Dobre Miasto: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Dobrego Miasta | |dopełniacz wsi = Dobrego Miasta | ||
|zdjęcie = Kolegiata w Dobrym Mieście.jpg | |zdjęcie = Kolegiata w Dobrym Mieście.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kolegiata w Dobrym Mieście. <br>Fot. Ludwig Schneider. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dobre_Miasto_Kolegiata_012.jpg | + | |opis zdjęcia = Kolegiata w Dobrym Mieście. <br>Fot. Ludwig Schneider. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dobre_Miasto_Kolegiata_012.jpg commons.wikimedia.org] [10.12.2014] |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
}} | }} | ||
''' Dobre Miasto ''' (niem. ''Guttstadt'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. | ''' Dobre Miasto ''' (niem. ''Guttstadt'') – miasto położone w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)|gminie Dobre Miasto]]. | ||
| − | |||
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Stanisław Trzaskowski]]<ref>[http://www.dobremiasto.com.pl/index.php?pageId=14 dobremiasto.com.pl] [10.12.2014]</ref>. | W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje [[Stanisław Trzaskowski]]<ref>[http://www.dobremiasto.com.pl/index.php?pageId=14 dobremiasto.com.pl] [10.12.2014]</ref>. | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Dobre | + | Dobre Miasto jest położone na [[Warmia|Warmii]], na obszarze [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]], nad rzeką [[Rzeka Łyna| Łyną]], w odległości około 25 km od [[Olsztyn|Olsztyna]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 86: | Linia 85: | ||
*[[Stowarzyszenie "Dobre Przedszkole"]] | *[[Stowarzyszenie "Dobre Przedszkole"]] | ||
*[[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] | *[[Stowarzyszenie "Dom Warmiński"]] | ||
| − | *[[Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia" w Dobrym Mieście|Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia]] | + | *[[Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia" w Dobrym Mieście|Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia"]] |
*[[Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"]] | *[[Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"]] | ||
*[[Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło w Dobrym Mieście|Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło]] | *[[Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło w Dobrym Mieście|Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło]] | ||
| Linia 121: | Linia 120: | ||
*[[Jerzy Teschner]] | *[[Jerzy Teschner]] | ||
*[[Franciszek Schmidt |Franciszek Ksawery Schmidt]] | *[[Franciszek Schmidt |Franciszek Ksawery Schmidt]] | ||
| − | |||
==Sport== | ==Sport== | ||
*[[DKS Dobre Miasto]] | *[[DKS Dobre Miasto]] | ||
*[[Ośrodek Sportu i Rekreacji w Dobrym Mieście|Ośrodek Sportu i Rekreacji]] | *[[Ośrodek Sportu i Rekreacji w Dobrym Mieście|Ośrodek Sportu i Rekreacji]] | ||
| − | * | + | *Basen "Na Fali" w Dobrym Mieście |
*[[Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych w Dobrym Mieście|Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych]] | *[[Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych w Dobrym Mieście|Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych]] | ||
*[[Miejska Liga Piłki Siatkowej w Dobrym Mieście|Miejska Liga Piłki Siatkowej]] | *[[Miejska Liga Piłki Siatkowej w Dobrym Mieście|Miejska Liga Piłki Siatkowej]] | ||
| Linia 182: | Linia 180: | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska) | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Wersja z 13:02, 10 lut 2015
| Dobre Miasto | |||
| | |||
| |||
![Kolegiata w Dobrym Mieście. Fot. Ludwig Schneider. Źródło: commons.wikimedia.org [10.12.2014]](/index.php/Plik:Kolegiata_w_Dobrym_Mie%C5%9Bcie.jpg) Kolegiata w Dobrym Mieście.
Fot. Ludwig Schneider. Źródło: commons.wikimedia.org [10.12.2014] | |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | olsztyński | ||
| Gmina | Dobre Miasto | ||
| Liczba ludności (2012) | 10 671 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dobre Miasto | |||
| Położenie na mapie Polski  Dobre Miasto | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Dobre Miasto (niem. Guttstadt) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dobre Miasto.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego. W 2012 roku miejscowość liczyła 10 671 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Stanisław Trzaskowski[1].
