Obszary chronione

To miejsca wydzielone geograficznie, gdzie obszar jest objęty ochroną prawną. Miejsca takie z reguły są ciekawe krajobrazowo i najczęściej cechują się wysokimi walorami przyrodniczymi. Jest wiele form ochrony oraz szeroki wachlarz zakresów ochrony.

Rodzaje obszarów chronionych

park narodowy rezerwat przyrody obszar ochrony ścisłej obszar Natura 2000 park krajobrazowy użytek ekologiczny zespół przyrodniczo-krajobrazowy stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej obszar chronionego krajobrazu pomnik przyrody

W ścisłych rezerwatach przyrody wykluczona jest ingerencja człowieka, również turystyczna. Obszarach chronionego krajobrazu może być zamieszkiwany, może być tam prowadzona działalność rolnicza - ale jest ona ściśle regulowana, np wykluczone jest zakładania kopalni odkrywkowych czy zakładów przemysłu ciężkiego. Obowiązek ochrony przyrody reguluje ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody z późniejszymi zmianami. Nadzorem nad obszarami chronionymi na Warmii i Mazurach zajmuje się Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska z siedzibą w Olsztynie (www.olsztyn.rdos.gov.pl).

Obszary chronione na Warmii i Mazurach

Rezerwaty przyrody (102):

Rezerwaty Leśne

1. Rezerwat Bukowy – obok miejsc. Otry, w gm. Kolno 2. Rezerwat Buki Wysoczyzny Elbląskiej – obok miejsc. Pagórki, w gm. Tolkmicko 3. Rezerwat Boczki – obok miejsc. Budwiecie, w gm. Dubeninki 4. Rezerwat Borki – w gm. Kruklanki 5. Rezerwat Cisowy Jar – obok miejsc. Kowale Oleckie na terenie wąwozu Wzgórz Szeskich 6. Rezerwat Czerwona Struga - obok miejsc. Budwiecie, w gm. Dubeninki w środkowej części Puszczy Romnickiej 7. Rezerwat Dębowo - obok miejsc. Stryjewo, w gm. Biskupiec 8. Rezerwat Dęby w Krukach Pasłęckich - obok miejsc. Kwitajny, w gm. Pasłęk. 9. Rezerwat Dęby Napiwodzkie - obok miejsc. Nowe Borowe, w gm. Jedwabno 10. Rezerwat Dylewo - obok miejsc. Dylewo, w gm. Ostróda 11. Rezerwat Dziki Kąt - obok miejsc. Żytkiejmy, w gm. Dubeninki 12. Rezerwat Góra Dębowa - w gm. Iłowo 13. Rezerwat Jar Brynicy - na terenie Górznieńsko – Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego 14. Rezerwat Jezioro Nidzkie – w centrum Puszczy Piskiej, na południe od Rucianego – Nidy 15. Rezerwat Kamienna Góra - obok miejsc. Łomy, w gm. Jonkowo 16. Rezerwat Kadyński Las - obok miejsc. Kadyny, w gm. Tolkmicko 17. Rezerwat Klonowo - na terenie Górznieńsko – Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego 18. Rezerwat Koniuszanka II - obok miejsc. Wykno, w gm. Nidzica 19. Rezerwat Królewska Sosna - obok miejsc. Zgon, w gm. Piecki 20. Rezerwat Krutynia Dolna – położony w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego na terenie gmin Mikołajki i Ruciane-Nida 21. Rezerwat Las Warmiński - w gm. Purda i Stawiguda 22. [[Rezerwat Lenki] - obok miejsc. Dawidy, w gm. Młynary 23. Rezerwat Lipowy Jar - w gm. Kowale Oleckie w Puszczy Boreckiej 24. Rezerwat Mazury - w gm. Kowale Oleckie w Puszczy Boreckiej 25. Rezerwat Mokre - obok miejsc. Sztynort, w gm. Węgorzewo 26. Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie - obok miejsc. Małdyty 27. Rezerwat Pierwos- obok miejsc. Bobrówko, w gm. Piecki w zachodniej części Mazurskiego Parku Krajobrazowego 28. Rezerwat Piłackie Wzgórza - obok miejsc. Piłaki Wielkie, w gm. Pozezdrze 29. rezerwat Pupy - obok miejsc. Spychowo, w gm. Świętajno 30. Rezerwat Sosny Taborskie - w gm. Łukta 31. Rezerwat Struga Żytkiejmska - w gm. Dubeninki we wschodniej części Puszczy Romnickiej 32. Rezerwat Strzałowo - w gm. Piecki w Mazurskim Parku Krajobrazowym 33. Rezerwat Wyspa Lipowa na jeziorze Szwałk Wielki - w gm. Kowale Oleckie w Puszczy Boreckiej

