Dobre Miasto

Dobre Miasto
Herb Dobrego Miasta
Kolegiata w Dobrym Mieście. Fot. Mieczysław Kalski
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dobre Miasto
Liczba ludności (2012)	10 671
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dobre Miasto
Położenie na mapie Polski Dobre Miasto
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Baszta Bociania.
Fot. Mieczysław Kalski

Cerkiew w Dobrym Mieście.
Fot. Mieczysław Kalski

Biblioteka.
Fot. Mieczysław Kalski

Dobre Miasto (niem. Guttstadt) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Funkcję burmistrza w latach 1990-2018 sprawował Stanisław Trzaskowski. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat burmistrza uzyskał Jarosław Kowalski.

Położenie

Dobre Miasto jest położone na Warmii, na obszarze Pojezierza Olsztyńskiego, nad rzeką Łyną, w odległości około 25 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Miasto zostało wniesione na terenie dawnego osadnictwa ludności pruskiej. Dobre Miasto zostało założone przez ówczesnego biskupa warmińskiego Henryka Wogenapa w 1329 roku. Stanowiło centrum dóbr biskupich. Do 1811 roku pełniło rolę siedziby kapituły warmińskiej. Od 1466 do 1772 roku Dobre Miasto znajdowało się w granicach Rzeczpospolitej, zachowując charakter obszaru autonomicznego.

W XIV-XV wieku wzniesione zostały mury miejskie z trzema bramami wjazdowymi: Głotowską, Ornecką i Łąkową. Między 1357 a 1389 rokiem wybudowano zespół kolegiacki. W czasie kolejnej wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 Dobre Miasto zostało zajęte i spustoszone przez wojska księcia Albrechta Hohenzollerna.

W kolejnym stuleciu Dobre Miasto okupowały wojska szwedzkie (1626–1629), nękały je kontrybucje, grabieże, zniszczenia zabudowy mieszkalnej i gospodarczej, które doprowadziły do zubożenia ludności i klęski głodu. Epidemia dżumy, która pustoszyła Warmię na początku XVIII wieku, dotarła również do miasta.

W 1731 roku wzniesiono ratusz miejski. Jednak XVIII wiek to przede wszystkim czas wyniszczających pożarów, które miały miejsce w 1716, 1719, 1728, 1733 i 1771 roku. Ogień strawił większość miejskich zabudowań mieszkalnych i gospodarczych.

W XIX wieku miejscowość przez ponad 30 lat miała status miasta powiatowego. Na początku stulecia w miejscowości zaczęli się osiedlać żydowscy kupcy wraz z rodzinami. W 1816 roku miejscowa diaspora składała się z 10 rodzin. W 1855 roku zakończono budowę dobromiejskiej synagogi, a w latach 60. XIX w. pracę rozpoczęła żydowska szkoła powszechna. W 1852 roku wybudowano fabrykę saletry, a w 1882 roku ruszyła praca w fabryce sukna. Dobre Miasto uzyskało połączenie kolejowe z Olsztynem i Ornetą w 1884 roku.

Między 1823 a 1849 roku w Dobrym Mieście urzędował Sąd Powiatowy, a od 1879 Sąd Okręgowy. W 1905 roku uruchomiono fabrykę maszyn rolniczych. W okresie I wojny światowej miasto nie poniosło żadnych poważnych szkód, mimo że w sierpniu 1914 roku stacjonowały w nim wojska rosyjskie. W czasie Wielkiej Wojny Dobre Miasto było znane za sprawą Zakładu Galanterii Skórzanej Fischerów, który produkował osprzęt dla wojska. W 1929 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. Rok później zamieszkane było przez 5300 osób.

Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Dobrego Miasta 2 lutego 1945 roku. Miasto zostało zniszczone w 65%. W sierpniu 1945 roku Dobre Miasto liczyło 435 mieszkańców. Pierwszym powojennym burmistrzem został Jan Majdecki.

W latach 1977-1989 w mieście działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR.

Dobre Miasto należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.

