski.[2]. W Wyborach Samorządowych 2024 mandat uzyskała Beata Harań.
Gospodarka
- Zakłady cukiernicze "Jutrzenka" Dobre Miasto Sp. z o.o.
- DFM Sp. z o.o.
- Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
- DeLaval Corporation Sp. z o.o.
- Państwowe Przedsiębiorstwo Rolno-Usługowe
- POL-MOT Warfama
- Producent Papieru Komputerowego AKCENT
- SUPERIOR - STREFAs.c.
- "Wenestra"S.C.
Kultura
- Centrum Kultury
- Stowarzyszenie Chór Concordia
- Dni Młodzieży
- Ogólnopolski Festiwal Muzyki Alternatywnej
- Grupa iTeDe
- Metal Blow Fest
- Zespół Ludowy Seniorzy
- Międzynarodowe Spotkania Rodzin Muzykujących
- Plener Malarski Warmińska Jesień
- Galeria Baszta Bociania
- Spotkania Poetyckie
Organizacje i stowarzyszenia
- Warmiński Związek Gmin
- Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
- Stowarzyszenie "Dobre Przedszkole"
- Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
- Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia"
- Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"
- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło
- LGD "Warmiński Zakątek"
- Stowarzyszenie na Rzecz Oświaty w Dobrym Mieście
- Dobromiejskie Stowarzyszenie Bezrobotnych
- Stowarzyszenie "Nasze Gady"
- Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Dobrym Mieście
- Związek Harcerstwa Polskiego
- Młodzieżowy Klub Integracji Społecznej
- Klub Integracji Społecznej
- Stowarzyszenie DOB-SAT
Religia
- Parafia pw. Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- Parafia pw. św. Faustyny Kowalskiej
- Parafia greckokatolicka pw. Świętego Mikołaja
Ludzie związani z miejscowością
- Jerzy Wehner
- Roch Kraemer (Krämer)
- Baltazar Stockfisch
- Jan Leo
- Michał Fox
- Paweł Snopek
- Andrzej Chryzostom Załuski
- Jerzy Pranghe
- Karol Woelky
- Zbigniew Kieżun
- Augustyn Bludau
- Piotr Kolberg
- Stanisław Drożyłowski
- Józef Tuławski
- Zygmunt Kamiński
- Feliks Reich
- Jerzy Teschner
- Franciszek Ksawery Schmidt
Sport
- DKS Dobre Miasto
- Ośrodek Sportu i Rekreacji
- Basen "Na Fali" w Dobrym Mieście
- Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych
- Miejska Liga Piłki Siatkowej
Edukacja
- Przedszkole Samorządowe nr 1
- Przedszkole Samorządowe nr 2
- Punkt przedszkolny "Marysieńka" w Dobrym Mieście
- Przedszkole Niepubliczne "Jaś i Małgosia"
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. gen. Józefa Bema
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego
- Gimnazjum Niepubliczne Stowarzyszenia na Rzecz Oświaty
- Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
- Gimnazjum Niepubliczne "Nasza Jedynka"
- Zespół Szkół w Dobrym Mieście
Turystyka
- Szlak Kopernikowski: Olsztyn – Mingajny
- Szlak pieszy o długości 42 km. Przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny
Zabytki
- zabytkowe kapliczki przydrożne
- Baszta Bociania
- Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- baptysterium w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- ambona w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- organy w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- Ołtarz Mariacki w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- ołtarz główny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- ołtarz Świętej Anny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- rzeźba "Dobry Łotr" z Bazyliki Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- wieża ciśnień z 1905 r.
- pozostałości murów obronnych XIV-XV w.
- budynek dawnej rzeźni z 1889 r.
- gazownia miejska z początku XX w.
- cztery zabytkowe spichlerze
- domy przy ul. Wojska Polskiego, Warszawskiej, Sowińskiego, Orła Białego, Malczewskiego, Łużyckiej, Fabrycznej, Grunwaldzkiej i Górnej
- dawny ewangelicki dom parafialny z XIX w.
- dawny kościół ewangelicki, wzniesiony w XIX w.
- Cerkiew pw. św. Mikołaja
Multimedia
Przypisy
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
stat.gov.pl. Ludność. Stan i struktura [10.12.2014].
Centrum Kultury w Dobrym Mieście [24.11.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński [10.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [10.12.2014]
dobremiasto.com, oficjalny serwis Dobrego Miasta [10.12.2014]
dobremiasto.net [09.03.2015]
Wirtualny Sztetl [10.12.2014].