Rezerwaty Torfowiskowe

1. Rezerwat Bagno Mostki – gm .Kurzętnik 2. Rezerwat Cielętnik - obok miejsc. Stępień, w gm. Braniewo 3. Rezerwat Galwica - obok miejsc. Rekownica, w gm. Jebwabno 4. Rezerwat Gązwa - obok miejsc. Gązwa, w gm. Mrągowo 5. Rezerwat Jeziorko koło Drozdowa, otulina Mazurskiego Parku Krajobrazowego, w gm. Orzysz 6. Rezerwat Kociołek - w gm. Biskupiec Pomorski 7. Rezerwat Łabędź - obok miejsc. Krotoszyny, w gm. Biskupiec Pomorski 8. Rezerwat Mechacz Wielki - w gm. Gołdap w granicach Puszczy Romnickiej 9. Rezerwat Mszar – las komunalny Olsztyna 10. Rezerwat Osiek II - obok miejsc. Stępniewo, w gm. Wilczęta 11. Rezerwat Perkuny - w gm. Giżycko 12. Rezerwat Piotrowice – w gm. Biskupiec Pomorski 13. Rezerwat Redykajny – las komunalny Olsztyna 14. Rezerwat Świńskie Bagno - w gm. Iłowo 15. Rezerwat Torfowisko Spytkowo – na terenie miejsc. Spytkowo, w gm. Giżycko 16. Rezerwat Uroczysko Kramnik, otulina Parku Krajobrazowego Puszczy Romnickiej – w gm. Dubeninki 17. Rezerwat Zakręt - obok miejsc. Krutyń, w gm. Piecki 18. Rezerwat Żurawie Bagno - w gm. Kurzętnik 19. Rezerwat Bagna Nietlickie – gm. Orzysz 20. rezerwat Jezioro Zdedy - gm. Orzysz 21. Rezerwat Jezioro Neliwa – gm. Rybno

Rezerwaty Faunistyczne

1. Rezerwat Bagno Koziana – na terenie miejsc. Jeleń, w gm. Lidzbark Welski 2. Rezerwat Bagno Nadrowskie - obok miejsc. Nadrowo, w gm. Olsztynek 3. Rezerwat Bajory - obok miejsc. Bajory Małe i Bajory Wielkie, w granicach Kanału Mazurskiego 4. Rezerwat Czapliniec – w gm. Mikołajki, w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego, na północnym brzegu jez. Śniardwy 5. Rezerwat Czapliniec Werski - w gm. Rybno w granicach Welskiego Parku Krajobrazowego 6. Rezerwat Czaplisko Ławny Lasek - obok miejsc. Zgon, na wschodnim brzegu jez. Uplik, w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego 7. Rezerwat Czerwica - obok miejsc. Januszewo, w gm. Susz 8. Rezerwat Jezioro Drużno - w gm. Elbląg i Markusy 9. Rezerwat Jezioro Gaudy - obok miejsc. Kamieniec, w gm. Susz 10. Rezerwat Jezioro Kożuchy - obok miejsc. Kożuchy, w gm. Giżycko 11. Rezerwat Jezioro Karaś - obok miejsc. Karaś, Wonna, Skarszewo 12. Rezerwat Jezioro Łuknajno - w gm. Mikołajki na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego 13. Rezerwat Jezioro Iłgi - w gm. Miłomłyn między jeziorami Gil Wielki i Drwęckie 14. Rezerwat Jezioro Orłowo Małe - obok miejsc. Orłowo w gm. Nidzica – ostoja żółwia błotnego 15. Rezerwat Jezioro Pogubie Wielkie – w gm. Pisz na obszarze Puszczy Piskiej 16. Rezerwat Jezioro Warnołty - obok miejsc. Onufryjewo i Wejsuny, w gm. Ruciane-Nida na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego 17. Rezerwat Kałeckie Błota - obok miejsc. Kałki, w gm. Srokowo 18. Rezerwat Małga – w gm. Jedwabno 19. Rezerwat Mokradła Żegockie - obok miejsc. Żegoty, w gm. Kiwity 20. Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce – rzeka Pasłęka wraz z przylegającymi gruntami 21. Rezerwat Ostoja Bobrów Bartosze – w gm. Ełk 22. Rezerwat Ostrów Tarczyński - w gm. Rybno 23. Rezerwat Piłaki - obok miejsc. Rybno, w gm. Sorkwity 24. Rezerwat Półwysep i wyspy na jeziorze Rydzewskim – w gm. Węgorzewo 25. Rezerwat Siedem Wysp – w gm. Węgorzewo 26. Rezerwat Ustnik - obok miejsc. Ustnik, w gm. Jeziorany 27. [[Rezerwat Wyspy na jeziorach Mamry i Kisajno 28. Rezerwat Zatoka Elbląska – zatoka Zalewu Wiślanego w gm. Elbląg i Tolkmicko 29. Rezerwat Jasne - obok miejsc. Siemiany, w gm. Iława w granicach Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego 30. Rezerwat Rzeka Drwęca 31. Rezerwat Dolina rzeki Wałszy – gm. Pieniężno 32. Rezerwat Jezioro Kośno - obok miejsc. Łajs i Kośno, w gm. Pasym i Purda 33. Rezerwat Jezioro Dobskie – gm. Giżycko 34. Rezerwat Krutynia - obok miejsc. Krutyń, w gm. Piecki na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego 35. Rezerwat Wyspa Lipowa – wyspa położona na jez. Morąg w gm. Łukta 36. Rezerwat Źródła rzeki Łyny im. prof. Kobendzy - obok miejsc. Łyna, w gm. Nidzica 37. Rezerwat Ujście Nogatu – w gm. Elbląg i Tolkmicko