Spis treści
Położenie
Dobre Miasto jest położone na Warmii, na obszarze Pojezierza Olsztyńskiego, nad rzeką Łyną, w odległości około 25 km od Olsztyna.
Dzieje miejscowości
Miasto zostało wniesione na terenie dawnego osadnictwa ludności pruskiej. Dobre Miasto zostało założone przez ówczesnego biskupa warmińskiego Henryka Wogenapa w 1329 roku. Stanowiło centrum dóbr biskupich. Do 1811 roku pełniło rolę siedziby kapituły warmińskiej. Od 1466 do 1772 roku Dobre Miasto znajdowało się w granicach Rzeczpospolitej, zachowując charakter obszaru autonomicznego.
W XIV-XV wieku wzniesione zostały mury miejskie z trzema bramami wjazdowymi: Głotowską, Ornecką i Łąkową. Między 1357 a 1389 rokiem wybudowano zespół kolegiacki. W czasie kolejnej wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 Dobre Miasto zostało zajęte i spustoszone przez wojska księcia Albrechta Hohenzollerna.
W kolejnym stuleciu Dobre Miasto okupowały wojska szwedzkie (1626–1629), nękały je kontrybucje, grabieże, zniszczenia zabudowy mieszkalnej i gospodarczej, które doprowadziły do zubożenia ludności i klęski głodu. Epidemia dżumy, która pustoszyła Warmię na początku XVIII wieku, dotarła również do miasta.
W 1731 roku wzniesiono ratusz miejski. Jednak XVIII wiek to przede wszystkim czas wyniszczających pożarów, które miały miejsce w 1716, 1719, 1728, 1733 i 1771 roku. Ogień strawił większość miejskich zabudowań mieszkalnych i gospodarczych.
W XIX wieku miejscowość przez ponad 30 lat miała status miasta powiatowego. Na początku stulecia w miejscowości zaczęli się osiedlać żydowscy kupcy wraz z rodzinami. W 1816 roku miejscowa diaspora składała się z 10 rodzin. W 1855 roku zakończono budowę dobromiejskiej synagogi, a w latach 60. XIX w. pracę rozpoczęła żydowska szkoła powszechna. W 1852 roku wybudowano fabrykę saletry, a w 1882 roku ruszyła praca w fabryce sukna. Dobre Miasto uzyskało połączenie kolejowe z Olsztynem i Ornetą w 1884 roku.
Między 1823 a 1849 roku w Dobrym Mieście urzędował Sąd Powiatowy, a od 1879 Sąd Okręgowy. W 1905 roku uruchomiono fabrykę maszyn rolniczych. W okresie I wojny światowej miasto nie poniosło żadnych poważnych szkód, mimo że w sierpniu 1914 roku stacjonowały w nim wojska rosyjskie. W czasie Wielkiej Wojny Dobre Miasto było znane za sprawą Zakładu Galanterii Skórzanej Fischerów, który produkował osprzęt dla wojska. W 1929 roku miasto obchodziło 600-lecie powstania. Rok później zamieszkane było przez 5300 osób.
Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Dobrego Miasta 2 lutego 1945 roku. Miasto zostało zniszczone w 65%. W sierpniu 1945 roku Dobre Miasto liczyło 435 mieszkańców. Pierwszym powojennym burmistrzem został Jan Majdecki.
W latach 1977-1989 w mieście działał Komitet Miejsko-Gminny PZPR.
Dobre Miasto należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittaslow.
Gospodarka
- Zakłady cukiernicze "Jutrzenka" Dobre Miasto Sp. z o.o.
- DFM Sp. z o.o.
- Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
- DeLaval Corporation Sp. z o.o.
- Państwowe Przedsiębiorstwo Rolno-Usługowe
- POL-MOT Warfama
- Producent Papieru Komputerowego AKCENT
- SUPERIOR - STREFAs.c.
- "Wenestra"S.C.