Gospodarka

• Zakłady cukiernicze "Jutrzenka" Dobre Miasto Sp. z o.o.
• DFM Sp. z o.o.
• Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
• DeLaval Corporation Sp. z o.o.
• Państwowe Przedsiębiorstwo Rolno-Usługowe
• POL-MOT Warfama
• Producent Papieru Komputerowego AKCENT
• SUPERIOR - STREFAs.c.
• "Wenestra"S.C.

Kultura

• Centrum Kultury
• Stowarzyszenie Chór Concordia
• Dni Młodzieży
• Ogólnopolski Festiwal Muzyki Alternatywnej
• Grupa iTeDe
• Metal Blow Fest
• Zespół Ludowy Seniorzy
• Międzynarodowe Spotkania Rodzin Muzykujących
• Plener Malarski Warmińska Jesień
• Galeria Baszta Bociania
• Spotkania Poetyckie

Organizacje i stowarzyszenia

• Warmiński Związek Gmin
• Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
• Stowarzyszenie "Dobre Przedszkole"
• Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
• Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia"
• Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"
• Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło
• LGD "Warmiński Zakątek"
• Stowarzyszenie na Rzecz Oświaty w Dobrym Mieście
• Dobromiejskie Stowarzyszenie Bezrobotnych
• Stowarzyszenie "Nasze Gady"
• Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Dobrym Mieście
• Związek Harcerstwa Polskiego
• Młodzieżowy Klub Integracji Społecznej
• Klub Integracji Społecznej
• Stowarzyszenie DOB-SAT

Religia

• Parafia pw. Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• Parafia pw. św. Faustyny Kowalskiej
• Parafia greckokatolicka pw. Świętego Mikołaja

Ludzie związani z miejscowością

• Jerzy Wehner
• Roch Kraemer (Krämer)
• Baltazar Stockfisch
• Jan Leo
• Michał Fox
• Paweł Snopek
• Andrzej Chryzostom Załuski
• Jerzy Pranghe
• Karol Woelky
• Zbigniew Kieżun
• Augustyn Bludau
• Piotr Kolberg
• Stanisław Drożyłowski
• Józef Tuławski
• Zygmunt Kamiński
• Feliks Reich
• Jerzy Teschner
• Franciszek Ksawery Schmidt

Sport

• DKS Dobre Miasto
• Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Basen "Na Fali" w Dobrym Mieście
• Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych
• Miejska Liga Piłki Siatkowej

Edukacja

• Przedszkole Samorządowe nr 1
• Przedszkole Samorządowe nr 2
• Punkt przedszkolny "Marysieńka" w Dobrym Mieście
• Przedszkole Niepubliczne "Jaś i Małgosia"
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. gen. Józefa Bema
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego
• Gimnazjum Niepubliczne Stowarzyszenia na Rzecz Oświaty
• Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
• Gimnazjum Niepubliczne "Nasza Jedynka"
• Zespół Szkół w Dobrym Mieście

Turystyka

• Szlak Kopernikowski: Olsztyn – Mingajny
• Szlak pieszy o długości 42 km. Przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny

Zabytki

• zabytkowe kapliczki przydrożne
• Baszta Bociania
• Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• baptysterium w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• ambona w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• organy w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• Ołtarz Mariacki w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• ołtarz główny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• ołtarz Świętej Anny w Bazylice Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• rzeźba "Dobry Łotr" z Bazyliki Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
• wieża ciśnień z 1905 r.
• pozostałości murów obronnych XIV-XV w.
• budynek dawnej rzeźni z 1889 r.
• gazownia miejska z początku XX w.
• cztery zabytkowe spichlerze
• domy przy ul. Wojska Polskiego, Warszawskiej, Sowińskiego, Orła Białego, Malczewskiego, Łużyckiej, Fabrycznej, Grunwaldzkiej i Górnej
• dawny ewangelicki dom parafialny z XIX w.
• dawny kościół ewangelicki, wzniesiony w XIX w.
• Cerkiew pw. św. Mikołaja

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
stat.gov.pl. Ludność. Stan i struktura [10.12.2014].
Centrum Kultury w Dobrym Mieście [24.11.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński [10.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [10.12.2014]
dobremiasto.com, oficjalny serwis Dobrego Miasta [10.12.2014]
dobremiasto.net [09.03.2015]
Wirtualny Sztetl [10.12.2014].