Rezerwaty Florystyczne

1. Rezerwat Jezioro Czarne (Kliniak) – gm. Ostróda 2. Rezerwat Jezioro Francuskie - obok miejsc. Wysoka Wieś, w gm. Ostróda w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich 3. Rezerwat Jezioro Lisunie - w gm. Mikołajki w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego 4. Rezerwat Jezioro Martwe - w gm. Górowo Iławeckie 5. Rezerwat Pióropusznikowy Raj - obok miejsc. Rychnowy, w gm. Młynary i Tolkmicko 6. Rezerwat Sołtysek - obok miejsc. Grom, w gm. Pasym 7. Rezerwat Wyspa na jeziorze Wielkie Partęczyny - w gm. Kurzętnik 8. rezerwat Zabrodzie - obok miejsc. Zabrodzie, w gm. Biskupiec 9. Zielony Mechacz - w gm. Małdyty

Rezerwaty Stepowe

1. Rezerwat Kulka - obok miejsc. Orzyny, w gm. Dźwierzuty

Rezerwaty Przyrody Nieożywionej

1. rezerwat Koniuszanka I - obok miejsc. Moczysko, w gm. Nidzica

Obszary ochrony ścisłej:

Obszary Natura 2000:

1) Nietlickie Bagno, 2) Dolina Pasłęki, 3) Doliny Omulwi i Płodownicy, 4) Doliny Wkry i Mławki, 5) Jezioro Dobskie, 6) Jezioro Drużno, 7) Jezioro Łuknajno, 8) Jezioro Oświn i okolice, 9) Lasy Iławskie, 10) Lasy Skaliskie, 11) Ostoja Poligon Orzysz, 12) Ostoja Warmińska, 13) Polder Sątopy-Samulewo, 14) Puszcza Borecka, 15) Puszcza Napiwodzko-Ramucka, 16) Puszcza Piska, 17) Zalew Wiślany, 18) Aleje Pojezierza Iławskiego, 19) Bieńkowo, 20) Budwity, 21) Dolina Drwęcy, 22) Dolina Kakaju, 23) Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej, 24) Gązwa, 25) Gierłoż, 26) Jezioro Długie, 27) Jezioro Karaś, 28) Jezioro Woszczelskie, 29) Jezioro Wukśniki, 30) Jonkowo-Warkały, 31) Kaszuny, 32) Mamerki, 33) Mazurska Ostoja Zółwia Baranowo, 34) Mazurskie Bagna, 35) Murawy koło Pasłęka, 36) Murawy na pojezierzu Ełckim, 37) Murawy na poligonie Orzysz, 38) Niecka Skaliska, 39) Niedźwiedzie Wielkie, 40) Ostoja Borecka, 41) Ostoja Brodnicka, 42) Ostoja Dylewskie Wzgórza, 43) Ostoja Iławska, 44) Ostoja Lidzbarska, 45) Ostoja nad Oświnem, 46) Ostoja Napiwodzko-Ramucka, 47) Ostoja Piska 48) Ostoja Północno-Mazurska, 49) Ostoja Radomno, 50) Ostoja Welska, 51) Przełomowa dolina rzeki Wel, 52) Puszcza Romnicka, 53) Rzeka Pasłęka, 54) Swajnie, 55) Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika, 56) Torfowisko Zocie, 57) Uroczysko Markowo, 58) Warmińskie Buczyny, 59) Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana

Parki Krajobrazowe: 1) Mazurski, 2) Wysoczyzny Elbląskiej, 3) Pojezierza Iławskiego, 4) Wzgórz Dylewskich, 5) Welski, 6) Puszczy Romnickiej, 7) Brodnicki, 8) Górznieńsko-Lidzbarski

Użytki ekologiczne:

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:

Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej:

Obszary chronionego krajobrazu: Na terenie Warmii i Mazur ustanowionych zostało 70 Obszarów chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 953.401,20 ha, co stanowi ok. 39% powierzchni województwa.

Pomniki przyrody:

Żródła

• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie: www.olsztyn.rdos.gov.pl; 02.10.2013
• WikiMedia