Kultura
- Centrum Kultury
- Stowarzyszenie Chór Concordia
- Dni Młodzieży
- Ogólnopolski Festiwal Muzyki Alternatywnej
- Grupa iTeDe
- Metal Blow Fest
- Zespół Ludowy Seniorzy
- Międzynarodowe Spotkania Rodzin Muzykujących
- Plener Malarski Warmińska Jesień
- Galeria Baszta Bociania
- Spotkania Poetyckie
Organizacje i stowarzyszenia
- Warmiński Związek Gmin
- Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich
- Stowarzyszenie "Dobre Przedszkole"
- Stowarzyszenie "Dom Warmiński"
- Stowarzyszenie "Druga Strona Ognia"
- Fundacja "Fundusz Ziemi Olsztyńskiej"
- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło
- LGD "Warmiński Zakątek"
- Stowarzyszenie na Rzecz Oświaty w Dobrym Mieście
- Dobromiejskie Stowarzyszenie Bezrobotnych
- Stowarzyszenie "Nasze Gady"
- Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze. Oddział w Dobrym Mieście
- Związek Harcerstwa Polskiego
- Młodzieżowy Klub Integracji Społecznej
- Klub Integracji Społecznej
- Stowarzyszenie DOB-SAT
Religia
- Parafia pw. Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- Parafia pw. św. Faustyny Kowalskiej
- Parafia greckokatolicka pw. Świętego Mikołaja
Ludzie związani z miejscowością
- Jerzy Wehner
- Roch Kraemer (Krämer)
- Baltazar Stockfisch
- Jan Leo
- Michał Fox
- Paweł Snopek
- Andrzej Chryzostom Załuski
- Jerzy Pranghe
- Karol Woelky
- Zbigniew Kieżun
- Augustyn Bludau
- Piotr Kolberg
- Stanisław Drożyłowski
- Józef Tuławski
- Zygmunt Kamiński
- Feliks Reich
- Jerzy Teschner
- Franciszek Ksawery Schmidt
Sport
- DKS Dobre Miasto
- Ośrodek Sportu i Rekreacji
- Basen "Na Fali" w Dobrym Mieście
- Gminne Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych
- Miejska Liga Piłki Siatkowej
Edukacja
- Przedszkole Samorządowe nr 1
- Przedszkole Samorządowe nr 2
- Punkt przedszkolny "Marysieńka" w Dobrym Mieście
- Przedszkole Niepubliczne "Jaś i Małgosia"
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. gen. Józefa Bema
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego
- Gimnazjum Niepubliczne Stowarzyszenia na Rzecz Oświaty
- Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II
- Gimnazjum Niepubliczne "Nasza Jedynka"
- Liceum Ogólnokształcące
- Technikum przy Zespole Szkół
Turystyka
- Szlak Kopernikowski: Olsztyn – Mingajny
- Szlak pieszy o długości 42 km. Przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny
Zabytki
- zabytkowe kapliczki przydrożne
- Baszta Bociania
- Bazylika Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych
- baptysterium w bazylice
- ambona w bazylice
- organy w bazylice
- Ołtarz Mariacki w Bazylice
- ołtarz Trójcy Świętej w Bazylice
- ołtarz główny w bazylice
- ołtarz Świętej Anny w Bazylice
- rzeźba "Dobry Łotr" z bazyliki w Dobrym Mieście
- wieża ciśnień z 1905 r.
- pozostałości murów obronnych XIV-XV w.
- budynek dawnej rzeźni z 1889 r.
- gazownia miejska z początku XX w.
- cztery zabytkowe spichlerze
- domy przy ul. Wojska Polskiego, Warszawskiej, Sowińskiego, Orła Białego, Malczewskiego, Łużyckiej, Fabrycznej, Grunwaldzkiej i Górnej
- dawny ewangelicki dom parafialny z XIX w.
- dawny kościół ewangelicki, wzniesiony w XIX w.
- Cerkiew pw. św. Mikołaja
Przypisy
- ↑ dobremiasto.com.pl [10.12.2014]
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Suchenek Zygmunt, Dobre Miasto: skrawek uroczej Warmii, Olsztyn 2011.
stat.gov.pl. Ludność. Stan i struktura [10.12.2014].
Centrum Kultury w Dobrym Mieście [24.11.2014]
Stowarzyszenie Dom Warmiński [10.12.2014]
Baza Informacji Lokalnej [10.12.2014]
dobremiasto.com, oficjalny serwis Dobrego Miasta [10.12.2014]
dobremiasto24.pl [10.12.2014]
Wirtualny Sztetl [10.12.2014].
